장음표시 사용
461쪽
percipit in:ra se amorem rei illius & quandam prosequuti Dem antequam voluntas adsit quae compescat sensualem passionem Quis non circa res sensibiles sentit frequentissime s se brutorum more statim affici, lubitis passionibus in sensititio appetitu nascentibus concupiscentiae, prosequuticnis, de-syderit,odii fugae,umoris spei, audaciae, ire,& similium ante omne voluntatis i inperium Hanc ergo non perfectam subie- ct ionem sensitivi appetitus ad voluntatem, euulentissime siein nobis probat experientia.
CAP. XV.CQuomodo sensiti uiis appetitus voluntati contrariatur Fque vero hanc soli habet facultatem appetitus senN sitiuus. ut possit absque voluntatis imperio moueria suo odiecto,ac deinde ipsit in animal etiam mouere: sed quod magis dolendum atque deflendum est secundu eam conditionem in qua nunc est,plcrunq, etia ad ea que voluntati sunt contraria, inclinat & mouet. Appetitus nique intellectilius secundum suam naturam ea amat ac prosequitur & de illis gaudet,quae secundum intellectum atq; ratione hona sunt rea vero quae ratio mala iudicat,odit ac fugit,& de illis tristatur. De huiusmodi etiam bonis sperat,mala contraria timet,& aduersum mala huiusmodi irascitur. Appetitus autem sensitiuus amat & prosequitur ea quae sensus bona iudicat,& de his gaudet:ea vero quae sensus dilaonuenientia indicat, odit ac iugit,& de his tristatur. Atqui non eadem sunt quae sensus bona aestimat, & quae ratio velantellemist item quae sensus mala,& quae intellectus. AP stimatio naque sensus illa iudicat bona,quae carni sunt grata,bona videlicet corporalia,&άporalia,delici as,diuitias, ampla suppellectile,popas magnificas,& gloriosos titulos, amplum famulititium, abundantiam ciborum,ferculorum, pomum, musicorum instrumentorum concentu,& caetera huiusmodi,quaecunque sensui
carnis sunt grata,& quaecunque sensum oblectanti de haec nania inordinate & secundia excessiim con syderata,sensus aestimationi bona videntur,& sic ea sensualis appetitus prosequitiir. Ratio vero siue intellectus vera bona iudicat illa, qui incorruptibilia sunt atque qterna,& ea quibus ad aeternitatem pertingitur.cuiusmodi sunt bona coelestia, item virili virtutum opera. virtutum etiam occasiones, di quic
462쪽
quid nouit advera atque sterna bona consequenda idoneum Quae autem sensus ut sibi grata & conuenientia iudicat,secudum eum usum nepe superfluum & excessivum, nequaquam intellectus ut vere bona iudicat, sed potius ut mala de noxia ad ea bona consequenda,quae ipse vere bona iudicat. Non enim haec temporalia iudicat utilia nisi quatenus ad vera sp ritualia & a terna bona conducunt quod est secundum usum moderatum & sufficientem. Propter quod, appetitus sensiti- Uus contrarius est voluntati,no simpliciter innoc quod ipse temporalia & corporalia appetat,voluntas autem super naturalia x aeterna sed quia ille corporalia secudum excessum N inordinationem appetit,ista vera non nisi secundum debitam moderationemec ea quide per se, sed ut ad aliud coducentia. Atque hoc est quod sanctus Apostolus ait, carnem concupiscere aduersus spiritum,& spiritum aduersus carnem& adinvicem haec sibi aduersari, ut no quaecunque velint homines faciant.Carnem itaque intelligit partem infimam appetitus lensitivi, & spiritum appetat superiorein partem iri anima hominis,ratione voluntatis: significans videlicet, appetitum sensitiuum & intellectivum ad inuice in pugnare, ut caro. i.carnis appetitus,concupiscat contraria appetitui intellectivo. Hinc & in alio loco multa verborum replicatione c5 queritur,non habitare in carne sua bonum, sed malum sibi adiacere,ita ut legem Dei facere volens , de secundum spiritum quae vere bona sunt diligere, inlaeniat in carne sua alia legem, legi mentis repugnantem, seque captiuantem in lege peccati.