장음표시 사용
51쪽
catur,uel sepeliatur, puta si quid est impensiim in elatione mortui. uel ad corpus custodendum, uel commendandum,uel in locum, uel in marmor em qua in ubi sepeliatur dcfunctus : qui locus etiam dicitur pha - S gus, a sarcos. quod est cato,& phagm, quod est clam 'de Fbagus. re: utit in uestem collocan/am cum defuncto, quam cum eo uoluit se Hir : N quicquid co 'oris causa ante qua sepeliatur consilio ptum est. funeri, impensa, S potest repeti. Continetur etiam hoc edicto, si nec homo mo tuus, nec ossa hominis mortui in locum purum alterius, aut m illud se paschruin,inquo ius non est, inserantur. Qui enim hoc secerit , tenetur ad pretium loci, aut, ut corpus tollat. Si uers in sepulchruin alienum inserat, tenetur de sepulchro uiolato poena centum aureorum. Et dr Pucus locus,qui neq; lacer, neq; sacratus est, neq; religiosius,sed olbus his ronibus caret. Sepulcrali est,ubi cor Alvis mortui ossave hominis condita sunt. Et non totus Seρμώ ocus qui sepulturq destinatus est, fit religiosius: sed solum quatenus corpus humanum est. Monumentum au μνω tem generaliter res est memoriae causa in posterum pro m*mmi dita: in qua si corpus, uel reliquiae inferantur, fiet sepulchrum. Si uero nihil eorum inferatur, erit monumentum , quod Graeci Cenotaphium appes lant,quod secun copia dum uariam orthographiam, uel nouum,ut i cominu phiHm . ne , ues uacuum significat sepulchrum. Munime tum at
est id,quod causia muniendi eius loci sactum sit, in quo mmmε
corpus impositum est,sictit sunt clari, uel in Ierra serra i m. menta,& illud non spectat ad sumptus seneris. De mortuo in ferenda , ct sepulchro aedificando. Qui inferendi mortuum ius habet, non prChibeatur inferre, id est, sepelire. Videtur autem prohiberi, siue in locum suum prohibeatur in serre, sitie in itinere impediatur. Et propositum est hoc interdictum propterea, quia religionis interest monumenta extrui, & exornari .Prohibetur autem aedificare sepulchium is, qui pro hi Aeri'
betur talem materiam convehere, quae aedificario m ne. recessaria sit: ues si machinam quis alligare prohibeatur. μη νProhibetur etiam hoc interdiuo , ne in t ter praegnatis D mortua
52쪽
mortua sepeliatur anteq uim partus ei excidatur. r
De rebus creditis:o si certtim petatur condi ne. M or E, crediae dicuntur , qu e ex quocunq; contractu, διχ. 6 quo sdem alienam sequitur, nobis debentur. Est crariis. enim Credendi uocabulum perierale. & dicimur credere,cuicunq; rei assentiamus, si ex eo contradu aliquid recepturi sumus. Appellatione autem Rei uenit pecunia,& omnis spectas ctiam facita, id est, ea quae in favito
confidunt . Certum aurum hoc titulo mutuum est,qil peti dicitur,id est, repeti, cuni a debitore mutuum repetimus. pro quo datur nobis ccndictio,id est,repe- Q. . titio: Condicere enim apiria antiquos repetere diceba--. tur. Mutui autem datio conssiit iii liis rebus,quae pota Murui dere, numero , vel mensura consistunt: ut est uinum, sis. frumentum,aurum,argemum,& pecunia .rlta enim res in genere suo functionem recipiunt, id est, compensa- tionem, uel comparationem. In aliis autem rehin non M-- . potest cosistere mutuum,quia aliud pro alio inuito creditore solui non potest. Appellata autem est mutui da- tio abeo,quod de meo fit tuum:& ideo si non sit tuum, non nascitur obligatio. Credi Luna ergo a mutuo tantsi diste Pr,quantum genus a specie. Nam creditum consi- stit e tiana extra eas res,quae pondere, numero,& mensura continentiar : sicuti si eandem lem recepturi simus, creditu est. ln mutuo at non eande spem qua dedimus.
