장음표시 사용
151쪽
ea de Zoroastri sontibus derivata , diuine protulit. Aristoteles vero, totam de mente ieientiam & confudit, de corrupit , intelle: ictibus inductis variis . re inter se discordibus. Quorum prς cipuus is est, quem ait de soris venire. De quo,si quis, eu, aut suos interroget, unde veniat, aut quo modo resp6bum, aut nullum audiet, aut nulla sultum ratione. Deinde alios quoidam inuexit,agentes, passivos, Pol sibiles, materiales, in potentia, in habitu, invictu, theoticos, practicos . Neque tamen tot intellectibus, intellectu in distinxit a ratione, a diancea,ab opinatrice,a phantasia. Sed quod peius est, tam magnus philosophus, intellectu auibus quibus da,& brutis tribuit. Et is idem, Deum motorem illum primum suum, intellectum, & nominat , &sacir . Tam magnis saltibus, in sua philosophia natura saltati. Cumque tot saceret intellectus , nullius tamen naturam, aut uires, aut actiones explicavit. Ex qua confusione partim, partim intentio, factum est, ut nemo, quantumuis magnus eius interpres, quicquam huius rei clare, uel intellexerit, uel duo caerit ., An uero Theophrastus aliquid de intellectu scripserit, compertum non nabemus. Quaecumque vero Platonici supra citati, de mente scripserunt diu ianitiis sane videntur scripta suisse . Scripserunt autem tam multa, ut dogma hoc totum, de intellecta , ipsorum.uideatur esse proprium. Id antem ex primis Zoroastri sontibus, breuibus quidem illis, sed diuinis uidentur haustia se . Sunt enim apud ipsum non solum tres ordines, quos vidimus, sed natura Mentis ple-nὸ quasi explicata . Cuius aliquid, quod in oraculis eius extat, recenseamus. is ergo intellectum unum, etiam intelligibilem elle dicit, hoc oraculo.
Et unius intellectus, qui est intelligibilis.
Is aut primus est intellectus. Qui veluti caput,& sons metium aliarum,& productor est. Omnis enim multitudo, in quoque rerum ordine,
est ab uno. Est aut lite intelligibilis sibi, & ipse se ipsum intelligit.
γ' Non enim intellectus est sine intelligibili, non seorsum existit. Et hunc uti Deum omnis alius intelligit in- ellectus, ait enim.
. Quibus ipse sit G mri , intelligibile. Itaq; primus intellectus, Deus est, sibi primo, dei de altis, intelligibilis. Qui itidem ueluti cibus est intelligentibus.
is Cibus aute est intelligeti, ipsu intelligibile. Gunt aut hae non de patre Deo intelligenda, sed de intellectu primo, quem de potentiam
patris nominauit. Et de eo quem secunda metem uocauit,& paternam. Atq; haec est, simpliciter, ut Damascius exposuit, ψ H, H ονλ. lntelligibilis Trinitas.& τὸ α,λλ νι, γ, ct simpliciter intelligibile, sub quo est alius ordo de
quo canit. Ta 2 Mi' νοητὰ, i, ν ρὰ, οῦσα νοουν τἀ ννει τυ- Sunt uero intelligibilia , & intellectuari lia,quaecumque dum intelligunt,intelligun
Haec alii sunt essentia, & hyparxi sua metes. Et intelligunt intelligibilia, ea, quae sunt supra se:&ipsa quoq; intellecta sunt, ab alio mentium ordine inferiore, qui est tantum νειροe,intellectualis. Qui infra se ordinem alium men . tium non habet,qui hunc intelligat, nisi intellectum eu qui est ab animis participatus. Tres igitur diuinorum gradus fecit Zoroaster; Idq; recta uidetur secisse ratione . duos extremos,& quasi oppositos νικε, intelligibile . & νοερον intellectualem ,& viroruq; medium utriusq;
extremi participem, νοητ κ. νοερον, intelligibilem.&intellectualem. A primo ergo illo intelligibili,& secundus processit ordo, Sc tertius.
,. Principium omnis.sectionis hic ordo est. Sectionem uocans', secretionem ab intelligibili, & progressionem . Quod declarans
- Intelligibilis ordo, omnis sectionis prin- cipium praebet. Ab intelligibili enim paternoq; prosundo. id enim tantum est intelligibile) omnis fit sectio,& secretio in alia. Neq;
enim deces erat, ut producta, eadem hyparo,& dignitate cum producente essent. Ergo a primo ordine, prosectus est ordo secundus. Non tamen ita, ut profundi nihil retineret.
Ideo, & ipsum, intelligibile est effectum, sed in no eron intellectuale vergens. Atq; iterum hie facta est sectio alia, intellectualis tantum ordinis, qui secundo esset inferior. Sed &hie triplici ordine fuit distinctus, ut mox patebit. Post quos ordines, est intellectus ab anima participatus. Extra quem sunt illa prima: Ait enim. Mάνθανε το νοηλοῦ ει νοου εξω t πάρχει .is Disce intelligibile , quoniam extra men
Extra mentem, inquit, tuam, quae est a priore mente participata, in qua sunt uera intelligibilia, extra mentem tuam. Idque intellige te
oportet. B ὶ αἱ νοηρ, ἰ χ:η σε νοε ν,νιου ἀνθει.
- Est quoddam intelligibile, quod oportet
is te intelligere mentis flore.
152쪽
Nam si adniteris tota eum mente concupere, nihil essicies.
Na ii adniteris,laqua mes,illud intelligere. Vt quid intelligens, illud non intelliges.
Et rationem reddens, subdit . .
Est. n. roboris circuquaq; fulgentis potetia. Intellectualibus resulgens sectionibus. Est inquit secundae hypos aleos potentia, , quae suae, re secundae mentis sectionibus resulget intellectualibus , quas diximus , ita circum quaque lucida, ut eam nequeas perspi
Non sane oportet nixu acri intelligere in
Sed mentis protensae, protensa stam ma.: Non nixu , inquit, virium mentalium.Sed mentis proteiae, per ratiocinia, protensa flamma, & lumine pro tento per res creata S. Nam
Duitas enim apud exi sedet, & intellectua-i libus fulget sectionibus.
