장음표시 사용
541쪽
In Diuinationem ex infusione scientiae. 77
THEOLOGICAlia Divinationem ex infusione
plures superstitionem artis notoriae , quae cadem est, ac quaedam expectatio infusionis scientiae per certa ieiunia, & orationes, & per certas figurarum inspectiones , & probationes ignotorum vocabulorum,distinguanta superstitione diuinationis; eo quod diuinatio maxim) fiat ad habendam notitiam singularium,quae naturaliter
sunt occulta, ara vero notoria maxi
me sit ad habendum notitiam uniueris salium, quae proprie est scientia, nat taliter etiam, ac per studium acquisi-hilis, ut notat Suareae lib. 2. desuperst.
cap. I 1. Ego tamen non censeo im .
probabile posse dici speciem diu in
tionis etiam expectationem in susionis scientiae modo allato, quatenus illa scientia med ijs illis superstitiosis adhibitis potest ordinari ad diuina n. dum ex Uniuersalibus quidam singularia, quae naturaliter attingi non pos- snt; atq. in quantum eiusmodi scientia quaeritur, vel expectatur a daem ne medijs superstitiosis ad scienda, quae scirinnn possunt, potest dici superstitio diuinatoria, & esse etiam hoc modo prohibita,& illicita,quemadmodum esset illicita sola scientiae expectatio a daemone, quae semper
censetur talis, quando media ad impetrandum aliquid a Deo sunt prorsus inutilia,& male adhibita; talia n, que media, neque possunt esse causa scientiae quae expectatur, neque signa ex Dei institutione, quasi promiserit Deus infusionem scientiae quado certae figurae inspicerentur post ieiunia,& orationes; Unde eiusmodi superstitio artis notoriae, seu diuinationis ex infusione scientiae semper erit pec
catum mortale, quod docent comis
muniter Tolet. Reginat. Bonac. Ua-Ient. Less. Laym. Sanchea, & alij apud Baldeli. lib. q. disp. I 3. desuperastis. nisi excuset ignorantia , aut quaedam mentis leuitas, & curiositas, ut
In qua re est animaduertendum, quod licet in eiusmodi scientia, vel ar te diuinatoria superstitiose aquirenda interueniat peccatum mortale, postqua tamen est acquisita etia per operam daemonis, s in conseruari noamplius haec scientia, vel ars pendeat a daemone, nec daemon circa illam amplius operetur, pote is homo illa uti absque nouo peccato, cum peccatum tantum fuerit in prima acquisitione, quae facta est mediis illicitis: non autem durat in illius conseruatio
542쪽
8 Animaduersio XLII. I heologica
ne cum ipsa scientia non sit ex se mala, & ideo neque illius usus erit ex se malus; ex qua doctrina plura alia deducuntur, quae fieri possunt sine peccato, etias primo facta sint cum pec-
cacato; hancque doctrinam tradunt specialiter Sua rea. sib. a. desupersi. cap. 1 Sauch eZ bb. 2. in Decal. cap. 61. Valentia a. a. disp. 6. q. I 3. puncti 2. est Bonacin. in I. praecep. Decal. &Bal-dell. loco tituto . S i quis vero post huius scientiae, vel artis acquisitionem pro ea melius exercenda aliquid umni adhiberet, ut scilicet iuuaret meis moriam, vel ingenium perficeret, vel organa interiora melius disponeret, vel daemonem loquentem audiret libbenter, vel phantasmata mouentem expectaret, is semper peccaret Pe cato superstitionis graui, cum omnia illa media supponantur illicita, quia vana, secus si essent ex se apta natur Iiter, vel ad iuuandum memoriam,
vel ad perficiendum ingenium, ut
notat Optime Suareet cap. II. ablato.
In Diuinationem ex appli Catione rerum naturalium, dc artificialium.
