장음표시 사용
61쪽
de iactu quia in Rhodo insula Lyciae eius frequentia prius fuit py frequente usum mercatorum, qui ibi sui ciuis habetur in deer. dist. 1. can.Rhodiae.Qui ergo leuad Pauis gra res aliquas proiiciunt, non hanc mentem habent , ut eas pro derelicto habeant: quippe si inuenirenteas, ipsi reciperent.& si suspicati suiment in quem locum
iactae essent, inquirerent ea, . Operinde ac si quis onera pressus in viam rem abiecerit, mox cum alijs reuersurus, ut eandem auferret. Qui ergo tales res receperit,
suis domini; restituere debet: quod si animo lucrandi tales res retinet e contenderitisertum dommittat: Autlic nauigia.C. de furtis.
sicut tit praecedens, de exercitoria, loquitur de eo, qui naui privpositus est: ita hic titu .de his, qui raepositi sunt negotijs, quos institores appellamus . Dictus institor ex eo, quia negotio gerendo instet. Nec est cura virum sit py positus tabernae, an cuilibet alij negotia tioni. Est ergo aequum, quod scut commoda sentimus ex actu institorum : ita etiam obligari nos ex contractibus ipsorum, &couueniri. Si quis ergo institor negotio sibi commissis contraxerit, poterit conueniri hac actione dominus, qui eum praeposuit, uel instituit sationi, uel negotiationi gerendae in eam causam, inquam praepositus est, expresie vel tacite . Et sic dicitui institoria, ab institore scilicet praeposito: quamuis exercitoria nominetur a praeponente. Et non est institoria proprium nomen actionis: sed dicitur actio exempto vel vendito institoria: ut infra .cod. l. .cuicunque.gMOR
Dominus qui alias in serui contractibus magnum habet priuilegium , quia de peculio dirutaXst tenetur: cuius peculii aestimatio fit , deducto eo quod domi a. debetur, uel his qui sunt in Domini potestate. Tamens sciret seruum,in peculiari merce negotiari: uocatur. ex hoc edicto in tributum a creditoribus, ueluti extra Deus creditor , ut sit eiusdeua conditionis m alij v
62쪽
Et porrigitur hoc edictum ad omnes nogotiationec. Et aliud est esse peculis rem mercem,& aliud peculi uim et uaveolya- Peculium accipitur deducto quod domino debet: Merxris mere. autem peculiaris,etiam si nihil sit in peculio , dominumrributoria obligat, ita demum, si seiente oo negotiabitur. Et scientiam intelligemus, si sciuerit dominus, α non proic stabitur, id est,non contradicit expresse, tenebitur actione tributoria. Et non solum ad seruos pertinebit actio tributoria : uerum etiam ad cos, qui nobis bona fide seruiunt, siue liberi, siue serui alieni sitit, vel in quibus usu infructum habemus. dummodo merx , in qua peculiariter negotietur, ad nos pertineat. Per hanc THbuto. actione tribui iubetur diu, quod ex ea merce, & qd eoria qua- nomine receptu est Et inde Tributoria appellata: quia re. dominus simul cum aliis debitoribus in tributum uocatur, id est, in contributionem. Non autem totum peculi ii venit in tributii, sed id duntaxat, qε ex ea merce est. Quod cum eo. Tui in aliena pote Iase eri, negotium esse ἔ-
Filius a milias factus sui iuris emacipatione, uel dignitate, vel morte patri ,vel consimilib. modis, renetur exprimis contractibus, inquantum facere potest quia actio contra filium, ex eo ui sui iuris sit, de iure ciuili a LEHiemisi mittitur. Sed per Praetorem restituitur per titulum illa. filii sum. s de mino. per hunc aurem titulum postea modificatur. Et lic habet duplex beneficium filius simil. unum in re si tuendo .aliud in modilleando. Et introducta est mat ria huius tituli a praetore, propterea quod qui contraxerit cum eo, qui in aliena potestate sit, etiam si deficiet superiores actiones, id est exercitoria, militoria, tributoria, nihilominus tamen inquantum ex bono, & aequo res patitur, consequetur sibi debitum . Sive enim iussis
eius, cuius in potestate est,negotium gestum fuerit, insolid si eo note actio datur.de quo.1.ti. quod iussu.Siue non iussu sit,ramen in re eius versum fuerit, eatenus intro ducit actionem,quatenus in rem eius uersum est. de quo I: de in rem ver. Sive neutrum eorum sit de peculio actio onu uouur, tri J . de pecul. Ideo autem datur hoc priuilegium
63쪽
Iegium emancipato filio,i teneatur inquantum sacere possitiquia se alterato statu,uidetur esse alius homo, et fuerat prius:unde & de sublimitate iuris , non tenetur primis creditoribus.Sed tamen de aequitate tenetur eia ex illo edicto,de capite minutis. Illud enim edictum ereditoribus prii liis resuscitat ueteres actiones utiles.uel indulget actionem in factum, ut supra de capi .mlu. . I. hoc autem edictum. Quod cum eo,&c. hic modiscat Olone,inquantum facere potest emancipatus,ut dixi. ad Seniti constulimn Macedonianum. Licet ex quolibet contractu facto cum uo,q i i in no-sra pq testate est,teneamur quoquo modo:ut supra lita
proxi. hoc tamen fallit in sillosim.in duobus casibus runus est in uotomi I.de polic. l.si quis rem. f. uolo. Alius in mutuo,de quo tractat hic tit.ut non teneatur ipse filius,nec pater cum essectu,prohibete hoc Senatus consulto. Verba autem Senatusconsulti haec sunt: Cum inter taeteras sceleris causas Macedo. usurarius aes etia Mareia.
