Titi Livii

321쪽

ID. FREIΝSI EMII SUPPLEM. exuti; etiam ceteri conferre bessem iussi omnium sa-cuItatum , ita ditavere victorem, ut . quidquid omnibus usquam militibus debebat, inde persolveret; et his insuper, quorum hoc bellinusus opera erat. ducenos quinquagenos denarios divideret, quo direptio

urbis averteretur. Grandes etiam summas acceperat mutuo: ea omnia hinc expuncta debita; et senatoribus ac equitibus victoriae sociis ingentia dona data et supersuitque, unde et aerarium augeretur, et multa passim delubra novis donariis nitescerent. Quo nu-lem huius etiam victoriae celebratior in posterum

memoria foret, et in Aegypto Nicopolin Caesar in loco pugnae struxit, ludis etiam ad simi Iitudinem

Actiacorum constitutis.

LXX. Et quo habilior uberiorque ad annonam V his sustentandam Aegyptus seret, fossas Nili. quas

ad irrigandos agros antiquissimi reges duxerant, Vetustato oblimatas Iabore militum aperuit; novasquct Iocis quibusdam adiecit. Hac cura effectum. ut Vrbi annua ducenties centena millia modiorum istimenti inferrentur; quae summa ferme Populum romanum alere quatuor anni mensibus poterat. Sed nullo magis aegyptiacarum opum romanis insusa rebus magnitudo patuit, quam quod foenus ad trientem recidit. possessionum aliarumque rerum venalium Pretium, Propter abundantium pecuniae. duplicatum est. Constitutis hunc ad modum Aegypti rebus, Caesar per Syriam, Herode Antiochiam deducente. prosectus . Asiae hiberna petiit, provinciae negotia componendo, simul et Parthicis robus intendens animum.

322쪽

LXXI. Nam illud etiam imporium civilibus hellis

lacerabatur, his causis: Phrahatos, crudelissimus ingenio , et post victoriam romanam ferocior . a popu- Iaribus in exsilium actus, auxilio Scytharum cum Tiridate, quem Parthi regem constituerant, bellum gerebat. Vtrique socia Cuesaris arma Optarunt; sed excusatione rerum aegyptiacarum HSus. PraePotentem gentem alteri civilibus armis malebat. Interea Phrahates. missis ad Caesarem legatis, in Syriam Arofugisse cum magna ma nu Tiridaten semum siau.n, Grepto simul filio suo minimo natu, quem negligentius custoditum rapuisset. significat. remitti utrum que postulans. Caesar, benigne ex ptis Barbaris, Tiridatem nullo auxilio iuvit; cetePum neque dedidit eum; et silium Phrahatis, ab illo muneris loco a Ceptum, Romam secum deportare Constituit, obsidis loco habiturus. LXXII. Inter haec, unde minime timeri debuisse gravis orta conspiratio quieta Maecenatis industria Romae opprimitur. M. Lepidus iuvenis multis irarum in Caesarem causis , a quo remotum a republica pu

cerum Antonii in sublatum dolebat, perniciem ei simul in Urbem redisset. machinabatur. Huius consilia dissimulanter speculatus Maecenas, qui tum ad custodiam Vrbis redierat, tam tempestive, tumque nulla reipublicae perturbatione oppressit, rit cupite Coniurationis sublato. maximi belli semina in ipso ortu suffocarentur. Servilia Lepidi uxor quum supe esse viro non sustineret. et diligenti familiarium custodia nihil adipisci mortiferum posset, PruniS R dentibus devoratis vita abiit.

323쪽

IO. FREINSI EMII SUPPLEM. LXXIII. Neque reticendum, sus Ctos hoc anno consules fuisse, ex Lal. tui. C. Antistium, ex id. sept. Μ. Tullium , ex Lal. nov. L. Saenium , non historiae tantum causa, sed ut mira quaedam his tempoPibus conversio fortunae notetur. Tullio consule, cuius patrem Ciceronem Antonius Proscripserat, quum Antonii nuntiata mors esset, iisdem idibus, quibus Cicero magistratum iniit, senatusconsulta facta sunt, ut Antonii statuae detraherentur, honores abolerentur, dies natalis nefastus esset, nemo postea gentis Antoniae

Marci Araenomen ferret. Balbinus id Saenio cognomen suerat , eadem proscriptione adductus in rerum omnium discrimen, tum in consulatu suo M. Lepidum ad pedes suos supplicem vidit, desperantem de filio,

