장음표시 사용
191쪽
Sed Je in Exoterica sua philosophia Plato
animum mundanum bis explicat. semel in
I hilebo . secundo in Timaeo late satis. Quod tamen ex Timaei locri libello, cuius in suo Timaeo quasi paraphrastes Plato esse voluit, desumpsit. Nam is de libellum suum de animo mundi inscripsit .& haec in super habet verba, de mundo loquens a Deo producto .
,, unum , Unigenitum , persetium, anim D tum,& rationalem. Plato vero sic eandem rem extulit. Διὰ δη τον λογισμον τεν ο , νουν si ἐν ψυχῆ 4υχμοῦ δ' ἔν σύ ματι σωι τὰς .is Ob hanc ergo ratiocinationem, Mentem is in animo, animum in corpore constituit.
Sed herba haec videtur Plato ex Zoroastri oraculo quodam exseripsit se. Ait namque.
μυν ir ἐνὶ ψυχή , ψυχιαι δεν γω . , , Mentem quidem in anima, animam vero ,, in corpore inerti.
Ante uuae verba dixerat. Μεται θ παπικὰς διωνοιας , ψυχη ἐγὼ ναιω.
Post vero paternas cogitationes animari ego habito . calida animans cuncta. vocat autem calidam, quia dixerat alibi.
,, Quod anima ignis, potentia patris, exiis stens lucidus, , , Immortalisque manet,&vitae domina est. Et tenet mundi multas plenitudines si .
Hermes quoque mundanum animum gnoscit, quando ait.
Nonne audisti in Generalibus, quὁd ab
M Vniuersum hoe corpus in quo omnia sunt
D corpora, animus plenus mente & Deo in tus quidem ipsum implet, extra vero a se bit,vivificans univcrsum. Quam sententiam vetustissimus Graecorum, Orpheus ab Hermete hausit,De eo enim Iam blichus ita testatur apud Stoboeum .
ri videtur sine ipse Orpheus separatim
,, existimare,elli unum animum. A qua mul,, tae sint diuisiones, & multas, & media, is aspirationes venite in particulares ani- ,, mos,ab uniuerso animo. Itaque a praestantissimis sapientibus, atque vetustillimis, Zoroastre, Hermete ,&Graecis Orpheo, Pythagora,Pythagoreis. Platone, vetustissimo dogmate traditum est, mundum esse animatum. Quod de Thales. & Her clitus, & Democritus,& Stoicorum uniuem
sa secta docuerunt. lnter hos , duo quasi ridiculi Philosophi, Leucippus, de Epicurus,
mundum omnino animo carere asseruerunt,
eumque veluti cadauer effecerunt. Inter hos media via ingressus Aristoteles , mundum qui ei persectii simus rerum omnium est visus,monstrum secli,dimidia parte animatum. dimidia inanimem. At prior illa sententias pientissimorum praestantior hisce duobus tanto est, quanto animatum praestantius est inanimi,& animal persectum, praestantius est uel
monstro, uel cadauere. Theologi uero nostri,& ueteres, & recentes, hae in re trifariam sunt diuisi. Nam alij, Aristotelicum monstrum praeserentes, dixerunt, coelum & astra esse animata. Ur inter ueteres, Origenes,Hieronymus, Augustimis. Inter recentiores, Aureolus, Scotus, D. Thomas Cai ranus. Alij uero e contra,id ipsum negauerunt,
Damalcentis, Lactantius Basilius, Ambrosius, Cyrillus. Alij vero in ea re incerti ac dubij suerunt. Et quod prius dixerant reuocarunt. Quod Augustino , & Hieronymo, dc D.Th mae uidetur euenisse. Diuo quidem Augusti no , quia cum duobus locis scripsisset Mundi,
esse animatum, & magnum qiioddam animal reuocauit id, non equidem ut falsum: Sed quia id nec esse,nec non esse,non haberet compertum, temere a se scriptum fuisse affirmauit. D. uero Hieronymus, cum prius scripsisset, solem uocari Spiritum. Lucentemque globum lunae, titaniaque astra &c. quia eisent animata, attamen alibi, Origenem consutat, qui dixerit Solem & Lunam, de astra caetera esse animata. Aut non hoc quidem, sed quod addiderit, propter astra sicut propter homines,Christum esse passum. Et quod Angeli, animandis astris essent addicti. Quod sane mearito est reprehensum. Nobis enim est demonia stratum. Angelos,non animos, sed mentes seu intellectus et se. Et hoc nomine, eos cum reli quis choris sipe noas nominat Dionysus. Sed mentes sui natura, nulli addicuntur corpori. Neque ergo coelis, neque astris sunt adaicti.