Et gubernare cuncta,& ordinare,quod non est ordinatum. Duitas scilicet ab uno producta, quae cum - eo triadem facit. Quae intellectualibus sulget sectionibus. Quia quae in ea sunt omnia , sunt. distincta , & quae inde per illius generalitiam potentiam , secernuntur , ct ea regit, & in ordinem redigit. Per quae poteris mentem e X- tendere, & per ea ad eum ascendere, iuxta
Per ea , quae facta sunt , intellecta conspi- crutur. Intellecta autem sunt per intellectum. Qtiae quidem tuae metis flamma, omnia mensurat praeterquam intelligibile . Subdit. n.
Protensa flamma, cuncta metiente, praeterquai intelligibile illud.
Opoit et sane, hoc intelligere. Nam si inclinaueris. Tuam mentem, etia illud intelliges abside. Si mentem tuam inclinaue iis humiliter neq, vi v0lueris ipsum agnoscere,ipsum quo que intelliges abunde, per res creatas. Nihil enim, ut Hermes verὸ est philosophatus, aut occultius in sui natura est aut per res creatas, inam festius. I laec igitur, in fragmentis ito-
ta est Zoroasitica doctrina de intellectu Qua sorte Pytagoras integrius in Assvriae doctus est a Zabrato, de in Giaeciam attulit, α ch M. rioribus suis tradidit. Quam sorte a iuniore Archyta habuit Plato . Sed latenter eam scriptis suis inseruit. Seu potius eius semina, huc re illuc ita iecit, ut vetustiores interpretes sui, vix ea vel viderent, vel agnoscerent. D nec sub M. Aurelio philosopho,Iuliani duo , pater ac filius, Chaldaei, Zoroastri oracula, ellia lingua, in Graecam verterunt. Quae postea in manus venerunt Ammonis Sacci, Alexan-dciae ob pauperiem baiuli. A quo sicuti olim Athenis a Socrate stati tario,omnis fluxit plii' losophia diuina fluxit quaeda, ct inaudita sapientia .Per quam, coactus est D. Augustinus sateri, Platonicos quos philosophorum nobilissimos saepe appellat, mutatis pauculis, Claristianos fieri poste. Aperuit Ammonius, Alexandriae scholam, eo tempore, quo Clemens Alexandrinus floruit circa Christi annii CC. Et praeclarissima ingenia ad se audie dum tra xit,Origene quantu virum Plotinu, Erenniis. Ulympiu, di alios plurimos. Plotinus eu secutus,sua icripta me te illius repleuit. Quod , dc Ametrus de Parphyrius eius discipuli, & horuauditores Theodorus,& Ubilichus, Platon in
cotu omni ii,ut videtur,maximus. Qui ZorOMstri oracula XXX. forsan libis exposuit. Damascius enim ut iam dixi, XX UIU .citat. Quae δύ- eius discipulus Syrianus, ct huius, Proesus, comentariis illustrarunt, & ijs saepe pro praesenti, tamquam firmissimis sunt v si fundamentis. Sed haec quidem de intellectu historia, ad nostram philosophiam , nec multum virudetur pei sinere . neque ab ea aborrere multum . Sed in eam libuit excurrere, ut tota de Mente, & origo & praestantia fieret notior , qua hactenus fiterit . Ad pro posta ergo quPuionem regrediamur. Vt iu Deus pater sit,intellectus . Diximus autem a Zoroastre, a quo omnis de intellectu fluxit lapientia, Deum Patrem numquam intellectus nomine, suisse appellatum, sicuti neque a Platone, neque a Platonico magno . quos ante nominatu, vllo. D. vero Dionysius, qui annis circiter C. eos praecessit, idem visus est sentite, α hoc plus de tota pronunciauit Trinitate.
,, Supet mentem in univosum, de essentiam est constituta. Et alibi.
, , Archanum, id ,quod est septa mentem. ,, Et et sentiam, Deitatis principium. Alijs quoq; locis pluribus eade confirmauit sententiam. Neq; vero Io. Damascenus, qui . post Dionysum CCC. post Ammonium CC . ynnis stor est, ct tot numerui Dei nomina
153쪽
ex vetustioribus Theologis nostratibus collegit, Ti initatem , aut Deum Patrem intellectit appellam, umquana . Quod serie, Sta ij sererunt patres. Aristoteles autem, qui diuinitate sere penitus ignorauitantellectus multiplices illos,quos vidimus, confinxit. Et tam praecipi tes eos, per animae potentias omnes dedit, ut et extra humana specie, brutoru animis quo Ludam,eum donauerit. Et limul cum his, Deia, quem animal quQq; nominauit, intellectumelle secit. Eum in hoc, sicuti, & in omnibus .secuti sunt, recentium Theologo tu aliqui.Om. mitto Zoroastre,ommitto Platonem , suos a tot nubilissimos, Augustino bene notos, his vero penitus ignotos. Sed Aristotelem .diuinita lis pro rius nesciit, Dionysio, amat ceno, alii Dque sanctissimis patribus anteposuit se, haud scio quid nam sapiat. Ex quo tota etiam diui
na philosophia, de primissimis principiis, de
rerum productione, de prouidentia, est penitus perturbata. Nam dum pro certo , ab illo,& ignaro,& impio, arripiunt. Deum esse intellectu . idq; nulla ratione, sed illius sola aut lici. xitate contendunt, innumeras excitarunt quς stiones. Quae tametu insulities , c in publicis.& in priuatis coenobiorum stliolis fuerint agitatae, Sc agitentur,contentiosς quidem illae semper apparuerunt: semper etiam insolubiles euasei unt,& quartam, quasi tot labyrintho Fum, nulli umquam exitus apparuerunt. Quis enim ex falsitatis labyrintho, inueniatur veri. tati exitus e Prosecto ingens haee est quaestio. Quam nos rationibus philosophicis, ac niaxime ex intellectus natura, discutere tentemus,& si possimus quam es aliis me peragamus. Si Deus Pater est intellectiis, intelligit. Si etiam intellectum habet. intelligit. Sed si lia. bet per participationem. habet ab alio, eoq; iii periore. At ipso nihil est superius, nihil prius. No ergo intellectum ab alio habet. Ergo si in telligit, ipsemet est intellectus.Si uero non intelligit, intellectus non est dicendiis. Sin auteintellectus eli, ta non intelligit, Mens quadaamen x est,& insipiens. Idq; ei accidere est ne
