장음표시 사용
251쪽
huius , atque animo meo sidentis cultus, testimonium aliquod, ex animo promam in apertum, in nudusis omnitus, nunc etiamtibus, O qui inposterumsunt victuri proferam, quo intelligant, quanta leprosequar reuerentia . veneratione quanta . Non solum ob ea quae supra
sunt a me commemoria, verum etiam, obsingulares animi tui virtutes, quae nominis tui colur tale, non tantum aures meas repleui ed hominum celebriorum omnium. Cum virtutes nomino ron et imgeneris intesisto virtutes,sed extra luterati vulgi consuetudinem, eas etiam omnes, quas a natura tulisi tecum; quas continua bonorum morum exercitatione, excoluisti, animumque tuum omani. Et quas ciuilium rerum, patris tui exemplis, rebusque agendis mdentiasumma, tibi compinasi. Et quas rerum naturae coelestium diuinarumque comemplatio
ne es asecutus. Et quas nostra schola purgatiuas, ab asseestibus passionibusique a mi purgo
dis nominat. Et qua his perfecilior essent, quas animi purgati nuncupant. Tanto enim supra humanaverturbationes,aud o animum tuum extulisti, visere sanci catorias attigeris, quas procedente araresperandum est ita te tuas fcturum, ut per eas, Deum ipsum attingas, eique iungaris. Has tritaphii phorum sichola non agnoscunt. Ex archana uenium philoso Iara . E in te qui operationibus, factsque tuis eas es consecutus ,sum agnoscenda ,sunt celebram da ,sed loco ,-tempore commodiore. Nunc huiusce rei testificandae cause, caelestes nostros XIIII. Gros omnes, ab Aethere, myque ad Aerem nomini tuo consecraui, doctrina, aut horitateque tua, eos a detractorumprotege calumniys, σ Marcellus Nobila tuus, hac in re tibi esto comes,&mihi adiutor.
252쪽
dus, quo modo etiam erit finitus e Vel enim , unus idemque est mundus is qui infinitus simul est & finitus , vel duo sunt inter sedisserentes . alter infinitus, finitus alter.Non enim videtur,unus,idemq;, eodem tempore in se posse, contrarietatem hanc recipere. Ex Chaldaeorum quidem alia tis dogmatibus , fatilis est huius rei solutio. Empyreus enim, ad extera in infinitatem expanditur. Ad intera uero, qua, e tribus primu aethera contingit, eo contactu finitur, atque est finitus. Aether vero, qui ab eo contingi tur, coelum dicitur, Quod in octo, aut nouem diuisus orbes , ad extera , qua empyreum tangit,& qua tangit elementa, finitum mundum facit. Atque hie est, cum elementis, to
rus plerisque aliis philosophis mundus . Posia sumus autem nos , in hac quaestione libere versari. quoniam sacri vetetes Theologi limstinus, Basilius, Ambrosius, Chrysostomus. Theodoretus, Lactantius, Theophylactus,&Procopius Gazaeus,in diuersa ab Astronomis, philosophisque abierunt. Quoniam nullus est et in factis Bibliis locus, qui vel de coeloru
n umero, vel de eorum motu, aut rotunditate
certum aliquid pronunciaret. Igitur, cum Astronomis , & eos secutis philosophis codicontemplatoribus, coelestia contemplemur. Et quae indiseussionem venient, perpend
Oυρανων coelum philosophi appellauere id totum, quod Chaldaei, intres aethereos distinxerant mundos. Sed etymon et heris apud Graecorum philosophos, non idem fuit.
Namque Anaxagoras,a uerbo αῖθι,,ardeo deinduxit aethera. Quoniam putaret, astra non aliud esse quam ignes, quibus totum arderet coelum Plato,quamuis de astris sentiret idem,& quod coelum ignis esset, non ab igne aut ardore,sed a verbo alio quod est, sempercurro, etymon deriuauit. Αri stoteles, Platonis sententia comprobata, Anaxagorea reiecta, ipse pessimam, nullis sensibus, nullis rationiabus sussultam introduxit.Coelum, non ignem, non aerem, non aquam , non terram, sed ab his, quintam quandam et sentiam esse dixit.