O modo , quo solent pluries varios effectus in se ipsis, vel in alijs
expeririri ex quarnm-dem rerum applicatione, vel artis, vel naturae virtute factarum,ut sunt herbae, vel lapides, vel figurae , vel imagines, vel characteres, vel id genus alia arte efformata, eo dem prorsus solent etiam varios esse. ctus ex earum applicatione diuinare, qui tamen esse ias cum nulla habeant connexionem cum illis rebus, quae
adhibentur ad diuinandum, non possunt nisi superstitiose diuinari; siquidem si ea , quae adhibentur non sunt ex se cause, vel signa instituta ad certos enectus, clare ostendunt, quod effectus,qui ex illis sequuntur, non sequuntur ex virtute illorum, sed ex
opera daemonis; qua ratione etiam superstitionis damnantur verba quaedam inania, signa caeremoniae, actIO-nes quaedam verE inutiles ad morbos curandos, ad sanguinem sistendum, ad mitigados dolores, ad vitam tuemdam contra hostium laesiones, vel co-tra casus sortuitos, ad conciliandum amorem, & similia, haec enim omnia non possunt esse ex verbis, signis, aut caeremoniis laquam ex causis, aut ex signis naturalibus, unde nec naturaliter possunt expectari ex eorum applicatione, nec consequenter diuinari; quapropter peccant illi omnes, qui sanitatem, vel euitationem periculo
543쪽
In Diu. ex apph rer. natur. & artificialium. 79
rum ex his omnibus certo pramun- habet ad illos euentus, ideo commu-ciant, vel amatoriam in aliqua perso- niter a Doctoribus rei jciuntur eius-na beneuolentiam, quamuis enim la- modi im gines astronomicae, & dam-pides illi , vel herbae applicatae vim nantur superstitionis, ut videre est haberent ad excitandam spirituum, apud D. August. lib. ro. de Civit. Dei
vel humorum commotionem in ali- apud D. Th. a. a. q. 96. . S. contis quo,nulla tamen potest esse vis natu- Gent. apud Ferrar. ibidem, Si manc.
ratis in herbis, vel lapidibus, quae ex- tit. 61. Sylvest. Hsverstitio, Valent. citet,aut inflammet ad amandum de- a. a. disp. s. Sayr. lib. q. Lessum bb. terminatem hunc,vel illum, quidquid Σ. Detrium tib. I. Suared lib. a. de suis dicat Victoria in relect. de Migia re- perstit. SancheL 2. Drcal. cap. 6Ο. periri in Monte Egeno herbam qua- alios plures. Neque ullo possum addam nomine Charisiam, quam si mu- mittere tamquam probabilem do-lier pbrtauerit, omnes alliciat ad sui ctrinam oppositam, quam plures de- amorem; Qiod multb magis dicen. sendut licet enim astra possint influcidum est de rebus arte iactis, vel per re in corpora inferiora etiam arte sa- figuras, & imagines, vel per signa, & cta, ex hoc sequitur, quod latum pos- csaracteres, quae nullam eiusmodi sint influere pro eo tempore, pro quo vim post uni habere. facta est illa artificiosa conlaguratio, IO Ex qua doctrinaeolligendum non no pro omni tempore, ex qua possunt
pol saluari a superstitione imagines exhectari effectus illi mirabiles ab il- illas altron miCas. que obsie lata cer lis, qui gestant illos lapideς, vel illasta constellatione, &sub certo aspe- gemmas signis illis astronomicis mactu alicuius Planetae, aut astri inscul- sculptas; Unde bene consideranti vi-puntur in auro, vel in gemmis, &fi- detur ridicula doctrina pace Caiet. gura illius astri obsignatur; licet enim qui videtur illam tueri 2. 2. g. 96. art. multi doceant apud Baldeli. lib. . 4'. 2.& Victoriae tu retessi de Ma . quiis. posse ex astroruimpressione mul- videtur illam non reij cere . . Omittotos mirabiles effectus derivati natura- recentiores, quibus etiam doctrinaliter, ac consequenter posse etiam na- satis probabilis videtur, atque de turaliter diuinari; tamen cum id vi- hac re videri potest Baldell. loco