eesse: uel quia intelligere nequeat, uel quia nolit, uel qui an eiciat, uel quia ocietur. De quatuor hisce .rria priora, non poste,nolle. ne scire, maximam inferunt in euna impersectionem equam omnem ab eo abesse iam toties
est demonstratu ociatiir ne igitur Z idq; vel sponte , uelicoactus Si coactum dicamus, iam alium dabamus spmpotentiorem. At nullus est. Ergo non coactus. Quid ergo sponte Neque id. Bonum enim ociari non posse osteditiatio.BOnt enim hypa is est bonusacere. Ergo dum bonum eii , bonum facit. At semper bonum est, ergo semper bonum sa- cit .Ergo lena P cr operatur. Ergo semper in operatione itersatur. Ergo Ocratur numquam . in
iuni enim inter mala ponitur,& est nihili frater. Si ergo Deus intellectus est, & non intel ligit . eii ne intellectu inferior At mirit Deo superius. Ergo neq; ob hanc causam, non intelligit. Adde. Qui intelligit, necessario etiavi uit. Si uiuit, etiam est. At Deum patrem, si
pra omnem uitam supra omnem essentiam esse, de rationibus philosophicis ante, & Dionysii testimoni js, est modo comprobatum. Ergo Deus pater, quia uita, dc essentia, est superior. etiam mente superior erit. Ergo intellectu noin serior. Neq; hac ratione non intelligit. Sed hoc in primis urgeamus, An reuera non intelligat ρ An ueto intelligat Itaq; si intelligit, intellectus est. Et si intellectus est, intelligit petintellectionem . Et intellectio eli ipsius actio.
achus, energia. Intellectio uero ex potentia in . telligendi uenit,& aliquid intelligit. Intelle tus vero ea essentia erit, seu ea hypata is, quae& vires intelligendi habet, de in intellectione
tamquam propriam tuam actionem exit. omnis autem potentia cuin in actum exit. ab eo perfieitur. & per virium, ac potentiae persectionem, pellicitur etiam essentia, unde ambo erant. intellectio ergo,& potentiae intelligen
di,& intellectus ipsius, est persectio. Quid ergo imperfectus erat, antequam intelligeret e At hoc nefas et , de contra demonstrata. Si'. i. eatur hoc non te qui, quia iit semper in intel lectione, &actu; rogabimus, an intellectio haec, perficiat ipsam intellectum , ita ut si sine ea cogitetur, mancus ea sit, ideoq; , hac parte non persectus' Hoc si admittatur, eadem recurrent nefaria, Scim possibilia. Si uero ea in . tellectio, eum non perficit, quid ea opus habet 3 Nam si ea opus habet, iam est indigus. Et si indisus , imperfectus. Eademque recur tum nefanda . Si ea Opus non habet ,&eam agit tamen, superuacanea ei est, Ac frustranea. A summo autem bono, quid frustra fiat e Plaeterea intellectio haec, acti O , & energia quaedam est. Ergo & motio quaedam est. Si motio est, Deus ergo moueturὶ Quod est contra demonstrata. Unum enim non mouetur.
Quid vero bonu, aliquo indigebit, quod peream motionem sibi acquirat ZOmnis enim motus, adeptionis gratia fit alicuius, & alicuius finis. Finis aut rationem habet boni. Bomiergo,bonum quaeret e Ergo bonum. quod bomim quaerit, vel id bonum in se quaerit, uel extrale positum. Si in se, cum id iam habeat, ad quid quaeret 3 Si extra se positnm, illo certe caret. & ad id mouetur, ut ipsam habear. At bono summo, quid nam desit 'Susticientis
simo quid nam desit ρ Sed haee impossibilia
sunt, & contraria demonstratis . Addatur. Si Deus pater intelligit, in eodem est ordineo 1 cum
154쪽
eum intellectibus aliis. Eadem enim actio, ex eadem prouenit potentia. Potentiaque in eadem est essentia. Haec ita cum sint,
quid sibi timuit uir diuinus Hermes , si de
patre Deo non dixit let; is' νους πατηρ ς.
Lux illa, Ego sum, Mens tuus Deus. Forte timuit, ne Deus, Deus non esset, si non intelligeret Vel ne minus esset selix vel rebus procreandis no bene vellet vel eis non prouideret iam creatis Non erant liqc timen.
da viro, qui scripsisset de Deo,
Neque Deus potest uiuere , non faciens bonum, Et iterum qui dixisset.
Ob hoc ipsum omnia secit, ut per omnia eum cernas. hoc est bonum Dei, hoc ipsius est virtus,ut ipse cernatur per omnia. Et alia huiusmodi ab eo saepissime pronunciata , eum timorem ex eo debuit eximere.
Nam cu intelligentiam ei vult addere, additione hac ipsa ei demit . quod e superioribus rationibus expresse patuit. Multo minus audiendus est Aristoteles, qui summum Deum , non solum intellectiim facit,dc ammat. verum etiam eum supremo cassorum orbi assigit. Quasi ii ibi alti xus non itaret, inde caderet, &libet ab eo, consistere non poliet. Ignorat ut hic multa supra intellectum e fle, quae iam indicauimus. Ariolatus est tamen, supra extimam lationem, Sc extra tempus, elle quaedam, quae tutam iitricientissimam , toto degerent aeuo. Sed quae ea ellent, dicere nesciuit. Quo uero ad prouidentiae timorem, nullus in Aristotele elle potuit, qui prouidentiam cognouit nulla. At ille summus .quid pauidus liae si , aut sibi extimuit Quasi ipsum bonum, sicutientia omnia de te, bonitate illa, dic ia id , ipso sui esse, ut Dionysius solet loqui, produ-α erit, de de se protulerit 3 eodem suo elle, non osset iam producta conservare . Et quali reus conservandis, sola sua praesentia, non tu Lficeret ὶ de quo dixerat.
