장음표시 사용
21쪽
profuturus est; Ita bonam, & sanctam voluntat seii sne tecta, sancta ue doctrina, & scientia nomin impossibile prorsus est. Magis poribe avendum videtur, ne in contrarium deviemus,& in sde nostra, qua iniserentis Dei gratia Catholici existimus, plus justo sdamus, seu, ut
Propheta loquitur . consitamus in versas mendariqdicentes, Impliam Domini. Iemplum Domini, remplum D)mini: ριο- bene Arexe his et uti ves M.
ct A..ia ins a. &c. Populus olim Hebraeorum electus populus erat, & certe haud peramplus: Templum dumtaxat unum Deo eradin terris, ipsis illud collecisum: delirabat reliquii h mundus in cultu idolorum. Humanum proiecili videbatur, ut in templo isto, in sua paucitate Lin sua clectione multum conliderent. At Propheta prohibet confdςie mendacij. Necesse sane est bene dirigere vias nostras, .& studia nostra, ae iustitias Domini non prophanare ; quod nissant, recte credidisse, non excusatio, quin a cuntio erit, pinnamque augebit magis. s. II.
OCcurrerat ergo , extare intcr nos orthodoxos, contrarias, atque distentientes opiniones denioribus, & de bono, de malo : quemadmodum solis innumerae sunt contrariae, &dissentientes opiniones de ipsa Religione, & hi hanc veram, illam falsam & se alii, & alii sinesne obloquuntur: nec sectis apud nos hi, & illi hoe bonum, hoc malum; hoc peccatum, hoc non peceatum: & ita alii, & alij tam in multis dicunt, quibus ingentes sane libri impleantur.
Jam causam unam Religionis curare; morum doctrinam negligere ; in ea veritatem necessaridipsam colendam: in moribus pens non esse, quoquo modo res ipse habeant, bonam intentionem sisseere, nimium ad Sectarios declinare videbatur. Ab errore deinde evocabat Propheta inclaia mans : Vis tuis, qui diei u bonum . mia Ium , ct maum bonum. &e. Per omnem porro falsam doctrinam aut bonum dici malum, aut malum bonum, aut neque bona, neque mala bona, aut mala, aut contra. Evocabat deinde ipse Salvator noster ex Propheta userpans: in vanum aurem colunt me docentes doctrinas, & mandata hominum; omnem autem salsam doctrinam non Dei, sed hominum esse.
Hi ne mentem subiit ingens desderium, &consilium super istas morum contrarias opiniones , & doctrinas visitantisiciae inquirendi, quid
cenique facio opus ellet, ne me, vera utique jam xeligione potitum, morum deinde perderet error , an omnes etiam falsas acceptare tutum esset, an veritatem praecise ipsam quaerere Oporteret.
Sed ne in falsis quiescerem, terrebat Prophetae,m, & vox Salvatoris.
s. III. Confristro Probabitio tigrimqvie His nodis , dissicultatibusque oecursum jampridem videbatur a viris praestantibus quadam velut reconciliatione falsarum smul, verat undue opinionum , quodam inter utrasque, quod utrissue una conveniret, invento , adhibi loque medio. Non enim illas qua vetas, aut sal
sis , sed qua probabiles , aut Improbabiles eenia
sendas este , atque dijudicandas autumarunt rprobabiles omnes acceptarentur, respuerentur improbabiles. Contingit porro, & veras, & falsas innumeras, quibus libri implentur, probabiales esse ; salsas aliquando etiam probabiliores, quin veras non semel haberi improbabiles. Hine omnes opiniones sue magis, sive minus, sive aequaliter probabiles, tutam esse, rectamque m rum regulam tradiderunt. Avide sane arreptum est hoc probabilitatis me
dium, quo salsa, & vera, & dissentientia inter se
quoad mores conciliarentur : quodque praeter commoda alia, quae in serius commemorab , a labore scrupulosus probabiliora, aut vera ipsa conquirendi liberaret: quod ubique adesset facile, de citra exquisitam diligentiam obvium inveniretur, & in unaquaque aetate, schola , vel Cente cunctis manifestum pateret. Unde quoties de instituendis moribus,atque de universa vita hominum sit mo ineideret, aliud vix audires, quam probabile; verum, aut salsum vix unquam. Utveth simili etiam utar dissimili, quod tamen rei momentum ob oculos ponat, nullus apud Sectarios plausibilitas acceptus est error, illo, quo a solicitudine veram Religionem quaerendi exonerantur in qualibet maxime vero Christiana eo: salvari, veram iosam necessariam haud esse tam grate, quam frustra audierunt. Amat enim omnis anima, nisi virtute sortior fiat, in rebus spiritualibus oscitari, nee ad labores, & solicitudinem
Sed ecce ex adverso viri etiam gravissmi pro dierunt. Prim , quidem coeptum bellum de re lavatione doctrinae morum, factum ipsam utris. que serme satentibus, sed aliis in alios vicis limeausam re ijcientibus. Ventum mox ad probabilia in speeie, de quibus per Galliam maxime, . Italiam, atque Belgium adeb hae extrema aetate bellum recruduit, ut de nullo certetur animosius, atque opuscula, & libri praeclari vulgati sunt. Horum vero probabilibus obluctantium illud consilium, ut a regula morum tollerent minus, Maeque probabilia adversus legem, qua in re ipsorum quidem judicio summa, ex qua salutem pendere animarum arbitrabantur, fortissima etiam oratione usi sunt; cujus partis adeo in dies crevit
numerus, ut inter commun4s jam opiniones cella
seri jure debeat. s. IV. scopus Opera 'IN hae sane controversa, quamvis primae opianioni olim alluetus, facile tamen secundar manus , & colla dedi, existimavique, opiniones aequε, aut miniis probabiles adversus Iesem non modo regulam eo seritiae non esse, verum nec hpeccato quidem excusare posse. Sed enim ad eam, quam memoravi, super veras, & falsas opiniones, morum impense inquirendi curam , at que selieitudinem, satis non habui, quid regula non esset, edocere, sed quid demum recta regula, quae recta morum doctrina essent, ulterius existi-ι navi indagandum.