deatur sequi tantum ex illa figuratio. citato, qui fortassis ab illa non ad- ne, seu configuratione artificiosa ad modum recedit, licet eam impu- astra, quae omnino impertinenter se gnet. AN LDiuitig Corale
544쪽
86 Animaduersio XLIII. Theologica
vanae obseruantiae, quae spectat ad fortuitos euem
Σ. a. 96. art. 3. haecque tunc exer
cetur,cum quis ex ijs,quae casu,& so tu ito accidui sibi, vel alijs diuinat Brutunia, ves infortunia euentura; de qua diuinatione, cum etiam alibi aliquid dictum sit, pauca hic remanent dicen. da; unde hoc unum repetendum est,& pro certo habendum diuinationes eiusmodi factas ex inanissimis obserauationibus esse omnino superstiti fas,& illicitas, esseque velut illas, quae fiunt ex augurijs, & ominibus, a quibus ea tantum ratione disserunt,quod omina non attendantur ex signis latatuito occurrentibus, sed de industria, Et studiosequar suis; hae vero alte dantur ex fortuitis, & per eas princi. paliter quaeratur directio in humanis operationibus. Cum vςrb certissi. mum sit fortuitos euentus, cuicunque accidant, non posse esse causas fortu- nij, vel infortunij secuturi, neque eorum effectus, aut signa naturalia, hinc euincitur solum elli sgna ad placitum ,&ex daemonis institutione; &ideo non possunt lici id obseruari ad diuinandum; Se si observentur est pec. eat si mortale ex suo genere; nisi sorte
excuset ignorantia,& bona fides, qua quis in eiusmodi signis nihil mali adiprehendit, sed illis solummodo utitur,
tamquam regulis acceptis a Maiorubus, & experientia firmatis, quaecumque tandem sit vera causa effectuum consequentium; quod notant prae G teris Caiet. q. 96. 2. 2. . in Sumis Vres superstitio obseruationum. Less. Γλ2. cap. 3. Ualent. disp. 6. a. Σ. &B
rum doctrina etiam colligi potest diauinationem ex eiusmodi obseruationibus posse esse etiam peccatum v niale tantum,praesertim si fiat diuina. tio ex metu ad cauendum prudenter alium euentum aduersum; cum fieri possit, ut eadem causa, quae causavis primum malum euentum; cuius facta est obseruatio, sit causatura etiam secundum, & tertium, siue illa causa sit Ium, sue Deus, siue diuina prouu
Similiter damnandae sunt aliae divi. nationes,qus fiunt ex vana obseruan- IO tia Scripturarum, vel breuium, quae gestantur ad collum; praesertim si spes laturi euetus habeatur ex modo scribendi, alligandi,aut gestandi Scripturam ad collum, vel ex aliqua alia utinitate, v. g. quod sit Scriptura in chatata virgine, huius, aut illius coloris, hoc Diqiijg oste
545쪽
Ιn Diuinationem ex Amulethis. 8i
hoc vel illo atramento exarata; etiamsi crederetur, quod Deus infallibiliter esset adlaturus ijs, qui portant ad collum talem scripturam, cum nusquam
appareat in sacris literis Deum id promisisse, id semper superstitionis damnandum erit; & ex hoc capite recte etiam damnantur superstitionis scripturae illae, aut orationes, in quibus Praenotatur, quod qui illas portauerit, aut recitauerit, hoc vel illud malum vitabit, scilicet non morietur in bello, aut in peccato, non laedetur ab hostibus&c. non enim licet ex illa gestatione diuinare, quid Deus facturus sit, prssertim cum sutura quae diuinantur pertineat ad hominum arbitrium. Si quis vero fide maxima adhibita reliquijs Sanctorum , vel aliis rebus sacris ex illis diuinaret sibi tinitatem, vel alijs, quibus illas reliquias, vel res sacras superimponeret, no esset damnandus tamquam superstitiosus, sed potius laudandus, tamquam maxime religiosus; omnis enim illa diuinatio in fide posita esset, quae eis cacissima esse solet ad speratos euentus, ut innumeris fiduciae in Sanctos, &Deum miraculis satis constat.