Pro salute coniugis anxium. LXXIV. Nam eam quoque, tanquam consiliorum filii consciam, Maecenas ream agebat; et quum iuvenem ad Caesarem mittere constituisset, sexum -- hecilliorem non esse rexiaturum itinerum molestia dicebat , modo paris Iunia consuli dedisset, Caesari eam , quandocumque Postulasset, exhaltum iri. Quum nemo reperiretur, Lepidus Senex, quem nota segnities scelere excusabat, saepius Circa fores, deinde tribunaIconsulis excubans, quum ab apparitoribus repelleretur, vix ad haec verba spatium aliquando noctus est:

is Meae quidem innocentiae testes qui dare possem lo-M cupletiores his, a quibus uxor et silius accusantur Τυ nec ego te proscripsi, et quibusdam, qui tum sunt a proscripti, sum humilior: tu vero instabilitatemra humanae sortis respice, ConSul, meque Coram triri bunali tuo stantem; et aut me vadem accipe Pro

f. r3. Plutarct in Cie. - Pliu. XXII, ε. - Dio, lib. LI. - Appian. B. Ciν. lib. IV, p. 618 et 6 s. i. 7έ. Flor. - Arrian.

324쪽

ra uxore, aut una cum illa vinctum ad Caesarem mit,a teis. Nec reticenda consulis humanitas: tantae mutationis misertus, vadimonium mulieri remisit.

LXXV. Sub haec tempora, atque adeo iam ab Actiacae victoriae nuntio, sicut acerbe in Antonium, sic in Caesarem honorifice multa decreta sunt: triumphus de Cleopatra; recus triumPhalis Brundisii, et in foro romano. Diui Iulii quoque fanum exornari rostris captarum naolum placuit, aut columnis ex illo aere iuris ; quinquennales haleri ludos in honorem imperatoris ; diem natalis eius, itemque nuntiatae Dictoriae, inter feriatos haberi. Additum, ut in urbem ingredienti uirgines Vestales senatusque et Populus romanus cum coniugibus ac liberis occurrerent. Iam supPlicationes, et statuas, aliaque hoc genus, Prius etiam usurPata, Deserve putidum fuerit. Titulum inscriptum basi, non ita pridem repertum Romae, annotare non pigeat:

SENATUS. POP vLUSQUE. ROMANUS. IMP. CAESARI. DIFI. VLI. F. COS. QVINT. COS. DESIG. SEXT. IMP. SEPT. REPVBLICA. CONSERVATA.

XVI. Haec post Λctiacum proelium decreta: postquam autem obisse Antonium innotuit, alius quoque de Aegyptiis triumphus decretus est, quia, ne de illo triumphareti nomini romano Parcebatur. Dies otiam Alexandriae captae velatus inter sestos, et ab hoc deinceps Aegyptii tempora sua computare iussi. Data insuper potestas ei tribunitia perpetua , sic ampliato iure , ut ad mille passus extra pom Oe- Pium appellari posset; iussique sucerdotes et Vestales,

quoties vota pro Senatu et populo susciperent, etiam pro Caesare sacere. Et ne tempus ullum aut locus honorum eius expers esset, inter alia , quae praete-

325쪽

322 IO. FREINSII EMIl SUPPLEM. reo, ut in conviviis, nec publicis modo, sed privatis, ei libaretur, senatus censuit. Maxime det tubat homines, quod in se Piniis Antonii repePtas litera; combussisse dicebatur: quamquam plures callide servu-vat; quibus etiam postmodum, tibi opus putaret, uti non dubitavit. LXXVII. Eodem anno L. Statilius Τaurus amphitheatrum in Campo suis impensis perfecit, et in eius dodicatione munus gladiatorium exhibuit; novum inde honorem plebiscito adeptus, ut quotannis Praeturae candidatum unum, sine repulsa Creandum, Commendavet. Kalendis deinde ianuariis, quibus Caesar Sami quintum consul, Romae Sex. Apuleius Sex. F.

inierunt, in eius acta iuratum; et quoniam de rebus parthicis literae ab eo venerant, decretum, ut inter nomina deorum Saliari carmine celebraretur; tribus ex eius occabulo fieret Iulia; coronatus spectaret ludos; senatores, quibus adiutoribus bellum conscisset, curserum triumPhantis praetextare sequerentur ; die introisti' eius Populus romanus sacriscaret, eaque deincePs quotannis festa esset; Sacerdotum omnia colleg , quem ad numerum et rideretur , augeret.

