장음표시 사용
131쪽
Omnia vero Ideam, materiam , sensibile . 'quasi progeniem horum. No ergo Plato primus idearum inductor fuit . Sed ante eum , Parmenides eiusq; Eleatici schola , Pythagorei, atque Pythagoras . Qui fortasse ab Aglaophenio, ut Orphicunx. hoc dogma habuit . Multis enim in locis . Proclus, Se Damascius, Orphei quaedam carmina vi de lileis ab ecrdicta, inter sttet alitiir. Sed quia tu ut sumbolice dicta in eis non im
moremur. Clarapeaequantur. Certe totain dogma a Chaldans , 5c Zoroastre venit. Integrum enim de lde is locum Proclus aiseri , tertio tuo in Parmen idem commentario . Quem itidem integrum apponam, quo tota haec res clare icat magis . Ait igitur.
- Mens paterna produxit, intelligens sum. mo consilio. omniformes ideas. Fonte vero ab uno
Exi lierunt. A patre enim erat, consilium-
M que finisque. o Sed sunt diuisae , intellectuali igni par
o In alias intellectuales . Mundo namque , is rex multi sotini. ,, Praepositit intellectualem Lypum incorru'se pium. Cuius adornatum .is vestigium induxit Dimae. Per quae mularis Hus apparuit.
--Omnifariam id eis gratiosus. Quarumcivis nus sons. l lis Lx quo prodeunt diuisae aliae. - Sine latitudine fluentes mundi per coris Pora. - Quae circa unus ingentes, examinibus si- miles. ,, Feruntur mutat. V . circaque,aliunde alia..., Conceptus intellectuales, fonte a paterno.
., Multum , decerpen:es ignis storem , io
ri Summitas Principigeniae Ideae prima a patre seaturiit. o Huius per se florens sens.
Quorum oraculorum ide Proclus sententiam satis explicat in hune senium,ne semper Graeca inculcem. Inquiens.
Per linc declarat Un Gij,& ubi sit ideatu in hypostasis, di quis sit Deus, qui sentem ipsarum , unum illum contineat , Rc quo modo ex hoe fonte, prodit multitudo, & quo modo mundus factus est, secundum ipsas . Et quod omnium sint motrices mundanorum Systematum.Et quod omnes sint intellectuales p restentiam. Et quod per proprietates sunt omnifariam. Sed quispiam multa qu ite alia, haec diuina noemata interpretanino, profunda inueniet. Sed in praesentia, id tantum satis esto, qGd etiam Dii, Platonis contemplationibus sint testes. Quandoquidem intellectuales has caulas,ideas vocarunt.& ipsas typum mundo dedit te dicant, re eas conceptus patris es Ie affinient. Manent enim in intellectionibus patris, d quod prodeunt ad mundi opificium. ροίζησις enim testproditio ipsarum. Et quod sint omni rines. Vt pote quae omnium partibilium continent causas. Et quod a sontanis id eis, aliae pro die runt , quae per partes sortitae sunt mundi opificium, de dicuntur, examinibus sapum lci . licet) similes , quia sint secundorum geni trices. His ergo tot testimonijs, Platonis,PPthagorae, Orphei, Deorum inquit Proclus , si aut hora talibus est pugnandum, sicile unius Aristotelis hac in represertam , putrescentis authoritatem vicerimus . Si vero his , Diui quoque Augustini, & Diui Thomς. de ali tum grauissimorum Theologorum authoritatem sacrosanctam, addideramus, fiet prosecto, ut si quis e Periparo,inus sitare ampli uetcontra ideas audeat, impietatis latui, muli merito erit reus habendui, Sed Malio loco Zeroaster de id eis habet.
o Intellectae lynges a patre , intelligunt, de
ipse. lis Conliiijs inessabilibus motae , ita ut intel
Sed nos , qui aut hortatibus parum ad- inodum , rationibus plurimum philosophari solemus: rationes quoque philosophicas addamus , quibus hoc ipsum dogma, ideas elIecomprobemus . vel iam id qui de aliud agentibus eii nobis longe,lateque de monstratum. an lolcilicet mundum, non a se elle, non a te futile, non elle αὐθυποτέον per se subostentem. de innuit laba iuus. Et enmabalia cata
132쪽
.sa suisse ostendebamus. ld breuiter ad rem Ῥr sentem resumamus. Non est a se m nndus. Non sunt a se, eius partes. Ergo sunt ab alio. Non quidem a Natura particulari. Noab vni uersali.Non ab uniuersali uita corporea Non rab anima irrationali Non ab anima rationali..Non ab intellectu ab ea participato. Ab intellectu ergo non participato, per se intellec.tu. Hic autem, a uita elisuperiore .Hςc ab ente.
.Ens, ab uno et sentiali. Vnum hoc ab unitate .sua queq; Vnitates hς sunt ideς,a primaria, ac ReginaVnitate procedentes,quam Zoroaster χέγονον ι Principigeniam, Plato boni- Ideam appellarunt. Quet a patre est proxime.