& alia huiusmodi multa dicit,quae non nisi sensualitatis peruersitatem indicant voluntati repugnantis r quae illivsque adeo est molesta repugnando,ut in vocem tandem exclamationis miserabiliter eiulans terminet quaerimoniam, dicens. Infoelix ego homo quis me liberabit de corpore mortis huius CAP. XVI. Vnde procedat rebellio appetitus senstitii cotra volutate Ciendum tamen est,quod appetitus sensitiuus licet S ex sua natura appetat bonum corporis ut corporis, no tame ex sua natura habet sic appetere bona corporis extra modum & ordinem,etiam contra rationis dia ηmen,& supra quam ratio dictet,quomodo nune manifestis
me experimur in nobilipsis. Verum id ex corruptione pro
463쪽
uenit hiinianae naturae qua sacre scripturae authoritas. & sanctorum patrii testimonia nobis astruut,ex primi peccati inobedietia euenisse.Nasut sapiens attestatur ) fecerat Deus ho- .minem rectum ab Initio.& absq; vlla colventione : princeps nςς Z pacis osor dissensionis, duos hos appetitus in homine sine v la contrarietate colunxerat,sicq; appetitum inseriorem se iecerat luperiori,ut nihil posset contra eius imperium de co-tra regulae ipsius directionem id est conlia dictamen rati nis appetere,ut non posset amare aut prosequi cibum, vel potum. vel aliud quodcunque senis gratii,contra voluntatis i in
Perium,neque cotra rectae rationis dictamen. Na ante prinureccati inobedientiam nunqua appetitus sensitiuus appetisset cibum nisi quantii & quomodo & quando corpori fuisset bonum pro sua sustentatione,& sicut voluntas voluisset appeti, ipsaque rationis regula dictasset appetendum: que unquam fuisset imperium voluntatis egressus appetitus inferior . neq; limites excessisset rationis.Mox enim ut voluntas iussisset cessare inferiore appetitum a sui obiecti prosequutione , dicto statim fuisset obediens nec progressus fuisset ulterius. Atque ita dulcissima ommno fuit ab initio duorum horum appeti- tuum harmonia.& iucundissima concordia inferiore in nullo sit perioris p r tergrediente imperiit,eratque tu ab homine
in eo statu procul omne dissidium. Et perdurabat quide haec
suauissima pacis concordia, donec Diuinae voluntati paruit voluntas humana ,3c donec praecepti Diuini regulam voluntas hominis non fuit transgressa. EAt vero posteaquam sua voluntatem homo per inobedientiam subduxit, Iino verius suffuratus est diuinae voluntati eique coepit per suam volun Vnde pssitate velle contrariari Diviniq; praecepti regulam transgredi sectaeae-
heu sorte nostram miseranda iusto Dei uidicio , bax montanis te ruilla & pax suauissima in homine dissoluta est , extunc sunt in lio.
homine confusa atque perturbata omnia ita ut obedientiamia negare inciperet appetitus inferior superiori cui v', tuc
optime fuerat subiectus mox ut hic superiori voluntati Diuinae multo magis debitam denegasset obedientiam . Qui enim superiori suo iustae negat subiectionis obedientiam. hunc non potest iustior vitio subsequi , quam ut sui quoque subditi patiatur rebellionem. Et qui initum cum superiori domino foedus violat,dignus est cui nec alii fidem seruent.