Laudo quidem, & accipio, non , ut quidam oscitanter judicarunt,) improbo Autores secundae opinionis, neque adversus illos, sed magis praeter auos aliqiud videor adducere. Eo enim ipsilou
22쪽
ota in rebuerunt, ni edocerent, opiniones miniis, insgnia regno detrimenta altississe, cetili credi aut aeque probabiles contra legem, regulam mo- 'tur. Sapientes Ian. indubiti tum sempei habue iuri, non esse, sed quoties opinio adest, vel aequὲ runt, regulas, & mensuras oportere esse valde no-piobabilis , vel probabilior pro lege , nos tas, uniformes, constaritesque. Ecquis ergo Oeobligari plane ad legem. In quam ego universam, dat, probabilius, suod vix in duobus cubiculis doctrinam non solum non pugno, sed eam unum est, & sbi constat, a rapientissimo Deo da toto opere , sit ulis illius quaestionibus , & tum hominibus pro regula vivendi. ubique statuo, re tanquam in re mihi quidem elatissima emcacius etiam sorte ago , quam vellent advelsarij r sed si salus animarum hoc expuncto valde pendet, nihil certe nimium uideri
Autores itaque isti, non tam ut rectam re iatim praecipue exponerent, quam ut non rectaqdestruerent, scripserunt. Dixerunt certe, nos adaeque probabile, vel probabilius legis obligari fatautem an probabilius , etiam ad versus legem,
quod saepe deest , vel aequὴ probabile legis recta
regula sit, data saltem opera nequaquam disputa- unt ; hoc est, non tradiderunt, omnem probabiliorem doctrinam eo ipso rectam, sanamque doctrinam existere , bumque saltem ex is norantia petiare non posse, cui quidem probabilius visui est legem non adesse, aut non obligare r at sotthex sua culpa, ex sua pastione, vel negligentia, aut osti tantia ita visum est : de qira talea cum illis concordia distinctius , lig. 3. pias. xh. tracto.Qbod si nihilominus, me illis adversari, arbitra beris , hoe gratiar heto, ut non te, qui utrisque es contrarius, sed ipsos illos doctrinae suae siti; in telligentes judices habeam : expertus enim lo quor, de me, & illos improbari magis a quibus. δε an, quam cons derari. Me ergo iterum in viam revocat propheta;
Piosecth indubitatum est, & plurimas salsas doctrinaq probabiles esse, quin non opinio, sed proverbium est, aliquando salia esse probabiliora. At
indubitarum etiam videtur per omnem salsam doctrinam bonum dici malum, aut malum ho- nurn aut neque bona, neque mala dici bona, vel mala, aut contra. In dubitatum item videtur, omnem docentem doctrinas falsas, etsi probabiliores doceat, non Dei, sed hominum docere doctrinas; ut hoc opere palam ostendetur. Hinc de tecta doctrina morum scripturus, &tistensurus, quaenam demum illa existeret, statuere minime potui, omnhs probabiliores doctrinas esse rectas & sanas, rectamque morum, & disti plinae Christianae tegulam. In quo & illud valde displicuit, quod ultro se offert, scilicet varie ras, ae mutabilitas, & vicissitudo probabiliorum. Eadem enim hac aetath probabiliora habentur, &seu uenti minus probabilia js dicantur , vel etiam
antiquantur, & obsolescunt. Sed quorsum aetates memoro: ea dem opiniones in hae Natione,&Cente praeseruntur, quae alibi vix probabilest te sentur, & contrariae, omnino coluntur. Non opiis est provincias peragrare: intra urbem unam
in hala domo, & se hola lixe probabiliora, & in alia contraria omnia judicantur : in domo saepe eadem Theologia unius cubiculi ab alia alterius tota discreptat,& hic ista, & ibi illa probabiliora
existimantur e & unicuique uno verbo sua , vel suorum opinio, quod communis sententia docet, videtur utique probabilior. Profecto non tot vit illitudines subit moneta Castellae, quod tameri sed veth nec certum pro regula placere potuit, Certum, inquam, quod tale unicuique existimavi 'tur. Certum enim limpliciter cum vero prorsus coincidit, atque i D. Tuoma,& aliis delinitur ad-baeso firma mentis circa verum. De hoc itaque certo,quod Φtiam nimium seret pro regula requirere, haud loquor, sed de certo existimato, quodiaque vere, vel salso unicuique tale existi trietur.
Multas scilicet de hoc certum vicissitudines subiti se ut probabilius 1 his haec certa; illis contiaria videntur; mutantiar aetatibus; in contrariis scho sis discrepant: Vix sibi in domo, & domo Ponia stant: quodque potistimum est, multa mala certo sed sal*o honai xistimari possimi, & sona mala in unam ergo veritatem , quae Dei utique est, quae bona bona dicit,& mala mala: uae oblGlescit nunquam, aut perit; quaesbi libaque constat, nullitii discrepat, me totum dirigendum existimavi, atque uno verbo tenendum, veras solum opiniones quaerere oportere; solas vetas doctri ianas rectas ex incre, eas solas regulam motum esse posse. De salss omnibus unani disputationem stiperesse, an a peccato excusent, vel non excusent φ id quo omnium aetatum Theologiani tenendam ese procul omni dubio , ab Errore, uel a salso in vincibili nos excusari ex . toto; a vincibili non item. Atque his paucis universam de recta doctrin, morum tractationem comprehendi, mihi visuia est. ι .Enimvero ea, quae tam brevi dicuntur, non ita brevi, & ictu quan oculorum visa, deliberata, iapraescripta sunt e scilicet ut imbecillitatem hέα meam satear, cum disputationem omnem de maiagis, aut miniis probabili institutam invenissem, primum ego quoque per magis probabile cunctat dirigens, opus paene noc totum j a se absolveram emens tamen haud quiescebat; alia deesse, non satis alia expediri videbantur, atque vel ipsum divinum ossicium, quod recitabam, vetitatis commonebat, at ue aliam omnem, quam veritatis ipsus viam insuffcientein esse tum hoc, tum multa alia pei sita debant. Cradum itaque revocavi, opusque denuo ab origine resumpti, & in eam, quam dixi mentem,&consitum veni, ut totum me in veritatis .iesus inquistionem dirigeremi
per verum, & salium cuncta decernerem , atque Iolas veras doctrinas morum, tectam doctrinam morum esse, atque regulam statuerem . . Terrebat autem , α conterruisset plane valenistiores alios rei magnitudo, & dissicu itas provinciae. Quidni fieri posset, ut ubi insens aded veratum, & salsarum opinionum multitudo & copia commixta est, ex plenis libris veras quis decerpere, salsas respuere sussiceret 8 s snsulae una adtinam examinandae venirent, non vires, non vitam, neque ingenium sustectu iam non mihi m
d b, sed neque praestantioribus : nis ver 5 singulae discutiantur, delectum verarum fieri haud posse Hoc sane terrebat multum; placebat autem plus.& alliciebat veritatis pulchritndo ipsa, fixuit, iue animo videbatur solas veras doctrinas de colo
23쪽
Sed sdem , spemque auxit veritatis infractus
in Ararim coris in stiastris. Mesr qui veritateminin venibilem rati per probabile, ae verisimile vitam . moresque hominum instituebant.) Apἐγών.
siti Distiens, santum poteram, mentem humanam ram
mi cem, ta figacem, Iam perspicacem, non putabam Die e ire ratem, n siquod in ea modin qua endi laterenim a Jae inum modum ab aliqua disina aureritate
esse .nflum. Ita plan secit, & vetitatem tum veligionis, trum morum,salutique viam tam certo invenit, ut citra errorem saltem eum coelo po
quit ipse Iis. ae quant. anima e p. l3.) quadam pro ii nria dilina, ut reli si animus. ipsi, o Deum istum, id es, veritatem pie, eine, O H Denter quaren-ribae iniexienaviacultas as quod plenitis opere hoe ipso commonstrabitur. Ne prae erea in causis Religionis versatum, psus religioniset xemplum, ut de moribus idem perarem, commonebat, esse scilieri in mundo innumeras Religiones, & Religionum opiniones, dissensiones, & factiones: & tamen veram ipsames, invenibilem. Probe equidem scio, non mo-
ei tu amotissimis gentibus, sed in ipsis etiam Italiae sitit imis, & ipsos inter Catholicos commixtis haereticis, admitti a quibusdam infidelitatem negativam , & haereses in vincibiles, & sceleris innoxias. Sed quicquid de his erit, illud mihi
simum est, &c. F. eter omnem opimonis formidinem certum, indubitatumque, extra Ecclesam Catholicam tam salvari neminem, quam in diluvio extra aream evasit nemo. At salvari omnes homines possent, ut concedunt omnes. Ergo &Catholicam Ecclesam, ac veram religionem invenire, sine qui scilicet saluatur nemo. Porid de vera doctrina morum, ut idem sperarem, ea dem planh causae suadebant i s Dei sei licet erga nos Providentiam inspicerem, ei non unam Religionem. sed mores quoque curae esse: si opinionum multitudinem; s vitae curas, si populorum ineptitudinem, & quaecunque hoc rius alia consideratum irem. par, consimilisque causa videbatur. An in una religione Academicos relicerem; in moribus vero deinceps consequeret
An Deus nulla salsa religione, quantumque salso certisma tibi videatur , reci ἡ, & digia. eo litur & tamen ei placemus mala siciendo, si error tibi tuus bona illa enune iet ipsa ergo veritas doctrinae morum, Deo Autore, Deo Ductore praecipuo, Adjutoreque quaerenda nobis est. Intra sanctam
Eeclesam ipsus statia sumus , in qua & ipsus
doctrina, Salvatoris vita, Sanctorum gestis, doctrinisque iam copios. instituimur, ut vetulae ipsae litteratum rudes, ingenio ineptae, passim paene ob oculos nostros coelum rapiant, nimia opinione vivant, sed veritate: quibus scilicet stoliosus Deus coram das pracvra, ct Iegem visa, o dis plin4.