Pti nus,a patre scaturiit, huius per se liorens,
Prima igitur hae methodo fit, ut dum proba .mus mundum ab alio esse, in ideas necellario incutiamus ed& methodo hac alia, idem demonstremus. Ideas scilicet esse. Ab alio qui dem sectum ei te mundum, dum probamus,ad intellectum usque ascendi miis. Hic ergo sista mus. atque dicamus.intellectus hic, quando mundum fecit,uel se cognoscebasiuel se igno rabat.Non uidetur dicendum eum, se se ignoirtile. Quis enim mundi partibus ordinem estiirgitus Nam si se intellecitas hi cognorauit,4 mundum, de eius partes etiam, ignorauit. Si hoc, iam omnia essent inordinata. At sunt mrdinata. ordo autem Omnis, a sapientia. Salientia in mente a supra mente domicilium abet. Si ab intelleetia cognoscente. & intelli sente ordinata sunt, ab eo etiam sunt facta. dii dieatur, ea quidem facta else ab intellectu, 4psa cognoscente . se uero ignorante, tum intellectus hic, peior erit inferioribus,& eaitici ratis intellectibus ,& animabus , qui se ipsa cognoscunt. At causa, quo modo potest esse- tu cita deterior, cum sui natura sit praestatiori Ergo se ipsum cognoicens.Si ita. Ergo cognosteris,se quoque esse causam. Ergo cognoscens etiam ea, quorum est causa. Ergo comprehen dith c quoque. Sed Eςc uaria sunt: & non iniusdem inter se dignitatis, neque ordinis, nec virium,neq; actionum. Quis ergo,& varietate lianc, & ordinem, & locorum postioines disposuit , aut efiecit e Hic idem intelle- auseonditor . vel ignorans uel sciens λ Ad 4dem i eddit qtiaestio, & eandem vult soluti nem. Non ignorans.Neque enim id diuinita
is est. Ergo sciens, & sui ipsius esseni iam, &.quod sit omnibus appetibilis,& ea omnia quae ipsum appetunt cognoscit. Atque hoc modo persectimmo , hoc est determinat E, omnia. Nam haec determinat alia aliter cognoscere, mec icie utrae sutrimae est, di imperfectionem arguit magnani ciens ergo,quae se appetunt Sciens ergo etiam eorum caulas .iSi quidem in se,eas intuetur. In se enim eas habet.Si qui dein in se rerum,de vitas,& essentias, de unita tes habet omnes. Nam Romnes non habere stam imperfectus esset .Qubd si habet, non stu-stra habet. Ergo necesse est. eas causas, Omniuposteriorum esse causas. Et ipsum, omnium immobilem esse causam. Ut pote qui suo esse, omnibus Ordinem statuat. At suum esse, est in
intelligendo se. se ipsum ergo intelligendo omni u m erit sactor, & conditor . Si hoc,ergo iis quae in se ipso habet . ea quae extra se pro seri, similia iaciet. omnis enim in essentia
actio talis est. ut ea quae ex essentia prodit, abie pendeat. Atq; hine est, quod omnis causa timilem sibi producit essectum. Interiores ergo illae causae ideae sunt rerum, quae simile ad extra ab essentia proferuntur. Itaque cumentia omnia, varietate inter sedistincta, intellectus conditor, intra se habeat, & per eam actionem quae essentiae est, proserat actionem secundam, quς est ex essentia, quae per hanc
sunt, ct ab illis fiunt, &ab eis pendent. Varietas ergo in mundo rerum, a varietate est uni
ratum, quae intra intellectum conditorem sunt,& Ideae sunt, earum quae ad extra producuntur aliae, de quibus paulo post dicetur. Unitas autem mundi, ab illa una primissima est unitate,archegono Idea. Tettia id methodo confirmemus. Homo fit ex homine . Idque secundum naturum fatentur omnes. A casu enim fiunt, inquit ipsius casus Inductor, qu raro fiunt. Quae uero, aut plurimum, aut semper, fiunt a natura. Si ergo, non a casu homo gignitur, quo modo gigni est dicendus E semine, inquies . scuti e semine suo reliqua Omnia. Esto. Sed hoc semen ex homine est. & hic homo ex semine. Atque ita abibimus in infinitum . Quam rem,cum in omnibus, Idearum hostis negavit , in hoc sorte concedet libens, ne Ideae inducantur. Atqui vere est philosoplius, non ad passiones animi, opi niones mutat. Et si mutet , res tamen ipsae non mutantur, &ipse non verus est philosophus . Quo modo ergo sistetur illa in infinitum seminis , & hominis abitio e Si interrogationem meam declarabo. Non quin rebam hic, & ille homo, quomodo gigneretur. Sed quo modo,homo e Respondeam mihi. Ex semine, non ex hoc semine .HO-mo enim.& semen semper sunt. Hie vero homo,& hoc semen, non iunt semper. Homo ergo ex seminc. Esto . In semine hominis, hominis, ratio inest seminaliter, ut iam est dictum , de actu seminali. Sed hie actus imperfectus est. Quia ratio illa actu quidem
133쪽
ratio hominis, non in tamen homo est. At ante omne imperfectum, persectum aliquid existit, quod, illud ad persectionem dii cit. Quid nam est hoc persectia me Non est
matris uterus, qui insantem semet. No enim
infans , similis fit utero. Sed natura, quae in. corporea est , & principium horum motuum proximum. Si ergo Natura: rationes, quarin semine sunt actu seminali, in aetiim hominis , deducit; profecto ipsa in se, actii per-ketiore incorporeo habet hominis rationes Quod si huminum natura , rationes homi num, actu in se habet: non ne. & natura Lemnum, rationes Leonum in se habebit ' Et sieanimalium reliquorum natura, eorum habebit rationes. Et singularum eorum partium, capitis, oculorum, dentium. Alioquin si dens decidat, unde dens alius regeneratur , qua in ex dentis illius ratione Z Caro uero , quomodo de ipsa fit, Ros,de unguis, nisi cuiuique intus insit ratio λ Variae sunt ergo in natura inutiones, quae uaria in animali membra ei sormant. Eadem enim, & in una ratio, secundum idem, non potest lxntam efiicere uarie. ratem. Ergo in animalibus, natura cuiusquetrationes,actu habet. Cur ergo non idem di. cendum,etiam in plantis esse Sane,&earum generatio, & partium ordo, & uita secundum ordinatas gigni causas,persuadet. Ergo, dc n turae earum, ordinatas in se habent, α tot riam , & partium rationes. Eodem modo, de lapides, de metalla , de reliqua naturae ope ra, secundiam ordinatas eorum fiunt ratio nes, quae in singulis earum naturis insunt.