464쪽
es Ita ergo per primi peccati inobedientiam, dum se volu
tas humana a Dium a seiunxit atque separauit, eligens & a petes quod illa nolebat ,factum est, ut mox in carne inferior appetitus similem nobis ludum ludere inchoaret, inciperetq; statim appetere superiori appetitui contraria, ut ille ia amati erat quod Diumet omnium Iupremae voluntati repugnabat Atque hoc malum in posteros omnes propagatum,ex uno homine,nemo no sentit grauissime in se de quire, nisi que sorte Deus speciali dignationis priuilegio ad pristinum illum ii noceti dulcissimum statum reduxerit, per gratas suae superabundantis preventionem restituens,quod per primi parentis inobedientiam semel perditum amplius natura non potest Virgo Na restituere.Id quod iuxta consonam catholicorum doctorum ria a caria sententiam,de beatissima Dei genitrice virgine Maria est conis rebel- hiendum.in qua non est verisimile fuisse unquam inordina- Iione im- tum aliquem in appetitu sensitivo motum, qui in ullo volun- mutus. ratis repugnasset imperio,aut a recte rationis regula ditarinasse Nam de benedicto filio eius domino nostro Iesu Christo, hac in re ubi de inordinatione loquimur opus non est
verba facere,quem ut verum Deum ordinatissimum omnia ordinatore,firiuissime credimus nulla prorsus inordinatione posse, vel potuisse coinquinari. E Patet ergo,quomodo sentitiuus appetitus non secundum primariam suae naturς condationem id habet, ut contra voluntatem concupiscat, sed secundum corruptionem illam quae in humanam naturam exprimi peccati inobedientia,processit,& hanc contrarietatemquet in homine cernitur non debere Deo creatori imputari.
Non est enim Deus dissentionis sed pacis , ut sanctus ait postolus ted homini prsuaticatori, qui seipsum a Deo vo-: luntarie separado,sui inferioris appetitus perdidit persectu
dominium. Hic aute appetitus inferior, secundum hanc corruptionem,appropriato νocabulo sensualitas solet nominari. Nam quoties sensualitatem nominamus, inordinationem istam in tali nominatione intelligimus. Nominatio autem aPpetitus sensitivi, corruptionem non includit ,sed ipsam tan- , tum potentiam inferiorem appetendi.
CAP. XVII. es Quanta miseria homini oriatur ex rebellione appetit
465쪽
X hac autem humani generis corruptione ex illius E pulcherrimet harmonit miserabili di lutione, iltiplex in hominibus procedit incommodum . Inter quae illud non minimum est,quod homo ad omne bonum admodum est difficilis ac tardius,& quod non nisi cum difficultate multa operatur bonii ad malum vero promptus est & facilis,ipsumque sine multa dist cultate operatur:quemadmodum in Genesi scribitur sensum & cogitationem humani cordis prona esse ad malu ab adolescentia sua. Ex eo enim quod sensualitas semper transire quaerit rationis limites quae est regula voluntatis semper homo in se habere cognoscitur, quod virtuti studentibus reluctetur. Nam virtus & bonum intra limites rectae rationis consistit, quos sensualitas exire semper appetit,sicque virtuti studentibus sua importunitate facessit negotium & non modicam ingerit dissicultatem,suis passionibus continuo pulsans,& velut impetum faciens in voluntatem ad meliora conantem. E Atque hinc est, quod Aristoteles in libris filiicorum asserit, virtutem sicut & artem vertari circa difficile.Profecto enim difficile non foret homini operari bonii,si non hinc in se haberet corruptam sensualitatem .sic semper ad mala tollicitantem & hono semper
