장음표시 사용
81쪽
priuilegii dotis. Mulier. n. R eius filii, uel descendentes, ex ea, nabent hypothecaria pro dote mi is suae cotra oes :mariti creditores, licet'anterioris i pis priuilegio sint ves dati. C. e.vit. Ite fallit pypriuilegiu militiae, quod pol tius est priuilegio dotis,qfi pecunia est credita , u i indec matur militia: talis.n.creditor praesert oibus. mante
rioribus creditoribus .imo et praefert mulieri. C.de pig. I. ul.& in Auth. de exhib.re. f. primum.& de arquat. dor. f.quia uero. Et est magna pias creditoris qui aliis in pi- creditor gnore praesertur: habet. n. exceptione, si coinueniatur ab sui prae- aliis:&si alii possederint,psit ab eis aduocare re.Credi- fertur intor aut secundus potest ab omni possessore aduocare r , pignore. Praeter quam a priore, uel qui ab eo habet causam I.eo. s.creditor. I. respon.& j. si prior. 6. si si mpliciter. De di tractione pignorum uel hypothecarum. Distrahi pignus dx, cum a creditore uenditur.'pot.n. Creditor pignus ex pactione quamuis eius ea res no sit alienare. Eo ipso. n.s, debitor no reluit.idiberat pignus Diuerasium,ui dare licentiam creditori de uendendo .Et tunc pignus.
relinquitur arbitrio creditoris ex pignoribus sibi obligatis qb.velit distractis ad suum commodu peruenire. ded hoc distinctione recipit: qa aut actu in inter partes de uendedo,& nuntiabit creditor semel debitori de luedo pignore:& tuc vendat, iusta in condone. Si aut contrentum suit,ut non uendas,nihilominus creditor uendere pot: si in ter denuntiauerit debitori ut soluta,S cos T stilo savit. Alioquin surti tenet. s. de pig.aet.l. si conuenerit.
Est aut il la tertia denuntiatio facienda,& postea necessi rriu est labi bienniu. Sicut & multo magis ubi cred itorno c5 uenit deaeotrahedo, uel no distrahedo. Sed ubi nihil couenit unicit una dentitiatio:& posea elapso bie nio poterit fieri u editio.C.de iure do. nup .l. ut . si est sp te or istud pactu de no uendendo non piud cet creditor en possit alienare pignus,& hoc rp publica utilitate
ne creditores tetrahant a mutua doded potius invitent. Quibus modii pignus uel hypotheca fluitetar. Soluit hypotheca, si ab ea discedat uoluntate credito iaris, aut creditor paciscatur. i. pactum faciat de re ten-
82쪽
LIBER XXI. do debitum:vel si conuenerit ut pro hypotheca fideius
sor daretur, & ille datus sit: tunc. n. satis sacrum uidebit saliis ,t hypotheca liberetur.Intelligitur et satisfactum credierediteri. tori,si iusiurandum delatum debitori datum est.i.f. deferente creditore iurauit debitor rem non esie hypotheca obligatam.Item liberatur pignus siue solutum est debutum,siue eo note satisfactum est.Sed si ipe sinitum est pignus,ide dicere debemus:uel si qua rotae obligatio eius finita est:quia forte ad conditionem fuit obligatu quo- usq; Imperator venerit Roma Sc. Qui ergo paratus est soluere,merito pignus uidetur libera se qui uero no soluere,sed satisfacere paratus est,in diuersa ca est misi o ditori placuerit satisfactio.Dicitur aut satisfacere,qui n5 debitum ipsum soluit, sed pignus, uel fideiussore dat ii satisfactionem creditor inuitus admittere non tenetur. Si aut ea admiserit vice solutionis,sibi imputare debet. I tem si creditor consenserit uenditioni pignoris,liberat hypotheca:Ide si quoquo mo tollat personalis & princi- . a. . palis obligatio. Si in tollatur ipso iure,& cu effectu,ut pconfusionem uel succesione. Na ubi tollit ipso iure:sedro coeffectu,no praeiudicat in hypotheca .ut 3.ad Treb. l debitor.& de exhib.rei iudi.l. pen.6.Latinus. Vbi uero actio principalis tollitur per exceptionem xxx.ann.ni hilominus durat hypothecaria usq; ad xl .ann.& C.ea. 2. De dissolutione autem obligationis pignoris dicitur. C.de remispigm&de solutione pignor.per totum.
