장음표시 사용
301쪽
ro argumento,ideo conicam esse,quia in odie Mercurii, aut etiam veneris desinit,cum Iiae duae in infinitum,quarto errore , abeant. Conicam,quinto errore, in his orbibus putat desinere, quia nec Mei cutius, nec Venus eclipiantur. id autem quia in eam non incidunt. Non incidunt autem, quia illa esse desiit. Dc- sit autem quia in coni desiit apicem . Sed his Omnibus falluntur, praeter quam quod desierit. Nam desiit ea quidem, non qua ipsi aiunt ratione. Sed quia luces Mercurii Ne veneris, tantum lumen de se,& circa se effundunt, ut
eam umbram vincant, & diluant. nec amplius umbram esse sinant. Lumen enim,&umbras ct tenebras etiam superate non autem tenebrae vincunt lumen,& umbra multo minus.Id
quotidiano videmus experimento , pusilla candelae flammula in tenebrosum cubiculum illata.veneris autem tantum lumen est, ut i nebrosi IIuna nocte, usque ad nos pertingat,&itinerantibus viam illuminet. Mercurij lumenumquam vidimus, sed luna ipsemet dum in eclipti est, quod dicimus verum esse prodit. Umbra enim, in qua est, ea parte qua est rubicunda, ea rubedine ita superatur, ut non impediat,quin a nobis cerni queat Et si magis super se esset luminosa, nullam umquam pateretur eclipsim. Et si sol eam pati dicitur, id, non quia obscuretur fit, sed quia luna opacitate sua,eius lucem nobis occulit. Itaque tot erroribus sulta demonstratio, quomodo ost det, aut persuadeat, lem esse maiorem terrae Et si in tanta, & tam euidenti re Astronomi, omnes sunt decepti, quibus eorum demonstrationibus, aut inltrumentis credere possimus,aut debemus,solem esse non solum terra maiorem, sed maiorem ceties sexagies sexies Nos vero,quid de solis magnitudine audebiamus physice proserre t Sane certi nihil praeterquam hoc unum, eum elle ignem maximum.
Qui possit, & elementa omnia , nec minus ae thera totum illuminare, de calefacere. Lumen enim & calorem sensibus haurimus. Ratio autem dictaicii tam longe lumen Ge calorem sua diffundit, di in corpora a se longe diuersa, qualia sunt elementa, eum iacilius in proximiora, &similiora sibi, id iplum sacere.de longe magis, quia nullo videtur obice impediti. Tam longe scilicet lateque , quam in Pana gia est a nobis declaratum. Sed non minor est de situ solis incertitudo. Inter enim veteres philosophos, Zoroaster, uti vidimus, in medio sex planetarum collocauit. Hermes vero, illico supra lunam eum posuit.quem & Plato, S: Aristoteles sunt secuti.Ducti ni fallor,quod eiusdem serevid rentur elle magnitudinis. Et ex calore,quem ab eius radiis sentiebant, eum non procul, ut
caetera astra esse existimarunt. Ante Platonem vero Anaximander, & Metrodorus δc Crates,
supra etiam stellas fixas solem ponebant , &sub eo lunam. At istoteles ad Alexandrum scripsit, supra solem esse Venerem. 5 si praeain Mercurium. Astronomi vero po iseriores medium inter planetas locum ei deputarunt , demonstrationibus partim pueriliabus , partim ab aspectus diuersitate ductis. Pueriles illae sunt, quando aiunt, eum uti astrorum , & Planetarum regem in medio sedere debere loco. Cuius veluti consiliarius sit Saturnus,Iupiter iudex. Mars exercitus duI,Venus, uti materiamilias, Mercurius uti scriba, Luna uti nuncius. Quibus, in re tanta, quid nugacius e Simile huic, quando eum cordi medio comparant, reliquos membris aliis animalium . Neque enim corin medio est corporis, neque membra sunt aliis comparanda. Diuersitas autem aspectus, per instrumentorum sallacias, in neutram nos partem, certitudine ulla inclinat, atque ideo certi nihil pronunciamus. Hoc unum dici mus, si verum sit, quod Proclus , dc Damaseius erediderunt, at detorum Theologiam, suisse δε,τιν, a Deo traditam, cum ea sentiemus , solem inter planetas , medium stare. Si vero ex simplici Astrologia, Zoro stet ita pronunciauit,ex calore, & magnitudine , & luce vivaciore , R radiorum viribus, Platonis sententiaeialsentiem ut libentius. Quoniam tria haec , longe maiorem, quam Astronomorum dilcordantium instrumenta, certitudinem nobis promittere videntur. Quo vero ad motum eius. quinta haec suerat ab initio proposita quaestio j quae prima
est eius actio , paucula. Mouetur , ut planetae , motu diurno, & annuo, contrariis, seu potius altero retardante , uti de illi docuimus. Sed actiones eius reliquae, minus manifestae sunt, perscrutandae . Sunt aurem eae,vel cum stellis aliis communes, vel suae sunt propriae. Communes quidem sunt lucere, illuminare , calere , calefacere. Hae namque omnibus, uti sunt ignes compeIunt. Et qua ignes etiam mouentiir. Mobilissimus enim, di mouentissimus rerum omnium est ignis. Sed motum circularem, Sc retarda tem ,& in latera, de velociorem, de tardi rem, & reliquos antea commemoratos, habent a spiritu, ab animo, habent ab intellectu, habent a Dei prouidentia. Habere ab intellectu , etiam Peripatus contendit uniuersus. Quid vero non solum pluribus, sed
etiam contrariis,tum stellarum caeteram, tum etiam suis planetae,& sol cum eis serentur in tibus cum corporis simplicis natura unus ta
