Hipparchus, de religioso negotiatore, disceptatio mediastinum inter ac Timotheum quæ negotiatio a religioso statu abhorreat. Lucubratio Renati a Valle magistri in theologia

141쪽

Quanquam neque S.Ber nardus approbauit unquam nimium laborem in eo opere externo qui spiritum suffocaret, & corpus plus iusto maceraret: quod v-num reprehendit Petrus Cluniacensis, & S.Basilius

ad q. 38. futatum , qui xccisis turbis & suffocatione spiritus per corporis laborem ; maxime hanc agricolendi disciplinam approbat in Monachis,non ita multo post. Nec video cur id esse opus Monachi,inficiatur sit. Abbas Pastor I s. De Vitis Patrum libello io .n. 46.. nisi si exclusionem culturae externi hominis, per eom externam culturam nimium adam

tam improbavi t. Vt & S.Isidorus c. s. Reg. qui id dixit esse opus seruorum ; sola horti olerum cult

ra, Monachis assim ta.Habemus ergo ex eo Cister- ciensium labore, exen 'pham operis manuum,ad ne-Mtiationem non specta. 'uis. 9 - Testat ux praetcrea Hieronymus Epistola ad Rusticum De Monachi Justitui. Veteres Mon ςhos, praecipue ob otii deuitat 'Onent,& animae salitatem laborasse manibus iantque. dco non ad nego 'riationem. Quare sic Rusticum eon Onet. Ne Vacet inens tua variis perturbationibus .issi pecto ri insiderint, dominabuntur tui, & te . 4ςducent ddelictum maximum. Facito aliquid operis 'Vt xς 'in per Diabolus inueniat occupatum. Si Apo stoli hR bentes potestatem de Euangelio vivere, labo1 rabant manibus suis , ne quem grauarent, & aliis tri huς bant refrigeria, quorum pro spiritualibus clebcb

metere carnaliat cur tu in usus tuos cestora non

pyoperes Z Vel fiscellam texe iunco , vel carpistrum . lentis plecte viminibus , sarciatur humus, a reolae aequo i imite dividantur, ire quibus cum oletur H i eta fuerint semina , vel plantae per ordinem Boox ζ

142쪽

MIducantur aquae per ordinem irriguae, ut pulcherrimorum vetiuum spectator assistas. Ecce supercilio clivosi tramitis undam, elicit; illa cadens raucum per laeuia murmur saxa ciet , scatebrisque arentia

temperet arua. Et Monasteriorum ordinem , ac regiam disciplinam, in paruis disce corporibus. Texantur & lina capiendis piscibus , scribantur libri

Vt dc manus operetur cibum , dc animus te ione saturetur. In desideriis est omnis otiosus. AEgyptiorum monasteria hunc morem tenent, Vt nullum absque operis labore suscipiant, non tam proptec victus necessitatem, quam propter animae salutem, ne vagetur perniciosis cogitationibus mens, & i star sornicantis Hierusalem , omni transeunti diva ricet pedes suos. J QM Quid Paulus Monachus, reserente Cassiano Lio c. 2 t f Cum in eremo vastiore consistens, quae Porphyrio nuncupatur, palmarum fructibus & modico horto securus haberet lassicientem alimoniae suae victusque substantiam, nec posset aliquid aliud v de sustentaretur, operis exercere, eo quod ab oppidis & habitabili terra septem mansionibus, Vel eo. amplius descrti illius separetur habitatio, plusque expeteretur pro mercede vecturae, quam valere posset pretium operis desudati: collectis p lmarum soliis , quotidianum pensum velut exinde sustentandus a semetipso iugiter exigebat. Cumque Opem in totius anni antrum eius fuisset impletum,id quod licita cura laborauerat singulis annis igne supposito concremabat, in tantum probans sine opere manuum, nec in loco polle Monachum perdurare, nec ad perfectionis culmen aliquando conscendere,,t cum hoc fieri nequaquam necessitas victus exi-

143쪽

I32 geret, pro sola purgatione cordis, & cogitationum 1oliditate ac perseuerantia cellae, vel Acediae ipsius victoria & expurgatione perficeret d96. Ex his ergo exemplis testatissimum efficitur, laborem manuum priscorum Monachorum non semper spectasse negotiationem, sed interdum ad victum citra negotiationem parandum ; aliis &quidem frequentissime, in ad totam otij declinationem fuisse ordinatum. Est enim otium omnibus mortalibus exiti eo Religiosis vero pestilentissimum.Conclamant passim in otij nocumenta Patres. S.Chrystomus hom. . in χ.Cor. sub finem ita loquitur de otioso. Qui talis est, instar erronis cuiuspiam quouis malo transfigitur : atque huiusmodi