Orpheus sanὸ Graecae sapientiae pater , & a Childaeis.& a suis videtur dissensisse, cum c
Aethere cuncta circum inessabili prehemis dit . Inque medio coelum , intraque te is ram infinitam, intraque mare. Si aethere coelum comprehendit opifex, undequaque coelum aethere est circumuolutum. Ergo videtur aether hic Orphicus, idem cum empyreo esse. Qui coelum. totamque trium aetherorum molem amplectebatur . Neque vero nominum utriusque, significatio id negat. Nam Empyreus ab igne dictus est, aether ab ardore. Ardor ignis est species. Sed ulterius progrediamur. Coelum Astronomi, in orbes octo prima partitione distinxerunt. Chaldaei in tres aetheres. viri melius, ac verius e virum rursus quam utrique, & melius,& verius, hac eadem de re philosophari possumus Si in Empyreo, siue Orphico aethere, alienum nihil reperiatur. cum eo nihil commiscebitur. Si nihil ei commis retur, simplicissimus erit empyreus mundus . Si simplicis. fimus, etiam sibi sussiciens,& persectus,& nuu
253쪽
la a se externa re is ligus. Nam quod iis, it he
res Chaldaicos, de tres hylaeos , quas in suo ventre gestet & per eos iiique ad centrum om tum tran lear, ad non suo, sed contentorum beneficio facit. At supremum, ac Atrinum suu aethera, qtia ratione ,& quo interstitio ab em-py eo ulli anxit Et quo rectandum a primo &
sunt & continuatum , tum inter se, tum cum
mpyreo,vel biit, Rab hoc, &inter seleparati. videt in tu identZoroaster, cum empy- reum ab primo aethere sepregaret, in id respexisse,quod Empyreus, artiret totus , & totu esset ignis,libi ubique similaris. Aether autem
Primus, non totus arderet. arderet tamen per
interualla , innumeris eius partibus, atque fiammis inter se,& magnitudinibus, de coloribus , S sulgoribus longe diuersis. quae eIus faciem non totam saceret similarem , sed varietatibus plurimis dissimilarem. Quae res eadem feci civisum ircundum it herem,in quo non nisi sex sydera, conspiciebat , a primo illo
distingueret. Sicuti tertium a iecundo.quia in
hoc sex, in illo unum tantum iidus, Idque ab aliis omnibus opacitate , nitoreque pO iusquam splendore longe diuerstrin. Ratio nam que , ex tali sensu eluta, persuadere videtur, Vti quae partis unius natura serret, alia non ser et, ex ei lentia diuersa, diuersitatem serret es.se tuum. Non aliter ac terra, quae serat alia quam aqua. Et haec alia quam aer, testimonio est, tria haec corpora disterentium essὸ subitantiarum. ino haec Herit, satis ut videtur, valida Zoroastri ratio. At non minus valida, haec estialia,confinia terrae,ec aquae,& aeris, sunt satis diuersitate, densitatis & caritatis euidentia. Inter aetheres confinia duo ; interi; primum. empyreum nulla apparent . At sorte respon .deat ipse. Aera Peripato , a Stoicis,in Irra r .giones,eadem analogia est dispertitus. Quo- .niam infima, pruinas, & rores generat. Media res ab his diuersas, nubes, pluuia risimiliaque. Supera vero,ignes S cometas gignit., Atque: ita, non essentia, sed e stret ibitis in oris genitis esse differentes. Neque ob id confiniis , aut:
suismet, aut alterius naturae inter eas interpositos, disterminantur. Sed unum est carpua, totus aer,continuatum . nullis aut sitis, aut alienis terminis interrupin m. lia esse de aetture, totum, unicum esse corpus, nullis aut cogna- itis, aut alienis interstitiis dispertitum. sed regionibus tantum, supela,media, insera lae, renesi Mum tum numero . tum sulgoribus, tum etiam motibus,cogitatione tantum nostra, n5l natura sua esse diuisum. Sed reclamabunt hic
Astronomi omnes, & omnes insimul philos phi. Coelum quidem unius, simplicisque esse, nuum, sed elle in eiusdem naturae urbes plu
res, ac sorte plurimos distinistum. Quibit haud procul hinc occurremus, si prius discit
serimus,utrum aether, seu coelum, corpus simplex sit;an compositum. Simplex esse dixere Umnes, eδqubd esset incorruptibile. An ver compositum esset, satigauit neminem. Nos vero ita dicimus . Si cadum corpus simplex est, vel totum smplex est, vel partibus plerisq; vel partibus multis, vel una. Si una tantum simplex sit simplex dici abs blute, minime poterit.Tantumdem erit si uel multis, vel pluribus dicatur elle simplex. Vtrum igitur totum
simplex revera dies potest e Si coelum simplex
sit una tantum res quoque est. Si una res est,timi latis tota sibi est. Si similaris tota sibi est,
unam tantii ostendit faciem,& dissimilaris nequaquam est,Atcςlum unam ostentare faciem nun ridetur,tot stellarum varietate distinctu. Non est ergo limitare. Non est ergo res una. Non est ergo res simplex. Si simplex non est, compostum est ex pluribus , tot nimirum, quot in eo secies apparent. Aut etiam pluribus, quae prae distantia a nobis nimia non apparent. Ruit ergo hic tota priscorum philosophia de e lis ut plicitate. Celum igitur, compositum corpus est. Quam compositionem . Orpheus indicauit quando, A planem terram
appellauir, Saturnum aquam; Iouem, aerem. Martem ignem, & viceversa Solem nuncupauit igne Venerem, dixit aetem. Mercuriuaquam. Et Lunam Itelum terram. Sed haec poetico forte,ac mystico sensu aliquo; aut ob stetitarum quemdam praecipue similem colorem. Sed stellae nondum constat, an li partes sint ei sentiales. An corpora diuersae a tetio naturae in coelo habitantia .Quam rem smilens disputatis expendet. Modo de coelesti corpore toto, contemplatio est instituta. De quo Plat nicorum pars nobilior, Ianal lichus,Syrianus, Procliis aiunt,es ementalium qualitatum, mmitates,coelo in elle putissimas. Igneum tamea praedominio esse cςlum. Plotinus vero, non tale aliud, quam ignem. Hic Chaldaeos, illi Orpheum, ni fallimur,secuti Aristotes es elemen torum qualitates & elle iitias omnes c lo ademit. Non alia de causa, quamquM, incorruptibile esset, & toto, & partibus, & in circulumoueretur. Elementa vero, mouerentur in
partibus saltem esse corruptibilia Sed utroqtie standamento est salsus. Demon stratum enim iam nobis est, si partibus et
menta cors Impuntur, etiam toto corrumpi,
Non moueri autem in rectum, nis snt praetexnaturam coh olitii, iiis lotis demonstrabitur .