alienum adhibuisset, Sc sepe materiam peccadi, & occi via misdendi parentes malis hominibus proestitit .placer, ne cui filiosa init . pecunia ab eo mutuo data etia post momtem parentis praeiudicaret:ut scirent qui pessimo exemplo scenerarent id est,usuram committerent nulla porn actione expectata patris morte,quod ita expedissem, repetere.Et est ratio, quia tape filii onerati aere alieno creditarum pecuniarum, quas in luxuriam consum hant, uitae parentum insidiabantur: inde appellatu est Nacedonianum senatusconsultum,quia in odium Macedonis ustrarii factum est. Sed fallit hoc Senatusconsu Ilii multis casibus not.per gi. inst.quod cum eO.3.illud aliquid per do. Sic.in cap. quia plerique.de immu
PEculium quandoque ponitur pro cuiusque matrimonior ut I.ad Trebell. l. cogitamen impropriΘquandoque ponitur pro pecu nia parata taesidii causis:
64쪽
H infra de leg. 3 .l .s chorus. g. r. Quandoq; ponitur prori bus paraphernalibus re t infra de iure dor.l. si ego . . dotis .Quando is ponitur pro his tantum quae iustae obueniunt servo: ut infra de acqui .polsi. sextius. Quandoque autem ponitur & proprie pro eo quod seruus domini permissu separatim habet a rationibus dominicis: d ducto tamen si quid domino debetur, vel his qui sunt in potestate siua,vel tutesa,vel cura. Diciturque peculium, uasi pusilla pecunia, siue patrimonium pusillum: vitia ra e l.depositi.f. vi.& l. sed & si dativmA. peculium. Competit autem peculij actio cotraheatibus cum seruo, vel
siliosam. patre,vel domino volente, vel inuito licet secus fit in institoria infra. eo. l.siquis.f.ulti.& l. quoties. I xu. Quando MFis de peculio e t annalis. PosF mortent eius,qui in alterius potestate fuerit, posteaquam is emancipatus,manumissus,alienatusve su
MAAus si rit duntaxat de peculio,& si quid dolo malo eius, in cu- ω- da ius potestate est,factum erit,quo minus peculijestet, in id M. anno, quo primum de ea re experiundi potessas erit,m-diciuua datur: quadiu at seruus, vel filius in ptate est de peculio actio perpetua est idest,esie pe post mortem at
eius, vel postqua emancipatus,manumisius, alienatus venerit,rpatis este incipit,l. annalis. Annus autem utiliscopulabitur. Et merito in occasu pior fecit pariam actionem. Nana cu morte,vel alienatione extinguitur poculis, sussiciebat usq; ad annii produci obligationem.