ARI A erant Amuleth ru genera apud antiquos, quae superstitiosE satis e collo suspendebantur ad
varios procurados effectus, inter quae potissimum erant etia amuletha quaedam diuinatoria lapidea, quae eo tantum gestabantur, ut mala ventura sua ipsorum mutatione praenunciarent, ac eo praesertim, ut occultas inimicorum insidias detegerent; haecq. etiam quantum fuerint superstitiosa ex eo coniectare licet, quod nullam haberent cum ijs, quae diuinabantur pr
portionem , aut connexionem , cum
eiusniodi amuletha essent pro libito hominum fabrefacta, & ab ipsis ad sutura illa praesignificanda sponte tantum instituta; unde contra hoc diui
nationis genus Videntur omnes rationes militare, quas supra attulimus de
alijs diuinationibus superstitiosts om nino illicitis, ac prohibitis; cum etiam allatis addi possit non posse insidias inimicorum,quas Nilutur hostes peractus occultos, & immanetes vim habere ad immutanda amuletha, quae collo gestantur, alijs scilicet aut colia latis coloribus, aut splendoribus lapi. dum, & gemmarum infuscatis, &si id fiat, certe arte daemonum faciendum est. Addo futuros euentus
546쪽
81 Animaduersio XLIV. Theologica
liberos nullo modo praenotari posse se, quem habuit Clemen. VII. itidema quacunq. re materiali, in cuius vir- Pontis Roman. in quo macula Sole tute contineri non possunt; & licet oriente oriens, occidete oecidens ad quaedam amuletlia lapidea inuenta Solis motum circumagebatur.
sint, quae pro varijs temporum,astro- Censenda sunt igitur superstitiosa i o 8rum, ac planetarum dispositionibus omnia illa amuletlia, quae ad diuinan varias mutationes subirent, non pro- dos eos euentus gestantur, qui non inde arguendum est, mutationes illas . possunt in illis contineri, neque tam- ex astris derivantes potuisse hum, quam in causis, neque tamquam in sinos euentus praenotare; quemad-- gnis suturorum; Si quae tamen darendum dictum est de astris ipsis quod tur, ex quibus effectus quodam natu- eiusmodi facultatem non habeant. rates naturaliter in ipsis contenti pos- Qtiod vero lapides,& gemmεad mm sent praenotari, haec haudquaquam dutationem astrorum mutari possint , cenda essent superstitiosa; possunt hoc non inficiamur, cum possint in il- enim lapides quida mutationem a lis astra suas imprectiones efficere, ex ris pati, cum desior aut rarior sit,cum eo quod corpora inferiora superiori- humidior, aut siccior redditur, atque bus iubiecta sint quoad proportiona- ex aeris mutatione ipsi qum. natur tos influxus; & adest experimentum a liter mutari possunt,tum quod colore, multis historicis relatum, ac praesese tum etiam quoad spledorem, & elusetim apud Billen gerum lib. r. de Huin. modi murationes ex lapidibus,&ge. cap. 3. de lapillo, quem gerebat in am mis arguere neo superstitiosum est, nuto Leo X. Pontis Max. qui pro va- neque illicitum, ut toties dictum estrio Lunae lumine E ceruleo in candia ob rationes naturales, quae de talibus
dum abibat ; & de alio lapillo pretio, cffectibus afferri sunt.
547쪽
In Diuinationem ex Duello. 8 3
u li,seu MOnomachis nomen translatum sit ad signiManda quaecunq. duoru certamina, quacumque ex causa inita, vel ineunda, magis tamen proprie omni aeuo usu patum est pro illo duorum singulari certamine, quod sulcipiebatur ad eruendam alicuius rei veritatem, vel ad inducendam alicuius criminis purgationem, qua ratione Duellum ipsum ut plurimum diuinatorio quodam modo exercebatur,scilicet vel ad verita. tis indaginem, quae latebat obscura, vel ad innocentiae reuelationem, quae non ita perspecta habebatur; unde a quibusdam etiam Duellum Iudicium quoddam reuelatiuum nuncupatu est; hancq. semper fuisse propriore duelli significationem testatur Sanchra a.
Detrio dissui . mag. p. q. q.q. & alijs pluribus; in qua signincatione habe.mus etiam duellum esse ab Ecclesia
specialiter damnatum in c. Monomachiamq. .es' in c. I .es' 2. de purgat. vulgari , quia Lanquam omnino superstitiosum damnat illud etiam D. Thom.