HBAL D. S. μνεῶLA redhibitoria . quanto minoris a Z -πX hoc edicto dami r treffastiones.Redhibitoria, quat venditor rc ni vendi tam recipere traici Est.n.redhibere,facere ut rursus habeat uenditor quod habuerat:α quia redde ullo id fiebat, idcirco redhibitio est appellata, quasi redditin. Et est tempus.Tedhibitionis sex menseautiles ex die uenditionis , in emptor uitium rei supine ignorauiit:alias sistant, noti agitur. Si aut ignorauit non Quali mi supine,i ed absolute, tunc ex die quo scivit. Secuda actio
noris . est quan ii minoris:quae datur contra uendentem rem uitiosam , uel morbosam in tantum aestimationem quanti minoris
83쪽
minoris ex uitio, uel morbo latentiore ista est, u fuerit aestinaata tem 'ore uenditioni g. Et datur ista actio ad annum utilem.Tertia actio est insactum quae datur contra In facts uenditos em quanti interest emptori eam rem emptam aedili in non suisse: & durat o dies . Et apponitur hoc edictum ediciam. aedilitiam , quia aediIes curruses has actiones possierunt. Aedieri Et dicti aediles , quia edendorum,& aedium curam h ahahant Edendorum in hoc , ut morbosa caro non uel deretur,uel uimis grandi praecio,vel uitiosum animal. Αedium autem curam in hoc, ne quid in uia positum esset. Item ne incenderentur aedes: ut diximus. S. de Dis. praef. cur Muig l. I .CurruIes a Utem ideo , quia a pler eorum digni- ηε Ant m in curibus deferebantur. Et datur redibitoria ex tio quam quincitie causis. Primo propter morbum. . corporis : qn doderim. ex tali morbo usus rei multum impeditur: alias enim non agiti ita Secundd propter uitium, 9, dictum est ab eruse,cum assit. Et dieitur uitium,animi cori uptio, etiam in re iumentis. In seruo autem non dicitur uirili, nisi sit fur,& erro: uel qui co in misit crimen capitale , vel mortem
sibi constiuit. Item si dictum sit adesse, cu absit. ut simultum est commendatus seruus uenditus de industria,&ingenio suo: cum tamen sit iners sesauus. Et est causa huius edicti, ut occurratur fallaciis uendentium, & emptoribus succurat, qui cu nos auenditoribus decepti fuerint, etiam si uenditor ignorauit. qa non curamus hoc ca 'su, neq; interest emptoris,an ignorantia uendi tot is sallat,an calliditate. Est & aliud edictum ς lilitium,ine quis Edicta
cancm, uerrem,aprum, lirsam, pantherem,leonem,aliud contra isve animal qa nocet, qua uulgo iter sit,teneat: p si cotra nentes se facta suerit,& homo liber ex ea re perierit. 2oo. selidi p ra animo stabuntur. Si nocitu homini libero dicetur,quati iudici M. uidebitur condemnatur: caeterarii reru quantii damnum factum sit in duplum. infra eo. l. hi enim. 3. I. & l. gene- . ter. &-uul o. item pro damno potest agi utili ctione de pauperie. insti.si quad pau. se .di. 3. ult. De eulmonibus,ct Hipulationibns dupli.