animam, non secus ac puerum licenter Vagantem,

quisquis vult in seruitutem trahit. Quoniam enim ipsa hoc in more positum habet, ut aliquid Operetur, si quidem ipsius in rebus honestis actionem comprimas, quandoquidem nihil agere non potest,

alia pariat neceste est. Quemadmodum enim terra,ceim nec seritur nec plantatur , herbam duntaxat profert: eodem quoque modo anima, cum necessariarum rerum nihil habet quod agat, atque animo aliquid agere cupiat,prauis se rebus tradit Et quemadmodum oculus, quando cernere non cessat, praua cernat necrale est, cum bonis Obiectis caret,sic etiam animus, cum se a necessariis abduxerit, iam circa

inutilia versatur. J Idem pulchre homil. 33. in Acta. in Ane. Quid foedius homine qui non habet quod operetur , quid laboriosius, quid miserius ξ Nonne hoc plurimis vinculis deterius, toto die in foro

quotidie oscitare, e . spcctare homines praetereuntes Θ Aminae enim natura G, Vt temper moucatur,oc qui

144쪽

dc quiescere nequeat. Deus hoe animal condidit mperationibus deditum', & ex natura eius est, operari , & praeter naturam eius, esse otiosum. Ne ab aegrotantibus causam probemus, sed a re ipsa experimentum capiamus; nihil vacatione molestius, nihil otio. Ideb necessitatem operadi indidit nobis Deus: Omnia enim ab otio damnum accipiunt. Etenim Oculus, & os, δc venter,& unumquodque membrorum nisi quod suum est operetur , in extremum incidit morbum.. Hoc autem maximὸ in anima est. JHaec Chrysostomus praedictis locis, in quoscunque otiositati deditos : quae multo magis in Religiosos valent; ac proinde qui cum Religiosis agunt Patres

ac DD. summopere eis commendant, ut ab otio caueant.Praestat hoc omnino praeclare S.Basilius Reg. 37. fasiarum,commendans inde opus manuum,quod otium arceat. Idem traditur a S.Benedicto c. 39.alias

48. Regulae. ubi plenissime Turrecrem. Trach. 13. Videnda item Resula Carmelit. I3. & creditus A gust. serm. i . ad Datres in eremo. & Cassianus l. Io. c. q. Constat ergo opus manuum quod Religiosi suscipiunt,non semper esse nexum cum negotiatione; sed plerumque ad otij fugam , vel ad usum operantis, citra commercium cum aliis, posse referri. 97. Eatenus tamen labor externus Religiosorum , & opus manuum, quo distinentur, nectitur cum negotiatione, quatenus opificia plerumque e. ponuntur ab cis venalia: & hac ratione , honest,tem huius negotiationis & venditionis opificiorum per Religiosos nunc investigamus. Debet vero Ut certum statui, hanc negotiandi formam, posse esse sanctam, Zc Religiosos minime dedecentem , quod superius s.2. ratione 3. ex doctrina & exemplis ian

145쪽

r' Ehorum monstratum est. Valde enim a Patribus celebratum reperitur optIs manuum ad vendenda opificia, ut inde victus opcrantibus, & conueniens lubuentio pauperibus suppetat. Praeclare in hanc rem praeter caeteros S. Basilius ad Rcg. T. fusarum,&Cassianus l. ro. c. 21. Facit ad hunc locum caputi . Concilij primi Moguntini sub Leone tempore Caroli Magni. Ibi enim post mandatam Clericis& Monachis abstinentiam a negotiis secularibus; rtemque post declaratam variis exemplis notionem secularium negotiorum a quibus cauendum sit dictis personis ; subditur postremo loco prohibitio

exercendi iniusti iacgotii. Addit vero Concilium. I Non tamen iustum negotium , est contradicendum, propter necessitates diuersas : quia legimus Sanctos Apostolos negotiaste: & in Regula S.Benedicti, praecipitur praeuidere per quorum manus ne gotium Monasterii transeat. J Locus est ex cap.37. alias 6 . ubi post constitutam fratrum opificum disciplinam, additηr. f Si quid vero ex operibus artificum venundandum est , videant ipsi per quorum manus transigonda sunt, ne aliquam fraudem praesumant inferre. J Quae verba ut recte perspexit Concilium) aperte supponunt, negotiationem illam , qua res per artificium mutatae reuenduntur,

licitam clle Religiosis, exemplo Apostolorum, qui exercentes opificium aliquod v. g. Scenofactoriae

artis, ut ex Achorum. ig. habetur in vendebant arte- facta sua , ut esset unde sine gravamine cuiuspiam, vitam ducerent , & cgenis de sua tenuitate benefacerent. Confirmatur ex variis iuribus. Nam cap. Curic, I i. q. . & cap. dist. 9 I. cap. nun

quam de Cotis ecr. dist. s. Conceditur sacris homini-

146쪽

bus, ut de honesto artificio sibi suisque pauperibus

victum necessaria comparent. Potest ergo haec negotiatio per propriorum opificiorum venditionem sancta esse, nec dedecens Religiosos. Et ita late praeter caeteros Gutierrcs Trach.de Gabellis,q.93. an. 7. adducens quam plurimos. Et esse sententiam communem, affirmat Nauarr. in Man. c. 27.