γοαlib. s. qui aiunt huiusmodi duellum indicere,vel acceptare esse ex g nere suo malum instar mendacij, quia
in propria ratione repugnantiam imcludit cum recta ratione, cum in test, monium, & reuelationem propiij iuris, aut innocentiae assumatur id, quod non est medium aptum ad talem fine,& ideo dicitur pati diuinationis superstitionem; praesertim cum iustam causam tuentes no semper vincat in duello, sed plerumq. etiam succumbant,Vt dicitur c.2. de purgat. mulgari. Hine deducendum est numquam Ι I OIicere vli hoc duello ad reuelandum aliquod ius proprium, vel aliquod alterius crimen, vel ad detegedam propriam innocentiam, si de ea non constet; cum enim sit ex se superstitiosum, sequitur etia quod sit intrinsece malum, quae doctrina multorum cst apud SancheZ loco citato, licet ipse probabiliorem putet oppositam cum Angel. Tolet. Nauata Caiet. Valentia, & alijs no satis tamen cobstenter suis principijs,quibus tradidit tape omne genus superstitionis ex genere suo ma tu esse& nunquam licere; ibi vero necessaribputandum est esse superstitionem,ubi nulla naturalis connexio est inter medium,& finem,aut nulla connexio inter causam,& effectum. Addo ipsum Sanchen docere numer. I. non licere prouocato acceptare duellum ab illo, qui suspicatur ipsum commisisse adulterium cum sua uxore causa veritatis L a inda- Di iligod by Corale
548쪽
84 Animaduerso XLVI. Theologica
indagandae, & eruendae, idque assir- Duellis minime superstitiosis, nequemlli ex eo, quod tale duellum sit in- diuinatorio modo usurpatis hic non trinsece malum; Si igitur tale est in loquor, constat namque plures esse hoc casu Duellum, tale etiam erit in causas suscipiendi duelli, ex quarum quocuque casu, cum diuinatorio mo. animaduersione eius honestas condo exercetur, ac propterea in nullo iectanda est, atque de eiusmodica euentu licitum eri neque probabilis sis agunt communiter Doctores in poterit esse illa doctrina, quae illud materia de duello, quos facila cons quandoque licitum iacit. De reliquis iere est.
I I I AENAE omnes, quae in Iu--DuelIum, illiusve acceptationem, ut
4 te communi statutae cen- Clericus sit suspendendus, sed debet mri sciatur pro Duello, diui- sequi pugna. Sic etiam Iure nouo
natorio praesertim Duel- variae decretae sunt pamae aduersus a lo applicandae sunt; tum quia hoc so- ceptantes Duellum, nam Tridem tum proprie duellum appellari solet, tin.sese. 21. de reformati eap. I9. e vi supradiximus, tum quia hoc duelli comunicat Imperatores, Reges, &genus habet adnexa superstitionem, quoscunque temporales dominos, quae omni iure intelligitur damnata: qui locu ad Duellum in suis terris in- Et quidem Iure communi antiquo ter Christianos concesserint, addidi Clericus prouocans ad Duellum, il- que etiam alias paenas graues, quae exludque acceptans est suspensus iuxta Concilio latae videri possunt aduersus aliquorum tententiam , quam pro- eos, qui quoquo modo vel Duellabant ex eap. I. de Clericis pugnanti- permittunt,vel ipsis operantur, vel bus in Duello; licet textus solum sor- illa indicunt,probant,& spectant;quae lasse dicat hunc deponi debere, ac etiam poenae confirmatur a Gregorio proinde non videatur suspensio lata, XIV. in quodam motu proprio anno sed serenda, quemadmodum docent i 181. N etiam a Clemente UnL in Suareae ram. I. m 3. p. disp. 3I. Henri- motu prop rio incipiente Illius vices quei lib. I 3.de Excom. Nauata in Sum anno I sχ. ubi dicitis Pontifex comcap. 2 7. & alij; in qua re aduertit Sua- firmat Triden decretum,& etia morea non satis esse prouocationem ad ius proprios Pij lv. & Greg.XIII.