Sed quantum iiis susceperit laborem,quo qua litates Elementales de cclo detraheret,srustra suscepit. Mollitiem namque & duritiem non solum ei reliquit, sed etiam labore alio non
254쪽
minore, construxit. Hoc ipsum demonstremus. Tactu quidem , qui molliciei, α duritiei proprius est iudex , c um non attingimus . At visu quo coelum spectamus duo haec non iudicamus. Ad rationem.ergo confugiendum , quia ipse uti verissima est usus. Eam de cap. iiij. libri
de cado ra. expromamus. In quo, postquam, ut sibi visum , probauit coequm ellerotundum , subdidit haec verba.
ri Ergo & id quod ei est continuum, rotunis dum scilicet est in melius dixi illat conti- guum. subdit deinde.
,, Similiter vero, & ea, quae ad medium, is horum. Ea namque , quae a sphaericori continentur , & tanguntur , sphaerica ,, esse est necesse. Ea vero quae infra Planetas sunt , contingunt superioremis sphaeram . ita ut omnis latio sit sphae-
,, IIca. Omnia enim contingunt,& contigua
, sunt sphaeris. Haee Aristotelis sententia est, inia supremum e una sphaericum est,id quod proxime
ab eo continetur, atque ab eo tangitur sphaericum elle nec ellario . Et ita deinceps usque
ad lunae sphaeram. Qua , in sua philosophia ignis continetur. Qui ideo sphaericiis. Ab hoe aqua ideo spli aerica . Sic enim Paulo post scribit.
is Accipiat vero aliquis, & a corporibus
is 2 circa medium pomis, hanc eandem Mdem. Si enim aqua est circa terram , ,, aer vero circa aquam, ignis vero circa ,, aerem. Et corpora supera , secundum eandem rationem , continua quidem non sunt, tangunt tamen haec. Superis
S, cies autem aquae est sphaerica . id ve- , , io quod sphaerico continuum est , aut ,, positum circa.sphaericum , & ipsumis necesse est tale est e . Itaque & pro , , pter hoc, clarum est sphaeticum esse coeu lum. An nonne haec, primo circularis est ostensio λ Qui a supremum cadum est rotundum, rotundat inferiora omnia , primo proximum', deinde reliqua usque ad aquam . Et rursus : Quia aqua rotunda est , aer qui circa eam positus est , rotundatur. & suciaeestiue, orbes reliqui aere superiore. Mirabiles sanE, admirandi Aristoteles rationes.sibi inuicem contradictoriae . Quaerimus causam , cur Saturni coelum sphaericum sit Respondet Aristotelis , quia consormatum
est, ad sphisticam primi casti figuram. Qua
ratione id , aut qua vi P Quia continetur hoc secundum a primo. eique est conti nuum. Accipio. Sed necesse est , secundum c um , primo vel eessisse , vel restitisse. Si restitit, quo modo, ad illius figuram , conformatum est. Ergo ei cessit,s eius, vitibus ad suam figuram est conformatum d Si cessit ergo secundum , mollius primo. Molle namque id esse docuit Aristoteles quod in se cedit. Si vero secundum resti ἀ it , durius primo fuit. neque in se cessit. Qua igitur vi, sua ne , an aliena est conformatum ζ Si sua, non opus habuit primi coeli circumplexu, ut sphaericum euaderet. Si aliena , ei cessit , & opus habuit. Imia
pressio primi , actio est . cessio secundi
passio. Haec molliciei est . M λακι, τὸ i σειον. Molle enim est quod cedit. Primum ergo c um tantum habet duri. tiei uti possit mollitudinem secundi comprimere ita , ut illi sphaericam figuram indat. Secundum quoque tantulum habet duritiei , ut hanc eandem sphaericam temtio imprimat. Atque ita singulos orbes superiores usque ad lunae orbem duriusculi Tantum erunt , ut inferiorem sibi proximum rotundum faciant. Atque ita fiet ut primum coelum , omnium sit durissimum. Lunaecesum , omnium si mollissimum . A quo
mollissimo ignis eomprimitur in rotundum. Ergo suo compressore mollior . Aer eadem ratione mollior erit igne . Aere quoque mollior erit aqua . Hoc primum mo
strum .PAlterum quod ignis , in Peripato sie cessimus , sit etiam humidus , quia mollis. Mollities enim ab humido est.