I enii, viriumque memor meagum ausus plaiane non sum magnum volumen edere , satis in . me gratiar conserendum existimans. si vel exi suum legeretur. Hac de causa opus dividere visum est, & partitim dare; de in hac prima parte, quam nunc edo, probabilium dubiorumque conia troversias expedire ; in secunda de ignorantiis, atque de invenibilitate veritatis moralis, mod Eue eam inveniendi disserere. Prima plus Philo sophiae, secunda plus Theologiae habet, & autoritatis, in qua etiam de Magistrorum munere, a que obligatione suse tracto. Neque vero, quod sorte optares, & fieri etiam sorte posset, in ipsam veritatem moralem quae rendam statim ducimur. Dictum est enim paulo ante, plurimorum esse, opinionem, & in praxi quidem satis plurium, opiniones, doctrinaque morum, non qua veras, aut salsas, sed qua probabiles, vel non probabiles censendas esse. Hoenis convellatur, frustra est, quod in veritate quae renda, laboremus, quam sibi minime neces lariam credunt, sed per probabile ubique expeditum, Mobvium tam rectos moles hominum existere, atque si ipsi manibus habita veritate regerentur.
De hoe ergo plobabili plene dicere, illud magis ab origine nosse, quam hactenus sorte iactum hi,
diligenter discutere, verbula , ac modos ejus omnes , atque recelsus explorare de veritate ipsa utiliter dicturo cuique pernecessarium est. Haec ergo prima pars de probabilibus, & dubiis existit, atque in quatuor libros exiguos divi ditur. Primum, praeambulorum quom indam cirisca probabilia nomino, in quo universalistimas quasdam vel opiniones, vel inconsiderationes exagito; aliqua etiam probabilium inconvenien tia edo, eo fine, di scopo, ut his probabilibus consuetos animos vel ad haerendum nonnihil, Zecons derandum; vel ad dubitandum etiam , si quo modo valeam, sensim inducam, ac proin
v eam dimidium quippe saeti me habiturum existimavi, si id consequi possem , ut quasi nihil
prae opinantes audire vellent, remque istam summam , in qua silus populorum paene vertitur tota , quasi nullius partium homines circunspicere, nec ea indubitatb vera habere . quae opiis nati sunt aliquando. Hoc si obtinerem, experrus sane ipse, qui contrariae opinioni diu extiti, sa-cile sperarem, reliqua me consecuturium. Neque vero omnia probabilium inconvenientia nuncedo, quin majora sciens,prudensque praetermitto. Hie proinde primus Liber velitationis cujusdam, atque pio enitalium magis, quam scientiae ipsius locum obtinet, dc destruit magis, quam aediis
Secundus Liber jam ad docendum, aedis caniadumque dirigitur, & naturas, ac modos varicis probabilium indagat: multas illorum aequivocas acceptiones distinguit , declai atque i & quod demum sit probabile reale, & positivum , quod ad agendum suiscere videri poset, antiquis desinitionibus statuit, proprietatesque ejus aliquas elicit, atque prosequitur. Neque enim , ut diactum est, contra probabilia, sea pro veritate ce lare scopus fuit; ac pluris nobis est conclusio pro babilis vera, quam conclusio probabilior, aut apis parenter etiam cerra, sed falsa ; nam quo uno do
24쪽
mmento multa sanὸ complexus esi, mest, Hyst
piata vi , quam lux frani oratione s=mara , docetoos Augustinus Id. de et . . Hinc tertius Liber hanc realem, & positivam probabilitatem resumit ; eam pro regula morum, se . itae semcere, idoneamdue esse commonstrat.
Quin cum ips probabilium Assertores plerique dictamen conse entiae probab le, ad recth operaniadum insumciens habeant, & evidens, at omnino infallibile deposcant, nobis probabile antiquum ori est, ut pro ipsis ultimo etiam dicta iiiiii e conia eientiae , illud sumcere existimemus, tradamus site. Hoc in libro etiam de prudentia ; ad quam sequens aded est appellatio, tractatuni & de ope-Yantibus, de consilentibus praeter ut contra propriam opinionem dis itur. Quartust liber de diis iis est. Hie quid sit dubium, de dubitatio, & quid dubitare, ex commuianibus etiam principiis declaratur: gradus inde fit ad rectam dubiorum Glutionem, & revulss aliquorum dubia solveridi moribus, unam veritatis inventionem dubi j solutionem esse cistenditur. Hinc tegulae juris de dubiis , de possessione, praescriptione, de reo, & quo mota omnes sibi apprime cohaereant, & ubi, & quando locunt habeant, ordinate exponitur.
. Denique Appendicis loco de natuia opinionis, α de quibus , & quomodo tutellectus opinari
possit, dicere ad probabilium causam totam eq-pediendam necessarium existimavi. Expertus enim sum, naturam opinionis , de qua jam non multum in Logica tractatur,in Morali veto scientia vix nihil, cum interea per opinionem proba silem cuncta decernere moris sit, non nimis notam , neque intellectam esse. Ubi scilieet de opinionis probabilis ad mores regulandos valo-; e incidit tremo, eam videas plurimi feri, in ea
prudentiam , in ea vitae nos rar regimen, ac momentum omne locari, sin veth de operando, aut consulendo prarier,&contra propriam etiam opinionem agatur, ea piarie deprimitur, illius sormido, incolitudoque iraculeatiit,ac sere cum du-ssio confunditur; ex qlio se vario opinionis probabilis pretio multae nimis conchmones morales consequuntur. Oportuit e go illius naturam, &indolem, formidineianque exacte tradere, ut tanti
demum ilia fiat, Sc cum prodest. 5e cum obest. Atque his ista prima pars de recta doctrina morum absolvitur. Nullas in ea probabilium, aut
dubiorum, aut opinionum novas naturas , n van definitioncst nulla noxa principia induco tantiquissima plane narro, atque ex omnium L
sicae . ac Metaphylicae, Ethicesque principiis argumenta conscio, quin quod res ipsa declarabit, in veterum demumTheologiam de plano re-hidere videor. In Religionis quippe, morum-ὸue doctrina Divinae Providentiae , promissionumque non prorsus immemor, antiqua restaurate coiisu linis semper habui, 3d verius existimare,quod prius ex stravi luna illa oratio' o Tertulliani. Displiceiacis ranitin causas aiunc aliquas meis
eonua comerum est. En ignos pro more Lectores, scribentes di prolo' uuntur : te certi: benignis imo opus,
ego habeo, Lector sunt enim hoc in opere aliqua , quae quibusdam displicere possint, & primum quidem illud , quoa contra consuetu ia,ua- uam , & dicam : in quo ut Sanctorum Patrum mittam nunc monum,nta praeelara , unum Aristotelem dare placuit r. M. ath. es. uti. ubi ton sueti vim LM ingentem, Scinnendana declarari
sui alij vertunt, aut etiam faradoxa;ὶ ran tum
rit certistia nis, seu sui versio alia habet) Mi s Ul
, or in re irrati biti, ira cti oration bis istare f. tisaεso Iam app. t. Ecce quanta sit. & suam multiplex, & v t; a vis consuetudinis ipso non antiquiorum modo. sed nostro etiam experimento notissima; unde salva o et omnibuς placendi cupido scriptorum. Hi ne autem causa magna ostensonis hoe in opere, quod contra consueturii sit, versa sit naturam. ut giciosat S.Τhomas, consuetudine: uildgia habitus, ait, ex consuetudine generatur, qui inclinat per modum naturae. Nihil porro in uni versa Morali, aut alia doctrina tam consuetum omnibus est, quam probabile , per quod cuncta
dijudicantur ac libri ipsi morales aliud iani vi
pensi habere videntur, quam an haec, vel illa Opi nio si probabilis' ex quo scilicet uno vita stra , modusque ejus totus pendere existimatur. Omnes opiniones probabiles acceptant , ex quia bus etiam vivant, quas inter, cum feri e sempersi opinio opinioni contraria , tot sere fallar existunt. quot verae. Iam salsas omnes abiicere, veras Glas acceptare , has solas rectam d. ctrii ianimorum dicere, contra consuetum sane, & contra ipsam seris naturam esse videtur. Profecto si ex me ad alios conjectare liceret, antc annos no
vem vix ipse placate tulissem , quod quisquam
Haud veth, quod maximh observandum est. limamus quidquam, Christianos homines seleti iates , volentesque veritate rei pro consueto tradituros, aut inde ossendendos, quod eontra consu
tum sive falso, hue etiam vere dicamus. . Absit qcorde nostro iniqua adelli exictimatio. Non ergo hoc dici naus, non hoc timemus, sed vim cpnsuetudinis quam diei oratione uita possit, plane majorem, quae in naturam ipsam vertitur, & in do- uis, sicut in aliis , haltatum' etiam in genera qui inclitiat per modum naturae, ex quo pro induinis dilietentissime caveatur, magis.quam ex natura ipia plerumque judicamus. Hoc et o timemus, ne ex contrario consileto nos ea aliquibus
non similia lid est vero). quin ignotiora magis
& fere grina, ae extranea, & o verbo paradoxa videantur, ostendanturque, quod contra consa Ium tot, tantorumque valerum,hoc est, contra V.