Quod si hoc in quibusque terri germinibus
xii. cur non idem fuerit ex proportione, in tota terrae natural cum & animalia producat,de plantas sponte innumeras, tum novo, tum renouatas , sine ulla hominis cura generet . Qui enim id fieri posset , nisi in se,& rationes, de uires horum genitrices habe retὶ Quod si a Luna idea reliquo caelo , uniqueisus regitur, hic genetationis inserior orbis, non ne, de ibi erunt rationes, & vires, lacitrum effecti iees : Alioquin , uel titillae ibi virixes sunt: uel si sunt, non iunt frustra. Quod si in coelo, horum rationes sunt, cur non, Seio mundo fuerint uniuerso . non harum , aut illorum. rationes , sed omnium I Sicuti
uniuersalis mundi natura.est omnium male Gallum mater. Si in mundi natura, terum omnium sunt rationes, cur non eaedem sue
rint, sed modo praeitantiore, in mundi anima i quae naturae illius est materi Si de inani ina sunt, cur non, & in eius patre intellectit pacticipato: Si in participato, cui non, dein patre huius imparticipatos Si de in hoc,
cur non, de iii eius vita I Ez in eius estentia, ide in eissentiali uno: Sc in unitate cuiusque..dein unitate illa pinna, undi Idear Atq- . ita ad easdem, hac quoque methodo recurritur necessarii, ideas primarias illas. & seciu darias a primis progredientes , uti Zoroastet docuit, & tertiarias eciam, de quartarias , alaque alias. Nam quae vi, itates. in se sunt ades.
in mente sunt εννοαω νοερπι , conceptus intellectuales. in anima, rationes : in natura ι,
semina, in materia formς. . Quς iam vastus mundi, sinus implent . Quibus rationibus ideae, non sunt sub concavo Lunae. ut quis dam Buratellus , dum Platonicum agit, somniauit.; Neque in patre; sed sunt ubi
primo idearum nomen acquirunt viaitates allae, prima Gentia, prima uita, Primoque
jntellectit. superiores . deinde sunt gradatim in essent iis in vitis, in intellectibus,si. bi propriis quibusque. Sunt deinde in animabus , in naturis , in qualitatibus , linformis materialibus, aliter pro singulis gradibus, atque aliter i EO tamen inerrabili o di ne dispoiitae, ut superiores , proximarum sucoendentium sint causae, hae uero illatum, quantum pro gradus natura fieri possit, pro ximarum 1:i petiorum smiles esseditis. Atque haec quidem tribus methodis, coprobata, additaq; non obitinatis, nee iuratis, sed vetia philosophis, satis ad primas quaestiones sunt. fra De tertia uero,quid Ideae sint, haec pauca ex demostratis sussicient. Omnia sunt ab uno. Ac proxime ab uno, est unitas. Ab unitate prima cria, unitates reliquo . Nam de omne pro luees smule sibi prius producit. Et omnis multitudinis caput, de sensi est unitas. ot ergo in primo illo uno entia erant, ut est iam Ostensum. erant autem omnia i totidem sunt entia in unitate illi consubstantiali . hoc est, totidem sunt ab uno, in unitatem primatiam, unitates transsus ae ab uno.bVnitas h c.opifex, harum
unitatum omnium,proxima uno est. Ut ergo
unitates sunt ab illis, ita ipsae,quod iam si pius repeto alia de se producunt, rerum scilicet essentias, tieras, stabiles, aeternas, i n eodem illo consubstantiali. Ab essentia prima,& alijs in se Otis,prodeunt vitae, a vita prima. A prima vita, primus intellectiis. Quid ergo sunt Ideae
Vnitates ei sentiarum uetatum capita, & cauosae. Capita inquam, quia omnis ei sen tia a sua xii unitate, siue a suo uno. sine quo ut iam ostesum. nequaquam esse possent. lgi Nar,de causet illarum littit .Et quia hae, sequentium quoq; re ru m.& extra prosundum productarum, causet itidem sunt, ea tundem haria,& Ide ' cavlς sui.
de quidem primarie . sed minus proximς. Et quia intellectus primus, intelligendo se ip sum, intelligit suas ideas. intellectione sua, de intellectus alios, de animas , dc naturas, d Per
134쪽
pet horum media formas corporeas producit. De primo ad ultimum, Ideae sunt formarii corporearum primariae causae, quamuis prorcul positae. ut pote, quae non nisi unitates sint. forniae vero hae.sunt multitudo. Dicuntur auistem exemplaria, quatenus conditor, dum in se respiciens, illas intuetur: & secundum eas
rebus a se productis 1llarum similitudinem. Iro cuiusque captu insundit. Atque ita ad il-irum exemplum res dicuntur elle essectae. Genera vero idearum, quot nam statuenda Plato quidem in Timaeo quatuor videtur statuere. Animalium coelestium, aereorum, aquatilium, terrestrium. Idque sane recta ratione. Nam sicuti ab uno fit duitas: sica duitate protensa,fit quaternitas.Secundu quam fiunt, quaecunque fiunt, in quatuor rerum generi bus , nimirum intelligibilibus, intellectuali. bus supram undanis,&mundanis.Cum autem dico supram undana, intelligo ea quae, sub in Atellectibus sunt, idest omnis generis animas.
Cum veto mundana,tum naturas, tum etiam
naturales qualitates, & formas, quae a superis ideis huc clescendunt per gradus quaeq; suos, quos iam diximus. in mundo autem quae hui, vel in coelo, vel in aere,vel in aqua, vel in te ra fiunt. Atq, ita sub quatuor nominibus Omnes rerum generatrium species comprehen. dit. Sed aliter quoque quatuor sunt idearum genera. Suprema generalissim . quae per entia Omnia meant. Quia sunt,essentia, idenditas, alteritas.Nihil enim est in rerum uniuersitate, quod his careat. Sunt uero aliae ideae peciali simae, ut homo, equus. Hae, uni tantum speciei causam praebent. Sunt inter has extremas, mediae aliae duplices; communiores , ut simile, distimile, aequale inaequale, & aliae generalissimis proximiores. Aliae minus uniuersale .. . specialissimis vicinae, ut Iustum, pulchrum. Ab his ergo Ideis, quae mundum constitnunt
prime, intelligibilem , pluit quicquid in hoc sensibili est, vel genus ii immum , uel subalternum .vel species postrema naturalis. Na cum mundus hie animal sit, animalia omnia complectens, ab anima proxii di, esse suum habet.
Anima in mentem redigitat. In mente necesse est,exemplar tale extare,& totius,& parti u.