replignantem. Impossibile est autem no fieri dissicultatem in re quantumuis facili, ubi sit qui retrahat,& qui impediat. Quemadmodum in se quidem est facillimum in altum de terr a hunc eleuare baculum. Si tamen sit qui toto podere calcet super eius extremum, at si lit que mihi sursum trahere volenti quomodocunque contra nitati ir,dissicultas mihi erit in eleuando:non quidem ex re ipsa sed ex parte retrahentis atque contra n tentis. Atqtie ita sine virtus non circa ipsum quod in se est difficile versatur,neque per se dissicile est voluntati appetere & mouere ad bonum: sed propter hanc sensualitate1n, retrahentem semper a bono& ad malum sollicitantem. prouenit disi culta .Neque aliud quam sensualitatem istam rebellem respicit S. I luator , clim in Evangelio viam viis facit angustam . N angusti in partam dicit per quam intratur ad vitam . Videlicet significare volens, plerosque mortalum sensitiuum appetitum insequentes per vias mal as ad inortem ergere, paucissi nyi s vero appetitui huic resistentes per viasonas ad vitam proficisci. EQua in re illud maxime defen-
466쪽
dum est quod non solum reluctari in nobis potest sensuali,
tas voluntati,& in bono prosequendo ei facere negotium, verumetiam penitus eam pcssit ad se allicere, imo sibi subiicere,& peruabete quo ipsa volucrit sicut pertrahere solet a cillam conductitiam domina quo voluerit. Nam si tantum difficultatem posset infeste voluntati in operando bonum, foret id quidem tolerandum.Nunc vero tantam habet po- testatem,ut etiam supra voluntatem possit scedissime conscendere,eamque sibi sellii liter subiicere . Quod sane spectaculuin tam foedum est,ta sordiduin, am inamoenum, ta Deo& sanctis angelis atque spirituali animae abominandum , ut verbis ea plicari non qtieat:tolerabiliusque foret totam mundi machinam perturbari, sitrium ac deorsum commixtis omnibus infimis ad suprema. & supremis ad infima commuta-Nota, tis,qtiam ita inferiorem illum appetitum superiori tanto no-3. Esdr. . hiliori dominari. Narrat apud Esdram secundus ille nobilium adolescentum,qui de mulierum fortitudine differ bat,rem foedissimam,de muliere meretricula, concubina magnifici regis:qtiae sedens ad reris dexteram auferebat diadema regni eius, imponensque sibi . palmis Regem cedebat cum sinistra manu cum ille super haec omnia aperto ore intueretur meretriculam S arrideret ridenti, indignanti vero blandiretur donec reconciliaretur in gratia. Atque hoc tam foedum spectaculum referens ille adolescens purpuratorum omnium prae narrationis nouitate in se conuertit oculos, de principium animos commouit in vehementem admirationλrit vero iis qui internos habent oculos, qui foeditatem internam valent conspicere,multo laedius,multo sordidius,longe magis execrabile videbit ur,sensualitatem vilissimam de sordidam de terra prodeuntem,& semper in luto volutari quaerentem dominari voluntati de coelo progenita,ac de clari simo Duuno stemmate prognatae nobilissimae utique ac liberrirzς imperatrici,& regni diadema quod huic donauit aliis simus ab ea auferre, sibique imponere . O vilissimam
meretriculam , o scortum putidissimum, prauam sensualitatem,quae tam multorum hominum voluntates tibi vilissime subiicit, quae hominum voluntates facis quae bona sunt
rehoqilete,& tuis pessimis desideriis acquiescere.