25쪽
verum ipsemm, rebus ignotis, peregrinisque de- liberatum nobis est, atque consultum. Et pm
-- ci . e. --:- in Gil; γtri neci lumis mum quidem tractatio illa nostra non ipsa Mura
certare consilium fuerit. Haec scilicet non calum
nia est. sed vel labes, vel conditio omnium hominum, nisi diligentia caveatur; & deposita sane jactantia, ut ait Augustinus, omnes homines
Imb verb quid Aristotelis, quid alterius opus est testimonio, ad vim plan incredibilem evincendam consuetorum t Hoc unum, quod manibus paene terimus, & incredibile visum millet, memorabo. Aliquot fanε millia hominum scho- Iam Thomistarum professi sunt, ac profitenturi oceodem modo scholam Scotistarum, SI Societatis I E s v. vix uni, aut nulli Thomiliae vera visa esticientia media : vix uni, aut nulli Jesultae vera physica praedeterminatio : utrorumque vix ulli totum distinctum a partibus. Jidem hi homines
omnes, si Edem nariirae, infamet ingenia contrarias stibiissent scholas, ei Que consuevissent: conistraria mox illis vera visa uisent. Adeb in cori suetis momentum poenh omne est : atque hunc inprimis obicem caveat, necesse est, in stientiis profecturus quisque : verum sane illud inveniet, a non alluetis fieri passionem; patietur utique: sed tanti est Deo servire, & veritati, qtiae Deus est. Et haec quidem nunc satis de consueto. Sed praeterea modus etiam ipse philosophandi noster sorth displicebit, atque oratio videbitur exacta nimium , δί aliena: ad ipsas enim severiores Logicae lcges, dc rigorem; ad iplsus etiam Metaphy-icae metaphysicum utique tribunal, & 'rmam cepe multa exigimus: quod sive propter impotentiam consequendi, & rationis debilitatem, ut S. Thomas declarat; sive propter microtritam, reus vitum curat & quasi nimiam, & minutam inquisitionem, illis in primis displiceat, necessieest,qui nihil scientiis illis assueverunt,& illis quoque, qui debiliorum mentium sunt: quin etiam aliquibus Seliolasticorum qui in Logica non Logicam, nec in Metaphysica Metaphylicam ipsam, sed neseio quid aliud versent. Sapientioribus etiam ipsis oratio videri potest exacta nimis, & aliena. Dicere enim aliquis potuit, primis ipsis moralis Plii losophiae, ac etiam
Theologiae rudimentis repugnare exactam orationem, de dictionem minutam: nihil esse Morali disciplinae, ut ex Ethices quasi prooemio liquer, cum demonstratione; nihil proinde cum Logicae legibus, nec Νlata physicce, ut ita loquar, nacta physici S. In prudentiam denique ipsam graviter pecca re videbimur. Qui enim hac dicta probabilium regula maxime utuntur,& quibus casus resolvendi provincia potissimam demandata est, si intCastiliae, quos ita vocamus, atque Consessari j, quirem I .ogicam, & Metaphilicam partim tractant. Apud hos porrb causa in primis Probabilium
agunda videbatur. At eos taedet certitudinis, Scflebilis est exacta oratio, tristanti iisque, ut S. I h ma L exponit: unde etiam praecla i illimos Autores poli habere aliis sistent, nimium specti lativos di cure, partimque in praxi versatos, ex quo tam nl-mii extiterunt, catilis ergo mist et popularius dicere, & laxiori uti oratione. Pio omnibus cle-mum M. a. u chasi ea . is. alseritur sicut enim vinura setnyer Hiare uit se aquam, Ont oum est; aciernis tem, ut, et GD; ita legenti Di, eo per exae sit si mo, Non eriss .im.
Enisi veto satis, diuque de modo scribendi d
lis scientia est, sed reflexa; non objuctum, & materiam ejus, sed ipsam moralem scientiam versat. De incertis porro potest esse certa, atque etiam demonstrativa tractatio, ut scientiam moralem d monstrativam non esse, de moribus agere, in e rum rectitudinem ordinari, non pinguis dictionis, sed exactae demonstrationis documenta sunt.
Nihil poesi cum scientia est, nihil historiae; demesi tamen, & historia & politica scienti see scribitur. Opinione quid incertius φ Ejus nihilominus natura ac disserentia a sicientia in libris Prior analytice tractata est, Sc declarata. Quin ut mea mihi experientia commonstravit, causa niti. Ecprobabilium tot latebras habet, tot aequivocis reflexionibus, tricis implexa est, ut homo scholis assuetus nihil in tas sane invenerim, quod visium t spicaciori opus habeat': adeo supra ignoras Rholarum causa ista est. Quid deinde adversus
consuetum in naturam versum laxa uterer orati ne ' Laxae siquidem rationes contemnuntur, Iaxis etiam aliis, quas omnis fert tellus, & ingenium , prompte re liuntur : sortiori rursus vi eonsuetum, ut vel solum concutiatur, plane indiget. Ipsi denique adversari j ad Logicae tribunal appellarunt, quibus indulgendum suit.