Exemplar hoc, mundus est intelli ibilis. Qui omnipotentia pollens, cum ei adiit, id quod ab eo lii scipit, impediente nullo, neces le est,
ut hoc exornet, ipse vero exornetur. Postquavero exornatum est, speciem iam, & formam ab illo discretam habet, in materia nimirum,
alibi Solem, Lunam alibi. hic hominem, illic eqhiud. D phes scilicet lingulas, & quantitates,& numeros,& qualitates,& generationes,& persectiones , &actiones,& passiones, &motus, ct status, naturales nempe, & naturae, tum particulari, tum uniuersiali consentaneata Quaecumque vero duabus his naturis consenistanea non sunt,& ordinat ea sunt extra hunc ordinem. Neque ibi eorum sunt Ideae.Particulares nimirum, vel indiuiduae substantiae, nisi quatenus uniuersalis atque aeternae earum spς ciei sunt participes. Quae uero speciem quammiam consequuntur, ut artes , & imitationes ominum, hominis ratione ibi Ideam habet, per se non habenti sunt enim accidentaria. sicuti plurima alia. quae vel ex materia, vel ex loci differentia consunt . Accidentium verro species naturales, quia perpetuae sunt ibi sunt Ideae. Quae vero ab homine plerumque sunt, non nisi hominis ratione. Hoc est in
Idea hominis suas habent Ideas . Haec de penultima quaestione. De postrema vero quid dicendum Quid est celebris illa Idearum participatio e Perquam illae quidem dicuntur participatae, alia vero ijs participaree Et per hanc participationem , haec illis fieri similia Z Haec imagines esse , illa esse exemplaria . Quid inquam hoc est, & quomodo fit i Elampus quaedam ,& collustratio, haee participatio est. Per quam haec ab illis ςollustrua , & fiunt, & cognoscuntur . Fiunt quidem ab illis elIenti js. Cognobiles uero ab illa entis claritudine fiunt , de qua mox est disputandum. Sed exemplis tota res m. nisestior euadet . Si hoc prius distin gurmus. Alia esse participantia, alia participata , alia denique impartiti pata. Participantia ea sunt , quae participant, & partem ab alio habent.Participata vero, quae participantur . & partem sui praebent ijs,quae participata
Imparticipata autem, quae partem sui, neque dant,neq; accipiunt. Si igitur quaeramus, unde sit natura; unde sit eognitio' dicemus utramque a suis causis venisse,& in suis etiam causis ellia, proximis nimirum,& altioribus stadatim, usque ad primam. easq; sempera suis gradatim essectioiis participati. effectiis vero suas causas participare, hoc est, a suis causis parte habere. Naturam itaq; a corporibus a se factis esse participatam:corpora uero eam Participare,quia ab ea motnm,& statum, imbPotius vitam habent. Natura enim nihil est aliud, quam una totius mundi vita. ab ani. ma pend*ns, ut a sua causa. Cuius facta est particeps actu vivendi,& mundi corpus mouendi, Min statu tenendi. Anima alit a mente,ut a sua causa id habet,quod naturae tribuit. Mens autem hoc ipsum quod animae largitur, ut transfundat in naturam, habet a vita; cuius Mens essectus est. Vita uero id ipsum ab essetia, ut a sua causa, id ipsum recipit. Essentia tandem,a naturae Idea, atque prima eius unitate.Quae ueluti,& flos,& sons est ipsius naturae.
135쪽
Ut FRANC GPATRIC PANARCHIAS 27 B. XII.
Haec ergo unitas proprias suas uires,per essentiam naturae, pri Inam,per uitarn eius priinam, per inentem itidem eius primam; perque animam eiusde in primam, in naturam transsundit, quae in corpore est mundano, & in eo habitat. V ires inquam corpus totum, sustinendi, vivificandi, in se uniendi,unum saciendi. viribusque suis in partes, & totum simul dissiliis, sympathiam,& harmoniam essiciendi: & pa
tes eius vires singulas, de particulares naturas diffundendi, quae tamquam uni iterialis uni usique natu I ae ministrae,corpora particularia, moueant, alterent, generent, augeant,corrumpant, ct in imperium Resinae suae omnia referant, de in unam concordiam conserant, ita ut ex tot inudi partibus , una eonssetur,&hympathia,& harmonia, sicuti, de ipsa una est, ab unitate sua prima per eos gradus quos dixi mus derivata. Quae unitas aptimi suimo uno fluxit. Idem de cognitione asserimus. Quae &ipsa,ab unitate sua propria,per eosdem gradus fuit, usque ad cognitiones infimas , usque ad occultos rerum sensus, quibus ea quae, fingulis sibi, & prosunt, & obsunt persentiunt, de percupiunt. Quae cognitio, sicuti Aristoteles de esse,& vita dixit,alijs clarius, aliis obscurius esse,a primis illis,quae extra coelum vivunt, de aliorum musae sunt, esse datas; ita a suis causis gradatim usqtie ad primum eius sontem est uarie contributa. Neque enim sensus anim lium cognitionis,est principium, neque phat iasia,cum nihil in eis sit immateriale, & im. partibile. Neque opinatrix,quae non nisi esse
cius nouit, causas non ri tui.Neque dianoea
seu ratio, divisim enim per terminos causaru.& essectuum res cognoscit. Neque totum simul percipit, neque in initanti, neque simpliaci te neque eodem modo semper.Quae conditiones, tametsi Mentis sint, attamen neque Mens primarius est cognitionis sons, quia multitudine intellectionum utitur,& uarietate intelligibilium ornatur. Unitas ergo ipsius Mentis, per uitam,& essentiam tuam, ab Idea cognitionis pendet,& cognitionis prima unitate.Quae ab uno primo uenit.&fons omnis cognitionis est essecta, quae per cognitionis essentiam primam,&eius primam uitam,in unitatem mentis defluens, & influens essentiam
intellectualem, senti est largita. A qua dein, ceps per inseriora uariae sunt cognitionum species effusae. Quod uero de duabux Eiste rerum speciebus, natura,& notitIa,exemplo deis clarauimus, id de specieb. reliquis omnibus, quae in uniuersitate sunt,intelligi uolumus. In quo graduum,& cansatum,& eminium d 1 censu, dicimus, ea quae essectus sunt,participare. Causas uero participari. Imparticipatu denique esse, simpliciter, id quod ais omnibus est segregatum, & omnibus supereminet , unum, Deum.