coetum. sed idem genu s repetimus,quod ideo Certum appella- . tur& pro eo datur condictio certi generalissima , quae competit eo omni cause, id est,ex omni obligatione, siue sit nata ex contractu certo, siue ex incerto : dum tamen puta sit obligatio: nam ante diem, uel conditione certἰ con agere non pol creditor.l. certi.I.eo. Est & Certi codictio' dicto. specialis,quat competit in solo mutuo:& haec a quibus M dam dicitur. Si certum petatur: ut si proprium nonaeci eius actionis. Alii quiem appellant eam Certi condictionem specialem pro mutuo: de quo pergio. instit.quib. . m .ie coni a.obl.S. I. in uer condictio.
53쪽
Da iureiurando e volantaris , siue necassario, sius iudiciali. Iusiurandum secundum Plat. est assirmatio, uel nega-- IUemostio adhibita religione. Et competenter potuisset appel- da . . lari pactum iuratum, vel Ius iuratum. Et contine trusit randi religio maximum remedium expediendarum liariam: quo vel ex pactione litigatorum, vel ex austoritate iudicis deciduntur controuersiae. Et habet speciem quandam trafactionis, ac maiorem auctoritatem quimi es iudicata . Repetatur autem multiplex iuramentum in corpore iuris: quoddam enim Voluntarium, μα- quod pars parti extra iudicium praebet : ideo sic di- -- Miutium, quia ex tioluntate defertur, & voluntate suscipitur,dc relatum, uel dela; om uoluntarie suspicitur, vel recusatiar.J.eo.l. iusiurandum quod . Quoddam necessarium, quod ipse iudex deseri,dc etiam constringit ad iurandum. Nec enim potest hoc sacramentum referri,nec recusat i, nisi praetendatur iusta causa recusationis. C.eo.
l.generaliter.f. sui autem. Quoddam iudiciale . quod desertur a parte parti in iudicio iudice approbante, α confortante: dictiam a iudicio. Istud non est necessa- 'rium subire,imo potest recusari. C. eo. l.delato. Et icta iuramenta dicuntur de veritate,de quibus loquitur hic ti. i, Est etiam iuramentum in liteis. quod procedit in infinitum. & est de affectione,de quo I. ti. proxi. Eii,& iuia mentu Caluniae, di hoc de credulitate: de quo dicitur. C. de
iurei. cal .cau.D. Ite iuramentum tutori virum sic creditor,uel debitor pupilli:& hoc similiter dr de credulitata de quo in aut. ut hi Q ob. se per ita .res mi.f. I.col. 6. Item Testis;& hoc de ueritate: ut C. de testi .l. iusu. Ite Purgationis.C. de his qui ad ecci.cosu.l. quati.Ite ratione aet tis: ut in constitutione de pace ten .l. hae edictali.,.sacramento .ltu iudicis Saduocati: ut C.de iud.l. re nonoua. Est ergo esseetias iuramenti, ut dato iureiurando nihil aliud quaerat, ς an iuratu sit: remissa qone an debeatur, Aquasi satis 'batu sit iureiurando. Est & manifeste turpi tudinis,& cofessionis, nolle iurare, nec iusiuradu referre. 'D. in luem iurando . Praecedens iuramentu est de iuret hic sequitur unum
54쪽
. iuramentum,quod est ex uoluntate,siue assectione , &appellatur hoc iuramentum in litem,quia aestimatio li- - tas iuxta a flectionem iurantis taxatur. Et datur illud iuramentum in actionibus in rem, idest, realibus, quorsi
sunt decem: ut instit. deact. g. praeterea. Et in actione ad
C: exhibendum,& in bonae fidei iudiciis iurat in lite: Sed