Tertium, terra ambitur ab aqua. ergo ab ea in totundum agitur . ergo terra mol-dior quam aqua. Si vero aduersis gradiabus ascendamus. Aqua est rofunda ergo dea
255쪽
eam ambiens. Aer rotundus est, ergo,& ignis ambiens. ignis rotundus, ergo & lunae orbis ambiens. ergo & orbes superiores usq; ad supremuin. Hic contraria omnia eueniunt. NaInseriora,quae prius molliora suerant duliora sunt essecta. Ad quorum duritiem superiora
sunt consormata. Et orbis extimus omnium
ante durissimus, mollissimus euasit. Quia Saturni orbi duriori circumfusus, ad eius figuracosor matur. Et lunae orbis mollissimus, prius, durissimus sit efiectus, quia superiorem circa se molliorem in rotunditatem sua duritiac formauit. Inconstantiam hanc in eodem se lecto, Peripati cauillis, ac saluationibus relinquamus. Illud teneamus, Aristotelem qui e coelo omnes voluit qualitates detrudere,mollitudinem, de duritiem, non potuit extrude
re. Sed mollitudo , humoris est filia, sicuti
durities siccuatis . Ergo in coelo , praeter
mollitiem , ee duritiem , & humor est, de siccitas. Atque haec elementa lia. Nulla enim in sua philosophia alia sunt, aut humiditas,
aut siccitas , aut durities , aut mollitudo, quam eae quae in elementis primo sunt, α ab his, in rebus mistis. Ergo cadum non est quinta ulla ab elementis essentia. Quam tantopere studuit adstruere. Verum nos ex nostris principijs, quid cet-lum lit ad finem deducamus. Fuerunt autem nobis corporum omnium principia intrinseca, quae corpo ia omnia constituerent,& ex quibus Onania constarent, & in quae, i si quando resoluantur , in resoluerentur. quatuor illa simplicissima. Spacium,lumen, comes luminis calor, blandissimus vitalissimusque. Et fluor liquidissimus : Ex quo,
re in quo, tamquam ex materia, & in materia, corpora omnia deinceps antitypa, &renuentia , in spacio ut in loco , lumine.& calore effectoribus sorinarentur . Horum autem corporum , primum ostendimus suisse empyreum mundum ad extera
infinitum, ad inter a finitum. Qui in fluo. re, & ex fluore, calore,& lumine indicibiisti suavitate , de blandore arderet . Et prima esset , flammarum corporearum veluti incorporea. Quae ni se lucem, non daret. Et e se lumen temussimum emitteret. Ideoque esset inuisibilis. Intra quam alius esset
aether utraque ex parie finitus. Qui non t tus quantus est arderet , sed totus quantus est , partibus arderet discretis , de numero innumero distinctis . iis videlicet , quas mortales , stellas, de astra , & sidera appellauerunt . Nam si in empyreo continua tus est ardor ille primus , Ad continuo diascreta quantitas est opposita , vi naturae hanc quoque ardorem de se dare oportuit discretum , flammis quidem ingentibus, sed innumeris . Nam continuo infinito ad extimam partem , ardente empyreo Coniastructo , decuit , ad partem quoque inti mam , discretum, finitum quidem, sed pe.
ne infinitum supremum condere condit rem . Sidera ergo numero sorte infinita, in suore , an densore , an rariore, non dum notum , calore , dc lumine accendit,
visui pleraque subiecta humano , ut hac
quoque ratione, contrario uno a condit
re posito inuisibili nempe empyrei ardore , alter visibilis cerneretur ardor. Et quod mens nostra in numero accretione
infinito , ariolatur, , alicubi actu pene re, periretur, inter corporea. Et sicuti in e Pyreo toto , ad extera spacio infinito Ruot extensus , de ei coextensus tenuissime erat . In aethere idem fluor , conglobatus esset in partes immensas , dc innumeras. Qui sicuti in empyreo raritate , &tenuitate caleret blandius , & arderet te nius , sc in aethere , coactione sui , caleret acutius , & arderet vehementius . .
Et visilis flamma fieret , quae in empyreo permanet inuistis , sed Astronomi , audacia quadam sua, infinitas sere stellas, incertum numerum redigere sunt conati . . Sex enim magnitudinum obseruatas, non
plures quam M. X X l 1. elle , ausi sunt
pronunciare . Sed quas vel ob parilitatem , vel ob distantiam a nobis nimiam. cum numerare non pollent , prope infinitas esse proferre timuerunt. Nam ser no aere , hieme concreta, nocteque con cubia , ad omnes quidem aetheris partes ,
sed praecipue ad Septem triones , infinito
numero auctas, minutissimasque visus co
spicit non lippus . Quam rem per spmanifestam , ne suas M. XXII. stellas,
numero creuille concederent , Astronomi somniarunt , frequentiore numera tarum eo tempore micatione , visum allucinari cum concedant , aerem tunc
purgatiorem a vaporibus est e. Et visum liberiore intuitu cernere. Nullam tamen causam afferunt cur frequentior in coelo fiat micatio . Et si aliquam asserrent . ea certe ab aeris depuratione non pen
deret . Quid enim elementa agent in coelum , quod ei est, impassibile λ.Concludamus nos ex nostris principiis , coe- Ium , atque atherem Chaldaicum, ei Ieeam totam infiniti mundi, finitam regi nem , in qua habitant sidera. tamque esse , non quintae , uniusque essentiae ,
256쪽
RRANCISCI PATRICII DE GETHERE. 8s
sed quorem, infiniti illius primi duoris im- que pulcherrime distinctam , atque orna mensam portionem . calore iit pero praedi- tam . ut merito'& aether , de κό-e , de tam , & astrorum flammis, quae item euor Goma , & mundus potuerit, oc de bu videns sunt, pene infinitis , pulcherrimis- rit appellari.