Et si addi i essent non ideo sunt astra,& coeli colendi de adorandi, etiamsi ab Angelis m uerentur. Quod quidam scholastici intulerunt. Sed hic nimius est Aristoteli sinus. Quoniam
192쪽
' Quoniam putarunt, Aristotelem docere, coelotum motrices illas, quas ipse principia v
cat substantias: Mentes esse, Quod de prima sola ille dixit, hi de omnibus etiam astris
arripuere, & angelos nuncupauere. Ex qua, Aris otelica aut ignoratione,aut ambiguitate, illi quasi nectat inde suxissent, Aristotelis caeco amore, de quaestiones satis multas , sed sotuas omnes, nexuerunt ita, ut inextricabiles, nodo Gordiano magiis, sint effectae. Extra i emquoque sunt , aliae illae ipsorum quaestiones. An coelorum, & syderum ani mae sint beatae,an
non beatae. An peccarunt, an non peccarunt. An poenas sint daturae,an contra. Confundunt enim Angelos,cum animabus. Inter quae in gna est natiirae differentia. Neque eadem esse
potest quaestio virorumque. Nam si Angelorupars peccauit, nemo veterum,uel Theologus, vel Philosophus, celestes animas, peccat se affirmauit. Neq; id vilibi, sacra pagina,aut negat, aut assirmat. Sed istorum quaestionantium maior pars, Aristotelis , uti dicebamus, nimium
amatrix. sne quo,non sibi videntur philosophari potuit te, Fidem catholicam, cum impia illius commiscent philosophia, susque deque
terram cum coelo , ubique versant. Et quod alias ex alijs nectentes ambages δε nugas,. inserunt. Si Angelus est anima coeli. Ergo motus circularis erit,non solum coelo,sed etiam Anselo circularis. Satis fatua sequella. ex Aristotelis tame supinitate derivata. Oportuit enim istius,constitisse, Angelum estit animam. Coeum esse sphericum , coelum in circuitum moueri. Quae Omnia sunt controueri, . Sed hosce supinos philosophos ommittamus.Sacra quidem Biblia sni memoria fallat) nullo loco,vel
negant, vel astirmant,coetnm, stella sue,aut mudum, animata, vel inanima esse. Atque ideo
sine piaculo, aut impietatis periculo, potuere Theologi, hac in re, in diuersas ire sententias. Nobis quoque liceat, quae ad maiorem Dei gloriam,magis faciant Fidei catholicae non repugnent,ammaria in saluti non Ossiciant, con.
templari. Itaq; dicamus, non solum attra , de
sphaeras si modo sphariae vitae in coelo sunt &coelum totum elle animatum, no Angelis, qui Mentes sunt,sed animis. At ne mostrum cum Peripato mundum faciamus, cum Aristotelemet ipso,saniore doctrina,cum Platone, senioribus cunctis,& Graecis,& AEgyptiis, & Chaldaeis, mundum totum anima esse praeditum assirmamus. Vnde sequitur, non solum cetios, partesque eoru,sed elementa etiam quotquot sunt omnia, parietq; eorum singulas, a totis suis non auullas inimata esse. Sed positionem hanc Peripatus non admittit. Sed mutris r tionibus,uti illis videtur,satis acribus eam oppugnant.Aiunt namque ex Praeceptoris. Praeseripto. Si animatus est mundus, animam eum habete est necesse. At anima est actiis corporis physici, organici, potentia vitam habentis. Mundum autem , & corpus, de pbyscum esse concedunt,organicum, & viventem , esse negant. Haec ergo duo discutiamus . Animi haec Aristotelica destinitio, non videtur,msi ad animum plantarum pertinere. Hae namque sita, l& omnium consessione. vivuntra organicudiabent corpus.Organis nimirum talibus, piuqualia,vitς beneficium sit scipere , & vitet in Pnia queant obire. At ad animalium animos Mad humanas animas, nequamquam pertinet haec desinitio . Nam de haec vivunt sanὸδε viuere pollunt, de instrumenta corporis trabet, ad vitam obeundam. Qua in re, de bruta de homi nes,cum stirpibus communicant. At bruta Aristotelico dogmate, praeter vitam,dc instrumenta, de motum habet localem ode sentiunt. Quorum,neutrum, in dem nitione est compreliensem. Homines vero, si ipsa bruta,& gloriae desiderio tanguntur in rationem, de intellectu possident, idq; per animam . At nulla holum in deiunitione fit metio. Desinitio ergo haec, inanimis etiam notis, tam misella, tam mansa, nihil animo mundi oberit. Ne igitur eam nobis ob sciant. Addamus. coelum, sphaerae coelestes, altra, sunt animata, de vivunt. Hoc Aristoteles docuit. Theophrastus , Se Alexam der confirmarunt. At quae nam habet cadum
organa,ad suam vitam nece it ita a 3 Recentio- Ium, e Peripato, non pauci,contra duos illos suos veteres, Philoponum . . de Simplicium. multas algumentationum sotina nugas, cones tririerunt, ut destruerent , astra, non audire,
non videre, nullos habere sensus. Haec prςcit pua eli. Quia organa videndi,audiendiue,aut sentiendi, nulla tenent.Si organa, ad sentiendum,dc vivendum, tam sunt necessaria. dc c lum de sphaerae, de astra,nulla habeant organa, ua philosophica ratione principi suo conce-unt, illa elle animata, de vivere, de actiones obire, quales animaliaδε plantae obeunt Vel principem ergo errasse. vel se ei rare sueatur est necesse, dum cum illo non conueniunt. At virum, vel se se, vel illum, cum Peripati in
gnis illis, quos appellauimus,Coryphaeis, in
errore versari eligant, non tamen conscient, ad vitam omnem,instrumenta elle necessaria.