Venditor cu rem uendiderit, tenetur promittere em
ptori , quis. si eam rem euicςrit id est , proba uit esse
84쪽
L I ti v K A A i , n suam)de restituendo,quod eo nomine receperit:& u Irum,. catur ista cautio eu ustionis stipulatio . Est ergo euieti cemptae iret, uel ex alia iusta causa acceptae P iudicis Gn-
Requisitae tentia abductio:uel alio euincente,caulae antissio. Nece- in eliactio mira necessat tum est seinper rem abduci, ut uideatur euicia.j.eo. . evicta. f. i. Ad hirc autem ut quis possit agere de euictione, tra debent meruenire. Primo, praeies
serit emitractus ad hoc habilis. Secundo , quod stipula tio de euictione sit interposita. Tertio, quod res sit eu iacta. Si igitur i mptori libri,equi, uel praedit, uel alicuius rei lis iliouetur debet hoc uenditor denuntiate. l. emptor fundi. Ceo. ti.& requirat eum, ut ipsum defendat. l. si rem f. f. snfra eodem. Et ut assit causae , & causam iris, uat puta dando in strii mento, uel testes , uel alia ad causam facie filia,uel utilia, si quae habet. Nisi enim hoc sicci it emptor, no potest aetere de euictione,etia re euicta pallit hoc,ubi per uenditorem steterit,quo minus ear denuntietur: uel ubi ignoretur uenditor. l. si ideo.*.praret senti. infra eo. Sunt autem qu*dam cauis,in ovib.uen ditor emptori dupla promittere debet, i non aliud coue nerit. Ved non intelligamus hoc ex omni re necessaria sorte: sed de his rebus,quae praeriosioras essent: putas margaritas, uel ornamenta praetiosia,uel uestes sericas,
uel quid aliud non contemptibile, id est, magni ualoris uis uendiderit. In aliis autem rebus fit stipulatiomplex.
Contingit aliquando, quod postquam uend tor rem. secreri uendidit ipse, uel alius, qui ei sinulis sit, conatur eadem ab emptore uincere, id est, repetere. otra quo Sempi Ti' opponeta test exceptionem rei uenditae, S repellere ipsu in uenditorem,quando eius mandato alius uendi- dit uel etiam si ipse uenditor per se postea uellet uendicare, id est,s,bare esse suam .Et habet quis hac exceptio. neni, etiam ii res nondum suerit tradita, dummod opos D eeriis sessionem sine uitio nactus suerit. Et pdest exceptio reieci Mend. uenditae, S traditae non tantum ei, cui res est traditassea etiam succelloribus leusidi siccundo e Lori. D. . iu
85쪽
n Ccidit quandoque, v ad principales petitiones, siue Us
personales sint, siue reales, aliquid aliud praeterso am rem id est, lebit tim principale peti potest de quo tra- petietat hic ti. Et primo de usistis,quae L ex pecunia proueniunt, & dicitur accessio ciuilis, quia extra corpus u nit. Item & de fructibus. prsdiorum,qus est naturalis accessio.I.de uerb.si n.I.usura pecuniar. Item & de ea s ut de partu,& primo,& sequentibus: ut 3. e. l. equis. Ite de omnibus accessionibus, praedicti S aliis : quian pn est nouum post specialia generale subiici uerbum. s.ad legem Aquiliam .l. si seruus. I. inquit. Item quia o casione morae, est, negligentia debitoris, praedicta eueniunt , dicit etiam de mora . Et intelIgitur mora seri, Morati non px re, sed persbna si interpellatus qpportuno loco quis non soluerit dicitur esse in mora. Et est scie dum, p olim de iure ciuilis usurs omnes erant permisiς:hodie eutem ex quo leges in materia prasenti non de- fgnantur imitari sacros canones: ut in auth. de eccle. tit.f. I.colla.9. Ideo dicimus, si etiam hodie de iure ciuili usurae sunt prohibita . Est autem usura quicquid ut Vs a. tra sortem accipitur: ubicunq;. n. amplius requiritur bd. quod datur, etiam si sit esca,uel uesssis, uel alia res uilis, etiam quae non consistat in pecunia, quae accedit sorti. principali,quodcunq; nomen ei imponas,usiura est.Con rea qd clamat diuina auctoritas Mutuum dantes nihil , inde sperantes. c. consuluit. de usuris. Et committitur Quoia usura in his rebus, in quibus est mutuum. i. quae consi- eomn. astunt in pondere, numero, & mesura. In aliis at rebus, tur. puta equo, uel domo aut libro, licitum est recipere so tem A lucrum. quia in his non transsertur dominium, cui in mutuo, in quo res statim est periculo eius qui a eepit. Ergo inconueniens esset , si aliquis pro tali re ali-q; id dando grauaretur. In sex autem casibus non com mittitur usura. Ρrimo favore ecclesiae . 'de usur.c. i. & e. .e