LXXVIII. Haec paucis cxceptis admisit Cae Sar, sa- cordotiis quidem intemperanter dandis Eo Provectus, ut de numero illorum quidquam exinde certi nequeat reperiri: unum palam remisit. ut univorsi sibi obviam exirent. Omnium autem maximam laetitiam ei duci haec attulerunt, quod de Iano claudendo, et salutis augurio repetendo, decretum erat: hoc enim propter continua bella intermissum per annos quatuor Et quadraginta fuerat; Ianus tantummodo his antea

326쪽

IN I.OU. l. I R. : XX HI Livi ΛΝ i 323 clausus, Numa rege , dcindo punico primo persecto bello. Tum vero imperator Caesar tertium clausit, pace terra marique Parta, conditisque civilibus armis, vicesimo postquam mota suerant anno. Sane tum etiam in armis Treviri cum Germanis quibusdam erant, et

in Hispania cum Cantabris Vaccaeisque Astures; scd hos Statilius Taurus, illos Nonius Gallus haud sane memorabilibus proeliis domuerunt: alibi quoque secundum singulas nationes tumultuatum est; sed quia mediocres motus erant, neque Patribus Eorum Causa hellum decernere visum fuit, etiam historiis haec Parum argumenti dederunt. LXXIX. At Caesar Bomae patrisque sui communa

templum Diuum Iulium appellabant ) ab Asiae po

pulis apud Ephesum, a Bithynis Nicaeno, clarissimis utrobique urbibus, poni Passus, ea nomina etiam ab Romanis, qui regiones illas habitabant, coli iussit. Se ipsum a civibus divino honore coli noluit: peregrinis permissum, ut illi et Romae templa statuerent, Asiatici quidem Pergami, nithyni Nicomediae; quo dato exemplo , sicut nihil est ad imitandum adulatione velocius, toto mox orbo caelestes ei sunt honores habiti, passimque per . urbes celeberrimas vivo mortuoque sacerdotes, et collegia sacrata, erecta fana, quae veterum deorum delubra ferme structura ornatuque superarent. Alexandrini quoque Sebastium EX stru Xerunt, templum Caesaris navigantium praesidis Galerium ipsi cognominabant , cui aliud nusquam par fuit, celebo Primo loco situm, magnitudine et sublimitate conspiduum, resertum donariis, auro atque

327쪽

IΟ. FREINS HEMII SUPPLEM. argento ornatum circum quaque. Porticus habens, et bibliothecas . aulas, Iucos, Vestibula , ambulacra , spatiosissima omnia et sumptuosissima.

LXXX. Etiam ludi quinquennales, quos tum Permittente Caesare Pergameni secerant, ProVinciarum pleraeque propemodum oppidatim constituerunt. Nec tamen ista, tanquam homine se putaret augustiorem . recepisse creditur, sed ut tam late imperanti utilis regendis rebus veneratio quaereretur. Alioquin domini etiam, nedum dei, appellationem Constantissime repulit; et quamquam etiam proconsulibus decerni templa solore sciret, in Urbe nullum , in provinciis nonnisi

communi suo Romaeques nomine , recepit. Sed impexatoribus sequutis passim non modo Graeci . sed etiam

quaelibet provincia templa posuerunt; do Vrbe et Italia Dio hactenus negat, ut quisquam ullius pretii

fuerit huiusce rei auctor; sed quoniam ipse statim subiicit, i oratoribus caelestes honores, atque etiam heroa decreta tuisse, mirari subit, quid igitur intoresse putet, ne, qui haec sacere Potuerunt. illud etiam secerint; praesertim, quum et in VPhe suisse templa Augusti, haud contemnendi auctores, a quihus visa sunt, prodiderint LXXXI. Pec haec exacta hieme, Caesar in Graeciam , atque inde a Corintho B undisium transmisit. Quum

Vrbem intraret, inter Occursum omnis ordinis, aetatis, sexusquo, passim sacrificia ex senatusconsulto

iacta; et Valerius Potitus, qui tum in anni parte Consulatum gerebat, nomine senatus populique romani maioribus hostiis secit, novo ad. haec usque tempora honore. Magna per eos dies Omnium ordinum laetitia fuit, aucta liberalitate Caesaris , cui tum Pares animo