iudex pt, pfinire certa summa, usos ad qua iuretur. Ite &si inratii fuerit, licebit iudice absoluere, uel minoris conde nare-Nec pi alius iurare in lite,quam dominus litis. De condictione eans data,causa non secura. cedimo. Codictio hic,& in omnibus ti . seq. exponitur, id est, repetitio.Si quis ergo ob rem non in non estam dederit pecuniam,putaint si filius emancipetur, ut semus manumittat,uel a lite dicedatur ,ca secuta,propter quam dedit,repetitio cessat. Sin autem causa secuta no fuerit, potest codicere, id est, repetere, quicqv id taliter datu est. De condimonis ob turpem causem. Prior ti. de condictione ob causam, futuram causam c.dlarea tantum respicit, honestam tamen, hic uerdit.etia praetesi mrpem ritam,& futura nu& non honellam respicit, sed turpe. Omne igitur, quod datur, aue ob rem datur futuram, aut ob causam datur Praeteritam. Si ob rem,aut turpem
aut honestam. Ob turpem,aut quia dantis si turpi tudo,
non accipienti saut accipientis duntaxat, non etia dantis, aut utriusq;. Ob rem igitur honestam datum,ita r peti potest,si, res propter quam datum est, secuta no est. Quod si turpis causti accipientis fuerit tantum , etiam si res secuta sit, repeti potest, ut puta si dedi tibi decem,ne sacrilegium faceres,ne surtum, ne hominem occidas, quas specie condici potest,id est . repeti, I tem etiam si iudici dedi,ut secundu me in bona causa pronunciaret, est locus codictioni, iudicem enim corrumpere uideor, Vbi autem dc dantis , & accipientis turpitudo uersatur.
non potest repetii eluit si pecunia detur,ut male iudicetur, uel fi quis in adulterio deprehensus redemerit se, quia in pari causa turpitudinis,potior est condisio pos
ndentiss.in pari insta de regulis iuris.
55쪽
De condictione andebiti. Si quis indebitum ignorans soluit, per hane actione IMAM condicere potest,id est,repetere. Sed sciens se non debe triplex. re, ii solu:t, cellat repetitio. Et est triplex indebitu. . Pri
mo modo naturaliter,& ciu: liter,ut quando nullo modo debet , Secundo , quando est naturaliter indebitum Ied debitum ciuiliter,ut patet in chirographo ante biennium. I tem quoties mihi quis ciuiliter, & naturaliter tenetur, si pacto, uel iureiurando liberatur, remanet ciuia ,
liter debitum ed naturaliter indebitu .Et haec duo indebat: diiuncte repetuntur a me per ignorantiam facti probabilem, ut in alieno facto, siue non probabilem, ut quia in suo factos siue per ignorantiam iuris . Nam nounocet iuris ignorantia in damno uitando. Tertio modo est indebitum ciuiliter, sed naturaliter debitum, ut a later patrem,& filium,& inter fratres in eiusdem pote- tate patris existentes, item inter dominum, & seruum. item in legato minus solenni, uel etiam solenni, si salte per Dalcidiam minuatur: item in eo qui est absolutass4ententiam. In talibns autem indebitis solutis distinguitur,an P errore iuris uoluans.& ttic no repetutur,an sa-cii, S minus probabile,& tuc idem,an per probabilem,
di tunc repetuntur. Item quae causae hanc actionem in-ucant, habentur in I. sufficit.).eo. Item quae faciant eam cellare,habentur in l. si procurator. in h. Item inquati.