ANNOTATIOR. P. M. IACOBI DE LUGO. Mirum xalde eR, quod philosopbi sui procedebant i mine naturali bauerint aliquam notitiam
de caelo Empyreo a cum ex ratione naturali non psest in estigari: Quoniam ea quae de caelis cognosci muι per motum ex visu habemus, coelum enim μ' η usubiacet νfui cum multum disti, nee motui eum immobile.hae de causa dicitur intellectuale; quoΠiam etsi in se sit risibile: tantum intellectu ca pitur. Satisfacit huic dubitationi egregie n. I bom- pri-a parte. q. 2oo. art. 3. insitu corporis. Et inquit; referendo Diuum Augustinum decim' de riuitate Dei. cap. s. error quo Porpbrius ad moribus angelos discernebat: ut aerea loca essessi damonum,stherea vero empyrea angelorum. To*byrius tamquamPlatonicus coelum Ider m σαtbereum igneum existimauit,er quoniam ems reum dicitur iraeum.Dicebat cauam aetherem esse Empyreum, non sine eo modo quo nos nomina mus coelum mnreum distinctum ab aliis si premi m omnium, extra omnem immobilitatem, locum capacissimum liuendidum quietum contemptationi conuenientem ergloriae beatorum. mod Coelum Empyreum non inuenimus positum nisper auctoritatem Strabi, o Bede o pusilli. Et quid mirum se per auctoritatem Ptolomαι credimi c*lum crinalimum esse multis temporibus, si antea incognitum, scilicet usque ad tempora ipsius Ptolomet qui illud inuenit esse necessarium. Curma erit credendum praedictispatribus ponentibuJ c tum Empyreum esse locum necessarium, ob eo templationem beatorum. Quare dicit Strabus vir auctoriςare dignus per eoelum in principio a Deo creatum non si amentum , sed coelum nreum iniculι a. diu. c. a. prous refert Petrus Lomba diis, Glosa ordinaria. Gen primo. Quod approbat Alphonos Tostatus vir eraditissimus dicens quod per tua verba in principio errauit Deus calum oec, tum filum Empyreum secundum veram putationem intelligi, quia non ponitur de materia illa communi creatum, cum in prima sui creatione habuerit ultimumsui complementum, Ni I bom.ait disti. a.d. o.art. s. quartum oe manifestum est con deranti ordine verba illa in principio creauit Deus, . At verba illa iuboe libello posita, id est quod coelum empyreum nihil alamum accipit. Sum ano modo intelligeada. quomodo cum iis reco taculum animarumpost martem. sit fabrificauio fuit spiritibus angelicis en repletum. Antiqui ignorauerant hanc receptionem non valentes ratione nobili hoc adinvenire, eressiderim eos intellexisse estium illud non recipere aliquid alienum id est virtutem ab alio corpore superiore. credentes o eontiuentes illud coelum empyreum esse supremum crium. quod modo est falsum. cum adinventum mestium eristallinum nonum traditum. Et a patribus νniuerses caelum decimum, de quo coelo verum est dicere nihil alienum recipere, id est ab alio corpore virtutem aliquam foretasse, nec a Iole, sed Dum blando rem babet immediate a Deo conditore.
257쪽
T. Ed nondum patuit, quo interstitio in parie supera ab empyreo separetur; neque a parte in sera quo alio dii et- minetur . ab ignis sphaera, quam Aristoteles de Empyrei loco videtur infracς lum detrusille. At forte, haec palam fient.si discutiatur prius, an cςlumia rotundum. verum cui discutiamus, quod tam Altronomi omnes,& philosophi sere Oinnes, pro comperto, ac certo iam diu habuet ut,& adhue habent c, id quamquam ita credant. quia Theologi magni, & multi satis, lustinus,& Basilius,& Ambrosius, & Chrysost mus, &Theodotetus,& Theophylactus, &Procopius,& maxime omnium Lactantius, id ipsum pernegant, sunt nobis, quam possimus exacte, Astrologorum, ac pii Iosophorum, rationes examinandae. Ac videtur , nobis omnium maxime res haec discutienda, quicqlu , . fluorem ei se asserui mus. Fluor autem sui natura videatur consistere non posse, neque ullis
suis,& non nisi alienis terminis, a susione sisti posse.Neque figuram ullam, nisi quae ei a proximo indita suerit. posse habere. Rationes autem Aristotelicae,quae maxime visae fuerant validae, anteriore libro. ullatum virium eu sere. Itaque in hanc quaestionem est nobis ingenij viribus omnibus incumbendum, ut quo nos philosophicae rationes deducant co
Dogmatis huius, e tum esse rotundum, videtur Zoroaster, primus author isse . Dum enim, septem mundos corporeos constitu ret,cecinita i. I
Coelum curua figura circumcludens. , Sed nobis, qui, ut saepe iam diximus, nullis p raeterquam diuinis aut horitatibus, de phil sophicis rationibus, & experimentis philosoΘphamur, non sunt haec tam facile admittenθει. Et praesertim qubd κυρτὸν χημα , curua figura,non illico est sphaerica . Nam & conica, ct cylindrica, & oualis, & alius sermae alicuius esse potest. Si uniuersum mundum, quem
nos parte extera infinitum esse demonstrauimus, sphaericum esse dicerent, nihil amplius ab eis exquireremus. quia in infinito, omnes lineae a centro ductae, infinitae sunt, ideoque aequales& rotunditatem necessario in eo es.sermant,sed nullis,aut suis, aut alienis termianis circumscriptam . Sed mundi parte mi trinsecam,coelum, nulla centri, nulla linearun aequalitas,eile cogit sphaericum. At multas in
ruient Astrono tui, adducemus ad id probavum rationes. & experimenta multὸ , Omnibus iam admissa, & credita. Quibus dicemuhnos,si philosophi sint, philosophice nobiscum