328쪽

IN LOC. LIB. CXXXIII Livi Νs 3 , 5 divitiae obtigerant. Ergo munifice donavit duces suos, et ut solitus erat, collaudavit, honoribusque exquisitis extulit; Agrippam hoc eximio, quod caeruleum et vexillum dono dedit, navalis victoriae testimonio. Nec militibus modo divisit pecuniam , sed et populo nummos quadringenos ex bellorum manubiis dedit: adultis primum ; deinde et pueris Marcelli nomine, quem sorore sua natum, si nullos ipse silios susciperet, iam tum ad gratiam Civium producebat. LXXXII. Municipiis etiam , sed et provincialibus, quorum in agros deductae nuper coloniae erant, ingentem pecuniam numeravit; quod quidem solum et unum omnium fecisse, qui deduxissent, haud salso gloriatus est. His de causis, et quia nec auri coronarii nomine quid quain accipiebat ab Italis, quin et suadebita Peddens, quae sibi adhuc ex imposito tributo debebantur, remittebat: praeteritorum malorum oblivio Cepit Omnes , triumphique eius, tanquam de peregrinis ducerentu P, hilariter spectati. Tres autem, tribus continuis diebus, duxit: Dalmaticum et Illyricum, deque Panooniis, Iupidibus et sinitimis eorum , itemque de Gallorum atque Germanorum populis, quos auspiciis eius C. Carrinas vi Cerat. LNXXIII. Postridie Actiacus triumphus actus, quo Tiberius, Liviae filius, iam pubescens, Currum Comi- latus est sinisteriore sanali equo; quum Marcellus, Octavia natus, dexteriore veheretur. Tertia dies Alexandrinam et Aegyptiam pompam Vidit, priores , licet sumptuosissime instructas, apparatuum impensa

329쪽

et pulchritudine superantem. Inter huius sercula Cleopatrae quoque imago, in lecto ad similitudinem morientis translata est; ductique liberi eius, Alexander et Cleopatra, quibus Solis ac Lunae nomina indiderat. Isis in totumphis nihil ex antiquo mutatum annotatur; nisi quod ex nupero decreto currum sequuti sunt Ρrimum senatores, quotquot eo bello navarant operam; deinde consul cum magistratibus: quum alias hi Ρraecedere inter huiusmodi pompas solerent, ceteri senatores Subsequi. LXXXIV. Militibus triumphale congiarium ex manubiis viritim millia nummum singula dedisse ipse tradit; accepisse id hominum Circiter centum et viginti millia. Idem deinde mensis et Carrinatem et Autronium triumphantes vidit. Carrinas Morinis sociisque eorum ad patientiam imperii bello revocatis, etiam trans Rhenum aliquoties victos repulerat: ideoque et Caesar, uti diximus, ex his gentibus triumphavit, et Carrinatem triumphare iussit, magno itecum do-Cumento, ne quis Ob res adversas nimium flaccescat animis: huius enim Pater a Sulla fuit occisus inter proscriptos; quorum liberis lege lata tum quidem aditus ad honoros praecludebatur. Mox a. d. XVII kal. sept. ex Africa L. Autronius P. F. L. N. Paetus proconsule triumphavit. LXXXV. At e regulis ducibusque triumphatis supplicio quidam aisecti sunt; in his Adiatorix cum silio,

qui, ab Antonio partem Heracleae Ponticae nacti, vomanos colonos occiderant. Inde versa ad honorem deorum cura, Minervae templum , et quod Chalcidi- Cum voCatur, tum Curiam ex Patris nomine Iuliam ,

330쪽

iN LOC. Llla. CXXX lii LiviΛM 327 hanc quidem a. d. V kal. septemb. dedicavit. In ea Victoriae reposuit simulacrum , spoliisque aegyptiis exornavit, quod olim a Tarento advectum fuerat; huic numini se debere imperium assignificans. Etiam D. Iulii sanum multis ex eadem praeda donariis excoluit. Sed longe naximae opes in Capitolium illatae tnam ex senatusconsulto e ixibus cellis, quidquid Iovi, Iunonique et Minervae dicatum olim fuerat, pro polluto esserendum curavit; ipse una donatione sedecim millia pondo auri , gemmasque ac margaritas quingenties sestertium Contulit. LXXXVI. Haec omnia ex thesauris cleopatra Edesumpta. cuius etiam alter unio, vix luxuriantis seminae faucibus ereptus, propter magnitudincindissectus, ex utraque aure Venoris. quae in Pantheo deinceps culta est, pependit. Ceterum in dedicando Iulii templo ludi varii generis oditi: Troiam patricii pueri Inserunt : viri equos desultorios bigasque et quadrigas agitarunt ; et senator quidam in arena depugnavit. Venatio quoquc insignis edita , et inteo alias seras rhinoceros et hippopotamus occisi. quae

genera animalium nunquam antes Ilo ina viderat. Turmae quoque Suevorum, 'trios in triumpho Carrinas duxerat., Dacorumque cnplorum Actiaco bollo, in se stis armis in voluptatem victoris populi Concurrerunt. Dacos et Getas non sanguinis diversitas, scd regionum situs distinguit ; Dacis ad Danubium et Germani actsi nem, Getis versus Pontum et Orientem habitantibus. LXXXVII. Partis harum gentium reΚ Cotiso non amicitiam modo pactus cum Caesare , sed etiam