quando astra, sphςrae,cetquin,quod negare soauden , Vivunt, organa tamen habere vlla ipsi pernegant, Sed vivitra anima quaeque, de animus quisq;. Vivunt in intellectus omnes. Visiuit δε ipsamet vita prima δε in mundo intellia gibili vitae omnes μ omnes essentiae. Et quae cumq; in Deo erant vita,& ea, quς ipse asserit supra extimam lationem vitam degere Opti mam,dc sussicientissimam toto aeone, nullis ta
193쪽
men praedita esse assirmare audet instrumetis. Cu ergo tot entia, & supram uisana, Sc mu dana sine organis vivant, cur in m udo,vitae organa requirant est in mundi permaximis partibus, coelo,sphaeris, astris uitam ponunt, non Ponut instrumenta , cur in mundi corpore toto, instrumenta expol)unt e Si in coelo, in mundo toto, organa vivendi, non sunt neces laria,curnam in elementis, si vivere debeant,erunt necessii ria e Si uero neque in illis, neque in his
sunt necessaria,cur elementa negantur,aut viuere, aut uiuere posse, hac sola ratione,qubdumendi instrumentis careant f At, & quo modo id sciunt, elementa organis carere uitae e Non enim omnia uiuentia , uentres habent, aut corda, aut iecinora . sed sua cuique sunt proportionata. Nam & Plantae his carent, &tamen uiuunt. Et animalia itidem multa, sine his, aut similibus vivunt instrumentis. Omne enim eorum genus, suis formis, suis actionibus, suis uiribus, sitisque essent iis ea habent proportionata. Quid ergo vetat,quin elementa etiam sibi habeant uiuendi instrumenta proportionata Quae, nos quidem non cernamus, nec cognoscamus, ipsa tamen habeant. si ad vitam sint necessaria ς Aut si non nece II ria, non habeant .cur stultra a nobis exiguntur. Sed Peripati rationes hae, cum nihil concludant veri, & ex manca illa, animi deis nitionesnt proseche, nullius sumo hac in re, momenti. Nam & alias longe veriores habemus, illis contrarias, quibus mundi animatio confirmetur . Mundus, corporum omnium est peris ctissimum . Ergo & formicarum,& blattarum
corporibus es h persectius, & aliarum,istis modi, line numero mundi quisquiliarum. Quae animatae sunt, & animo, tibi proprio, quaeque
viuunt. Cur ergo corpus persectissimum omnium, animo careat,& sit cadauer Elementa,
quae mole sua, quae persectione sua, & mundi molem replent, ela persectionem adimplent. cut suis animis carebunt/Optime Theophrastus pronunciauit, Sine animo nullum corpus est honorabile. aut preciosum. Et Alexander, praestantius esse animatum corpus, corrore inanimi.Si elementa careant anima, nullius precij, nullius prinstantiae fuerint. Et mundi corpus totum, parte altera persectum erit, parte altera imperfectu.
parte uiuens, parte emortuum. atque ita monitium euadet. Elementa igitur ipsa quoque, seu organica sint, seu inorganica,& uiuunt, &sunt animo, suo singula praedita. Ad haec, si
blattae illae, si reliquae quisquiliae, si plantae, si
t Zoophvta,a mundo,& else & vitam obtinent: Et nemo det, quod non habeat 2 cur mundus
animum det,quem prius non habet ipse' Cui terra praebeat id quod caret ipsa Cur aqua,
cur aer, uitam in dant, aliis: ipsa nequaquam eam possideant 'Si respondere cotra, nihil veri queant,rationibusque his cedunt 'dubitentat tamen, an unus tantum sit mundi animus,&an per partes singulas principes, singuli sint
nimi rogent, respondebimus cum Herme te . cum rat One, unius mundi, unum esse animum . Partes quoque eius principes proprios sibi habere animos assit mare non dubitabiamus,ab illo uno veluti euulsos, Alio'; ab his mimus principales, & ab his alios usque ad minimos. Exemplisque id confirmabimus.Nain animantibus, in stirpibus, animalia alia i
nascuntur quaedam, animis propriis praedita. vermes, scilicet, muscae insecta, non unius generis in boue, in equo, vermes innascuntur sipe. Dum in eo vivunt, bovis, equi, animo viue re, dici posse videantur. Sed inde excreti,uiuere aliquandiu extra etiam conspiciuntur. Non
sane amplius bovis animo, a quo sunt longe posita sed proprio. Quid ergo si exemplis huiusmodi innumeris experientia docet, posse
animum, ut ita dicam,minorem, in maiore nimo bovis generari, & viuere, nonne etiam
ratio ex his experimentis ducta, formari potest simillima, in mundo animato suo proprio animo, partes eius singulas, singulis suis anumis esse animaras . Sus una, saepe decem, saepe plures in se generat sinitos . Duma conceptu illi paulatim efformantur, sicuti alimento matris, aluntur, augescunt, & membrorum figuras, tensum acquirunt, animo matris vivere videntur quoque. Sed membris iam figuratis proprio quisque animo iam vivit, quod partus indicat. Uenit tamen ab initio,ab uno in tris animo,unusquisque. Sed diligentius loco commodiore, ob quasdam quas habet in se dubitationes, res haec eadem erit tractanda. Quid vero illa quam Zoroaster,suique sentanam animam vocavere, eadem ne est cum
hac mundana An sorte haec ab illa est diuersa
,, Quod anima ignis, potentia patris, exuis flens lucidus,M Immortalisque manet,&vitae domina est. ,, Et tenet mundi multas plenitudines si .
De mundana videntur esse pronunciata, Quoniam eius sinus multos dieitur replere . De sontana vero dicantur alias illa. Μετα ο πατρικας λανοίας , ψυχη
o Post vero paternas cogitationes anima ,, ego habito. Calida animans cuncta. Conceptus paterni Zoroastro sunt ideae. quae igit
194쪽
quae cum sin t in paterno profundo anima statim post ideas ibi habitat ,hoc e st,amniet idea,
essentia,vitaque & mens ipsius animae. Atque ita videtur haec anima, non mundana, sed supram undana el . . diciturque animare , non mundum, sed uniuersa. ea nimirum etiam quae supra hunc corporeum mundum sunt.
qui creditus est terram in sui medio positam circumquaque, summa sui octaui coeli superficie ambire. Sed supra hunc alia cognouit ecse Zoroaster, nimirnm lumen & ignem , quae
etiam a sentana anima animarentur, simul cum aliis .Canit enim de ea.
,, Abunde animans, lumen, ignem, aethera, is mundos.