Si illi qui in potestate sunt aliena nihil in peculio ha
bent, hi tamen qui eos habent in potestate in solidu t mcntur,si m rem,i.utilitatem eorum, qae receptum est, uersium sit: quasi cuin ipsis potius cotractum videatur. Nec uid.t frustra de in rem actio permissa. pol.n. fieri, In re ver ut in rem versum sit, & cesset de peculio actio. Quid.n.cse n. dommus peculium ademit sine dolo malo.Quid si mos te serui extinctum est peculium,& annus utilis pr teriit De in rem uerso nanque actio perpetua est, & locumh.ibet liue pqculium ademptum sit, siue actio de peculio anno finita est. Datur autem liaec actio quotiesi unq;-ι seium
65쪽
serunt uoluntate domini gerendo negotium eiu utiIi- r,uel non utiliter aliquid ei emerit, uel pro eo aliqyractu intuit. Nam etiam si ad luxuriae materiam, uel ad delitias , uel ad turpes impius aliquid domino uolenti emerit,uel gesserit,tenetur dominus de in rem uerio. infra eo. l.3.3 nec non.&l. si re siquod se tutis. Si autem non uoluntate domini seruus, gerendo negotium eius,aliquid ei emerit,uel obligationem pro eo iniuit,ta id pos ea in rem domini uertit,& ii quidem uoluptarie non ad utilitatem, non tenetur dominus de in rem Dersi: sed debet pati creditorem imposita auferre sina domus suae inium a. Si autem gessit uti irret,uel necessario, tenetur dominus de in rem uerso, etiam si ratum noli abeat, ut ii triticum accepit,ut aleret familiam .aut pecuniam mutuo receptam dominico creditori persoluit, competit autem haec actio inquantum uersiim est in re domini. Si ergo in totum sit uersum, agitur in totum: si Pars agitur pro parte, infra eo. l. si pro par te.
Merito ex iussu domini, uel patris insolidum adiret sus eum iudicium datur: nam quodam modo cum ea contrahit, qui iubet. Datur igitur haec actio, cum iussu, Dei mandato drii contrahit seruus, siue dirigatur iussus ad eo trahentem, siue dirigatur ad seruum. Nec est in eo opus uerbi uel scripturam ec distinguitur , dirigseuespecialiter in uno contractu,an generaliter. Nam qualitercunq; dominus, uel rati habitione uel siubscriptione, siue per epistolain, uerba, aut nuntiu uoluntatem suam. circa cotractum serui accommodet,& tenetur quod iussi Liboesu insolidum. Et est qηddain disterentiet inter iubere, di Mara rim ladate:quia iussus importat necessitatem, sicut & prae. ceptum,uel imperium. Mandatum autem non importat necessitatem, sed uoluntatis sententiam. Sed qtrant si ad hanc actionem, non est disserentia inter ea, ut Iique e ex praedictis. Datur autem haec actio haeredibus,& inliq. redes,& in perpetuum, R inquantum iussus interuene-xit. Nec est proprium nomen actionis, sed adiectio,ut de . insistoria diximus.& de quibusdam aliis. '
66쪽
Senasusiconsultum V eluiani'. cynatusconsultum Velleianum, bene cor .iales fragio litati mulierit,statuit ne ει minae pro aliquo in te cederent id est, fide iuberent )uel pro alio prormireret. Nam sicut ciuilia ossicia, ut sunt iudicia arbitraria, &his familia foeminis sunt adempta , ita multo magis adimendum eis fuit officium,in quo non sola opa & nudum misterium earu uersatur: sed etiam periculum rei familiaris, id est substanti. v. Sunt autem uerba Sanatusco sulti haec: Quod M. Silanus , N Velleus Tutor Consilites uerba secerunt de obligationibus si minarum, quae aliis reae fierent,quid de ea re fieri oporteret,de ea re ita consuluerunt. Quod ad fideiussiones,& mutui dationes pro aliis, pro quibus intercesserunt tam inae , ptinet: tametsi antea uidetur ita ius dristum esse, ne eo nomine ab his oetitio fiat, neve in eas actio detur cum eas uirilibus officiis fungi, & eius generis obligationibus obit tangi no sit aequum.Tulit autem hoc Sanatusconsultum opem mulieribus propter sexus imbecillitatem
quae multis casibus huiusmodi suppositae atq; subiectae
sunt. Sed ita demum eis subuenitur, si deceptae sint: nos decipiant. Nam deceptis, non decipientibus opitulatur,uel si buenitur. Cessat autem hoc Senatusconsultum his casibus: Gisibus in senis mulier spondendo tenetium pro libertate, pro dote, renuntiet,& si decipiet,pretium capiat,caueat l, secundo, Res sua succedat illi prot quo fideiussit.glo. in s. l. insta eo.