Occurrebant praetcrea apud quos causam istam ageremus duo genera hominum aliorum quidem ingeniosorum scholas maxime colentium, praxi magis vacantium aliorum. Utrorumque simul
more disputare, paulo ante Aristoteles demonstrabat impossibile, qui hic relegi potest. Am serendos proinde paucos multis, sed praeli imiores existimavimus ; hi enim dem lina in rebus doctrinae legem, jusjue dant caeteris, & modicus ins hola prosectus sensim in dies apud reliquos maximus esticitur. Scholae polrb morem gerere nixus diligentecsum: autoritas non multum in usia est: ingenium
in primis, & subiit itas, & ratio cedem occupant:
quod hic laudare, vel improbare, abs re san. sciret Disputationem itaque de probabit bus, quantum ad redin quidem ipsam attinebat, Via maxime autoritatis brevilis multo expedire potuisse in t aequod ad modum sciendi spectat, i i ni sipta Plii-losophiis maxime commendat, considerandum sane fuit, apud quos dicerem , illosamque mores. Logicae, Metaplaysicaeque auxilio, quantum modulo nostro poliam, indIere.
. v I l. Vendere etiam potes, quiri crustra con suetum largius es. Hoe caput aliud esse potest offensionis, quod
non contra consuetum mod sed contra ciuisuetum etiam largius est, stringit et enim in iro. rum doctrina, manusiue in multis ligat Confestariis, Consillioribusque. Utrumque hoc impedimentum est, quam dici queat, majus; atque indE Patres, inde Theologi non nisi virtute di Vina legem Chiistianam staturam commonstratami, quod contra consuetum largius stricta ipsa foret. Tanti est adversus hoc utrumque proficere, nec nisi Dei virtute,& gratias 'erari quidquam potest, nec qui plantat, est aliquid, neque qui rigat. sed qui incrementum dar Dei is, in quo proinde spen Oiniicinio mus. De conlucto dacium est; iam
26쪽
ge stricto dicamus: in hoc porro etiam ipse impares sumus , quod consuetum, & Iargius conjuncta frit, conjunctimque &una obstent,& impediant; nos autem nisi seors ira,& partitim dicere non posistimus de ita divisi adverius hostem unitum,& sie
In univerra itaque Doctrina Morum nihil via detur tam largum, atque Consessariis, ae Consuliatoribus adeo commodum, & expetendum, quam quod juxta probabilia contradictoria , & juxta opiniones omnes sive aequh, sive magis, sive mi nus probabiles, quin nihil opinando, & contra
etiam 'inando, dc responsa dare, &sacramenta administrare valeant. Hanc unam lectionem bre
vi addiscunt& Theologiae ipsius rudes, & inci pientes etiam, & juvenes quique. Inde rursus a labore multum libris incumbendi, & casus per sose examinandi, quod jucundissimum est, liberan
tur. lnde rursus vix quilibet idoneus non esse videtur aut resolvendis casibus, aut sacramentis administrandis; abundat enim aetas libris Collectorum moralium, apud quos Acile & opiniones,& Autorem, vel Autores graves legant. Ex tot deinde contrariis opinionibus, quod etiam maxime homo appetit, placere omnibus possumus intestitiitionibus, in solutionibus, in occisionibus,
in contractibus, in eleemosyna,in jejunio, in parvitatibus, in bello, & pace ; & quando inter potestates ipsas lis est.
Sed unde niagis timendum est , relus etiam Moetexitur; nam offendicula, dicent, apponimus saluti animarum; perplexitates inducimus;sacra nuntorum administrationem di imiliorem reddimus numerum aptorum Ministrorum minuimus; terrorem nimium incutimus, & quod summum est, addundo peccata, id contra sanguinem Salva tot is cisc imus, quod pauciores salventur.
Sed vero, si bene pei spiciantur, eausae har Omne ς oi sensionis non defensio, sed accusatio potius sunt probabilium horum, de quo aliquid inseritii,
plura opere toto dicentur. E re tamen nuncii stra est Gregorium Theologum orat a. v. v. usu
mose eum a freti . t. er drimatum, quiuem innitimi istim, consuetudinem Haec Gregorius; timenda tamen
sunt, quar continenter iii bdit: hic asse nas, dis quo
Haee satis sine consideranda, & timenda Greso. rius: non enim relus sussicit, si contra seientiam est :&Saulus quidem zelo per suovebatur Eccle sani Dei de quo non hic, sed suo loco. Verum jam praeter lites istas tuti demit in exi simus selle. recor. Alexandri VII. solicitudine Pastorali, cujus mentem, & tensa, quam regulam uisibilem nobis in terris salvator noster reliquit,lieri sernae,aut nudiui inius sic univeita Ecclesiae proposuit , de nunciavitque saera Congrega tio Eminentiis. Cardinalium in Decieto edito
ν/ctam semitam evoearet, &c. Haec mens, hae e sensa
Romani Pontificis,quem in fidei, moriamque doctrina, quam proponit fidelibus, errare non posse. certa prorsus, ac Θernetessaria Theologia est i illa proindὲ resistentinus, si qui essent, non obtemperandum foret, sed reluctandum. Jam ergo non mecum,cum Romano ipso pontifice contendant, & obtendant, laxandum esse et sit miniis ostendicula apponi, perplexitates indu ci , Sacramentorum administrationem dissicili rem reddi timorem nimium incuti, peerata addi, & quod summum est, pauciores salvari. Vix sane nugae non sunt, nobis ita, vel ita opinantibue plures, vel pauciores salvari : optandum utiquo foret, quod salvi fierent omnes : at nemo, ait A gustinus, optando facit, ut verum fit, quod verum non est, & nemo, dicamus nos) opinando facit, ut verum sit, quod verum non est. Si pro babilia recta sui uis via non sunt, non cluten asserunt, sed perniciem inferunt animabus : nee strina regilla sunt administrandorum sacramen torum, illa recth peream administrabuntur : satius porrh est, ea recte, quam saepe administrari esti miniis multiplicatur quidem gens, non autem,nlagnificariar lanitia,nec Dei in coelis 'ngelorum, nee ipsius Regis Angelorum. Non eryo ex his locis topicis doctrina dijudicanda est. Qui mirili non Romani sillim Pontifieis, totius poene mundi est ea de relaxatione doctrinae: mo rumi persuas . Nemo hominum hac si item aetate de rigore, doctrinae conquestus est: laigioresn d lent universi. Hoe quadraginta quinque laxae piniones proscri orae 1 hoc inscitum sacrorum Ordinum justae sinctiones contestantur. Lis sane, ut paulis ante tactum est ecari itinter partes de do
ctrina morum relaxata: factum Hiraque paret eoneessi se videtur, sed utra in causa fuerit, litigatur; cujus rei locuples testis est Amadaeus , et a m api, prohibitus. Neutra itaque partium sibi vult tri Abui, quod laxatum fuerit. Hoc ergo quod coram,& in conspectu hominum nemo vult sibi tribui, sed erubescit, quis iam bonum esse clam mussitare audeat' atque inde nos displiceamus , quod
summae, ut Decretum loquitur, luxuriantium in geniorum licentiae in dies magis excrescenti obsistamus vitibus omnibus. . iDe probabilibus autem in specie . idem etiam selle. recor. Alexander VII. Magistro Cenerali ordinis Praedicatoriam, Julio Mercoro teste, uehis Probabilibus restinetendis curam omnem adhiberet,iniunxit: atqueipse Magistro Generali adia
illa scripserunt. Mutius Vitellesellius societatis I e s v praepositus & Ipse Generalis ad Superiores pridem scripsit, ut caverent diligenter, ne sui in delectu opinionum ea nocina uterentur, Iuria quia
27쪽
detrimenta metuens, nis compesceretur. Atquia
hinc praeter tot Autores praeclaros, sensum etiam habes circa ista probab; lia & Romani Ponti fiet & Generali uis harum .apientissimarum Religionum Et merito quidem in haec probabilia curam in primis flan, adhibent; nisi enim in eis modus ponatur, quod si se hoc libro commonstrabo, frustra in morum, doctrina laborauella : quidquid adversius quamlibet in specie opinionem adduees, vel adduceret etiam maximus quisque Doctorum, ea 'hanium universalis est selutio, P=.basi iu
nionum munimen est: quod nisi adesset, qud confugeretur laxa . de liberiorcs opiniones vix Obed moribus possent, de quibus, ut promisi, iushiae Iibra tractabitur e quin etiam suam primum
disseram, unde, & quibus Christi jugum suavehxistat, constabitque palam, legem Christianam, strictam esset non conclusonem isse probandam, ted principium morale probandi notorium.