agant.& rerum causas una vestigent. Eorum ergo rationes, reuocemus in examen, deinde
experimenta perpendamus. Philosophantiu , qui coelum dixere sphaericum, partim vacuo ipsum circundederunt ut Stoici. Alii circumdederunt nihilo, Pythagorei, Plato,Peripatus, qui extra coelum, ne vacuum quidem videntur posuisse.Ptiorum alij sphaericum secerunt, alij conicum,sicuti alij ouale. Posteriores omnes sphaericum .Rationes duas attulit Tim us. Vt sibi simile esset, ut omnes caperet figuras. Easdem has causas repet ijt Plato. Eis tertiam
addidit, ut pei secti stimum animal , omnia in se posset capere animalia reliqua. At dicimus
258쪽
nos, cur non Se cylindrus, de lenticulatis reliquas non capiat figuras Et Ouum Zoroastro.& Orpheo omnes continuit Deos, hos eosdequi intra mullum sunt. Sed & quid oportuit, coelum sibi sinite totum esse e quando, etiam si rotundum sit, sibi simile totum non est.Que enim lacteae similitudo tam sibi dissimilis cupartibus coeli reliquis P Quae similitudo, di
phanarum partium cum opacis ijs, quas vere res,& recentes Astronomi, in obscuris sidetibus.& nebulosis obteritarum ' Quae item similitudo cum ijsdem diaphanis habent nigrae in coelo maculae ad antarticum , & nubeculα eum cingentesὶ Quae tandem similitudo eat ii dem cum astris ipsis, non diaphanis vilis, sul- gentibus sere omnibusqEt inter hos fulgores, quae nam est similitudo , cum t 'variarum specierum sint, quot sunt ipsi. Cum igitur,ta in sit iii caeso ingentium partium dissimilitudo, quae necessitas ipsum coegit, ut in sola rotunditate sibi simile esset 'Dixere alii ut Arche ypo, unde prodiit simile esset. Vbi nullum principium, nullus finis, sicuti neque in rotudo. Sed omnia ab Archetypo prodierunt,cur non omnia rotunda e Itaquae haec retio etiam ab Astronomis est reiecta. Sicuti de illa, ut omnia caperet. Potuit enim de ovali, ἴc alia quoque omnia capere. Sed Aristoteles alia est inogressus via. Persectissimo corpori, persectissumam conuenire figuram. Spliaericam autem, omnium esse per tectissimam in solidis sicuti in planis circularem. Quoniam eis, alius de
addi nihil potest. Quae persecti e si conditio:
Rectae autem lineae, semper additio fiat,ideo-ue imperfectionem semper sapit recta, de eaegu ae Umnes, quae ex rectis fiunt, angulo sae. Deinde alio argumento. Primo corpori, prima, competit figura . Haec autem rotundi ias est, quia una constat, vel linea, vel supersiete. Vnum autem prius est,quesu plura. Recta
aute in plura est, quia additiones plures ei fieri queut.Sed hae in te sophismate nos fatigat, eo, quo de genere uno, in aliud transitur geonus, a curua linea, ad recta. Et alio.Cur enim,
recta, una non est Et ante additionem,& post additionem,si est cotinua posterior cum prio re Nam si una non est, plures est, antequam addita ei sit alia.N6 ne, de circulus fit additio. ne arcuum, de segmentorum tot, quot eum adimpleam Sed coelum cur dicit eue corpus primum,vir ille,qui uti ostendimus, de sphaericitatem eius, . a sphaericitate deducit terrae, aquae , aeris , de aliorum , his superposit rum e Hac enim ratione , non primum, sed vitimum fuerit coipus , superum coelum . Deinde si totunditas prima est figura in solidis, de ubi ea sit,ptimum eorpus facit. Non minus aqua corpus erit primum, -I o quam supremum coelum. Aquam enim, de ipse sphaericam fatetur Et terra quoque hac ea- dein sphaericitatis ratione, primum corpus erit, Fc non minus quam terra, aer. de non minus ignis, quam aer, de non minus orbis lunae, quam ignis. de corpus lunae, non minusquam orbis eius. Est enim luna tam rotunda, quam orbis suus. Idem coeteri sunt planetae, cum orbibus suis. Et stellae aliae , cum stellata sphaera. itaque si rotunditas primo datur corpori, X l I. ad minus erunt, aeque prima corpora. Elementa quatuor, coeni octo . Adde his, epicyclos, te serentes, eccentricos,concentii cos euCallipeos illos, de Eudoxios orbes,omnes erunt prima eo rpora. Si planetarum, de . rarum corpora ad dideris, sine numero iam corpora prima erunt. Tam valida fuit tantarumque virium haec Aristotelis demostratio, ut pro uno primo corpore, pene infinita cor pora, nobis pepererit. Euge. Quid illa persectionis demonstratio Eadem is cunditate, totidem, ac sorte longe plura persectissima parturiet nobis corpora . Non enim sola octauasphaera,corpus persectum est, quia ei aliunde addi nihil possit . Sed de septima, de sexta, dc quinta,de aliae deinceps, tam sunt in se pet si ctae, ut ad persectionem sibi competentem addi possit nihil, de eis nihil ad suam ellentiam dent. id vero aeti, ut aer sit, deest ea ut quid
aquae,& terrae, ut aqua, δc terra sint vel deest,
vel addi potest e Lunae quoque vi sit luna 2
Mercurio vi sit Mercurius Veneri, ut situ
nus e Soli vi sit, quid aut defit, aut adiungi potest Sed eadem ratio de planetis est reliquis; Eadem de singulis sideribus. Quid egent re alia vlla,vt id sint quod sunt Aut quid singulis superaddemus, ut ea reddamus persectas' Prosectio, de quaecunque a natura, apud nos fiunt, ex elementis, ut creduntur mista, nonne omnia, nisi si quς vel manca,vel monstruosa nascanturin sua nanciscuntur persectionem.