136쪽
Ssentiam vero quid esse dicimusὶ Quid ipsum ens,es.se dicemus 3 Quid vero aliud possit ei te ens. quam
. . id quod est3 Est aute, om- CB.ne id , quod esse habet. --. Eisd autem ipsum , Midaliud fuerit , quina actus emis i Ens autem quam nam aliam secum inseret notionem quam eam, quae esse cuiusque rei significet a Aut ens elle id , quod cuique esse praebet rEt sicuti hoe verbum, Est , nominum, & verborum aliorum vinculum quasi est , ita ensvinculum erit sermarum omnium. & singularum quasi radix, E qua, rma quaeque enasei tui. Et in qua sun data est omnis , praeter Vnum duntaxat, & unitates. Quae ente quoq;
simpliciores sunt radices. Forma autem Omnis alia, potest vel agere, vel pati.Ideo si quis dixerit, ens esse id, quod agere, vel pati potest . ens ipsum vere circumjcripserit. Quod si concedatur, sui vere concedi videtur posse) ens, secum, & potentiam, & actionem v hit . Nam cum dicitur, squod potest potentia insertur. Cum vero annectitur, lagere vel
pati P actio. Agere enim, & pati, duplex est, ct esse habet, & essentiam, & essendi actum,
vires quoque & actiones , secum circumfert. Uires, quidem ad motum paratas , α actiones, naturale iam,&propium opus adimplentes. Sumque vires, seu potentia, en- is ipsius, quaedam extensio, sicuti actio est extenso virium . At actionem, de vires, praecedentibus libris, non raro dedimus ellentiq. Essentia ergo & ens, idem ne erit vel cogna-aum quid, vel alteruin, b altero Metiuatum Ita sane. Nam quod est, ens & est, & esse hibet , & ab esse, essentia denominatur . Atque uodcumque horum dixeris, re dixeris ea n em. Sed non videtur , hoc omnino verum esse, in ijs entibus, quae corporea sunt,& se sibilia .Horum enim plurima sunt accidentia. Substantia ex Peripati sententia , non plura
quam tria, Materia, sorma, atque ex his compositum . Substantia vero . non videtur idem cum essentia elle, quamuis Archytae ambo, nior, & iunior, S cum eis Aristoteles, ου ιαν accidentibus contra distinxerint, συσίαν, au tem nos essentiam appellamus. illorum vero
sequaces Latitii stibilantiam. Quae per se su stet, & accidentibus sit, & supposita, & quasi
opposita . Haec autem, de trious illis , quae substantiae dicuntur, tertia est, compositiunipsum. Quae quo ad nominis etymon, ver ushypostasi respondet, quam usiae. μοςασις, enim rectissime vertetit r.substantia quia substat accidentibus . Vsia autem commune nomen est omnibus esseniijs, omnibus nimitum ijs, quae sunt, & quae entia nuncupatur.
Quae de substatias, ct hypostases, & accidentia omnia comprehendunt. Et quamuis Aristoteles, vsas sua lingua vocet eas, quas ipse putat cados mouere ; tametsi eae nullis accudentibus substent, attamen in magno dubio versantur aliqui, an aliae usiae, aliaeue substantiae in rerum uniuersitate reperiantur, quam hae corporales, quantum accidentia eas o
uestientia, sensibus percipiuntur. At sciunt rectius philosophantes omnes, & nos s upra ostendimus, corporalia haec omnia acciden. ia, sui natura esse corruptibilia. Et corpora
etiam ipsa, quae accidentibus sunt substantia,
137쪽
interi tui esse obnoxia.Quis autem ephilosophis, aut credat, aut concedat, uno contrario in natura dato, alterum non dari 3 Si enua , si essentiae, si substanti et corruptibiles, in
rerum uniuersitate reperiuntur, cur non. &non corruptibiles repetiantur Id certeratio verissima persuadet: de philosophantium recte , nemo negat; sicuti, de hoc aliud. Eterna, caducis esse praestantiora , & nobiliora rIta ut haec ab illis poto distent genere, de ni hil inter se, sere habeant commune , praeterquam quδd,&sunt, & una sunt,& multa. Et caduca ab aeternis ι veluti a sua radice pendeant. It tur sunt ellen tamq uaedam in rerum uniuersitate,incorruptibiles,&aeternae,&quidem principe loco, di dignitate. Sunt &aliae corruptibiles,&caducae, qua ab illis veluti deciderunt. Et quasi ab ente vero abscisIae,&xecisae in nihilum sere abierunt,aut ad ipsum accellerunt prope,&medi 5 quodam loco, ln- 'ter ens verum, & non ens, seu nihilum constiterunt. Namque dum existunt, de hypar x in habent centi sunt similes. Postquam veto corruptionem subierunt, uel in nihilum abierunt penitus, vel ita se se intra sinum eius abdiderunt, vi credantur in nihilum esse re. dactae. Itaque postqliam elle desierunt, non
entia sunt facta. Dum uero entia apparebant, entia non entia vere erant. Omne enim id, quod non vere est ens, vere non est. Dumque
est, ens esse videtur. Et quia vere non est , ens dici verὸ non potest. Est ergo ens no ens. Medium itaque inter vere entia, & vere nouentia, hoc est nihil a. illa vero veia entia , &sunt , dc dici debent , de quibus nuinquam falsum fuerit dicere, ea entia esse. 5c de quibus semper verum fuerit dicere, entia esse . Quod caducis minime contingit. De quibus antequam oriantur falsum erit dicere,esse en . tia . Et postquam interierint, salsum erit dice.