eonquestus.Secundo cum fideiussor soluit sortem dc usu
86쪽
ras, potest petere u siuras a principali:de fidei use.con' stitutis. Tertio cum poena petitur praeter sorte .ia. q. i. legibus. Quarto, cum petitur usura tanquam interesse: ut dicit gl. in d.c. conquestus.& in l.eos. C.eo.Quinto, eum recipitur aliquid pro re, quae non cosistit in numero,pondere, uel mensura: ut supra diximus. Sexto rone incertitudinis. de usur.c. in ciuitate. Et dicitur usura, quia usus tei uenditur:&pro nudo usu aliquid recipit. De nautico fisso.' Nauticum stenus est,quod propter nautica,uel qua si nautica pecunia exigitur. Est autem nautica pecunia, quae periculo creditoris in nauigio sulcepto datur traiicienda. Quasi nautica est,ut cum periculum mutuatae pecuniae in me recipio: si aliqua conditio no existat, Sexistente coditione, id ipsum quod credidi recipia cum . centesima usuraJ. e.l. periculi. In his aut multa specialia sunt. Nam usuram centesima licet stipulari, id est, tinquantu est sors reuoluto anni spatio. Et incipit currere haec usura, ex quo nauem nauigare coveniat:& qdiu P-tinet periculii ad creditore.).eo. l .in nautica & l. I .& α. Ite & haec usura debetur ex nudo pacto.I.e. l. peric. g.ult. De probationibus. o praesium sinibus.
Probatio est rei dubiae per argumenta ostensio,secuti dum Aeto. uel est rei dubiae in iudicio per legitimos modos facta decie ratio. Et sim Pla. dicit a 3γbe adverbio,iacit. n. lbe,qui probet: manifestat. n.dubium, uincit aduersari uua,& euitat poena ro probantiu . Vel dicitur pro batio, quasi propalatio uel manifestatio eius quod dubium est.& est regulare,*semper ei incumbit probatio qui dicit: & ista regula est affirmativa. Fallit autem in multis casibus no. per glo. inui. de leg.,qit aut diximus. R C. eo. l .actor. dc C. de edend. qui accusare.& in ca .uno. ut ecci bene.Praesumpti aut est triplex. Na quaeda est talis,cui statur,et si contrarium quis sbaret.Et ista appellatur iuris ,& de iure: ut est in dote mulieris stipulata. 'Alia est,cui statur, donec cotrariu lbet: ut si res sit pa- tris, psumit haeredis esse. Tertia , cui no stat aliquo mo,
nisi habe t adminiculum: probatio P priuatam inst
87쪽
Ἀ- , P ''niiqniapinio. l.3.f. ne a eiusde infra de testi. Asiqn psiumptio temeraria. de sent. lara exco m. inquintioni. Aliqn psumptio no modica.c. supere. de testib. Aliqn psiumptio probabilis.d. c.inquisitioni. Aliqn vehenaens.c.literas.de resti. Joh Aliquando ut lenta quae idem est quod uehemens. c. cum continentia. de haer. li. 6. Et de varijsse nexibus praesumptionum est, glos in c. is qui . despon.& in c.quanto.& ca.sicribam. de Praesium. ponit Bar.in l.admonendi supra de iureiu. 'Deside inmumen ι- m. Infixi appellatione,largo sumpto uocabulo. oia ea afl
vsona instrumentorti loco habent. Stricte at accipitur Distri pluraq fit ad probationem alicuius rei in futurum faciendam vel scriptura ad memoriam alicuius rei confecta. Et sunt inuenta instrumeta ad Aciliore .pbatione Runt. inscriptur ut qS actu est , p eas facilius probari pomt.l. contrahit. s. de pig. Et siuiat tria vocabula principalis instrumeti coriginale Auth.exemplar. Ite alia tria nota inde extracta. s. iudex, exemplum &siumptum uel
Ctra memoria: ut C.de eden.auth.si quis in aliquo.Et eui fides habeat,tractat gl. in l. se. Nam soli publico instru meto habetur fides P se l. sine alicuius adminiculo:eo Ῥii
ne vituperatione aliqua appareat:ut in auth.e.ti. s.si vero moriatur.nisi as,cotra quE Psertur, 3bet esse falsum. .e.l.lynceris.calumniosani.n .scripturam uim obtinereno oportet infra e.l. 2. Si uero non sit publicii instrumentu sed priuatu; fides no habetur ei,nisi s testes id obetur vel p c parationem literarum.Qde H. l. instrumenta. Hlioquin si est scripta manu illius, o tra.que agit aettsi de eotra scribente. t si neget esse manu sui, recurritur ad comparationem literarum .i. coparationes.C.eo. ipse negas codem natur in duplum, si ipbatur de manu sua coiecta et in auth. contra qui propriam.C. de non nu. pecu.