opponisών. offensonis quidem has re ipsa, eausas sutura existimavi, quae tamen deduci in publicum apud intelligentes salicin nequeant, At vero satis est consuetum, alio quem offendi, & aliud opponete, ut indirecto bello vincat. Solent scilieri opus tune minutissimo examine perscrutari, si quomodo in re, vel in sermone capiant: satis clare dicta obstutiora esse, iii quibus ignorantiores offendam, crini inantur: quae in alia operis parte luculenter tauta, vel declarata sunt, omissia alibi suisse t si quid Christiana sinceritate βanctorum note dicitur, liberius dictum esse, & injuriosumit Autor abis, Patronus deest , & innocens reus esse a videri potest Quod porto opus est virorum etiam in sapientia Principum,in quo ali uid vel meliu et dici, vel aptius explicari, vel verbulum mutari, vel addi, ues tolli non potuerit ubi supersunt
Summorum Doctorum exempla, quorum accusatio rem istam reddat nimis manifestam; Retractationes item Augustini evincunt, atque vel soli prologi in Prophetas Hieronymi; vexarunt quippe criminationibus Doctorem etiam in exponen-ὰix detis scripturis niaximum. Adeh nemo tutus esse videtur, si Lector holiis accedat: atque optimorum , & pellimorum contrariae quidem
prorsus causae, sors tamen serme una in mundo
fuit, accusari sei licet, & pati, causaque proande hora poena Martyrem facit. Nolim ergo, Lector, a me speres meliora, sed sume tintia deposcas, atque in eausam maximhuniversam respicias. an in Christiana disciplina profututa sit, an item libit laxiorum opinionum, hoc genus exquisci examinis subjerint' Diti sa-Ne, multis ue annis totum me huie causae impendi. At lutino D ni. N nimis homo,& metit vi tute, quod in rnonini do tinna tanti est, mori,
sare; s d p cfumero debeo. Neque t dimen salsa qua 1 bet tolerati non plasunt, eum libri morales contrariis , icissim opinionibus, necessario multi allis cotistento sed verti Hepserim fars aliqua abstit lisia; α n my toleranda. Sarae me totum sit periorum . Romah mininie Ecesma,
jicio; nam unam veritatem colere, Patrem, MMatrem, & amicos quosque posthabare, sanctum habui: quin indὲ, ut his insuerem,aliquid etiam
parerer, robur ingens, mentisque quies maxima
obvenit, quod viderem, hue duci, huc incumbere Sacrosanctam Romanam Ecclesiam, qua cun errari non poNR
P Eracto suo scientiae Moralsis, aut Ethico aropere, quam apud paucos proscere speraret. sic o ML postiatus est Aristoteles. Na-νιd igitur,s de his, ct virtutibuι, pras mea eriau de amistria, est inluptasa suris si ura dictiam est, finem habere hae no- positim nosmam existimanaum asti &c. Maras seria ad redisndos probos hominessis Poene, multas sane, st
fanti ad moderationem traducere, quae oratio ρήμ'
Atque post alia ad praesens satis apposta subdite
scientiam Politicae, & legum , & Jurisprudentiar
necessitas. Adeo oratione sollim, & ratione, doctrinaque apud paucos in moribus proficitur. Sed nobis maxime consueue in contrarium bpiniones obstant, qua etiam de causa Philoso
phus acl liberales adolescentes orationem omnem
convertisse videtur. scilicet ut metian renus edis
eris, ut spriares seruas aeIear, sprobarieres, digni re ur, qua maneam, substituat.
Ex quibus vix nobis alia fiuctum colligendi spes modo superest, quam quod adolescendiorum erit m scholas orosessurus aliquis contrariis opinionibus tinctus magis, quam praeoccupatus permoveri possit, ex quo fructus deinceps ma orm dies proveniat: neque enim, sicut an exercituriis uniuρrso caeso, vel sugato hoste, victoria non eonstat; ita in doctrina contingit; in qua vel unius animae lucrum ingens laboris omnis pretium est: hic deinde unus alios , & hi deinceps plures olim laetamur: & expertus sane sum, re-eeptissimas etiam opiniones, si nullae praesertim
siliove patrocinium suscipiat, aetate aliquando una detexi seiω, & anti Par. ver,tatis invicta
28쪽
viri te.oro Interea omnipotentem Deum,ne pec- solum magis probabilium eontra praeceptum ' Eexatis meis hie qualis qualis fructus impediatur. tunc sequitur objecta gravitas intolerabilia jughsed hie ad snem in rerum aliquarum specimen Christi: quam jugi Maestatem, multipliciter de dare plaeuit syllogismum famosium, quo celebris clarant. Addunt dei nisci cognosci vel non posse, Magister editioni operis libere obi itit. me vel aegri poste a quae pars, & opinia sit pr.
opus totum, aiebat, de eo est , ut ostendat solam babilior. veram doctrinam esse iectam doctrinam inorum. Sed opus ipsum non veram doctrinam conti- 3. I.
Sed primit m quidem, in syllogismo desidera- Espondetur, ex hoc loco Domini nihill ad
tur Logi ea. Mirum deinde est, quod in toto ope- - strui probabilia: nam simili forma, & modore non si vel una aliqua quaestio realis, non enim deleri possent multa praecepta, quae nisi aliundo ut ipse, ex potentia absoluta omnia conficio ; at ut dicemus, tolerabilia redderentur, essent planhvel una sola destruit sua aeque , & miniis proba- durissima,ut constat experimento omnium, quotibilia. Sed ad syllogismum : Opus utique totum vel unum prie ceprum castitatis in unjuscuiusque de eo est, ut ostendat, solam veram doctrinam corde evincit ; extitit quippe illud aliquando esse rectam doctrinam morum & haec est Major durum ipsis etiam sanctis Dei,ut Pauli voces, illius Hilogismi. Hoc itaque vel verum est y ergo tota j pugnae,Hieronum i saxum,Benedicti vepres, Oportet opus edi, quod de hoc uno totum est. Francisci nives reddunt in negabile, ubi, ut Au- vel falsiim est φ ergo potest opuq edi, etsi vera, sustinus inquit: Quotidiana est pugna, ct rara ιμ
non tradat ; nam tunc non vera sellim, sed vera, ctoriar Hieronymus autem tis. s. adHUM P la. λα salsa apparentia recta doctrina stini. mi, veri notat, de mandatis enim Dialia δε- , δε-Cujus tuisus iudicio judicavit vel suo vel meo, bem a pluribus stodiri : sia autem ui eaκeeaarem lati vel suo simul, & meo i Non utique suo; nam se qui u m ea impuro potes, ost, esse Majori illi, vel doctrinae per illam assumptae con- difficile, ad raram es r quam rerum dissicilium itaria omnia docent ipsi. Non item meo, qui naturam & Aristoteles annotavit, expetientiaque Minorem illam nee veram, nee sophisticam qui- commonstrat. dem, & apparentem habeo. Deinde si meo; ergo Scitur itaque, de quo minime fuerat disputan probabili: non enim ex alieno improbabili do- dum, legem Claristianam rebus sollim consideracent judicandum. Neque suo itaque , neque tis, & obligationibus, esse potius valde ardua vi meo, siti suo simul,& meo judicavit. Sed ex com- ac dissicilem, ut praeter dicta ostendunt praeeepta plicatis doctrinis contrariis nihil sequi vel pueri non vindicandi, reddendi bonum pro malo, dili- sciunt. Deindε sieut ipse, & ego unum iacti in- gendi inimicos, humilitatis. orationis, resistendigens essemus Chimaera; magis multo illius opi- apsis etiam malis cogitationibu , indi lubilitauniones, dc meae, si in unum codant, non Hirco- matrimonij, perpetuitas votorum 8cc. Quin res ceruum, exiguum sane monstrum , sed Monte- ista non est conclusio probanda in Theologia n maureum, vel si qua alia major est, . Chim uam strae, sed supponitur ab omnibus etiam illis, qua plane constabunt. His tamen vexantur homines: sui immemores hic eontradicunt, & assumitur in salutem vertat omnia misericors Deus : dc tu, tamquam principium cunctis notum ad proban- Lector, fave, dc vale. dam evidentem credibilitatem rerum sdei nostrae; quia scis nostra praescribit res ad credon-
-ω-.---ι---dum obscuras, ad sperandum arduas, ad operan-
Qu AESTIO II dum dissiciles, & mundo, & earni, Ar singui hi
. - . . valde repugnantes: & tamen haec fidd, sine his
uream ad VI probabitiam ratis furiar, quod manis auxiliis, &c. ut scitur, propareata fuit. Ita
scriptum este Iugum meum suis es, &c. disserunt omnes. Ipse Dominus arctam esse viam tibi , unis Edid ie ' di convςrtibilia alia satis expresse contestata teli
1 - 'vix; in quibus proinde immorandum non est e
Uc, quod fere omnes siciunt, ae omnium te- atque haec ex rebus sol iam ipss, & obligationibus ritur ore, oportet in his praeambulis renio- petita suavitas melius multo Mahomet sino, Lu- vere,tamquam impertinens pro adstruendis quo- theranismo, & hoe genus sectis aliis congruit.