re esse entia. Igitur caducae res, nec verae es.sentiae, nec uerae substantiae, nec vera entia
sunt. Sed a veris deciduae, & inter veras, re nihilum interpolitae. Neque videntur in caducis his , triplices esse substantiae, quas Peripatus intulit,vel es.se equi uoce, de alia atque alia ratione esse . Nam ea quae compositum dicitur, corpus est. Forma vero corpus non est. Materia quoque vel non corpus est,uel inter corpus , de non corpus media, & si non corpus iit, non eiust dem est, cum Graia rationis , nec distinitionis. Nam illa subest huic , haec illi supersedet. Quod si media inter corpus, de non coγpus maceria i , non eiusdem iterum erit cum forma rationis.Quia haec non corpus est sim pliciter. Quomodo ergo tria haec, materia , . arma, compositum, sub eodem una uoco suta
stantiae genere vere ponentur e Et si poni nequeant, iam aequi uoce erunt substantiae. Aialia corpus, non corpus alia, tertia inter cor pus , & non corpus media. Et substantia, contra leges positas, magis recipiet, & minus Magis enim substantia est corpus, quia su
stat accidentibus. Minus sed stantia est media inter corpus , & non corpus opsa mate-xia, quae formae tantum substat . Minima suta stantia erit forma, quia, sic non corpus est,&siibstat nemini. Igitur,& subita si ratione, licctria nihil inter se habent commune. Si nihil commune habent, neque genus est eis commune . Non ergo sub eodem substantiae genere locabuntur. Non sunt ergo haec tria omnia, substantiae. Sed materia tantum erit su statia, quae reuera substatia, & quae aeterna est. Forma uero , quae ei superuenit, de ab ea diascedit, cur fuerit substantia, si accidentis dis. finitione comprehenditur Accidens enim dicitur id esse, quod accedit, & recedit, sine
subiecti corruptione. Talis autem est forma. Accedit enim & recedit, a subiecta materia si,
ne materiae corruptione ulla, quam aeternam
else autumant. Quδd si serina accidens est neque ipsa substantia esse potest, neque com politum poterit essicere,ut sit substantia. Quomodo enim substantia siat, ex substantia, &accidente e Itaque de tribus positis substant ijs, duae accidentia sunt, tertia est reliqua , quae verε, vel nihil . vel prope nihil est. Notiens. n.a preceptore ipso appellatur. Atq; ita ex eius doctrina. substatia uniuersa, aut accides
sub statia Aristotelis doctrina verior ergo ve- lstiganda, de verae substantiae considerandae,&cognolcendae. Quae nam autem hae fuerint Eae sorte, quae materia careant λ Hae sane. At lubi nam hae sunt 3 In loco ubi nulla sit materia
nimirum. In mundo immateriali. in mun-
tia,& substantia carente. ubi, quidquid est in nullo alio est subiecto , in seipsis sunt, de existunt omnia Nam si in hoc mundo , quia materia substat serma , & compositum tu
stat accidentibus, catlsa est , ut nullae earum verae essentiae, veraque entia sint: necesse a contraria ratione , ubi vera entia , & veras
esse essentias, ubi nulla sit substantia , nulla subsistentia. nulla sit forma, insidens materiet , nulla accidentia composito inequitantia. Tantum ergo abest , ut substantia Aristotelibcaverum , Ne primum silens, ut reuera, ubi vera entia sunt, ibi nulla sit substantia, quae vel sermis substet, vel accidentibus subst . . Uera autem entia, quid nam sunte Ea omnia, quae in subiecto non sunt, vera entia sunt. Et
ea, quae id ipsum, quod sunt, sui sunt, de non
138쪽
mlinius. Et quae in se consistunt. Et quae sim,
pliciter sint ei lentiae . Ellentiae.autem verae sunt, eae Gmnes , quae uera entia sunt. Ita ut verum ens, vera eilentia sit, Jc vera ellentia sit . ens verum. At ens, et lentia vera, unde nam sunt . & ubi φ ibi quidem ea diximus eise, ubi nulla eli materia . At ubi nulla est matellar Ubi omnia sunt semiae sinplices, nullo egentes subiecto, in te constitentes, in se stantes. di in sesubltantes, &. in se conitan. rex. In mundo nempe intelligiblii : In eo mundo,in quo Aristoteles met ipse,quaedam
septa cadum constituit, in aevo, vitanti pii.
mam . & sustici enuissimam umentia.in primo eme in prima ellentia. Vbi si quae materia sit. non ut mate via sit . te: l visorina. &vt huiussitate tiae nostratis sciri illis idea .,Ens auromprimum .& pr. ma ellentia unde nam e it A lene, an ab alio. Non equidem a se : Dillet enim , antequam fuisset. Ergo ab alio. A quonam Aprima scilicet unitate regina. Omnis enim producens, & generans causa in te dis. similia , similem tibi et L ctu in , & producere tiara. est, & sibi coniungere . Namque si ne celle est, entium productionem est e continuam,& nullam va uum inter producens ,
di productum uri est demonstrarum. interce. de te: neces Ie quoque est. Omne productumpet similitudine produci ad productorem , ijs modis,quos iam explicauimus. Ex quo sequitur necessario, omnem unitatem producere, numerum cognatum sibi. auia omnis cau.