88쪽
vsiit testimonioru ab his scipite exigendus est, qu
fides non uacillat. Et pnt adhiberi testes no solum in criminalibus causis, sed et in pecuniarijs litibus. Et reci-' piantur hi in testimon in , quibus non interdicit testimo
carme, &c0.e.uel qui nulla lege a dicendo testimonio excusant: d. qbus I. l. . lex Iulia & l.inuiti. detest. l excia. sat senes, et sunt maiore et annis septuaginta: & ualetudi-sario. i. tui morbo, detinemur: & ni ites,net eos, qui Reipub. causa absunt,uel quibus uenire non licet. Dice-
ρα Ii Mittur autem Testes antiquitus superstites, eo quod Q-
νει. per statu causae proferebantur. Nunc au tem parte nominis ablata per adhu resim Testes solum dicuntur. ca. λ- s. de uel b. sig. Et in testibus consideramur haec . 'Aetas. eonditio, sexus Miscretio fama. Et fortuna, fides, in testibus ista requires. gl. in I. 3. infra eo.& in c. r.extra c. d.
Dὸ iuris σfacti ignorantia. In hac materia quatuor sunt q uidetufide, Metirili landie . uersa. cIgnorantia, Nescietitia,Error; & Titubatio. Pri--. mu sumit i mala parte: qui .s. det stire,& ignorat: unde dr, Qui ignorat ignor abit. c. nisi cu pride. de renun. Nesciret aut in bona & mala parte. Na οῖς ignorans nescii sed nodatarari co uertit. Error aut est, cit aliud est et creda .Quodat aliud sit errare, ς ignorare,pate qa dicit lex,Si potest possessio acqri ignorati, ergo & errati a. de ac l .pos. l. si me in uaritia - cini. S.i.Titubatio uero cu hinc inde diuersia vel contrariatis. scire uideor, nec alicui eoru magis animu applico. C de cod. indeb. l. f.Et licet in aliis sit differetia inter ista quatuor in quantu ad hunc titulit no est differetia: na cita ad ad ius reserunt. Et est regula in hac materia: I uris quide ignorantia cuiq; nocere, Facti uero ignorantia mi ' nimε : qet ita intelligendum est y iuris ignorantia non Ῥdest acquirere uolentibus , suti uero petentibus no nocet. Et qu dicitur ignorantia facti non nocere,ita intelli-υ,--- gendum est,si non sit supina ignorantia, id est,neglige ita iuris. tia crassa uel affectata.Circa qε sciendum , 2, ignorantia
alia est iuris, alia facti. Iuris, alia iuris naturalis, alia
89쪽
quasi naturaliς,alia ciuilis. Facti,alia est phobabilis.alia 'uo probabilis. Naturalis iuris ignorantia eli in filium, qui credebatisibi licere pullare parentem, uel non procurate eum furiosum,ues captiuum non redimere,cum ipse filius sit maior xv iI I . an. Sc ideo non parcitur ei quominus exhaeredetur: ut in au Phen. ut cum de app .cog. . causas. col. 8. De secunda .s quasi naturalis iuris. pone exemplum in liberto & patrono. C. de in ius uo. l. a. De tertι o. L iuris Quilis, pone exemplum in Li. I. eo. Sed in hoc tertio membro subdistinguitur. Nam aut ignorans certat de damno uitando. Sc tunc non nocet: ut supra dictum est. Fallit in debito. l. error. C. de te . sal. Si aute ignorans certat de lucro captando sub d stingue,an potuerit
consulere peritiores,& tunc ei noce it. i. non prosit. n non potuit cosulere , dc tunc non nricet.I. regula. . sed
iurisJ.eo Facti aute ignorantia si est probabilis, ut in facto alieno. tunc ,pdeu in copedijs,& no nocet in danimis. l.error.I.eo. Aut est non a babilis: ut est in facto ,γνrio: uel in alieno facto si est supina ignoratia,& tuc noexcusat. Vallunt aut pdicta de ignorantia iuris,' et error