modolibet probabilibus ; quin retorquendum Iam ad argumentum in contrarium nulla spe est meos, qui hoc Domini dicto ad probabilia culi opus erat responsione: quia nihil specialiter haee, vel alla, vel quomodoliber omnia adstruen- probantur inde probabilia. Areviter ergo dicida utuntur. mus, iis, & inde jugum Christi esse suave, unde Aiunt ergo aliqua, licere usum quorumlibet & quibus illud suave esse, statim ex sanctorem quomodolibet probabilium; quia jugum Christi, autoritate declarabimus; quin suavitas, & iacti- ut ipse contestatur, est suave, & onus leve: at nisi tas ista intentata per usum probabilium , reddit iceret usus quorumcumque probabilium, non illud magis dissicile, ut exponetur. suave, sed durissimum illud existeret; quin ut ar- Ad illud, quod ex divisone probabilium addLιguunt alij, intolerabile, impossibile. Ergo Ii- tur, nunc respondemus; quod toto hoc opere stacetis usus. . ... . bilietur, causam istam non esse decidendam per Minorem probant; quia probabilia omnia Ie- magis, vel minus probabile, sed per solam vertia voctialia ad aequali e probabilia, & ad magis latum , quae est principium verborum Dei, Mprobabilia, & ad minus probabilia. Jam vel 4i- quam una cum mandatis suis mandavit nimis
cet horum omnium usus' & hoc intendituri vel, Prauerea lib. 3. ostensuri sumus viam veritatis ut ex contraria parte dicitur, nee minus proba- utiliorem, commodioremoue esse rebus etiana
lauira, nec aequaliter probabilium usus licet, sud aestiti tisi singulatinn, quam Rinpublicae, quam probabis
29쪽
piobabilitates vera talem ipsam non probantes,mamiumque pra judicium veritati fieri, eamque quasi isi ιηjustitia detineri. dum suadetur, aut contenditur , per ipsam nobis praejudicari. Sed vero dato etiam,quod usu negato quorum libet quomodolibet probabilium aut bis ablatis obligationibus, via salutis redderetur magis facis; δe obvia ; his additis aliis redderetur arcta ;elset inconsideratione, & periculo hienum, velle
hoc praetextu, vel sundamento ofligationes aut addere, aut tollere. Constat per ipsum natorsa lumen, hoc nostrum non esse : item severis prohibiti sumus quidquam adjicerei vel detrahere. Deus. . Item sociab sa ai. intimatur, si θυώ d minueris aeveνιιι Prophetia AMihnaim, aufereι Deus pariem istis. d. libra iiDe quod locum habet de universa scriptura, & sacra lege Dei; sciturove ex Hieronimi annotatione propter unum verbum haereses ejectas
ab Eeclesia. Tanti est quidquam addendo, vel
detrahendo alterare. Nec interest, an re, &. materialiter addas, aut tollas an sensu,& arbitraria anterpretatione: alius
mariti sinquit Tertullianus lib. ad pras 't. cap. 39.
quam Marcion, manus toturis veri rati : de quibus usus intra. Propoere eo consilio de rebus moralibus scribere, ut via salutis reddatur facilior, aut duriori communior, aut rarior; eodem item consilio ta diare aliorum opiniones, grave , manifestiimque peccatum esse, videtur dubitare posse nemincm, ii consideratio habeatur. Minus enim multo res ista sub potestate nostra est , quam si motus coelorum. Non alo,a- dicitur i . qtiast. i. ex Au- sulti no) stater.ti dolosas, usi appena avim. quoci volu-
hoe grave, hoe Ioe es sed asser M. ditanum suferami Aripturio , Iti ι quam de thesauris Dominicis,ctin ista, qaias gratim, qaia istam, appendamus ; imo non appendia . , sed a Domino appe a recognosi
Auibus eus, o uidest suave iugum
sti gravitatem passim usurpent, dc opponant, cum res haec non in ipsorum sensu , sed in contrario sit toties a sanctis patribus proposita,& declarata ; quin eum lixe ipsa dissicultas, &quasitio si rit in terminis inter Hieronymum,&Pula lanam partem discussa , & terminata , ut constabit. E re futurum duxi, si praeloqueretur prius aliqua Augustinus'bro de pastis e. . Assi sinquit) αι
tiam, er publicis mensis, se ipsos, inputant, iucunaan
tium, re vera magia pri .etis iam, ite, eelebrare e ma na
s Mim Dei misericordia, qtia rorum ignosas, dec. Haes dixerimus, sorte cong uasi . Iurbas ampliores ssint quidam, qui nossentiam hae dicentes non rectes prie, paucos clena vis, sta invitas eonei , amiat. Quod fecerimias, non versa Dei, non ve a Chrisi a cen- ιι , sed nostra, erιmm Pasores nosmos ipsos pascenies, non ames. Multa in idem eap. s. ct in Psalmu so. Adeo semper pauci suerunt,qui saperent: & semper inconsiderationes quaedam vulgares viguerunt, ut in toto hoc Augustini loco cernitur: quae tamen perieula caverunt sancti Dei. Nunc ad quaestionem in terminis idem Augustinussem ' de iuversis cap. r. μνώm videtur, quod Domistis ι maviι, uis quu eum vult sequii, abnode semes ipsam. Sed non est diariam, nee gratie, quod illa imperaι, qtii aa vat, ut fias, qtiaci imperat. Nam cr.dua timum est, quod ei dicitur innia mo, 'opter verba labioram itiora ego cinoatia vias riras, ct illud υ νώm est, Dodisse dixit, tutum meum suave est, s onus meum tene s. idqώid enim durum est in praceptu, vis. I ., Chari a facie r quod similitudine amorum naturalium declarat mox, atque confirmat. Non ergo quia iacilia continet praecepta, non
quia ad pauca obligat, sed ex hoc alio loco iugum Christi suave est. 'Idem Augustinus tu'. .H8. eone a a. qu modo
viam mandarariam eueurri, cum di .ltasti eor meum, id
Quod porro princ paliter facit d i lectio, id pro
portione sua in si is mavi me materiis emciune virtutes reliqua . Hinc Leo Magnus id en st. sinacti Patris Ignatii, nihil docet esse dissicile , nihil armium humilibus corde, ac mitibus: his en ia; suave esse jugum suum Do m inus dixit. Theophylactus levia esse praecepta tradit propter retributionem juYta llud Apostoli ; Momentaneum, ct