si , sotinam, & proprietatem tuam, suis effectis tribuit, &quae in ipsa sunt producente unitate, Ccculte, ec complicate. eadem in ensectis sunt explicate,& manifeste. Quae res in numerorum unitate fit clarissima. Nam haec omnes numerorum species in se prius seminaliter continens , ijs, qui ex se prodeunt numeris,alijs alias tribuit vires, de proprieta
tes . Neque enim pol sibile est, id quod prodit omnem simul producentis identitatem secum ferre: necelle tamen est, eorum quae in causa insunt , foecundam referre facultatum. Quibus lationibus fit manifestum , ab unitate, num omnino n5 pol Ie prouenire. Necesse ergo est, ab ea multitudine prodire, quae unius illius causae ostentet proprietates. v
scilicet prodiens multitudo ostendat se diuis melle ea, quae unitas est indistincte . Cum igitur ipsiuia unum, sit omnium principium,stquo omnis hyparxis prodi jt , de existit, &subsistit , necelle est, ipsum produxisse multi
tradinem, ut ita dicam,vnialem,& numerum
sibi cognatissimum,& sibi maxime uni: si d csunt unitates omnes. Neque enim aliter videtur fieri potuisse quandoquidem, & natura :n turalem Producit numerum, & anima ani--riiun.Et mens mentalem. & quantum pot.sbi similliam. Ergo multo magis villa, tot- me prodiitiit multitudine : unifbrinis alit sua tquia unitates omnis filii multitudinis nume-aus. ita enim ipsi,vm factus est cognatissimus: de ideo inest.ι bilis,S: superet lentialis. de vi quequaque illa simillimus. Ergo unum ipsum , ante entia, qtiae illi sani dissimiliora, producit unitates sibi similiores,ide prae caeteris, unati' sibi similli m. Aqua, de a quibus . ens de essentia prouenit. & inde pendet. Ens enim &ellentia id est, quod indiget aliunde uniri uvnitates autem, Inter unum. & ens positae,entia cum vno vniunt,&ad ipsum ea conuentus. bonum ergo supra ellentiana, & supra en M. Unitas est unum maxime reserens, & bonotis est idea, & aliae omnes unitates sunt super ellentiales. Unitas vero regina, ab uno pruna genita .m se entia omnia tulit iactis incia.viii, a tame,quae in genitore erant uniter una. It que ipsa,& unum fuit, di inulta. Vnum quatenus ab uno,una fuit. Multa vero, quatenus ab Omnibus entibus paternis, secum tulinonines unitates omnesque rerum ideas. Quae e citium singulorum est velati fias, de sumamus &icentium,pcirca quod entia singula conii, stant. Sed hae: unitates, utrum S: ipse sunt abentibus imparticipa ue,sicut ipsum unumὶVel ab entibus participantur Z Nam si sunt imparricipatae, quid ab uno disterunt ρSi vero participantur: quid illo plus,aut minus habent,ut illud non participetu liae uero participe M. Si dixerimus eas lingulas, & vi si ellet,de multa entis proprietatem , in eas transferemus . Si vero eas lingulas unum tantum elle alsseruerimus, quid ab uno primo differumὶ Et cur illud, primum tenet locum; hq vero lecudum Sed dicedum, unum ab entibus segregatum, di longe supra entia politum, ab eis non participari , neque eis iungi. Vnitates vero participari ab entibus, ita ut singula entia sint, per suam unitatem: de non solii sint, sed etiam sint una. Et bonum situm habere in eo, qubdsnt unum. Et quod per hanc unitatem primo viri, q'radant enus iungantur, & ad ipsum eo
uertantur. igitur entia,a suis unitatibus, atque id eis, primo gradu sunt vera entia, veraeque
ellentiae, de quibus loquebamur. Ab unitate quidem prima, primum en&, de prima essentia. Ab unitatibus reliquis, qui in prima sunt unitate, entia sunt reliqua .& ellentiet reliquae, hoc est omnes. Quot enim sunt unita:
tes,tot etiam sunt entia.Et quot entia,tot Vni tates, d sicuti in una prima unitate, omnes ed ant vilitat , ita in prim9ente , omnia debet eiIe entia. Et in prima es lentia,quae idem cum primo ente est,omnes essentiq. Ordine enim haec irae,rationi ac naturae est, consonantius,
139쪽
FRANC PATRIC PANARCHI AS, LIB. XIII.
tam eonfusionem in diuina inducere. Itaq; cuti primae unitati uniuersali, de omnes alias Continenti,primum ens uniuersalissimum re- hondet. ita in se reliqua entia, de reliquas essentias omnes continet . Nam sicuti ab uno, prima unitas,per vires unius genita est, de omnia secum retulit, quae in genitore uno erantenria,sic per primae unitatis vires, ens primul rodiit,& secum entia alia omnia singulis il- .us unitatibus respondentia, veluti ii statu germina reportauit .Haec enim est primorum omnium proprietas ut in se omnia, quae ex se proditura sunt seinua aliter contineant. Igitur Primum ens, entia omnia continet. non praedicatione inquam, sed comprehensione . Nihil enim ibi,aut vanum, aut posterius,aut sal inest. Omnia plena, omnia prima, omnia vera sunt. Sed quid opus suit,ab unitate prima, prianum ens;ab unitatibus reliquis, reliqua entia plodite'Id sane suit necessaritim. Nam Sc untiatas pi ima, id ea boni est,& ut bona. producere tabuit opus. Et quia ei ipsa via omnia erat,nohaee aut illa,sed omnia producere habuit necesse, nisi vel impotentiae, vel inuidia culpam voluit subire.Et quia omne producens, Ut an
te est probatum, sibi simile pilus producit : id prinio produxit,quod sibi natura proximum, simileque saturum erat. Ens scilicet ipsum,Scessentiam quae in se ipsis primo essent, & co sistere ni,& deinde in reliqua omnia diffunderentur. Ita ut inde aliud prodiret nihil, quod
non estet,quod ens non esset de , quod essentia non esset. Ens autem , non potuit, aut esse,aut aliunde prouenire , quam ab unitate
proxima , & illa mediante,ab ipso uno. Nam quidquid est post primum, necesse est, quod
est probatum antea vi dcvnum sit , de multa . Vnum quidem,tum quia ab uno,tum quia nisi vii messet,in nihilum abirentum quoque, quoniam uno tum est,tum bonum ei est, de bonorum maximum. Multa autem est, quia idem eum vno,este no potest. Si non idem, ergo alterum. At alterum ab uno est ipsa multitudo. Ens ergo Cinne,ab uno est,illo quidem primo unitate mediante,proxime vero, a sua est unitate atque idea. Quae illi unum esse indit, dev-num esse facite de sicit etiam, elle multa,quia
unum tantum non est.Omne enim unum, pri
mum unum, omni serum, & omnificum imitans, necessario est saecundum.Foecundum autem non alterius rei , quam multitudinis,lum in se tum extra se.Nam cum omne ens sit hy
parxis in se, & per se , id ipsum quod est, sui
sit, unum primo esse, est necessarium.Idque tota latitudine,modis quatuor. Nimirum, Vnuessentia. Unum toto,Vnu forina,vnum subiecto. Multa quoque est oppositis quatuor modis . Multa proprietatibus. Multa partibus: Multa viribus. Multa millione cum aliis. Atq; haec singula quatuor, singillis illis unis ordine correspodent. Atque inde est,ut ens,quod. liben& vnu,6 multa,non esse, nequeat. Nam cum sit, quoniam existit, de statum in se habet,& motionem. Neque enim stare potest,nisi prius sit,& existat.Quatenus ergo est unum, de existit, de concretione sui ipsius constat .