Copensatio est debit ti& credit i inter se.id est,ex utraqlie parte contributio, potest enim unusquisque creditorem suum,eundemq; debitorem peten em repellere, iparatus est compensare, Et est compensatio ideo inuenta,quia interest nostra potius non soluere, quam soluturepetere,oropter laborem,& expensias quae fiunt in iudiauando ciis, propter moram iudiciarum. Cessat autem comesar ω- pensatio his casibus: primo, suando ille qui praeest exeroensatio . cimi madat alit,ut omnem copiam rerum exercitui adinmine
67쪽
ministret:quod non fecit,& propterea conuenitur man
I e. Item eade rone cum quis perpera aliena possesson occupauit. l. f. in si.C.e.Item depositarius sipsua persidiam non copensat.institui. de aetton.f. in bonae fides. Item in r5 incertitudinis:ut si alter debitum neget ut Qe.l.f.;.pen. Item propter fauore: ut in Repub.si qdei debetur ex c alendario,i.libro ronum mel ex uectigalibus uel ratione itumenti,uel tributi, uel alimento tu, uel rone statutorum,uel sumptuum,ut Qe.l.in ea. Et di compιncompensatio quasi cois pensatio: ac si aperte diceret le3 siis. no nisi in ponderibus & quantitab.locum het: ut C. e.l.si consistat. Si uero ab utraq; parte debet sipes,uel ab una species,ab altera quantitas, uel ab utraque parte pecunia,sed ut species non admittitur compensati6. .derei uendi.l.s pecunia.& s. de pign.a .si conuenerit. .
Depositi. Depositum est,quod custodiendum alicui datum est, D'sisi fid est, traditum: dictum ex eo qst ponit:ppositio. n. in, in quibus
auget depositum tofledat, totum fidei eius comissum, rebus conquod ad custodia rei pertinet:& in totu uideatur separa simi. ta custodia a deponente.Consistit ast depositum hi rebus 'mobilibus, & se mouentibus rin:nili forte ubi sequestrum deponitur.Et est proprie in sequestro depos tum, cum res aliqua inter plures in controuersiam deducitur,& ipsi insolidum certa coditione custodiendu tradunt, ut reddatur ei qui uincit: ergo istud depositum sit . a pluribus tm,S insolidum ab unoquoqs. Cum ueroi e coem plures deponunt, pro parte unusquisq; deponit. Ite depositi quod fit apud sequestrum possessio non remanet apud deponentes misi aliter sit actum: ut causaeustodia 'im detineat sequester.I. e.l. proprie.& l.licet.&de uerb.si.sequester, Est aliud speciale in hoc deposito, quia sequester no podrenuntiare hoc ossicio recepit depositi nisi iustissima ca interueniente, & eadem inter
niente raro est ei restituenda res, qui uicerit,sed oportet arbitrio iudicis apud aede aliqua deponi.J.e.l.ei ,.ult.
in hoc insu competit actio depositi sequestraria.7.cod.
68쪽
I.si in asia .f. cum sequestro .Et habet natura depositum, quod si in tumultu, ruina,incendio, naufragio , aliquid depositu sit,si cum deponens illud repetet, depositarius depositu reeepisse inficiatur id est negat) tenebit in duplii eius quod recepit:alius tenetur solum in siniplum &ista dicitur depositio Directa.Est& Contraria, quae dat depositatio & eius haeredi in deponente & eius haeredei in quia uenit et utiliter est impensum a depositario in rem Aposita .Haec actio est ciuilis & person lis: nec in ea iurat in litem. s. e. lex civitatis no est , Q r gulariter nulla cotraria infamat. s. de his et not.infam. Inr.6.ultim. Ite bonae si dei es: Inst. de act.f.actionum.
Nigatio madati in consensu cotrahetium cosistit: ideo per nuntium quoq; uel per epistolam ma datatum suscipi pol.lte siue rogo, siue uolo, siue mado, siue alio ciuocunq; uerbo scripserim,io salte mandati actio est: & est madatum ab eo,q gratuito suscepit exilibedumn lacum enim nisi gratuitii nullisi est. Na originem cotrahit madatum ex ossicio &amicitia:ossicio aute cotraria est merces.Interueniente aute pecunia res ad locatione & coductione potius respicit . infra.eod.l. IJ.ult. Sed tria omne madatum est obligatoriumi Η, tua tantii gratia tibi mande , superuacuu est mandatu, & ob id nulla ex eo obligatio naicitur ueluti si mandem tibi, ut pecunias tuas potius in emptiones praediorum colloces,quam in usuras, uel econuerso. cuius generis madatum magis st consilium,quam maiidatum:& ob id hoest obligatorium: quia nemo ex consilio obligatur, etias non expediat ei cui datur: quia liberum est cuiq; apud st explorare,an expediet sibi consilium. Quado autem mandatum fit mei gratia tantum,ueluti si mandem tibi ut negocia mea geras, uel ut sundum mihi emas.Item quando sit mea & aliena gratia: ut si tibi madem, ut multi &Titio fundum emas. Item quando fit tua & mea: ueluti si tibi madem ut sub usuris crederes ei qui in rem meam mutuaretur. Item tua & ahena:ueluti si mande tibi