467쪽
Quod voluntas ob suam libertatem non possit cogi ab appetitu sensitivo. c tamen sciendum est,quod nulla voluntas a seri-H sualitate superatur mere violenter, sed tantum sua permissione & libertate.propter quod, nequaquam voluntas excusatur a grauissimo scelere.Deumque in infinitum offendit cum se ita permittit a vilissimo scorto superari. Quanquam enim sensualitas rupto foedere potest sitis passionibus facere negocium de molestiam ex Iubere voluntati. rationis rectae regulam insequi cupienti,si tamenρoluntas obsistere voluerit . & nisi ultro consenserit solicitanti, nisi cedat insultanti sensualitati impossibile erit ipsam ab hae superari.ita ut impossibile sit voluntatem subiici violenter a sensualitate,neque possit unquam ab ea expugnari, quantumuis oppugnetur,ni si ipsa se dedat in manus meretricular. CQuapropter omni excusatione caret voluntas, quantumuis grauibus impulsibus passionum solicitata, si sceptrum de diadema regni a Deo optimo sibi datum permiserit a se tolli,& in manus meretriculae si uerit deuenire. No enim potesta voluntate tolli sceptrum,nisi ipsa dederit : & νerius ipsa se subiicit sensualitati,quam a sensualitate subiiciatur . Qui eniomnem oppugnantis apparatum δέ insultum sua virtute potest repellere. hic si superari se ab lioste permittat, manifesta est quod seipsum dederit in manus victoris. Atque ita cum voluntas in homine possit sua libertate depellere omnes pamsonum impulsus,quibus ab appetitu sensitivo potest impugnari,siue bladiendo,siue quamcunque molestiam exhiben- manifestuin est,non posse ipsam manu violenta expugnari,sed a semetipsa sponte dedi in manus expugnantis. ν0 ςx'CAtque hinc aestimet homo,q grauiter illa a iusto iudice rege regii & domino dominantiu punieda sit voluntas, quae ita praeter necessitate, ablatae Omni periculo, c5ntissum sibi regnii & imperiit ad modica oppugnationε vel molestia resignet & tradit alteri inferiori,cui Deus nequaquam regnum
468쪽
vult esse in homine, id est infimae & corrupi sensualitati qua
ipse voluit omnimodis esse subiectam. Proinde omni diligentia quisque debet sibi attendere ne ipsam innaturalem dominationem , ministrs super dominam, seruae super liberam. ancillae super heram , mulierculae super virum, in sernetipso
admittat. Attendat voluntas nobilitatem suae originis, quoniam de excelso coelo est non de terra progenita & quantumuis importunam se exibuerit coniuncta eadem in carne meretricula,quantumlibet sibi facessat negotium, caueat tamen ne unquam tam ei lissimo scorto ipsa tam nobilis Dei propago se subiiciat maxime cum nulla si illi necessitas,atque hoc 'certissimo sciat non pi sse se nisi volentem ab illa stiperari, imo vero suo conatu & suae libertatis virtute illam quantumcunque repugnantem posse nihilominus quo voluerit pertrahere.Tanta enim est voluntatis humanae pro hoc etiam statu libertas, ut non possit ab ullis passionibus appetitus sensitivi pertrahit violenter ab eo quod ipsa elegit,ipsa vero pos-st sensu alitatem violenter pertrahere quo voluerit , quantumlibet reclamet, quantumlibet recalciti et ac reluctetur. CEt licet voluntas hominis impedire non possit quin a sei 'sualitate oppugnetur,quin illa recalcitret,renriir mutet,repugnet,quia prauae milia passiones exurgant, a quibus magnam difficultatem ipsa patiatur & multam sustineat perpetuamque molestiam, potest tamen si diligenter ad uigilauerit & viriliter se gesserit,omnes illius passiones edomare atque compescere, ita omnem difficultatem euincere, ut non possit unquam expugnari neque in subiectionem venire oppugnantis ut manifestiim sit quo tres voluntatem deuinci contigerit non ex impotentia esse sed ex socordia atque segnitier quandoquidem viriliter decertando,omnem potuisset oppugnationem superare.