549쪽
In Poenas Diuinantium ex Duello. 8 s
i I a At hic animaduertendum Decretum Tridentini, & motus proprios Pontificum relatos non solum intelligi de duello proprie sumpto, scilicet diuinatorio, quod ad diuinandam alicuius rei veritatem suscipitur, sed etiam de quouis alio Duello inito designato certo loco, & tempore, siue ad eruendam veritatem, siue ad sumendam vindictam, siue ad aliam quamlibet causam, quae ipsum licitum non iaciat; de ratioest, quia in quocunque duello habentur illa omnia incommoda, ob quae Duella ipsa prohibentur; Quin imo cum duebla diuinatoria nunc temporis parum sint in vis, & numquam, aut rarissimhsant ad emendam veritatem, ex hoc fit, potius in alia Duellorum
genera latas esse parnas ex iure novo,quam in diuinatoria. Sed melius est opinari aeque ex Iure nouo damnari omnia Duella, cum eadem in omnibus sint damnationis, & prohi
bitionis motiva. An vero caeter paenae praeter excomunicMionem in .
dictae in Τridentino, S in allatis proprijs motibus contra committentes Duella, permittentes, concedentes . locum, socios, de patrinos indigeant Iudicis sententia, ut incurrantur, nomdum decretum est apud Doctores, nam aliqui volunt intelligi latas ip- so facto, alij verb tantum serendas; tin qua re puto ego cum Sanchez eL se distinguendum de paenis; nam
quaedam intelligi possunt ipso facto
latae, aliae tantum serendae per Iudiacis sententiam;quaenam vero illae sint,
facilE haberi potest ex Doctoribus in materia de mella; ego namque hic
eas omitto ut pote res minimE sp ctantes ad meum institutum.
550쪽
85 Animaduersio XLVII. Theologica.
In Diuinationem ex Physiognomia
ON reuocanda hac sui iterum ea,quae iam albhi dicta sunt de diuin
tione ex colore, proportione,& figura partium humani corporis, ex quibus iam statutum est, licere nobis temperiem, valetudinem, ingenium, inclinati nes; &affectiones cuiuscunque comiectare, cum enim hic omnia quoquo modo sequantur ipsorum corporum dispositionem, poterut etiam ex per secta corporum cognitione aliquomodo diuinari; dixi, aliquo modo, nam neq. haec omnia potant ita certo sciri, ut omnino certar possint diui. nationes ferri, cum a varijs, ac faciIEvariantibus causis dependeant,ut optime cum AZorio animaduertit san-Cheae 2. Decal. cap. 3 8. num. q. Quod
verti ex eiusmodi Physiognomicis signis possint valde probabiles morum coiecturae desumi saepius approbant,& confirmant etiam sacrae literat pluribus in locis, & praesertim Isaiae 3. de
peccatoribus, Agnitio vultus eorum respondit eis; m Prouerb. II. in lacie prudentis lucet Sapientia; & eadem ratione S. Gregor. NaZianZen. . . aduers. Iulian. ex eius vultu, & habitu corporis coniecit quis esset suturus; &etiam luristae si plures accusentur de aliquo crimine, illum primo quaestioni subhciunt, qui malam habuerit Physiognomiam, quia ex illa Praesumitur magis procliuis ad delicta, quod praesertim notant Bald. l. 2. m. s. Cap. auorum appellationes Carrerius in practica Criminati, &alij plures. At id praesertim inhaere animad- I I
uertendum est numquam licere ex 'Physiognomia naturali certo iudic re de actibus, seu de moribus actualibus alicuius, sed ad summum ut dixi de propensionibus,& inclinationibus habitualibus; Inclinationes namque,& propensiones possunt esse a natura, & a causis naturalibus, quae facile cognosci possunt; actus vero,& mores actuales sunt 1 libera voluntate, cuius cognitio ad solum Deum spectat; neque ex inclinationibus, & ex propemsionibus ad actus, facile est de actibus ipsis coniectare, cum inclinationes ipsae summo studio, ac virtute nedum temperari queant, sed etiam paul, tim radicitus extirpari, maxime ope diuina concurrente. Sic multo etiam minus licitum esse potest ex habitu corporis certo futura extrinseca, &merh contingentia diuinare, ut sunt honores,& dignitates aquirendas, diuitias, nuptias, & id genus alia, haec