Neq; mihi quicquam sorte deest, ut ego sim, sicuti neque alii vili homini, aut bruto, aut stirpi, aut lapidi, aut metallo e aut aliae rei naturali vili Tot ergo corpora in se persecta,numero superant, ea quς prima esse ostendimus. Macte virtute Magnanime Aristoteles qui taseracem nobis parturisti philosophiam. Talia
namque ut plurimum nectis argumenta, ut plus reddant,quain tu promittas. Astronomi, alias de suo ingenio addunt rationes, easque non paucas. Spla aera inquiunt circa centrum reuoluta eundem semper occupat locu . Quid Nero tum Nam Sc cylindrus, ct conus,& ouuidem faciunt. Prςter hoc, necessitatem quandam, uti ipsi sibi persuadent, maximam addunt.Nisi coelum rotundum ellet. impossibilia duo consequerentur..Alierum quod locus
259쪽
liquis esse vaeuus. alterum, quod corpus esse posset , non in loco. Nam dum cc lum circumuoluitur , si angulare ellet, anguli eius, in vacuo exteriore squod tamin ipsi non concedunt locarentur. Et rursus anguli corpus, non ellet in loco , qui extra co
lum nullus est omnino. Ita docent ij , qui de mundi sphaera, vel compedia, vel commentaria ictibunt satis multi. Sed hic Aristotelismum inducunt sed eum falsum. Nam
negauit ipse quidem extra coelum, nec corpus esse, nec locum, non tamen negauit ibi essie vacuum, nec negare potuit. Quam rem
nos , libello priore de spacio demonstrauimus. Sed argumentum hoc sphaeristis istis validissimum , nihil concludit aliud , quam,
coelum non esse angulatum . Non tamen illico est rotundum. Quia &ouale potest elle, di conicum, quod veterum quidam asserue-iunt. & lenticulare ,&cylindricum. Futilia ratem rationum harum, cum Astronomi c gnouissent alias quasdam introduxerunt. Nimirum a motu coeli in circuitum. A motu orbium in seriorum eontrario, ab horologiis solaribus,ab apparentiis aliis;ab instrument rum Astronomicorum usu, quae omnia fiunt circularia vel sphaerica . Sed liate omnia nullo negotio soluuntur. Quo namque ad instrumenta, nulla possunt tam exacte efformari. ut veritatem ostendere queant.Quam rem Astro Romorum quidam non ignobiles, aperte demonstrarunt. Nam&vitus oculi qui per soramina instrumento tum perspicit,& sui ipsus variaticine,&aeris pitritate, vel vaporum in eo densitate, sallitur. Horologia vero solaria, vera ad amussim esse si concedamus, cursui solis rotundo id concedemus, sic & alias planetarum atque si derum fixorum apparentias. Neque vero, aut hi circulares stellatum m tus & planetarum , ad casti rotunditatem quicquam faciunt, aut eorum aequalis a nobis Perpetua distantia. aut inferiorum orbium contratius motus. Haec enim Omnia sunt
adhuc dubia. quae ipsi pro Hatissimis usu
rant. Quod enim pro indubitato iam unt, cς-lum in circuitum moueri, id maxime omniuest incertum. Et si negetur, vix ullam aliam rationem afferent, quam stellarum in corpus coni infixarum. De utraque re hac, mox ducemus . Illud quod maxime omnium ips vo-gent experimento, cς tum esse rotundum, via deri namque si circumspiciamus, & oculos attollamus, circumquaque in fornicis rotu dae modum concameratum,tum nubilo, tum sereno aere, tum noctu, tum interdiu. Idque oculis Oinnibus, vel etiam lippis.Sed si rei huius causa in oculis sit, non erit c li rotunditati tribuenda. At oculorum videtur vere propria esse, visualiumque radiorum. Quos optici docent,non nisi ad certum terminum .