Quid autem haec sibi velint, haud ab hine procul paulo post fiet mani sellum. Satis hie
esto, differentiam Ostendisse, mundani, atque sontani animi. Si quis autem aiat. Mundus non e est corporum omnium persectissimum hoc nemo inficiatur. Nonne etiam corpus
pei sectissimum est in se, & sibi sussciens, cum
nullo egeat aliunde corpore e omnia cocedemus . piae terquam nubd etiamsi nullo egeat corpore,ideo nulla re alia indigere.Eisse namque , & seruari, & in conseruatione perseu rate,sui iplius natura, minime potest. Demonstratum enim iam antea est in i anarchia,co pus nullum, corpus mundanum ipsum, agendi uires nullas, patiendi tantum habere uia Tes . Per quas continue diuidi ad minima usque possit. Non ergo uti corpus est, sibis unicit. Vt seruari ergo in sua essentia posset, superiore ac potentiore natura alia opus habuit. In corporea nimiru, quae tamen in ipsum
non dedignaretur penetrare. ipsumque per singulas partes,& principes, S minus principes , & minutas etiam particulas contineret, uniret, uinciret, omnium ellet vinculum in.
dis lubile . Corpus namque Omne ,& mundanum etiam, sui naturaeit &diuisie,& ea
tile,& palles habet a se inuicem solutiles,lparsiles. Si singulae mundi partes spargerentur,
nec mundus totus, nec partes eius consisterent. Vt autem consisterent Opus habuerunt, ise se quaeque in sua essentia conseruare. A l pactilibus se ipsis, id consequi non potuerunt. Anon sparsili ego alio id beneficium suit adipiscendum . A corpore ergo alio, nequaquam; nisi in infinitum abire uoluit: Ab incorporeo igitur. quod tamen ellet corpori accommo dabile. Accommodatio haec, unio quaeda est, incorporei cum corpore. Hanc autem esse, non aliam rem quam animum, est antea de monstratum. Mundi ergo corpus, ut mundi corpus elle, & esse perseueraret, animo opus lhabuit,qui ei iungeretur. Animus autem ipso sui esse , sua que praesentia, ria efficit. Animat, vivificat. mouet. Nisi enim adesset corpori, ipsum non animaret. Si non animaret; uitam ei non praeberet. Si uiuum ipsum non redderet,neutiquam moueret.Si non moueret,par tes eius non uniret. Si non uniret, neque eas
insimul vinciret,Si non vinciret, neque uinculum earum esset. Si ninculum earum no esset, Sympathiam inter se,mundi partes non haberent. Si Sympathiam no haberent, inter se ininuicem non paterentur. Si non paterentur,neque etiam in se te inuicem agerent. Si non ageret,nulla mundi pars generaretur, nulla corrumperetur. Nulla ergo esset rerum gener tio, nul la corruptio; nulla etiam mutatio,nulla alteratio.Corpus tantum iners iaceret mundus,ac uere cadauer . Si animus eius eum totum non ita circumseliaret, & inspiraret,&introspiraret , dc prosperaret totum, singulas eius partes magnas paruasve uniuersas , non alii et ac animus brutorum , eorum corpora, perspirat omnia etiam minima, & ita ea de animat, & viviscat, & mouet, ipso sui esse ac
sua praesentia: ut nulla sui pars non animata, non vivens reperiatur. Animus ergo mund nus, ita mundano corpori est connexus, ut mundum essiciat tam ornatum, unde κορ emeruerit appellari.
Finis Quarti Libri Pangbcbiae.
195쪽
Ria animorum genera posuerat , Hermes . Diuino
Alogorum , ratione scilicet carentium . A quo sonti fluxit ad posteros pila lo
rum ea distinctio, ut anima,alia esset ration lis, alia irrationalis . Communi hac omnes usi sit ni partitione . Platonici soli, primam partem , quod iam dictum est , sunt repartiti in Angelicas, in Daemonicas, in Heloicas , in
Humanas .Reliqui humanas tantum eo membro collocarunt. Cui contraria aut contra
osita omnis alia ellet , anima, irrationalis ,rutorum scilicet animalium Omnium, nec non etiam earum quae stupibus vitam prae
Nobis uero distinctio haec animi ration lis , & irrationalis minime probatur. Nullum enim animii tui natura irrationalem esse existimamus. Neque enim rerum ordo a nobis constitutus , eam admittere uidetur posse . Quia nimirum omnem animum ab intellectu esse est iam demonstratum . A mente ergo eroductrice, quo modo res amens prorsus, ii ne medio presertim prouen ire potest Vel si aliunde quam a mente erunt, a mun dano animo elle , est necesse, quod Hermes docuit. Neque tamen,irrationalis ullus animus euadet, quia sit principis mundani animi pars quaedam,vel reualia. uel recens geni. ta. Ille enim cum omnium mundanorum a nimorum sit maxime ractionalis, & totus per otum ratio existens , quo modo a se reuelli partem patietur irrationalem e vel quomodo reuelli poterit ab eo id ,quod in eo non erat e Neque ea revulsione , reuulsa pars, in dimi. nutionem essentiae abit, atque ideo in irrationalem ellentiam non abit. Si uero recens diu catur in eo, & ab eo genitus . cadet quidema suae causae identitate in alte litatem , sed identitatis aliquid, quod toties est demonstratum, secum auferet. et similis illi, & dis.sundis euadet,eiusdem nimirum cum sua causa naturae , sed gradu demissiore. Ergo rationalis minus. Sed minime erit irrationalis,&ratione uacuus.Clamabant hic illico Peripatus uniuersus.omnes litteratorum greges.Clinmabunt non minus scholasticorum Theol gorum sorte scholae omnes.Tolli hoc dogma te differentiam inter animas hominum, ac brutorum. Fore bestiarum animas etiam immortales. Misceri,susq; deq; antiquissima dogmata,sapientibus omnium gentium comprobata. Fidei quoq; catholicae aliqua fortasse inre,aliquaten' derogari. Cli Theologis nostris, bonis ac factis uiris,prius & placidius agam'. Nostra positione, si nihil eoru quae obiiciuntur succedat: fidei vel minima in recula nullum fiat praeiudicium . Animae humanae dignitas integra seruetur et maior Deo gloria resultet
candidoanimo viri, cur eam non admittant
Quid ex eius admissione succedere queat, v ex pre-
196쪽
ex presenti disputatione erit mani sestum. De animis brutorum multa est in sacris Bibliis mentio. Nusquam tamen res mi an da) eos irrationales appellari reperies. Nimirum vel quia spiritus Domini, cuius dictatu Biblia sunt exarata . illos spreuit, uel ad salutem animarum humanarum , pertinere non putauit, an ii rationales, ve, irrationales eciant ,au nuncuparentur. Dictum quidem est.