stat,& manet .Quatenus vero est multa, necesse est,ut moueatur,de intro, de extra. intro quidem motione essentiali, de in essentia. Extra vero motu ex essentia. Motio uero illa in te na fit, quia ob foecunditatem , ad secretione partus ex se praeparatur,& properat. Est enim
nim primum unum , ob similitii linem Quam
quantacumque ea si in cum illo gerit, sterile
este non potest. Hanc igitur internam motionem , vim,& potentiam nominamus. Ex hae prodit actio, de operatio secunda, quam dicimus ex essentia, ad extra. Sed quoniam vires multae sunt , de ex eis multae pio deunt actio.
nes, totidem scilicet, quot ipsae sunt vires , quς ab eis producitur multitudo extranea, necessario internς respondet multitudini. Atq; ideo integra elsentia ea est,quae in ipso sui etiase,dc vires habet,dc operationes potest edere. Vnde plene destiniri potest .Elle vita, siue ens hyparxis est. potens,& operans. Respectu quorum triun ,Ens poterit tertium dici principiti, cum secundum sit unitas , &.ptimum Vnum ipsum. Tertium inquam principium eorum,
quae post ipsum sunt. varia enim essen. tiarum sunt genera post ipsum, re ab ipso procedentia, variis gradibus dili inina . Ae prima , Tuidem est, esentia simpliciter, & smplicissima, quae in mundo est intelligibili post
ipsas entium unitates. Alia est essentia vitalis, proxime a simplicissima hac, derivata, & ab ea pendens,de in ipsa existens, sicuti de ipsa in unitate prima existit. A ui tali pro nascitur, dependet, essentia intellectualis,sive mentalis. Post quam est essentia animae. Hanc sequitur essentia natur . A qua est qualitatis essentia Atab hac essentia formae, de sub hac corporum essxntia. De quibus omnibus, ordine, de dictu est breuiter, & suis locis dicendum est latissme. i
140쪽
UM Deus Verbum inter nos uersaretur, de se dixit. Ego sum uia, de veritas, &vita. via quidem,eaque re ctissima, reditus hominum ad patre. Veritas , quia nul .lum in eo, aut erat, aut est
mendacium, nulla salsitas, nulla ignoratio , nulla denique ab eo, uel sermone, uel ficto ullo deceptio. Sed & in seipso, ueritas est ipsissima, verissima rerum omnium scientia,certissima est pati is sapientia. Rerum omnium simplicissima, de summa essentia, & entium om-mium vnio,& communio.Sed est,& vita. Nam cum summa sit ueritas;& dixerit, ego sum vita, plusquam necesse est, eum vitam quoq; esse reuera. Sed ob id quoque, quoniam quaecumque in eo sunt, omnia sunt vita. Spiritus enim eius dixit. Quod factum est,in ipso vita erat. Neque enim aliter esse poterat, ut ratio
quoq; philosophica persuadet .Quo enim mo
clo in vita , aliquid si non vivens Necesse enim est ibi,uel omnia esse uitam,& viuentia, vel aliqua vivere, aliqua vita carere. vel care- Te omnia vita. Si omnia uita carent, quo m
uis ibi summa est persectio e summa fusticientiae Quae demonstrata sunt ibi esse. Nulli autem dii Dium,vitam morte,longe esse praestan tiorem, persectioremq;. Si uera non omnia,
sed aliqua ibi carent vita, rursus' quomodo ibi summa est persectio , ac summa sustici entia, ubi partem impersectio habeat e ubi optimi sit priuatio 3 Non ergo in uita illa, aliqua
vita carent, aliqua vivunt: sed vivunt omnia. At vivere, est viventibus esse . Totum ergo il- Iud vivit, te vita est vera. de partes eius omnes, quae vera entia omnia sunt,uiuunt,& sibi quaeque est vita. & verissime dictum . Quod facta
est, in ipso vita erat ;& nunc etiam uita est. At qualis vitar An sorte prius, notio propria huius nominis est noscenda vita,quid significat Videntur sane ea vivere,& vitam habere, quae quouis modo se se mouent, & principium motus in se habent. At motus principium ostendimus esse animam. Igitur ex hac
notione videntur ea vivere, quae sunt anima
ta. Et veterum multi animam dixere , ipso sui esse ,ac praesentia , corporibus vitam indere. Et inde in quatuor gradus, vitam distribuerunt. In vegetalem, in senstiuam, in motiva,& in intellectitatem. Et profecto, vita quaedavidetur ab anima in corpora derivati,per qua ipsa vitiant tamdiu, quandiu anima eis praesto est. & eius recessu,vel abolitu in brutis,& stirpibus, vitam quoque ab eis, vel recedre, vel aboleri . siue ea in nutritione constat, siue in sensatione, sue in motu. Nam vita quaedaliis quoque nobilior, &superior eis uidetur in elle, perquam viuere dicuntur, etiam si nos entiant, aut limite non generent, aut etiam
non nutriantur. Sed neutris hisce vitis , quia snt sortis infimae, videtur esse locus in per se chi llimo. Cuius vita, non uidetur ab anima, pendere:cum ipsum sit anima longe superius, ire excellentius longe. Et anima ipsa vivat. quia scuti essentiain habet, ita vitam quo que ab eo nec sie est habere. Sed & intellectus animae datus , & alius hoc superior vivere sunt dicendi . vel enim vivunt, uel
sunt emortui. At mortalam rem, animae Vi
uae persectionem dati asserere, omnium est absurdissimum. Ergo intellectus ab anima participatus, vivens est. Si vero hie vivens est, multo magis intellectus eo superior, &N impartici-