Nihil est in toto mundo, quod non sit ipse
Omnia enim quae sunt, & iste est. Neque timere debuit , ne rerum productione,qirasi exinanitus, eum defectum intellectio suppleret. Neque tamen dum suit, ne sino intelligeret. minus foret beatus. Quasi bo nitas ipsi tua non esset satis, Ecquali manea id. t, ipsa tua persectio si ruina. Non cogitauit ergo dum Deum intellectu facit desiimmo eius solio eum detrahere, desubquartum gradum detrudere. Cum supra intellectam ,& vata sit de essentia,& unitas. dc unum. Sed iterum hanc rem ipsam discutiamus. Si Deus intellectus e st, de non intelligit , munus suum obire, est impotens: Hoc alite nefas. Si ergo intellectus est, intelligit. Dum
autem intelligit, vel se ipsum solum intelligit, vel de alia entia. Si dicamus se solum intelligere quod Aristoteles suiq; somniar ut 'intellectionem sui ipsus habebit. Et ipse erit id ipsum quod in se intelligit. Tria ergo erit, intellectiis, intellectio,& intelligibile. Quod
Peripa tus, de concedit, de docet, de contendit. Tria ergo Deus erit,dc non unum , de unisi erititia: 5 Tria unum. Et simplex erit copositum,
de copositum erit simplex. Quibus nil absumdius. Praeterea si intelligit se ipsum, intelligendo in se conuertitur. At cur conuei titur e Cimuersonis huius, quisnam finis Quid a te in-lO quaerens in se conuertitur 3 Quidue a se nolensὶ vel se ipsum voles vel aliud a se ipso e Si aliud, ergo in se habet, quod a seipso, aliud sit Ergo compostus, ex seipso, Sere alia ρ Si
se ipsum vult, vel assequetur,vel non assequotur. Si non assequetur, de impotens, de stultra neus erit. Si altequetur, iam duplus ipse sue Iit, dc non unum . An vero in se conuerti tur , ut solummodo pulchritudinem Gaiucontempleturie Fa contemplatione, ut am
plius quid habeat e Seque ipse , se ipso im
perfectiorem fateat tir An vero ut ea contemplatione amplius nihil habeat e Frustraneano igitur erit λ Cur ite ea motione moueatur,id, quod nullum opus Labete Q iodq; opere nullo eget ' Cii rei opus addunt , quali acciuentquod non agat e Nullum autem opus ei elle ratio dicat. Quonia nimirum nihil ei expedit sacere, cum ipse de stibi sussiciat, de omni bus. Neque et , super omnia existenti, ultra se aliud est,uel quaerendui', vel optandum . Nam dii est quod est, Sc sibi suisicit, de alijs. Cui ob hoc ipsu neq; hoc vel bu est, competit. Nihil enim eo eget. Et si in sacris legitur. Ego sum, qui lum. Ad captu nostrii, id est dictu.&a secretioribus Theologis, ita est expolitu, ut diceret
ipsum est e. Ens & non ens. Ens in non ente .R5 ens in ente. Ens,no eras, Non ens,ens. Supra. n. haec omnia est. Quid etiam, seipsum intelligendo cognoscet 'An sorte ut dicat. Ego-su'At sit, ei tam conuenit, qua non sit ' Quid ergo ut dicar. Ego sum bonus Ego sum unum' At bonum, de unum erat, antequam dic ret, ego sum . Est enim, postqv, in unum,
155쪽
postqua bonum. Et si est, non est ante uni im, ante bonum. Si itero sine linc, sum, dicat, bonum , via uin , sine dubio se ea esse intelliget . itaque per elle, sum, sibi asciscet. Si ite
ro non alcilcet , sed nudum unum, nudum
bonum dicat; intelliget qii idem haec ted haec ipsi non aderunt, quia ipse sit id ipsiim quod
intelligit. Si uero aderunt, neceste est, eam intelleitionem boni, unius, i plum bonum,
ct iplum unum est e. Quod si sit , non sui ipsius erit intellectio, sed boni, sed unius. Et
ipse, non erit unum, non bonum, sed intel.
lectio. Si itero intellectio boni, & unius, alia sit res , a bono, Se uno, fuerit sane botrum, dc unum, ante intellectionem. Quod si ante hanc, bonum unum sit sui liciens tibi, hoc
ipsum sibi sussiciet, neque ulla sui ipsius egebit intellectione. Itaque quatenus bonum, quatenus unum , non intelligit te i plum.
Quod si duid ei adiit, simplex sorte ei aderit intuitus quidam in te ipsum . Sed cum in eo nullum sit interii alium , per quod aliquid sui, a se ipso dillet, aut disserat, quid opus eisuerit hic intuitus, quamuis simplicissimus Vel quia, neque ipse a se differt,intuitus hic, aliud nihil erit, quam ipsum mei bonum,ip-
summet unum . Itaque concludendu , Deum patrem , se ipsum non intelligere; neque vcst unum, neque ut sit bonum . nequelut sit beatus . neque visit Deus , neque ut rebus
prouidear: cum ipse per se sit , haec omnia:
neque ut intellecta , veluti additamento O netur quodam . Nan ct ratione alia, intellectus alleritatem quandam necellario inducit inter se , S intellectionem, Jerem intellectam. Alteritas aut in ipso ν'o,nullae elii . Ellipsum est , ante, δc supra omnem alteritatem.