tum detur, ponitur in l. indebitum. &l. indebitiJ.eod. De condictione sine mss. Simia Est Et alia species condictionis:Si quis enim sine cau-4a promiserit, uel soluerit aliqiiod indebitum, quod promisit sine causa: ut quia creaebat se teneri ex testamento ad legatum praestandum, cum non ualeret testamentum, uel erat ademptum in codicillis: condicere quantitatem non potest, quam non dediς; Ied ipsam oblidationem. Sic erg scondictio fine causa locum habet aliquando cum condictione indebiti,si indebitum soluturueit. Item & sine eadem,si non est soluta, sed promissu nuItem concurrit condictione ob causiam, ut si sule initio causa aliqua promistionis, sed ea secuta non
56쪽
infra eo. l. i .s.sed si ob causam. Item eo leurrit recondictione ob turpem causam, ut si ex parte datis aiorianterueniat turpirudo. Item concurrit caem condicti ' ne furtiua: ut C. eo. l. pen. sur enim de Uuctibus condictione sine causa conuenitur condictione furtiua, ut C.eo .l. 'en. dc infra de condict. surt.l .in re.f.vi.
esdisia 'Ondictio, id est, repetitio rei furtiuae soli domino
rei datur,cuius res est surrepta.Item i, redi eius: ut infra eo.l. I.,.sed nee . Neque alius ea condictione ten Acti tur,quam ille qui furtum fecit,aut haeres eius. Et per de Drii. cisionem furti non tollitur condictio. Differunt autem actio surti,& condictio surtiua: luia surti actio poenam petit leeitimam: Condictio uero re ipsam. Propter noe neque furti actio per condictione,neq; condictio psurti actione colamat .Est itaq, in optione eius, cui fur--tu iactum est, agere actione surti, vel codicere: id eit,hae actione instituere,uel rei uendicatione: uel ad exhibendum actionem:& hoe in odium furii, ut pluribus acti nibus teneantur: infli .de actio. f.lic itaq; uersi. l'lane. De condistione ex lege . - Quandocunq; obligatio aliqua,uel actio, o noua I ve intr ducitur,nec cautu est,quo genere actionis ex Periamur:agedu est condictione,hoc est, beneficio illius legis,quae hoc introduxit, Exeptum p rponi in nudo p cio donationis:ex quo datur condictio ex lege: ut C. 'edon .l.squis argentum f. vlt. & in nudo pacto de falario praestando: ut C. de suffrag.l: I .l tem in l. s quis in tan-
- z Triticaria condictio locum habet in omni specie, di antitatemisi debita sit ex ca uiu tui. Ite,& in ro corpo-ἐ rali: puta seruitute personali,vel pdiali.Item,& pro pose . setare, quavis obligatus est mihi dare. in rebus at mei . codictio uo copetit tibi contra fure. o.l. I. & 2. Sic e soldi in certis,non tami sibu quia non ut intuo. Es
57쪽
im incertis puta semittitii bus, lacu habet codictio Tritia
caria.Unde ur, et istae duae condicto nes habeat se,ut ex cet dentiam excessa. Vnde aut dicat Triti ama in nullo quidem loeo reperitur: pote8 in probabiliter dici,quod
assu in pserit nomen a Trioco auctore: non dico prore,catillic est enim actio : sicut omne, condictioneS. Sicut de Publiciana dicitur inst. de ac. f. Quia faue. ivem qu liter in ea fiat condemnatio habe rut , ii l. per .eoLU De eo φ od certo loco dari oportebiν. Quia nonnun et uaria litae illi alio rei, Ppter locor
diuersitate, io positus est hic titulus,quo continet, si quis alio loco, q in quem dare promitem,soluerat: si putatoti facultas agendi actione huius ti.quae a rhirraria est,id est, iudicis os sciu pluri nisi in ea exuberat. In qu si . n.erat,si promissor ad eum locu ,in quem daturum
se promisisset, minu accedereri quod uel data opera saceret,uel quia aliis locis distringeritur, non posse stipulationem ad sibi debitum peruem re: ideo nisum est,uti- Iem actionem,id est,essicacem, in eam rem comparare.