,, Equus . dc multus , quibus non est intelia ,, lectus idque verissi inedictum. Sed intellectus, de ratio , res sunt inter se diuersissimae . Quod Aristoteles in excitericis,haud satis certus,aliquando innuit.QIando ait intellectu terminos cognosci. Sed id ipsum postea consedit, quomodo ratiocina. tiones, intellectus appellat , cognominibus variatos. passivi, possibilis, materialis, dc reliquis . quibus rem hanc uniuersam penitus
consedit. Quam tamen musticus clare amperil erat. Intellectus partum elle rationalem animum , atque eius rationem sepius replicando. Intellectum brutis sacra pagina negat, rationem negat nusquam . Si id ita sit liceat nobis , de brutorum animis ex nostris sundamentis philosophari. Quando praesertim de his animis, nulla est Theologis cura commilla. Nos igitur, cum Philolophis . si uulsorte se se opponant amsius condisputabimus. Quid ergo dicitis philosophi . Brutorum animi, sunt irrationales . Nonne F Ita . Quo moaci id probatis Vobis namque si philosophi sitis , sententiae uestrae ratio est reddenda. Cur ea res ita se habeat, eausa est afferenda . Quam igitur uel ratio, nem sententiae, vel rei causam affertis e Sirespondeatis, ita omnes philosophantium sectas sensisse , ae docui ilia . Dicemus nos, id non elle ad scientiam satis. Arbitrium illorum , non rei causam affertis. At burium a
tem nostrum,Rei uel essentiam, uel uires, uel actiones, non minuit. Aliquid igitur eli aD serendum, quod nos doceat, animos brutorum reuera, uel inessentia, vel in uiribus,vel in actionibus uacare ratione. Sed antequam in hane arenam descendamus , aequivoca, in hae disputatione, fugiamus illaque omnia , ex ea fugemus . Graecis, rem dat dupli.
Cem. Urationem uerbis prolatam, & rationem, intrinsecum, ut ait Plato , cum se ipsa animae dialogum, Dianceaeque per termino S, negantes , affirmantes, colligentes, separantes , temporarios discursus. αγον , contraria duobus histe, nobis dare debet . Nimirum quod oratione creat,quodque careat ratione , dialogoque animae in trinseco.
Latini sicuti λογον , duobus ualde inter se
diuersis nominum significatis exprimunt or tione, & ratione. Aλεγεν, non nisi uno uindentur polle exprimere, irrationale si dicant,
rationi tantum , contrarium dicunt, non
itidem contrarium orationi . Aliud quoque Graeci dicunt ιν, id quod non est - λεγ is secundum rationem factum. oratio hienihil habet rei . M,Pν igitur triplici apud
Graecos est significatu . Quod oratione careat, quod careat ratione, in animae dialogo. Quodque caret rationc in actione aliqua. t rationale priori non est contrarium . Contrarium eth secundo, ac tertio. Quando igitur Hermes , Animi tertium genus posuit Aλογον irrationale , haec tria potuit in serre . Quid
ergo ait Brutorum animos Omnes , omnibus hisce carere tribus e Λn duobus An uno id enim necet se est ut sequatur, si bru-
totum omnis animus sit ἀλογος , uel uno , trium horum carere tantum , uel carere duo. bus, uel carere tribus.
Haec igitur singula perpendamus. Esto primo unum quod de euidentius uidetur elle in bratis animis a γον , quia careant oratio. ne. Uel neque haec carentia orationis , brutis omnibus inest . Omnia uidentur , sua lingita loqui, preterquam pisces, dc reptilia, quae omnia muta ei te existimantur, unde de adagium, pisce inciturnior . Nullam enim haec de se uocem, emittere uidentur , sine qua Oratio, aut locutio serinari nequit. Ranae tamen , dc Tritones loqui etiam uidentur . Hi quidem artificio quodam concha adhibita . si uero natura ita crocitant, ut de inter se, de nobiscum etiam loqui uideantur, quando frequentius crocitando, nos pluuias cauere admonent. Non hanc elle locutionem opportet Peripatus , quia uox non sit, in syllabas, de in nomina dearticulata. At neque nos inserebamus,ranas humana lingua loqui, sed sua. Haec enim eorum deiunitio, sermonis tantum est humani, speciei scilicet unius. Et ne aequi uoco, quod sugere studebamus, implicemur laepius , generalius dicimus .
Lucutionem elle animi sensus per uocem ex- ,
pressionem. Si ranae igitur , animi sui sen-
sum crocitatu illo tuo, semper exprimunt. ea erit ranarum locutio.Si quae reptilio sibilo
utuntur uruntur autem dc plurima, uel omnia,specie tamen differenti & is sibilus illi, si
semper uel amoris uel odii,de irae expressio tu inter se,tum contra nos, cur non iuste dicetur,eorum esse sermo .Quadrupedum uero.