Verum , ct identitatem intellectio inducit . Neque enim se ipsum ab initiligibili , atque intellectu separabit, aut di Israhet. At ipsum
unum ante, de supra omnem est identitatem, quae ut minimum spectatur in duobus. Nullo ergo modo , summus ac primus Deus pater
intelligit, se ipsum. At vero, intelligit ne entia a se productas' Et haec, an quaedam tantum , an & omnia e Si non omnia, dicatur intelligere,ratioque Auentois addatur, ne ipse scilicet vilescat, vilia, quaedam intelligens . Videndum , ne dum ei si immam dignitatem seruare velimus,de maiestate sua summa euandeijciamus. Quid enim , aut quo modo vilescat is, qui summe est nobilissim iis , quique
nec ab ea nobilitate, mutatur, nec quo vis alio mutatur modo. Quique cum rebus non
miscetur e qui nihil recipiat, vel a se , vel ab alio 3 Qui ex ipsius scholae dogmatibus, si impassibilis, sit immutabilis φ Nonne haec contradictio est, Deus est impassibilis, de vilitatem potest pati λ Fatuus ergo hic quidam
timor est, fatuisque qui eo premuntur Auen-roistis relinquendus . Nos saniora dogmata, sanius tractemus. itaque si Deus reuera intelligit , non quaedam tantum sed omnia
necelle est ut intelligat. Nam si non omnia, necelle est, id ei accidete , vel quia impotens sit: vel quia entia euin superant , auzexcellentia,aut numero. Ad eorumq; splen, dorem veluti ad solem noctua, ipse caecutia
vel quia, etiam si possit, nolit, de ea, dedignetur Sed quomodo dedignabitur is, in quo nulla omnino passio e Qui summa sit bonitas e Et quomodo ad entia caecutiat, qui sons si omnis lucis, de luminis e Et quo modo entia, quae ab eo sacta sunt, sic ore suo
excellentiora fuerint Cum omne prodi
cens excellentius superiusque sit suo producto e Et omnis causa essiciens superior,& potentior suis sit effectis3 Et quo modo impotes dicendus est is, qui omnipotens est probatus quique infiniti potens est demonstratus Concludendum igitur, si Deus entia a se producta intelligit, eum Oinnia intelligere. At prius, de quaesitum, de denuo quaere dum, utrum intelligat λ Et ex diuisione, vel se ipsum, vel alia 3 ostensum autem iam est, eum, seipsum nequaquam intelligere. Ergo indagandum, an alia, vel intelligere queat, vel intelligat. c .lsi queat quidem, non tamen intelligat, potentia haec iam frustra est. Quod neque Peripatus admittet;&admittet alius nemo. Si vero
alia omnia intellisisientia ea intelligit, quae a se producta, ab ipso sunt diuersa.Si haec intelligit,etiam cognoscit. Quod vero cognoscit, vel sensus est, vel intellectus,vel inter hos media sicultas quaedam . Sensus qui de recta sertur extra; neque in se reuertitur;neque agnoscit se cognostere.Intellectus vero intelligendo in se veluti circulo conuertitur,dcagnoscit se cognoscere,de intelligit,se intelligere.Nam si non intelligeret se intelligere, non omnia intelligeret, de hac ipsa intellectione mancusettet . Igitur non prorsus ellet intellectus. Intelligit ergo , se intelligete . Entia videlicet', vel extra , vel circa , vel intra sep sita. Dum ergo extra , de circa se, sunt ea quae intelligit, quomodo dicetur , in se conuerIi cum illa per lineam veluti rectam a
se distent e Si vero illa intelligendo , ad
se conuertatur, secum ea serat intra se, est necelle . In seque iam inexistentia ea intelligat. Conuersione hac , quae actio est, Scenergia, unum cessat eis: unum . Et tria,
immo plura multo euadit . Nam si entia extra se posita , intelligenda sibi sint , necesse est ut prius ad ea porrigatur . Porrectione
156쪽
FRANC PATRIC. PANARCHIAS. LIB. XVI.
etione hae , duo fit: & simplex amplius non persistit.Tria uero fit, cum entia tangit. Qua-tiior,cum in se vertitur. Quinqae, de amplius tanto, quot ipsa intellectu entia sunt. Igitur de uno simplicissimo, Deus intelligendo, &vnitatem suam amimittit, & fit multiplex. At hoc impossibile Scontra demonstrata. Non ergo Deus alia intelligit. At neque se ipsum intelligere,est ostentum. Ergo prorsus non intelligit.Praeter haec, intellectio, cognitio quaedam est; cognitio autem omnis Gesiderium quoddam est,cognoscendae rei,per indagati ne in,&quaesitae,5 ad inuentae, de occurrentis. Qui vero quaerit,indigus est eius rei, quam quaerit. A t Deus, bonum ipsum persecti sinu, filii cientissimumque,& sibi,&aliis, quo nam egeat Si non eget, quid nam qtiaeret Aut quaerendo quidnam acquiret, quod iam uel non sit, uel non habeat' Sibi ne, an aliis quaeret, de acquiret Nec sibi, nec aliis. Non sibi, quia nihil aliunde accipit cum ipse omnia si, re sit in omnibus. Non alijs, sumeit enim ipse solus,aliis omnibus. qui omnia,&a principio produxit, & producta conseruataeaque perficit, & ad se conuertit,&reducit. Nullo ergo modo Deus pater intelligit, nee cognoscit. quia nec se ipsum , uti est ise mori stratum, nec alia cognoscit, aut intelligit. Neque sensus habet, nec media est facultas neque est in te, lectus, nec intellectum in se habet, neque intellectionem ; neque ex intellectuum est ordine Quid ergo, se ipsum prorsus ignorat Ignorat quoque alia omnia O altitudo diuitiarusapientiae,&scientiae Dei quam incomprehensbilia sunt iudicia eius, & inuest igabiles viae eius . Quis haec scrutari audeat Perscrutari quidem , de pervestigare nequimus, semiare tame di uestigare aliquid, sua ope audeamus, quando,& lumen eius, ct rationes in idem cufide sacrosancta nos deducunt. Non ignorat se, non ignorat alia, etiam si,nec se intelligar. nec alia, nec sensu,nec ratiocinio comprehendat Quo modo ergo non ignorat, si his ino dis non cognoscit e Se ipsum, se ipso nouit. Se ipso itidem nouit omnia, supereminentissimo,& sibi proprio modo intuitu nullo,qua uis simillicis uino: Intellectione nulla, di nulla in se ipsum conuersione. Sed capientia summa sua quae ipsemet est, de sui ipsius plenitudine, sapit, ac icit omnia. Sapientia uero haec sua, nihil quaerit, ut id sapiat: nihil uenatur,neque in se, neque in alium reuoluitur, quod iacit intellectus. Sed in se habet, imo ipse est, eadem ea quae sapit, neque unquam iis carer, aut ipse a lapientia cellat. Atque ideo verissime a vetere Diotima dictum est, Deus non philosophatur; nec clipit esse sapiens. Est enim in se talis. Neque ratiocinatur, per rerum terminos, qui ipse sunt. Neq; intelligit quaerendo eos aliunae, uel in se reducendo, quos iam in se trabet.Haec enim imperfectionem indicanta Dei ergo sapientia, opus non habet, extra se progredi,vile cognoscat: Aut in se redire, ut cognoscat alia; Aut ad ea prodire, & ea in se per circuitum, aut rectam referre; quae iam in
te,& habuit,& habet,de ea est, & a quibus nodiscedit; nec illa discedere a se patitur. Se ipso ergo, semet ipsum, & alia omnia in semetipso, Pater Deus scit, Ne sapit. Et haec est eius inetabilis sapientia, & summa veritas, quam a se in omnes fi indit intellectus, & ueritatem in eis ingenerat, & eos ipsa perficit.