Constituere large dici potest, quisquis pro alio se obligat.Sed hic ponit pro eo tantum, qui ql alius debet te,
soluturum costititit. Nec distinguitur,ex qua ca quis debeat,ebria,uel incerta:ciuili,uel honoraria: dum came ridebitam etficaciter potuerit peti Rexigi,uel saleem sis lutum retineri tui ua naturale ina erat debitum: ni qJObet seruus meus, uel filius: ego uor ne cius couli ι- tuere possit in me mi ut uiuetvltra vires peculiii. Nole atmebultra uires peculii ficonstituta, non zzneor.j.eo . dI.f. ul.&l. Σ.Per hoc edictu Praetor fauet natura arci ut itati,q costituta ex colen hi ta in custodit: irh gr. ue e si si . lode fauere.Fit at costitutio nudo pacto .lle iit pure, iudie,& subcoditione. Ite tit inter pleuces,& absete . Ite
58쪽
. cuniae generale est,quia possibile est omnes res in pecuniam conuerti. E. eo .l. I . Sublata ergo actione teceptitia, sustic ira haec actio in omnibus. Si autem plures, sintcceistitutores,tenetur quilibet in lidii, sed het beneficium epistolae,ut diuidat actio inter oes,qii i tepore litis cotestatae sint soluedo. Et est iraec actio ptoria persona- perpetua.inst de act 6 de pecunia.&C.eod.l. 2.
fCommodatum eli alicuius rei ad aliquem specialem usum gratuito facta concessio. Dicitur Coccilio, & non. Tranisatio: qui.i is,qui comm udat.retinet dominium Apossessionem infra eo.l. rei commodatae. Et dicitur gracituita,&c. nam interueniente mercede,uel specie, transibit res in locationem, vel in contractum in nominatumdci ut facta : ut Inlti .man .g. ulti. Ad aliquem uim ,io dixi,ut notetur disserentia inter Commodatum,& Pre caria earium. Precarium enim conceditur sine certi usus praesumptione,unde quandocunq; rauocari potest.I.de precar. l.cum precar. Cum modatum autem ad cetis usum conceditur, ut commodaui equum,ut ad uillam duceres, scalas,ut fenestris supponeres, d c unde Commoda cum non rcuocatur,nisi finito usu, ad quem est conces, sum. Alio tu in tenetur commodator contraria commodati. Adiuuari enim nos,non decipi, beneficio oportet. 3 .eo. l. in commodato. S. sicut. Et dZ Comodatum qu si commodo utentis datum. Consistit Commodatum in Qiab. re rebus itiobilibus,& s: mouentibus, & in immobilibus. bur tam Item & in incorporalibus,puta seruitute habitandi, ut moratM 3 .e . l.j. Ex Commodato autem duae oriuntur actiones: Ninit. directa,quae datur commodanti, & eius haeredi contra
commodatarium,& h eredona eius : quae continet restiriuionem rei non deteriolatae: nec enim uidetur reddita res,si reddatur deterior. ut j.eo .l .seruum .f. I.&ideo debet praestati interesse,ut ibi dicitur.Contraria autem datur commodatario,& eius haeredi contra commodan tem,& eius h eredem: S proponitur ad impensas maio . res in aegritudinς, iurui commodati fictas. Ite qui commodauit iciam uasa ulciosa, tenetur Loiitraria. i insu-
59쪽
sum uinum, uel olem corruptum, effusumve est.Ite uenit in Contrariam, ne in tempestiue reuocetur commodatum. Item si commodator rem commodatam mihi
surripiat,& ego ignorans eum surripuisse,praestiti ei aestimationein ret,uel in teri sie.