rectos produci possie , deinde incurvari. Cui
incuruationi, cur non eo terit concameratio haec recte assignari. Sea & eorundem radi rum rectitudini idem effectus ascribi potest. Nam sculi, inquantocumque spacio, a centro lineae aeqtiales quoquo versum ductae, circumferentiam extremitatibus suis efformant circuli. Sic ab oculo, tamquam a centro vi suales radii profecti, aequalitate sua concameratione nedii in cito,sed sub nubibus et repraesentant. Quae res aere. undiq; nubibus obducto, apparet manifestissima. Itaq; oculorum ea concameratio est, non autem ipsius cςlio Igitur sallente visu, qui solus rei huius iudex, esse poterat:atque etiam non fallente, radio rum visualium aequalitate , rotunditas haec.
ipsorum est, non c li ipsius. Nam si radius ire
gyrum circumuoluatur,circumserentiam circuli formabit. Ad quam a centro oculi radii
duisti,aequales erunt omnes. Cumque sibi ci cum serentiam obuoluant, necessario euenit, ut in eo aeris profundo, quod versus cςlum a. terra est undequaque, quaquauersum ci cumuoluti, tum radiorum uti diximus aequalitate, tum incuruationis similitudine sornicem lepraesentent in aere, quam in cflo,quoanon cernitur, esse putent.Et tamen autumant
optici, nubes interdum, non vltra quinque milliaria. & quando plurimum circiter qiun-quaginta supra nos attolli. Quod vero aiebant , de stellatum aequali seinper ad nos disestantia, ad radios eosdem est referendum . Et praeterea ad stellarum radios. Quorum t metsi alij snt maiores, alij minores pro astro rum magnitudine, cuspide tamen sua,omnes ad terram desinunt, quocumque circumuoluantur. Ideoque semper suam propriam quaeque ad terram distantiam, & lemam, deseruare apparent. Nullae sunt ergo & Astronomorum.&philosophorum rationes, quibus ccli rotunditas adstruebatur. C lum igitur nostris demonstrationibus nullo modo aut est, aut dici potest sphaericum. Modo ea quae rationum maxima temper est visa, a cretieirculari motu, & planetarum contrario, ad integram huius rei contemplationem erit nobis distutienda.
260쪽
OElum consessione Astrono- motum,& Philosophorum,
mundi tota regio,in qua habitant sydera. Hanc regione totam in circuitum moueri, ijdem omnes, inde usque a sapientiae init ijs, unanimi affirmarunt consensu. Et quoniam ea,circulo moueretur, intulerunt etiam, ipsuesse sphaericum . Quae nostra suerat, quaeitio proxima. et adhuc est, motui tamen annexa, ct ut illi volunt: ab eo pendens. Dixere nam que, non posse modo ullo,circuitu circumuolui,nisi rotunda esset figura.Sane haec argum ratio, si non sunt in ea locati, satis prodit, eos aut nihil ,aut parum admodum, vios esIe sen-
sbus. innumera namque instrumenta ad u rios ii sus ars conficit, quae in circulum mou
tur,& non sunt sphaerica.Quae plurimis locis, si quis rei certitudinem optet, obseruare p terit. Et manibus etiam suis , quidquid angulosum libuerit in gyrum rotare. Quid item prohibet,Pyramidem,cubum,octaedrum, dodecaedium, Icosaedrum,si axibus figantur ciceum uoluiὶ Cylindrus nonne rotari potest,n ne conus Helix certe in gyrum voluitur ; v luitur & cochlea,& alia huiusmodi. Et sphaerica minime sunt. Quid uero uetat innumerabiles,irregulares figuras axibus im ponere, & in
circuitum mouere e Haec si non aduerterunt
Astronomi,&Philosophi, quae ante pedes,quet in manibus sunt obtuse sunt philoloph ti. Quid igitur de rebus, tam longe, tam alte positis credi uolunt3Motus igitur in circuitu, nullam inseti necessitatem ei corpori quod circumsertur. ut sit sphaericum. Sed &ipsi quando angularem figuram in casso fingebat duo quidem, quae ostendimus impossibilia
inducebant,non tamen aliunde,quam ex cir
culari motu quem supponebant in figura illa angulari. Cognoscunt ergo & ipsi , angulare corpus, moueri posse in circulum . Hoc si cognoscunt, cur nobis sallacias struunt, persuadentes,quod circulo moueatur cauum, necessario esse rotundum' Apagant igitur e philosophia,tam sutilia,tam sibi contradicentia dogmata. Sedelamant iterum,ijdem omnes,visa ipso cognosci, euidenti patere experimento , eoque perenni. Quis enim stellas in circulum moueri non cernat e Vbi enim vesperi, vetoriuntur, vel occidunt, sequenti vespere easdem,iisdem locis,de oriri,& occidere conspicimus.Stellas autem omnes coelo elle infixas. sicuti nodi, tabulis sunt infixi. Nos quidem prius illud negare sorte non audebimus. Negare audebimus tamen hoc secundum. Universa igitur haec de coeli rotunditate. de coeli circulari motu quaestio huc deducitur,Vt cognoscamus, an stellae sint coelo infi-Xae,ut nodi in tabula. Exemplo enim&di cterio hoc utuntur an vero liberae ab omni fia
tent . Rem hanc ad exactum si possimus perducamus. Quaerimus igitur, in praesentia, Pri cipali quaestione,utrum sedera seu stellae, quas in coelo habitare diximus , coelo haereant infixae,ut nodi sunt fixi tabulis. P cofecto, locus estiniaeris Bibliis in quo apparet, rem Omnino, secus sese habere.Scriptum enim est apud Sa