157쪽
Unc ad ea redeamus,quae fine libri de intellectu in hunc locum reiecimus, de innumeris ijs metibus,quet essentia sua sunt mentes. Nam de participatis men tibus , ab animis, suus etiaerit agendi locus . Sane si quis diligenter colligat , in D. Pauli epistolis,inueniet nominatos ,Angelos, Archangelos, Principatus, Dominationes, virtutes , Potestates, Thronos.
Hos vero omnes D. Dionysius Noas mentes,
ct intellectus nominat sepiissime, de his adi j-cit, Cherubinos, Se Selaphinos. Qiis duo
nomina, Hebraica sunt, & ex veteri scriptura sumpta. simul cum alijs , quae Hebraicis nominibus, eosdem tres hierarchiarum ordines exprimunt,quos Dionysius, explicauit . Sunt autem Hebraica, in primo ordine, seu in prima triade, Cherubin , Seraphin, Clial in tim. In triade secunda , Hagor, Arabim,Tar. stim.In triade veto tertia,Ophanim,Thephuraim, is m. Dionysius vero Graece scribent inomina non habuisse, videtur, quibus, Cherubim, de Seraphim e primeret . Quos neq; Paulus nominauit. Reliquos a Paulo est mil-tuatus, & Thronos,primae triadis tertios uocauit . Secundam vero dixit eis:
διμαμ. νς, D . Quas , Latinide Pauli, de
Dionysi interpretes , Dominationes, virtutes, Cc Potestates appellauςrunt. Tert ij vero ordinis Archas Principatus, Archangelos, ct Angelos uterque nuncupauit. Quos vero D.Paulus sparsim, de sine ordine nominauit, christianorum, uti videtur, primus D. Hierotheus D.Pauli discipuliri a preceptore hausit.& in tres ordines . seu triades distinxit, &discipulo suo, Dionysio tradidi r. Quas,& ipse sub Hierarchiae coelestis titulo , Timotheo late declarauit. Cuius equidem doctrinae saricrosanctae,operae precium fiterit summa in re' tulisse, ut cuiusque triadis propi ia munia cognoscantur. Itaque ex Hebiaeorum eloqui js D.Hierotheus , Lex eo Dionysius docuer ut primum ordinem, Seraphinorum,qui calcfictores, deincensores Hebraiς lingua sonant,& Cherubinorum, qui sapientiae suillonem.& Thronorum, qui itidem flammeorum, interpretat ione habent; immediate circa Deum versari, & ordines in seriores perenni ac diuina quadam comotione inflammare Dei amore , & reliqua omnia entia , calore illo essicacissimo, primo purgare, deinde illuminare Postremo tractione quadam, de similitudine ad Deum attrahere . Haec enim esse , illius ordinis tria precipua munia, ut calore quodam diuino , purgenta sordibus, entia inferiora . Deinde cognitionem cuiusq; propriam ill minent.Et harum utraque illa perficiant.Omnia namqientia summum bonum, a quo profluxerunt, appetunt sua natura. Et pro viribus , ad ipsum conuersa, ed nituntur, ut qua maxime possint ipsi & iungantur,& eo fi uantur.Quam rem Aristoteles quoq; , aperte docuit, omnia summum appetere bonum inquiens. Hunc entium omnium appetitum,&ad summum bonum nixum,ordo primus maxime adiuuat. Id enim, non solum Dionysii, de Hebreorum authoritas persuadet,sed ratio etiam efficax ostendit.Siint enim hi, summo
sono, de essentia, Sc potentia,& actione proximi , & eius proxime participes. Itaque boni, de ipsi effecti, nulli entium sunt inuidi,& --
158쪽
ut diximus triplici. Et cuiusque notitiams omnia enim iunt mentis participia) jlluminando, & appetitiones purgando. Et illuminatas ,&purgatas perficiendo. de ad Deum attrahendo . Per has autem easdem actiones, ipsae quoque primae Triadis mentes, proxime de iugiter a Deo illustratae, de diuino igne inflammatae , ad ea opera, & uniantur, & suaui quadam ui impelluntur,&fiunt diuinae prouidentiae primariariministiae. Quod ipsum munus,& secundus ordo, sed pro natura sua, ut ab opifice est remotior , remisi ius qtiam primus, obit. A Deo,& ipse per medium primum, ad persectionem propriam redactus . Quae persectio in eo consistit , ut Dominatio. nes , dominatum quendam in inferiora liberum exerceant . & nulla vi coactae, ea gratijs suis donent, & illuminent,& purgent,& per ficiant, & a a summum bonum ducant. Idem
questabilitate quadam sibi propria, & sortitudine faciant Virtutes, Potestates autem ordinem in his agendis;ab omni procul consu-sione observent. Tertius autem ordo, videtur proxime , hominum generi prouidere, de Principatum, principum duram gerere. Archangelos vero , populorum , principibus subditorum . Angelos denique , hominum singulorum. Per quos, humanum genus totum, & quo ad intellectionem illuminatur,&quo ad voluntatem purgatur. quibus id datum tamen est) Et quo ad utraqtae perficitur e Neque enim decuit, supereminentem omnibus bonitatem, entia omnia procreare, Zcea deinde ea sui relinquere . Aut a se ipsis aliena, distincta,& discrepua remanere. Sed si integra, S ipsa bonitas permanere debuerat, necesse suit, & uniuerta smul coniungere, de a se iugiter pendere, & ad se conuer. vi,&ad primum sontem regredi, aptavi essent, efficeret. Sed id fieri nequaquam potuit, nisi suprema, mediaque, de infima entia vinculis quibusdam colligarentur. Quod harum mentium amore, &ministerio aptissime esti.