98. Sed nunquid omnis huiusmodi negotiatio

per opificiorum venditionem, honesta censenda cst respectu Religiosorum, eosque non dedecens Conradus Summeliari attendi vult, an materia artificio subiecta vilior sit pretio , quam artificium a Religioso adhibitum. Nam si materia subiecta, sit pretiosior, censet tale opificium venale , dedecere Religiosum ; sin minus, ei congruere. Sed merito hoc refellit Medina q. o. De Restitui. in a. Causa illicitqnegotiationis. Qualissemque enim sit materia subiecta, tamen semper verum est , interuenire artificium. Unde si aliud inquinans negotiationem non interueniat, poterit 1 Religioso artificij autore disi trahi, saluis legibus Ecclesiasticis,& honestate si tus sui. Quare recurrendum est ad optimam, & pietatis & prudentiae resertissimam distinctionem, quam circa hoc adhibet S. Basilius c. 6. Constit. Monast. verbis illis. Caeterum in his se operibus exercere Monachus debet, quae ordinis ipsius decoro conueniant, cuiusmodi videlicet ea sunt omnia, a quibus cauponariae artis, & imposturae omnis absit se spicio, quaeque nullae longiores animi distractiones, aut improbi quaestus sequantur , sintque eius modi, ut manentibus intra tectum nobis magna ex parte confici possint, ne operum laboribus conten-

147쪽

commentatione, neruos, industriamque elidamus:

in quo illud lpectandum, ut 6c opus absoluatur, Sca quiete tamen non disicedatur. JPlenius etiam ac distinctilis ad Reg.38. suarum.

I Omnino, inquit, ersi artes quasdam praecise sta

tuere, in quibus nos versari conueniat, haud facilla est, quod aliae aliis magis sunt opportunae et quemadmodum videlieet cum locorum, tum negotiati num, quae in singulis regionibus tractantur, dc n rura Sc commoditas desiderat: In uniuersum tamen hosum describi, de consgnari delectus quidam potest. Ac nimirum eae videntur esse quaecunque Vitae nostrae, de quietem & tranquillitatem conseruent, quorum scilicet neque materia magno labore quae- Tatur, ne tae opera magna sollicitudine dividantur: similiterque illae omnes, quae neque virorum neque mulierum indecoros congressus nobis conciliant.

Siquidem omnibus in rebus illud peculiariter debemus spectare, ut simplicitatem 5c frugalitatem teneamus , de illud summopere fugiamus, ne inserviamus stultis , ac plane noxiis hominum cupiditatibus , iis efficiendis , quae in studio apud ipsos esse

animaduerterimus. Quocirca dc in telis texendis,in ea modo opera , nostra a nobis opera conseretur, quae in quotidiano communique vitae usu apud omnes sint: iis penitus reiectis quae , libidinosis mulierculis inuenta sunt, ad captandos, ac laqueis irretiendos miseros adolescentulos.Similis quoque

in consuendorum calceamentorum artificio tenenda ratio a nobis erit, ut videlicet earum rerum in ilia arte ministri simus, quae ad necessaritim modo h prinum 'itae usum requiruntur. Caeterum &aedifi-

148쪽

eandi ars, item fabrilis lignaria, & aeris eudendi, &agri colendi disciplina, etsi suapte natura ad vitam necessaria sunt, & magnam utilitatem afferunt, aene suopte quidem genio sunt a nobis repudiandae:

tamen quandocunque aut quietem nostram perturbare , aut fratrum vitae coniunctionem videbuntur