in nainoribus, scena inis, militio': ut i. regula. s. allegata. V. Th
Desiponsalibus. ς Ponsilia sunt mentio & repromissio su rurarum nu-Optiarum. Et dicuntur sponsilia a spondendo. Nam n
moris fuit ueteribus stipulari,& sponderi sibi uxores suturas: un & Sponsi Spon q; appellatio nata est. Et suis D M. Cit nudus ennsensius ad constitue da sposalia. Deniq; cons t & absentem ab lenti disponderi posse. Et hoc quotine fit. dii modo hi et absunt sciat eoru note Osalia fieri, aut sipostea rarum habuerit. Et in sponsalibus artas Acta, Iocontrahentium dissinita non est , sicut in malaimonis: sponsalia primordio aetatis sponsalia effici possunt: si alte λα id fieri ab utraq; psona intelligatur.i.sipsonae non sint
minores septe annorue & hoc tenet gl. inst. de nup. S. I.
Ritus nuptiarum exponitur. i. de festiuitate. siue s ' nnitate nuptiarum. Et haec quatuor, Matrimonium,
90쪽
Nuptia. Nuptiar,eoniugium, consimium, idena fgnificant. Contuberniu uero est latu inter seruos.lierui .Qde adul. Ee sunt nuptiae, siue matrimoniu coniugio maris & sceminae, indiuidua uitae consuetudinem cotinens, & consortium o is uitae, dc diuini,& humani iuris coicatio. inst.depat. po t. circa prin. iuncta gi. Et dicunt nuptiae a nuben MaeH- do. i. uelado.quia mulieris uelatae,&quasi lub nube in--εnium. cedere deben c. t r.q. .haec imago. Matrimonium a sit appes latum est, quia mulier nubit,ut mater fiat. &quia onera dolo ies, & pericula partus mulier subit,ao potius amatre, i a patre matrimon tu appellat. c. fi.de conuersa.
eblagiti. in fi .R l. i. . qui. po in pig.Coniugium aut dictum, quia communi iugo,& aequali coiuges uua trahere debent, licet ali in dispari tractu. Consortium a sit dictum est, consese quia ola uitae societas inter eos coicari debet. Sunt aut
lium. quq nuptias fieri Rhibent,& factas dissoluun quae no.
per gi. insti. de nup. f. sunt & aliae. Et continentur his uer Matri sibus et aetas, conditio, numerus , monachatus.& ordo. moisium Adopt. nobilitas,sangui tutela,potestas,fons sa cer, a pando finis,raptus ,repugnat honestas irrita quae faciunt conus ditur. bia legibus haec sunt. Scam canones at Io. An. in sum- muta sup quarto dec. ponit alios uersus istos uidelicet: Error.conditio uotum,cognatio,crime. Cultus disparitas,uis,ordo, ligamen, honestas. bi sis assinis,si sorte coire ne ubi s. haec copula da vetat, connubia facta retractat.
Reipublicae interest mulieres dotes suas saluas habe- Dan re,Pp quas nubere possint. Et appellatur dos, latio quae da,quae nomine uxoris marito ad Psere dum onera matrimo mi constituit. Et quia dos intuitu mrimonii fit, iodotis appellatio ad ea mi imonia no refertur,quae consisere non pnt. Neq;. n. dos sne matrimonio consisterept. sed bene econtrea. Vbicunque igitur matrimonii no-m n non est, nec dos.Et est duplex dos Prosectilia,quae Dοι δμ- a patre,uel a parente. i. auo paterno,uel pro auo professititia. est, de eius bonis, uel eius facto. Sive igitur parens dedi i dotem , siue procurator eius, siue tui sit alium dare, sue cv ni quis eius negotium geres dedistet, parens ra