69쪽
tibi, ut Titio jub useris crederes pecuniam:his casibus, nascitur obligatio, Sc datur actio mandati contra mandant cm,dummodo similiter mandatarius fines manda Amoneati custodierit, neque in aliquo ex cc sierit. sed susceptum mandati. mandatu adimpleuerit. Et dicitur Mandatum quasi ex manu mea datum. Ex mandato oriuntur duae actiones: Directa , quae competit cum coeperit interesie eius qui mandauit. Contraria autem actio mandati competir, cum procurator impicuit naandatumaniunctum. Trosccio. Societas est duorum uel plurium conuentio hones e celebrata,cb commodiorem usum & uberioi em qu esu contracta, secundum Tullisi,insituit .enda. super rubr. Et potes societas coiri uel in perpetuit, id es, donec uiuunt contrahentes: uel ad icmpus. puta biennium , &c. vel ex tempore puta a natali Christi. proximo in suturis ἰS-ctis uel sub conditione. Et contrahitur societas siue uniuer- contrahi issorum bonorii, siue alicuius negociationis: similiter etia thr. unius rei tantum. Et potest coiri re & uerbis,id es coii- iunctim interueniete re,&interueniente stipulatione: uel etiam per nuncium.Dissoluitur autem societas re- Di si&ἰ. Nunciatione, morte naturali, S. ciuili, id est, capitis di- tu:. minutione maxima uel media: uel etia aduersa sortuna superueniente: ut si quis ex sociis bonis cesserit, uel bona sua publicata.sterint.msiit. eod. f. solvitur.
De cox trahenda mi tione, de pactis inter . emptores o Brndisores compositis.
C. Rigo emedi Scuendendi a P mutationibus coepit: olim enimno erat ita nisimus sicut hodie: neq; a Jiud Merx, i. res uendita, di aliud pretiu uocabatur sed unusquisq; fm necessariu te pol ii ac reru cum utilibus sibi tutilia pinutabat: qua pleritq; euenit, ut et alteri sisP- est,alteri desit.Sed da nosem P, nec facile cocurrcbat, ut eu tu haberes ut ego desiderare,inuice habere ς' tua accipere uelestio electa eii materia auri uel argeta,cui publica ac gnatis aestimatio dissicultatib.ῖ mutationum subueniret.eaq; materia forma publicarcussa si numismate)Ea usum
70쪽
usum dominium is non tam ex substantia, si ex quantia m Do trie sua praebet. Vbicunq; ergo pecunia datur,ut aliquidon. ti, o aliud accipiatur, Emptio est,& uenditio. Vbi autem alia r. res praeter pecuniam pro consimili,uel alia re datur, est Iam muta permutatio, non emptio . Et in eo differunt emptio &, i ,. permutatio: quia in pinutatione utrunq; dicit Merx, &i i u. pretium,&uterqἱ Emptor,&uenditor appellari potest. M o. In uenditione autem sicut aliud est uendere, aliud emere,& alius emptorialius uenditor: ita aliud est pretium, i. pecunia alterum merx,i res uendita. Itaq; & sine piloueuditio nulla est. Est autem emptio iuri entium, &ideo cohsensu peragitur,& inter absentes contrahi pote st per nuntium ad hoc destinatum,&perliteras. De in diem addictione.
Addico,exad,& dico componitur:& est uendere perlit ationem. hoc est, in uenditione publica, ubi a I ius a- lio maius pretium pollicetur, ut sibi potius quam alteri uehalia addicantur: unde addictio, & titulus de in diem Addi addictione : quem quidam nostri temporis iurisperiti
H b. non intelligentes, emendant dicentes , de in diem adis ictione: ubi non uerba modo , sed sententiam ac ius ipsum corruperunt: quo uerbo Cicero pro Cecinna saepe radicli. utitur. Inde addicti apud ueteres dicebantur, qui praetoriis pronuntiatione ac iussu, cum soluendo non essent, creditoribus uendabant: de qui b.crebra apud Liuiu me t:ci habetur. Et addictus morti,destinatus dr. Cicero lib.
odi c. 3. Et his qui morti addictus esset, &ita Dicitur ergo in .lsem addictio generaliter, quando uendo tibi rem h ,c patim. id si aliquis in diem tale meliore condition:
a tulerit, se tibi inempta. Et dicitur melior conditio ansiri. si al uii id pretio sit additum : uel n urior solutio, aut sici r asseratur: uel locus opportunior soluendo prccio ad Delatur uel persona idoneior accedat ad emi ueris. Si quis extiterit qui meliorem conditionemat: rat, deinde prior emptor paratus sit plus adiicere,cesia b. t obligatio socii nil constitaria. De lege commistoria.