CQuatenus passiones sensitivi appetitus in
T quoniam impedire non potest nec prohibere voE. luntas pro starii huius miserae dissentionis, quin sensualizas suis motibus de passionibus insurgat, ut
469쪽
autem non dominetur& non praeualeat omnino potest sua vigilantia prohibere: liine est quod ad culpam a iusto iudice amputatur voluntati,&distracta Ib ea requiritur vitio, si se ab illa permittat superari,& sub pedes conculcari. Non autem imputatur ei quod pessionum insensualitate exorientia
patiatur insultus, nisi quitum ipsa per negligentiam illas permittit exurgere & inualescere.Quae vero suae rebellionis imPetu sensualis affectus voluntatem praeueniendo agit, pro his Culpa non ascribitur voluntati.Non enim igitur ab ea quod supra facultatem ipsius est,& quod prohibere ipsa haudqua quam potest.quomodo ergo ei niste imputabitur et Quapropter non illi tantum laudandi sunt,neque boni viri censen si qui nullis passonibus molestantur, in quibus nulIae sensualitatis malet affectiones exurgunt hoc enim vix pri cissi in is datur,& non nisi singulari contingit Dei beneficio: de vix interdum post multos labores. post luctam annorum multorum a deo hoc obtinetur sed ille laudandus est , qui mox
Vbi persenserit in se malas oriri passiones,occurrit ex aduer-N ,per imperium voluntatis . ut eas antequam crescant si iccidat,dc antequam inualescant supprimat. Quemadmodum non ille solum agricola laudandus est, in cuius agro nullum Cresci t lolium,nulla unquam exurgunt zizania , sed qui diligenter prospicit,ne ita exurgant Zizania ut triticum supprimant, quique mox ut enasci eiderit, diligenti solicitudine evellit ac succidit antequam in altum exurgant. Neque ille tatum equi seor laudatur,cuius equus non reluctatur, non cal rat,no in altum proiicit posteriora,non exercet ullam petulantiam:sed qui petulantem atque saltantem equum ita nouit freno gubernare, calcaribiisque comprimere, ut non ipse pessundetur,& equum cogat eam,quam ipse voluerisiviam quantumuis reluct antein incedere.
per similitudinem petulantis equi.ostenditur quomodo
debeat appetitus sensitiuus subiugari voluntati. Vana similitudinem equi petulantis & sessoris eius Q si diligentius considerauerimus. nueniemus,quo
modo volutas in domanda sensualitate sese hab Caput
470쪽
yreno In- re debeat,ut nci solum non perandetur,verum etiam ad quae diget ap- cunque voluerit eam cogat sibi subseruire. Videmus autem Potitus sen equorum feta res ad equorum petulantium gubernationem fitiuus. duplicibus uti adminiculis: videlicet frenarum gubernaculis . & sti mulis calcarium t quibus equum quantumcui
que petulantem diligens sessor Sc equitandi gnarus sub se r tinein quocunque voluerit potest agitare Ita ergo & sensitiuus appetitus frenis eget & calcaribus, quibus constringatvr ut sub obedientia debita permaneat. sunt autem freni isti habitus boni & bonae assuefactiones zquibus illum voluntas quodaminod o induit,dum frequenter illius passiones fratendo dc secundum rationem moderando,ita quandam aiasuefactionem bonam in eo gener at,per quam facilius ipsum egat ac sub se teneat. habitus enim morales , id est bonae aiau efactiones per multum laborem passionibus malis resistenuo,easque moderando in appetitum sensitiuum introductae, hoc ei sunt,quod frena equis.Quemadmodum enim frena equis affixa & fit miter copulata,setari dant quo se teneat, deIuo equum subiectum moderetur ita habitus illi atque assueactiones in appetitu sensitivo ex multis actibus relicta ,sunt aliquid ei inexistens quo potest teneri δc moderari . e Generaritur autem huiusmodi habitus vel assuefactionesin.appetitu sensitiuo,ex continuo exercitio. Cum enim frequenter voluntas suo imperio resi stit passionibus sensualitatis,& eas cohibet intra limites rectae ration; s , facitque non rem aliter appetere quam oportet,ex hoc relinquuntur in ea
habitus quida de quaedam assuefactiones, de quanto amplius& frequentius id factum fuerit, tanto firmiores habitus de maiora frena iniiciuntur in appetitum .. Atque hinc fit, ut rebellio ista appetitus sensitivi ad voluntatem in studiosis de diligentibus hominibus continuo mitigetur , fiatque indies mitior ille bestialis appetitus,& facilius se gubernari permittat. Fit etiam, ut illis qui primum a vitiis ad virtutes se conuertunt difficillimum sit continere appetiti ne currat in pristina obiecta sunt enim hi sessoribus imperitis similes, equo indomito absque frenis insidentibus. Vbi vero paulatim a