sere nullu oino mutum est. Suaque in specie. Jsuos habet latratus,hinnitus,hoatus, balatus, mugitus,rugitus, similesq; alias uoces,ebus animi sui palliones, ita inter se se exprimul atq; homines,inter se tuo sermone. Ac sorte etiam
197쪽
eommodiore , & generaliore , quam inter homines , sermonis viis . Boum enim una species, variato nusquam boatu suo, per uniuersum se se intelligunt otbem . Equi itidem
omnes suo nitritu, Leones rugitu, Sues grynnitu, ubique terrarum utuntur suo . Homines , ad loci paruam variationem noua opus
habent sermonum disciplina. Ac saepe talium, ut suavius habent pecudes, quam homines loquantur. Quorum multi, plurimis regionibus, de veteris ,& noui orbis, uoces tuas vel nulla, vel sere nulla dearticulatione flectant. Flectant autem aues quaedam eam ita, vi longe sit humana quavis dearticulatior , vatiaque suauisque magis . Quam ipsae non minus toto orbe intelligunt, quam homines quique suam, de dulcius resonant . Cur autem Aues quaedam, Sc homo solus, vel etiam Hiena,voces suas in articulos varios flectere, ac scindere sciant ; id in causa esse remur. Quod oris palatum superiorem, quem anato. mici, ob coeli similitudinem uranis cum vocant , in fornicis figuram habent concameratum. Qua spacii concauitate, lingua nostia liberior est admotum , de in omnes partes, flexionem. Quae res in homine est manifesti sesima, tum in iis auibus, qu suo naturali garritu vario, atque cantu, inter se colloquuntur, tum in iis , quae humana effingunt locutionem . Reliquis, quaeid non pollunt, vel ut nostrum non est satis concameratum , uel lingua breuitate, longitudineue , crassitie aut tenuitate, ad eam euolutionem est inepta . Sicuti brutis reliquis , uraniscus est pressus nimium , de nulla camera sermatum . Haec de primo alogi significatu . De quo si Hermes voluit dicere, non sati splene, verum videtur attigisse. De secundo uero , animae dialogo , Se interno ratiocinio quid dicendum Nullis
nuuantium animis conuenire. τὸ ν irrationale . Omnes enim animantes ratiocinio
in se uidentur aliquo uti. Quod ex actioniabus eorum veteres multi, de comprehenderunt, de comprobarunt. Inter quos , grauis author Plutarchus , dc eum secutus,gr
uior philosophus Porphyrius , in nuneris
omnis animalium generis , comprobarunt exprimentis . Aere tum, Marinorum,Aqua
lilium, Terrestrium , quadrupedum atq; se pentium. Quorum sere nulla species est,quae non sit ostensa , ratiocinio vii , tum ad vitialium cuique rerum adeptionem, de consectationem , tum ad vitationem, de fugam earum . quas noctuas sibi esse senserint. Tum etiam ad virtutum quarundam ostensionem, fortitudinis, temperantiae, castitatis, atque illa milium aliarum. Et ingenii mirandas quaia
das vires , tum in sentiendo , tum etiam in praesentiendo. Et actiones ostentant pleraque Ecactus quosdam animi, lonpe sagaciores, quam vir ullus quantumuis cordatus, de vafer in opus unquam dederit. Quae res quidem omnes ostendunt animos brutorum ,
non solum dialogos in se ipsos iacere, verum etiam , ut Plutarchus ait, syllogismos. Quales , nedum vulgus hominum, sed aliquando philosophi quoque exercitati nectere non habeant in promptu. Exemplis huc ex utroq;
auctore transcribendis , non immorabimur.
Inde, ubi plurima sunt, siquis cupiat, sibi
capiat . Nos cum ipsis, de cum antiquiore Pythagora ita concludimus. Animalia, quae vel 4μοφορικύ λογω, prolatiua oratione, vel Dδιαθέτω intrinseca ratione utantur, ea mi ni me elle posse irrationalia , άλαγἀ Ea au- , te inesse ea omnia, quae sensu, de memoria 'sint praedita . Memoria autem nulla sunt , sunt , qua aliqua , non polleant . Omnia namque, de proficuorum , de nocuorum recordantur . Hoc autem nihil aliud est,quam prioris termini , sensu percepti , cum posteriore, collectio , de coniuncito. Hoc autem ratiocinii est opus, de animi intra se ipsum syllogizantis munus . Sensus autem , qui sese in memoriam sundit, de sua imagine eam figurat, cognitio proculdubio est . Omnem autem cognitionem ab intellectu primatio, in res inseras omnes descendere , iam antea est ostensum. Ab eo namQue cognitionis, notitionis quidem fit in fluxus in essentiam,vitamque primas. Qui in intellectu perficit ut ita , ut non solum sibi ipse sufficiat , sed
in animum a septo ductum, eam tranSsu dat , non eadem uti docebamus , quae in ipso erat, excellentia sed gradu in seriore . Omianis autem animus. excipimus nunc,ob cauissas quas diximus humanit)intellectus est proles uel mundani animi ,est portio. Quocumq; iid intelligatur, modo, omnis animus est rationalis. Sed homines,id sibi diei dedignaniatur.Quia uideantur bruta sibi comparari. Ita de principes cum plebe. Diuites cum pauperubus, scientes cum ignaris dedignantur coli qui.Quasi ipsi prporiam ammittat dignitatem illi,sibi surrepta dignitate, ea augeantur. Ita fiet inter homines, de bruta,ut si haec quoq; ra . tionalia sint, homo de dignitate sua deiiciatur.Sed philosopho no sunt haec exhorrenda, si uera sinitiin' silla, penitus sunt abolenda. iQuaestionem igitur repetamus. Bruta animalia putantur, irrationalia elle.Quod ζcareant oratione. λογω, scilicet , Ioratione prolativa. Quod itidem caretit , λιγω ἐνλalisia ratione interna , de animi