ei potuit. Sed Mentium harum dogma, quas Dion Psius noas νοῆς vas ιο a , ανίους, supra mondanas, & supercoelestes appellat mentes,
Chaldaei multis seculis ante videntur, & cO- nouisse, de docuisse. Et in tres generales Orines distribuisse, Michael e Psello reserente. Nam post eam triadem quae paternum constituebat prosundum , constabatque Patre , Potentia,& Mente, addit.
Vocant autem has, etiam intelligibiles. Alias quoque duas, ex ea rei natura diuisone necessaria, constituerant,medium,& secundum quendam diaco sinum,di ordinem ,
qui esset intelligibilitum & intellectualium simul, canit enim. Zoroasterd
A Sunt intelligibilia, de intellectualia, quaecumque dum intelligunt, intelliguntur.
Et tertium M tρων , intellectualium tan
tum . qui vel intellectus est et vel haberet intellectum . Et Psellus post verba allata; subdita
is Post quas, alium ordinem, intelligibit ium,. simul & intellectualium, Trine, Ac hunc , , diuisum , in Iyngas, & Synocheas, &Teri letalchas. Et subnectit.
χοἰ τόπς ἰσέκυν ους πηγαίους πατέρας
,, Post vero medium ordinem , intellectua- , , lis unam habens triadem paternam. eiusti qui semel est trans. Et Hecates,& eius, is qui bis est trans. Quos sontanos patres , - & mundi ductores vocant. Sanὸ ut hoc obiter admoneamus. Intelligibilium primus ordo is dicitur, qui tantum intelligitur, S: hic est supremus. Secundus , qui & medius est, intelligibilium simul & i tellectualium. Hoc est eorum, qui & intelliguntur, & intelligi int. Vti Zoroastri allatum
oraculum cecinit. Tertius uero intellectu hum est, qui tantum intellistit, quia vel intellestiis essentia est, vel intellectus partici phtione. Ex qua diuisone, facile comprehendi mus supremum ordinem , supta intellectum ei se, ut quia mentibus mediis intelligitur'. Medium vero, qui superioris est particeps. Mentibus tamen constans, quae de superioravit dictum est,&se ipsas intelligunt. Tertium vero esse Mentium, quarum munus est intelligere, &se ipsas,&superiora, & inseriora quoque, Ut nos putamus . Nam Psellus h ram,relator tantum est , non etiam declarator. Ad quos tres ordines. posIunt sortalle hierarchiarum ordines accommodari. Nam Dionysius, non raro his etiam nominibus utitur . Teletarchis nimirum . quibus Chaldaeivsi fuerant. Sed de Amili istorum nomine idem Dionysius utitur, quo et Chaldς i. inquit enim psellus.
Aliam vero Triadem Amili chorum,qui sui ,, ires,& vnii hypezocota. Fontes lia leptem
159쪽
Post quos sontes sunt Hyperarchit. Inde AZo ni, deinde Zonei. Post quos Angeli, deinde Daemones: Heroes post illos. Post quos Ani-mq. Postremo mundus ipse corporeus. Sed alius quidam author, quem in Cypro inuenimus, de sorte suerit, Georgius Pletho: qui de ipse,uti Psellus aliquot Zoroastri oraci Ia exposuit, paulo aliter, rem hanc iriadarum refert.Nam post triadem Paterni profundi, in qua ait esse, Patrem Potentiam, intellectum, haec subnectit
,, Deinde est intelligibilis Iris. de post hanc
se Synochus Empyreus, AEthereus, & Hylaeus , is Post Synocheas uero sunt Teletarchae. Post ,, Eos Fontani Patres, qui uocantur etiam munis di ductores. Quorum primus is est,qui diciis tur, Semel trans. Post quem Heeate. Postea isse qui bis est trans. Post hunc tres Amilicti,deviis tamus, is qui Hyperocos est uocatus . vene- acu quoque Fontanam Triadem, Fidei, deis Veritatis de Amoris Habent etiam alios quosdam sontes,Je sontanos, ut idem author narrat. Solis scilicet, sensus, iudicii, fulminis sontanas sim naitates, δέ niateriales,de ipsius alii mς,dc sontanam ani mam. Ec addit, N, τἀ α τὰς πηγλ λεγουσιν Id ἀρχας . αι i τελιώ ς άν χοῦν . Tων δώωγα γοερ, εχ r si N E ατη .
is bus. Principatuum uero vitia genorum, lum-
ra principalis, Extremitas uirtus principalis. Utroque hoc nomine, sontium M principatuum usus est D. Dionysius non semel, imo in certia Triade idem nomen ἀρχῶν principatuum habet. Post quos Archangelos ponit. quorum non ignari fuere Chaldςi. idem. n.ait. φασι 1 s άρυκὸν uta ον , -' τῆς πηγῆς, es ἀρχαγγελικον. - Dicunt etiam Principalem solem , a solariis sente; se Archangelicum. Sed de Orpheus Angelos nominauit.