distrahere, non necessario a nobis semper declinari debent. Maioreque in pretio habendae sunt illae artes , quarum exercitatio eiusmodi sit, quae non dis. trahat , neque impedimento fit, quo minus Deo ausidue cohaereamus, & quae neque 1 temporibus psalis modiae, orationisve,aut reliquae disciplinae constantia eos auocent, qui studio pietatis operam dant. Si quando autem eiusmodi in iis nihil inelse animaduersum sit, quod praecipuum vitae nostrae propositum impedire videatur, aut hinc nihil noxae contrahere, multis sine dubio haec aliis anteponi debent,& maxime agricultura , quando ex ea facillime res ad vitae usurn necessariae haberi pollunt; & qui in ea versantur , nullas hi sursum ac deorsum cursit tiones coguntur subire, modo ut diximus,) ea nobis, neque a vicinis, neque ab accolis tumultus asserat, aut turbas. J99. Vides S.Basilium agnoscere, quasdam huius generis negotiationes dedecere Religiosos , non' item alias. Et in eas iplas, quae per se spectatae non dedecerent, agnoscere pollet vitium obrepere a consuetudine cum secularibus, praesertim mulieribus, s ad emendum Religiosorum opificia admittantur. Monstratum id perspicue est in casu S.Honophrii, prout apud Metaphrastem refertur initio Iunii, ex ea S. viri vita, quam Paphnutius Anachoreta conscripsit, habeturque etiam invitis Patrum lib. i. sed

149쪽

II 8 mutila hoc insigni exemplo. Interrogatus ergo per Paphnutium Honophrius, de causa secessioni siue in eremum, his verbis respondit. Ego fui nuper

Monachus , degens in coenobio Thebaidis, magnoque & fidenti animo operans. Statui autem egredi ex illo coenobio, & solus quiete habitare in monasterio, studens maiorem inuenire mercedem. FIanc cogitationem cum lubenter suscepissem, aedificaui paruam cellulam,& solus in ea habitaui,artem exercens meis manibus. Quo factum est, ut multi quoque ad me accederent, iubentes mihi opus, quod meis facerem manibus. Neque vero mihi parui fructus ex iis redibant, ex quibus pauperibus & egentibus,& hospitibus suppeditabam. Inimicus aqtem, qui est omnino bonis infestus , illo mihi tempore inuidens , & mcum erga Deum vehementem scopum, & institutum impedire cupiens, cum subiisset mentem cuiusdam Monachar, quae apud me fuerat, iubens paruum aliquod opus; effecit ut ea ad me rediret; quo factum est, ut libere inter nos locuti, si

mul quoque habitauerimus, Sc postremo quod est grauissimum, ) iniquitatem pepererimus , & sex

menses in peccato manseri inus. JIo O. Liquet, non immerito. S. Basilium timuisse Nonachis , in hac iacgotiatione a coriuersatione cum mulieribus , per occasionena venditionis mer-.cium.S.Benedictias insupcr timuit Aua iliae,quae t cenditur per lucrum ex venditionibus. id coque c. I T. Regulae voluit artefactum , cx quo suis permisit negotiationem, vendi aliquanto vilius , quam Venderetur seculὰribus ; id quod criam habet alius Magister Monachorum apud Raban P ad idem caput ; &his verbis ex eius Rcgula c. 8 s. refertur in

150쪽

I; 9 concordia Regul. S.Benedicti Anian. c. 6 . f Cum unaquaeque ars aliquid persectum superuacancum usibus Monasterij habuerit, vel mittendarum Eulogiarum abundauerit: Interrogata qualitate preti, quantum a secularibus distrahi potest, tantum infra nummorum minori semper distrahatur pretio , ut agnoscantur in hac parte spiritales a secularibus actorum distantia separari; cum non negotii causa, quae est inimica animae,lucrum supra iustitiam quς- rant; sed etiam ab ipsa Iustitia miniis accipiendi pretij humanitate consentiant; ut non propter cupiditatem & auaritiam artes operari credantur ; sed ne otio possit pascenda dignis sumptibiis manus vacare , & horas operosi diei gratis transire. Pretium Vero acceptum , Abbati ab ipsis artificibus debet constitui: ut sciant item quanta ementibus summa

rei pondeat, dc accepti preti, fraudem non possint facere, de ipsa quantitate iam scienti Abbati. J Vides ergo hos Sanctos timuisse inflammationi auaritiae,& violationi paupertatis per huiusmodi venditiones. Auaritiam autem amolientes statui sie, via

ic facta aliquanto vilius quam a secularibus venderentur; contra quam faciebant Renuitae Pseudom chum, ex S.Hieronymo apud Isidorum lade ossic. Eccles. c. is Sic enim de eis S. Hieronymus. Quasi ars sit sancta, non vita,quicquid vendiderint, cario

ris est pretii. J

S. Martinus, ut auaritiam & pericula ex ementium consuetudine , & si quae alia incommoda venalitati adiunguntur, dcclinaret: omni huiusmodi negotiatione interdixit suis Monachis, quod his verbis prodidit Seuerus Sulpitius in S. Martini vita c.7.agens de eius Monasterio. Non emele aut ven-