dialogo, de syllogismo. Vtiumq; hoc esse siti iv 1 sum,
198쪽
sum innuneris experimentis viri illi deinon-ltrarum . Loquuntur enim praeter pisces ,& quae diximus reptilia , animalia omnia. Non quidem humana lingua, nec tum sorte dearticulata , loquuntur tamen sua specie quaeque, prout ei sermonis instrumenta sunt
tributa a natura cuique . Voce enim , &lingua, eas animi passiones exprimunt, quae intus latent. prout & nos facimus, & Scythae de Indi, & reliquum omne hominum genus. An vero quia sermonem illorum non intel- .ligimus nos, non concedentur ea loqui e Athac eadem ratione, quotuquitque hominum est, qui plura duobus, aut tribus, aut etiam quatuor idiomata calleat . Quia reliqua totius orbis innumera, non percipiat , homines illi non dicentur sermone uti ἰ vana haeci est ratio , nisi sorte ita intelligatur, ad sermonis humani comparationem, bruta non vi deri loqui, neque quo ad de articulationem, neque , quo ad significationum claritatem,&litudinem, quibus tam varias artes, tam varias tractamus scientiasQuod illa neque ut, Esto. Sed haec non est in eis aut orationis, aut rationis omnimoda negatio . Sed maiore tantain differunt, & minore . At alia ex par
te, quotus quisque hominum est, qui sine disciplina , & ea quidem laboriosa, aut aliam,
aut maternam linguam , aut scietiam calleati' aut artem. Quae omnia sine disciplina ulla ,
bruta animalia, & callent, de operantur.euidenti satis ratione . Nam opera,quae animus
bruti peragit, duplicia videntur esse . Vel enim agit, circa se ipsum , & quasi in seipso, vel extra sie ipsum. Circa se ipsiim dico, eum animum agere, quando ipse, corpus sibi ipsi fabricat, de quasi domicilium sibi constituit, in quo habiter. Quam rem longa satis disputatione, Plato atque Aristoteles Mystici comprobarunt , corpus inquam suae speciei proprium , sibi quisque fabricat animus. Visi animus, no equi corpus, neque Leonis animus
Asini sibi corpus domicilium construit . Et se eo quasi circumuoluit, illud tamen uiuificat,
nutrit, adauget, conseruat. Aliquo, Deus bone , artificio siqua arte ' inertati te,inerra
bili sere, stabili certoque, & pro materiae copia, & qualitate, semper Ordinato,ieriatimque contexto. Nam aliter sane ac cernamus
vermes illos sericeos, eodem semper tenore,& pastum suum sumere, & ei indormire tot dies, deinde filamenta ex se pro tu re: exinde nere incipere, vescicis i e se obsucere tam' densis , ut perspiramento aeris excluso, in eis kandem emoriantur . Et in volucrem versi inde erumpere: & prolem, in annum matu ram fructum, de se relinquere. Haec ipsis oculis percipimus. Alia in ventribus caecis,atque in archanis uteris , eadem opera, idem opus efficiunt, summa ratione omnia consecta. Secundum operis brutorum genus est, quando scilicet extra se, aliquid summa itidem rati ne operantur . Ut aues plurimae suos nidositae tarmant, ut humana ars nulla, id queat vel imitari, vel assequi. Quid sartuum partus , tu amina, nutrimenta, curas enumeres esi possis . At haec quoque admiratu potius , qua obseruatu quis possit consequi. Quae om
nia summa effecta eile ratione, nemo sanus via detur negare polle. Attamen duo sunt etiam antiquitus ad hasce rationes obiecta. Alterum , quod videtur Axioma. Vno contrario in natura posuto, poni est necelle, & alterum. Itaque ii rationale animal detur, homo, damon , Angelus , necesse est etiam irrationale ani mal in natura reperiri.bAlterum, quod, quacumq; a Pythagoreis, a Plutarcho, a Porphyrio, licta&adducta sunt ad demonstrandum brutis a. nimalibus rationem inelIe , id totum naturae,& non animi opus elle. Ad quorum primum respondemus.Verum
vi plurimum este, duo contraria in rerum v niuersitatis generibus reperiri . Non tamen in omni . Nam verum est, reperiri rationale non tamen uerum est inter animalia reperiri irrationale. Alioquin necelle esset, quoniam animal vivens reperiatur, reperiri etiam animal non vivens . Animal sentiens,&animal
non sentiens . Animal quod nutriatur , &animal quod non nutriatur. Et animal quod
senescat , & aliud quod non senescat, &isi.
milia alia concedere, est et necesse absurdissi ma. Est tamen in rerum natura aliquid irrationale . Ea nimirum omnia, quae a sua integritate avulsa, & diu ulla , non amplius beneficium quod prius habebant sentiunt. Quae
ideo e mortua etiam debent reputari . Sed quando cum suo toto vivebant, quia nihil in
integra natura caret ratione: ratione nimirusua propria, de uiuebant ,& nutriebantur,&sentiebant, & pro eorum natura etiam intelligebant . verissimum enim illud Stratonis physici dogma fuit. Nihil viuere sine i ensu.