,, Tuo enim Throno igneo adstant multi la-
M Unius de simplicis, de semper eodem mori do se habetis de superexicli sontani radii.
Fontium uero.& principatuum, etiam Zoroaster meminit in oraculis.
is Omnibus, de sontibus, dc principatibus. Esse autem hosintellectus,hoc alio exprimit.
Led το ναειν, ἀει τε μένειν, ἀόκνω τροφαλιγγι
,, Et intelligere, semperque manere impi gro verticillo is Fontesque de Principatus. Alio vero,&Synoches, de Hecatem nominat. στι ἐργάτιe, ἰτι ἐκδοτις λ' πυρὸς γηφόρα
Quia operatrix, quia largitrix est ignis vi.
is riseri. - Quia de vi uigenum implet Hecates sinumis Et influit Synochis robur uiuidonu ignis. o Magnipotentis. Et sane videtur Hecate esse unitas, Re idea uirium, δe uiuentium omnium. Sicuti Synoches, stino mellecti is,clui ab Hecate accepto influxu eius ignis, qui uitam donant, eamque enapyreo, de aethereo, de hylaeo mundo iniundunt,eosque de continent, de conseruant, de regunt, motumque vitalem eis largiuntur.
Quid autem ut Iunx illa intelleliualis alio
oraculo declaratur, hoc carmine.
,. Intellectet lynges a patre,intelligut Scipse. Non quidem a patre primo intellectae, qui intellςctus non est, sed a patre suae Triadis. Nasentanos etiam patre uti uidimus posuerer ios λm Et videntur lynges esse ideae secunai in interi tellectus. N in de eis loquens i
is Sunt uero apud ipsos Sc AZonae Hecates, ut is est Ttiecdotis Chaldaica. de Comis, de Ec-o clystica. Atonici uero apud eos Dii Salapis, is de Dionylius,&Osiridis cathena,& Apollinis nis. Azoni aut vocantur quasi no pi cincti is qui libere in potestate vivunt. Potest atem is habetes in Zonas,de praesut manifestis Diis.
160쪽
Manifesti aurem Dij, sunt coeli, & Planetae, Et sunt hi, quasi illae Aristotelicae coelorum motrices substantiae. Sed quod ait. In potestate eos uiuere,& petestatem habere , ἐν ἐμου α κ Πε-Mυσιαζονrae, idem nomen est, cum eo, quod Dionysius in secunda Hierarchia tribuit ordini tertio PII ἀγίων ε ξουσιῶν Sanctarum Potestatum. Subnectit Pletho.'
Zonaei uero sunt, qui coelestes Zonas abs lute circumuoluunt, & haec nostratia guber. nant . Diuinum enim genus est apud eos, Zonaeum, quod mundi sensibilis sibi contributas regiones habitat. &quod sorte sibi attribuatas mundi materialis partes regit. Quod muneris videi ur Dionysius secundae ac tertiae Hierarchiae assignare. Sed & Damascius horum aliquot nominat.
Si quidem est lime quidem, uniuersalium sontium,& cathenam sontanam solum,demittit a se ipsa. Illa vero particularium. & progreditur in Principatus, & Archangelos, de Aet nos,& Zonas, ut lex est,ptogressionis particulatium qui celebrantur sontium. Ex his sane locis omnibus non dissicile est colligere conformitatem quandam hic habere cuin Dionysii Hierarchiis; Quod tum nominibus Synocheon , Teletarcharum , Potestat mn,Principatuum, Archangelorum, Angelorum , Fotium,& similium aliorum; tum etiamunerum, per quae 3c coelos,& mundum huc materialem,& etiam Einpyreum, dc uoluunt, de regunt.Quae dogmata,si Dionysius,ab Hie- ., rotheo,Hierotheus a doctore suo Paulo,Pau- .has a Chamaliele, de illelo, & Hebraeolii aliis Rabinis, hausta habuerunt, Hebraei dici pos- . . sunt, haec eadeii a uicinis Chaldaeis, &AEgyptiis hausite. A Chaldaeis inquam quia Zoroaster contemporaneus suit Abramo. Hic uersMosem,a quo Hebraeolum dogmata fluxerile CCCC. circiter praecessit annis. ab Aegyptiij autem,ob Sarapidis, de Osiridis nomina, quae vidimus a Plethone recensita. Osiris autem Chami dicitur filius fuisse.Qui multis seeulis lante Mosem in Aegypto Se natu, de Aegyptiis dogmatis imbutum, suerat. Atque ita videatur, haee Hierarchiarum sapientia, inde usque a Noe, perennis quaedam suille philosophia . Quam non dedignabitur Peripatus, qui cm. lorum motrices, ἀρχας Α ουσίαν, Principatux de substantias,&tot quidem numero,quot o bes sunt coelestes, non equidem ab alijs Grae- cis traditas admisit, sed ipse inuexit. Quod si
li, corpora sua sententia, natura aeterna, mo..ttoribus intellectibus eguerunt, qui eos m uerent,& per motum conseruarent. Quid mi- . rum si Chaldaei, elementis etiam, corporibus per partes corruptibilibus,Synocheas & con- ει tentores, &persectores attribuerunt. Elemetorum enim natura,coelis longe impersectior, multo magis quam coeli, incorporeis egent . conseruatoribus . In mundo autem,sua etiam sententia, nihil esse debet imperfectum , elementa ergo suos etiam habent de contentores& conseruatores .iQuos quia eis Aristoteles non attribuit,magis egentibus, hac parte, sua
hilosophia,mancaelle,recta ratione dici d et . Quibus si nomina Chaldo dederunti ipse coelestibus non dedit, nihil damni ob id in illorum imfertur philosophiam, imo sua, hac etiam parte , quia numina Pronunciare nescietit, balba est reputanda.