Pignoris obligatio contrahitur re,& gratia utriusq; id est, creditoris & debitoris: ut insti. qui b. od recon. Ob .vcreditor . Nam ita demum locum habet Pignorati- Pis nisatia, si ri s interueniat, id est,creditor eam a debitore acci ilia. piat aucti iritate iudicis. I. ut in posses. l. is cui .f. quaeri. Licet Hypothecaria sola conuentione nascatur, & tei traditio nihil ad eam operetur , nisi in casu .l. non est.F. Id. eo. De Hypothecaria tractatur. .de pig. Sed hic de pignoratilia actione directa, & contraria agamus. Heta ut directa locu soluto debito creditori,ues aliter satisfacto: uec aliter nascitur pignoratilia . satisfactum aut em Saliis accipimus quemadmodum voluit creditor, licet non sit auu,.solutum: sue pignoribus aliis sibi uoluit caueri, ut ab hoc recedat, su fideiussoribus, siue reo dato,siue pretio aliquo , uel nuda convcntione. Item extinguitur Pignus , ν ouatione uoluntaria. lde inque si acceptilatioiit facta, uel pactum de non petendo , uel iusiuran dum sit praestitum a debitore deficiente creditore, quod ei no dcbet. Et datur pignoratilia ei, uobligauit pignus et
suum,uel alienum domino uolente, uel ratum habete.
C ontraria uero dat creditori ad inulta: si. n.dccipiatura debitore uel re ipse,uel cx eius proposito, quia obligauit ei rem alienam, uel alii Obligatam nisi ea res sitam-pla. Item ii in accipiendo pignore decepit eum debitor: ut si ostenderit ei corpus aeneum, uel itan ne itin, quod dicebat esset aureum, uti l argenteum:& similibus casibus.
Exercitoria datur contrahentibus cum magistro nauis,contra exercitorem , qui maginiim praeposuit, scilicet in eam causam, in qua praepositus est expres,e,
60쪽
uel tacite .Et est summa utilitas huius edicti.Cum in tardum ignari,cuius eonditionis, uel quales sunt m qis cinauiu, cum eis Pp nauiga di necessitate contrahanatis .ae quum fuit eum qui magistrum naui praeposuit. l. XCrcitorem, teneri. Sacut renetur qui in litorem tabernae uel negotio praeposuit. imo maior necessitas contraheadi cli Diagistro natu scinia institore est. Res enim 'aqtur ut de conditione institorum quis despiciat,& sic co . trahat. in nauis maxistro non ita. nam locus,& ips non patitur plenius deliberandi consilium. Et debemus intelsis ν-- ligere magistrum uauis eum,cui totius nauis anchora. ris . 3.sub ei natio a dia o mandata est. St. n. cum alieno nauta suis in naui contrixerit, non datur actio exercitoria.
Quanquarn ex clelicto cuiusuis eorum qui nauigandi cain naui sint,detur adtio in exercitorem.Et in hoc differt isse tit..i superiori, Nau .cau p. sta b. ut recep.rest.quia tit.
. . Dolier contra exercitorem ex O ni tractu ibi ius magistrin is Sobligat.Aliud a fit obligat exercitorem pro Oidelicit, . in naui a nautis colnimilo. Et ro huius differentia .eliralia. n. est contrahendi ca,alia celinque di: qui. n. magistru praeponit, contrahi cu eo permittitit. Et to cia fati a niagiliri debet prestare, qui cum pr posuit: alioquia
contrahentes deciperentur.Qui acti nautas herin naui. non contrahi cum eis pcrmittit sed dolo & culpa care recitor te eos curare debet. Exercitorem autem appellamus eo ad que obuentiones,& lucra, ac reditus oes ex naui pEr.ueniunt. siue is dominuq si I,sive a drio nauem, recept rus in se periculum, conduxit uel ad tempus,uel in per-
Aid legem Rhodiam de iactu. Lege Rhodia cauet, uti si iactus mercium gla leuan- χMalleuiandae nauis factus sit,iale damnum sarciaturoium cotributione: quia pro Oibus datum est. Tenetur itaq; co tribuere S illo,cuius est nauis,quia nauem het saluam. ite & ille qui fecit iactum rei suae ca leuandae nauis,ctatribuere debet et pro rebus iactatis. Et glii simultiae Iura nauigantes unusquisq; pro aestimatione rei suae,quae us