Nihil sentire,aut cognoscere sne intellectit. Omnis namque cognitionis sontem primarium demonstrauimus iam antea , elle intellectum, sicut vitae, ipsam vitam, &esten tiae ipsam ellentiam. Et unitatis , ipsam ci tuique Idealem unitatem. A quibus superis principiis , in inferiora omnia, Animos, naturas , qualitates, Grinas,corpora, tescendu propriae cuique de unitates, & essentiae, & vistae, re montes, & animae ,& naturae ,& qualitates &sormae. Quibus ornantur corpora , de
Pulcherrimum ei licitur,hoc uniuersum. Quae
199쪽
autem illine descendunt, ratione, ratione carere pollunt diei e Sed secundum illud hoc
loci obiectent. Ea quae in brutis a ratione at- 'ue animo uideantur proficisci, non animi es.se opera,sed naturae. Haec ratio ex Peripato frequentissima uenit. Sed qua ratione veniat non satis notum . Naturam enim , quid sit ignorant . Natura inquiunt , est principium motus, & quietis, in eo in quo est . Principium hoc duplex . Materia , ct forma. Quid ergo Materia ne in causa eii, cur vulpis, in transitu fluminis, gelu obducti , Syllogitet
an tota eius aqua sit concreta , an uero non;& Syllogismo facto , ut Plutarchus ait, uel transit uel regreditur'. Pecus autem cur non eundem faciat Syllogismum, aut Animus,materia est in causa. At his omnibus proxima materia est caro, humores. Media, ipsa et menta, primissima materia eorundem ea erit, quam primam vocant, & omnibus subiectam faciunt. Sed materia non videtur tam exactam differentiam in haec animalia poste sacere . Ergo eam faciet altera natura, serma'. ipsa. At animalium forma, quid nam aliud, quam animus ipsorum est vulpinus animus, vulpias est sit ma . Equinus equi, Leoninus leonis, ex communi uidelicet philosophantium schola. Secus est apud nos, sicuti postea si
patescet .vel ergo animus brutorum dicatur illa edere opera, quae uiri illi recensuerunt, sue natura ipsorum esticere soleat , Asine ratione fieri, nullo modo poterunt dici. Nam& natura,recta admodum ratione opera sua cuncta peragere uidetur . Vnde illa tot Ari. stotelica fere axiomata. Deus, de natura nihil frustra Aciunt, hoc est nihil sine recta ratione. Natura semper ad aliquem finem Ggit. Eorum quae a natura fiunt, nihil est in ordinatum . Natura semper intendit,&Ω-cit optimum. Natura nihil facit casu. Na tura semper melius desiderat . Natura nihil
agit temere. Et his similia non pauca . Quae cum ita sint reuera , & ea Omnes fateantur, quia nam horum , sine ratione, aut irrati Onale poterit dici λ Si horum, nihil est irrationale , cur uenit in mentem Philopono, atque Simplicio, & aliis Aristotelis interpretibus, & concedere, de asserere Naturam ecia, αλογον; rem itrationalem e Sed miror magis Proclum, qui quamuis de m gnis ellet Platonicis, qui omnia ratione ab opifice facta. esse contendunt; in eandem ue nisse sententia , ut Naturam fateatur esse αλογον , irrationalem. Sed quaestio haec , non ante finiri potest, quam cognitum si,&demonstratum , Quid ipsa sit natura. Quatn nos ab animis uenire , usque inde ab initio, posuimus. Et eius tractationis foret legitimus
Locus, iste, eost animas proxime, si satis sine curre latiuis suis intelligi posset. Diximus
him superius, inter entia,alia esse incorpora penitus, alia penitus corpora, media uero inter haec elle duo, incorpora corporea . Et ini hoc genere esse animum. Alterum esse corpo reum incorporeum . In quo N*turam rei' nimus , & qualitates , ct formas. At scuti non cognito corpore non satis animorum adhuc explicata ratio,quia dictum sit, eos corpor , S attingere, & ingredi, & uiuiscare.
Multo minus naturae atque aliorum,quae com
pus necellario habitant , & sine eo esse nequeunt, No satis eorum & essentiae N vires, &actiones poterunt cognosci, nisi prius explicata corporis totius, & essentia, & proprietate . Neque id fieri videtur tecte posse , nisi corporum principia cognoscantur ante. Non ergo retum ipsarum , ordinem nobis peruer-st, Sed docendi ratio cogit , ut a porposito ab initio ordine , paululum disice damus, ita tamen ut ab eo,quamuis alia agere uideamur, minime discedamus.
AN MOTATIO R. P. IACOBI DE LUGO.
a ruunt Theologi ut ea quae sent ab intellecta animum habentia, non possint esse irrationalia , nec vult ratio adducta a philosophantibus , dicentibus , intelligentiam habere se aeternum , cum sit rationatis , non tamen ea necesse, ut producat talem effectum , qualis gsa es: moniam diserentia es inter agens naturale , cst agens per intellectum in hoc , quod agens naturale agit talem es cum qualem potin , agens uero per intellectum , scut decet, se vult , o quando . Non enim Medicus dat medicinam infirmo , quantum potes, nec semper , sed quaentum vult, ct quantum expedit; cum uri Iur tutelligenua , animus, vel mens sit agens per intellectum non ea necesse , ut agat
200쪽
Verum e a posea , quod in sacris litteris non reperitur haec uox , t Amma brutorum sunt irrationales , o Gantur hoc uocasulo , reperitur tamen aliquod verbum equipotens irrationati videns Iudae lici dicentis , rauaecumque naturaliter , tanquam multa animalia norunt,corrumpumur. Declarant sacri scriptores, ut ter haec uerba significetur eorum cognitionem expertem ess ratione, secognitione. Iuralis dicitur prout Huiritur contra rationem .
Theologi volunt quod usi es intellectas , ibisit , erratis, Erecontra, o negativa quomodo glossi Dauid dicit in equo, is mulo, non esse intellectum,concedetur di esse rationem Zimp num Latini. lite fieri sicut equus , ct mulus sequentes appetitum sensitiuum, se uiuentes iura brutatium in quibus, non sintellectusper quem possunt raserenare Vpetitum sensitiuum, Expositores vero hebraicam titeram fruentes,qua ait, non ese equus, o mulus, noniHelligentes in lora, ct feno os suum ad claudendum , quoniam equus, ct mulus si intelligerent causam huius clara misgauderent.Ε πιυνι enim ab homne multum nobilisnu quirunt ergo nonsent rationalia,bruta 1 O. Non negant sacri librι animalia bruta habere alluam multigent iam , υτ eu strianum in libro Iob. cap. 33. mis gallo intelligentiam dedit Z Vbi uolunt sacri scriptores, ut intelligentia sumatur pro quadam extimatione secundum quam gallus animal notus, o domessicus,ad modum intelligentis queretur, quoniam Usa eius naruralis simario ab intellectu duino datur; si hoc autem, uideturgasius quanda miluuaenem intelZigentiae habere , quod determinatis horis in cantu prorumpit ac si cognoscerer proportiones corporum