tat TheophyJactus. Late eamdem doctrinam exponit, & confirmat Baslius iis eisp. 3. I uia. Ipse Evangelis contextus satis est per spieuus; disii e linquit i a M.; quia misissim. ct hvimitis υνδε, crinis istis νequiem animabim is si itietum enim metim sua est, &c. Iis eigo est suave, tui a Christo didicetunt mites, & humiles esse, & requiem invenerunt animabus suis iuxta illud: per me s quis introjerit, pascua inveniet. Quorsum ergo hinc ad praecepta in se mitiganda , aut ad diminuendas obligationes argumentum. sacra ipsa Concilia, quibus divini spi itus assissentia promissa est; non audent nisi consultis diligenter scripturis, atque juxta sanctorum viam suidquam declarare; & audeamus Theologi ' Ergo Saetum ConciliumTridenti flum eodem prorastis modo, quo sancti Patres rem istam exposuit sess. 6. cap. H. Nam Deu ait, impos bilia non; νιt sed jubendo monet, o seme, quod posti, spetere quod non possis, o adiis I, ut passi . critis mandata gravia non sunt, cuius ivltim suave ψ, 2 οη Iedie. sui enim fia
30쪽
sint possibilia praecepta , & quibus suave jugum
Christi secundum expositionem Concili j desumptam ex Augustino. In Catechismo Romano juLL Pij v. edito pari. 3. d. r. Quin etiam DP iussa
H ἰ amare, i . quam, Creminem senes m, Patrema iami I-- : d/inde etiam ct caram siuam in fratri-μ sim : at vera νώi diligit, legem implevis. Visura Joannes Asilurus,'inepta Dei gravia non esse, aperieras tum, dcc. Vnamobrem Ismmiam Dei benigni aram advisis ιM .s Aust si tu , Deam 'si se assatus. Quid tibi fiam ipse, in amiari re a me jtile ι etsi non faciam, trientes minam is misi νε- pam ne es ipsa miseria , si non diastam re ρ Hinc vel Parochi, vel Summistae,& omnes p ceptorum Dei suavitatem ostendere
Dixisipia, rem istam in terminis discussam hic se olim, δe terminatam disputante Pelagio pro facilitate mandatorum , Hieronymo sustinente eorum omnimodam impossibilitatem, nisi ex Dei auuilio, & dilectione , ut nuper est explicatum, tum possibilia, tum etiam suavia fiant, de dulceL
xerit e tolle ergos re tiam, or raderi libro tuo, saritia Dri esse Manaaia. Mox locum Joannis s. manciata ejus non su),e 'ν .via r item Mut . ai. jugum meum Datia sexponit dicendo. Ledia enim tertiam es Δ-xisse Eois es, mandata ad comparationem siparili mi, Iulaica, in qtia variae remoniarum genera qasrebiantiar,qtia sexta tineram,oe Apostoli μιν emeritam n stati posuit ex ere. scilicet juretia titteram, & sine
spiritu adoptionis filiorum Dei, in quo clamamus, Aba pater. Rursus eodem libro a. Ressonae quasi, Misi ιμ- eia1a mundata ὶ notile, is is, sotietii esse de crastra ;erasinus enim dies frictim eris pro se csti ficis diei ma
schola , & seliolastice rem istam & versarunt, &explicarunt jam pridem in 3. dus. uti. Saliomas,& Scotus, ex iis, quos vidi. Hinc satis videtur conspici, quam fuerit inconsideratum, voluisse jugum Christi tam ultro, citroque,ac contra doctrinam Sanctorum suave, aesecile reddere a rebus ipss pMeceptis,&quasi obligationes , & praecenta tollendo: hae enim via Iegem Chrillianam suavem reddere est impossibile, ut mox dicam. Quin Ambrosius latum mand tum explicar, quia ad multa extenditur, ut ad imsam etiam inimicorum dilectionem: quod proinde requirat cor latum, juxta illud Augustini . -
c. m. Garitas non quidem oriose , sed operam cs
CHaritas, inquam, non otiosa, sed operans rae proinde non esia ita , quaerat b, vel num- ouam in actum prodit. Quod autem praecipuδde chara tale dicimus, est proportione sua tenen dum de eaeteris virtutibus ; nam ut ex Ethicis conuat, & experientia demonstrat, virtutis proprium est prompte, & delectabiliter operari: aliarquadem id restricte, & in suis solum materiis efiiciunt ; aliae universalius, ut humilitas, obedientia, poenitentia, & in primis charitas. Probatur e ncluso. Primo ex adducti x testim niis, quae solum loquuntur, non de habentibus v. g. habitum Eliaritatis, quo possint diligere, Mdaligant quasi in actu primo, sed de diligentibus,& an hoe se exercentibus: nee habitui si lum, sed dilectioni in actu primo conveniunt proprietates
dilectioni, qua latum si mandatum.
avictibuntur νυ moris. &alias: quod scilieet lex Dei sit meditatio nostra rota die; quod dulcia fiant Dei eloquia; quod superienes faciat intelligere; quod per arctam viam iaciat ambulare , ω currere. Quorum nihil facit habitus in Sacramento insusus, & raro, yel nunquam operans. Secundo , quia habitus inius, ut experientsa etiam contes latur, solum dant posse, non autem facile posse;&facilitas, Sc suavitas aequiritur exemcitio, ae proinde etiam illa eordis dilatatio, qua
via mandatorum curratur. Ergo per charitatem,& virtutes raro, vel numquam operantes non
redditur suave jugum Christi Declaratur, & confirmatur; nam jugum, &lere Christi ad duo uniuersalis ima reducitur, & ad vitanda mala, & ad facienda bona. Jam ex his duobus primum sne secundo est potiuς dissicile,& arduum carni, & sanguini, passionibusque nostris; nam haec viranda mala aut sunt nobis valdhdelectabilia,ut voluptates aut placentia maximh, ut sunt divitiae, potentia, honor, &e. ergo contra ista pugnare est arduum,ae violentum, nisi ex assectu ad opposta bona aut temperetur, aut praepon deretur inclinatio nostra ad mala illa in quantum delectabilia , & jucunda. At affectus ad opposita bona sunt virtutum affectus, charitatis primum, quae omnia reddit suavia , aut minus gravia se- eundum gradum suum, δe deinceps aliarum vir tutum. Ergo nis ex parte exercitis virtutum roponatur suavitas, potius iugum Christi remanet duri dimum. Idcirco sepe labemur divertere a malo, declinare a malo. Sc sacere bonum. Et cane, de quo plura occurrebant, est prors is impositabile, corda nostra habere quali Stoica, &affecti nibus vacua, sed plena semper existunt, &voluntas semper amat: quare s cor plenum non ex affectu virtutum, plenum erit alio affectu, quo ad alia mala facile rapiatur. Habemus pro horum confirmatione, experientiam innegabilem. sunt quippe in Eeclesia duci genera hominum, aliorum quidem amori Dei;&proximi, atque virtutum exercitio diligenter, ae praecipuo suo studici incumbentium: aliorum non multum in hoc sese exercentium, sed qui ct tendunt, ut mala vitent saltem illa, quae in negabiliter sunt talia. Iam ex his postremi pauciores sunt qui hanc solum negativam legem servent,dc diu durent, quin unquam in manifesta peccata