tum, de simplex est motus e Non quidem a K h. natura
302쪽
natura iis serentur. Sed ea, potentioribus
xedente,& nihil repugnante, animalium exe-plo, serentur spiritu ,ab animis, a mente, in trinsecis,&a prouidentia extrinseca. At eodetempore,& pluribus, de contrariis cieri motibus, repugnat naturae.Si naturae repugnat corporum, non repugnat incorporeis, animo &menti. Non spiritui inter corpora & incorpora medio. Contrariorum namque, sicuti est entiae, sic etiam vires, sic etiam debent este contrariae actiones. Non est igitur impossibile stellas omnes eodem tempore vel pluribus, vel contrariis serri motionibus, quando non corporis natura seruntur sola, sed ab incorporeis, quando & animalia saltu seruntur tribus, aut pluribus, iisque contrarij, sursum, deor-
fuit,ante,retro,ad latera. omnibus supra comporis naturam, quae deorsum tantum habet
Sed ad proprias solis actiones accedamus. Vti flamma est lumen e se emicat de calorem, in aethera primo totum, scuti&alia sidera. quandoquidem quin id faciant, vetat nihil. Haec communia. Sed Sol, astris ne omnibus , ea sui luminis iaculatione , lumen situm tribuit . eaque lucere facit e Tribuit quidem omnibus, sed lucere nequaquam faeit. Nam & ipsa flammae sunt, & sita essentia lux sent, non minus. & suis viribus lucere possunt,&lucent. Sed.lumen tuum, eis sol addit, lucemque eotum reddit lucidiorem . Lucem ergo eis non indit, sed insitam adauia get. At cur praesente sole', stellae non cernuntur non lucem 'Num eis e contra lucem adimit , eamque ita diluat, ut lucere nequeante Id non solis, non stellarum culpa fit, sed oculorum nostrorum, hic est desectus. Qui in lain amplo, apertoque solis
lumine radios suos visitates qui & ipsi ut parebit postea, lucidi fiant ,& intra oculum &extra, ita debilitat & reddit languidos. ut luces alias discernere nequeant etiam aliquando vicinas . Lumen enim maius , ut est in dicterio, ossulcat minus. Experimenta id comprobant. Flamma satis magna ad Petram- malam in Hetruria , emicat e terra. Qui illae iter noctii faciut,& sub auroram, a longe eam conspiciunt.Sereno vero die,interuallo itineris eodem, vix discernitur. ob solaris luminis copiam ac vigorem. Si vero radij viluales congregentur in profundo puteo, starsumque suspiciant, tunc silera cernuntur. id & Astron mi quidam confirmant, & experientia docet. Non igitur sol,stellis,lumen adimit umquam. Si candelae & faces interdiu accendantur . Et solis lumini, vel opponantur, vel etiam intra lUmen ponantur, languent, desere a nobis nori Visuntur,non tamen extinguutur. Si stam
ina haec nostras in tenuissima suerit materia,
per rarefactionem maiorem, extingui aliqua.do continget. Eadem noctu lumine maiore,
nobisque propiore , etiamsi lumen situm usq;
ad nos non porrigit,lucem tame luam, etiam
in tenebris ostentat. lta est de stet lis. Sed cur, luces illae, cum suum qitaeque proprium lumeemicet noctu , aether tamen illuminatus non
apparet Magnam quidem,res haec dubitationem afferat, quando solis lumen etiam tunc fulgens, interdiu in aethere cernitur, cur non&astrorum lumen non discernitur noctu' Id euenire existimandum , quia tanta se aethetraritate, ut lumen neutrum concipere ita possit, ut ostentare queat, neque interdiu solis, neque astiorum omnium noctu . At cur , lius unius solis lumen,aerem totum implet,&toram ut videtur aquatn:tot autem astra, luces
ostentare noctu satis habent, lumine autem aerem non implent, ne dum aquam'Contrarioruin,contrariae sunt catis . Sol magnitudine sita, quam o stentat proxime ,hid videtur polle facere. Illa & paruitate , quae apparet, de longinquitate, quae, uti creditur, &denaonstratur, & apparet oculis, id non potis e ficere videntur . Sed lumen solis, nemo non videt, nemo
non sitetur, totum aerem , totam sorte aqua,&totam tetrae superficiem illuminare.verum calorem eius cum lumine , & in lumine descendere, multi negarunt antea , multi in praesentia negant. Dubij sunt non pauci, incerti plerique omnes. Hanc rem, quae secunda est praecipua tum solis actionum,e tenebris
eruere adnitamur. Sensu tim testimoniis v. tamur, ex demonstratis rationes asseramus .
Mirum cogitatu sane est, quomodo Peria pati magister, numquam in sole , semper inumbra deambulauerit. neque se a radiis solis
calefieri s setit: neque id senserit eorum vi lus, qui in gymnaso suo sese exercuit. Nam qui calor, eos in sole sorte ambulates in cuti adussit, nigri cantesque reddidit,non a radiis solis fuit,ut eo tum fert opinio, sed ab aere, astrorum latione atrito. Et si radii quid in causa rei huius snt,non sint, nisi in solido colpore restacti. Primum prosecto illud ta stultu est,ut stultius,queat esse nihil. Stultitia auget,
quod magister dixerit , non calorem tantum, sed etiam lumen, in aere ab astroru latione atrito generari. Sane astra,vt tunc opinabantur homines uniuersi, diu, noctuque serebantur , aeliate,hieme autumno, vere. Cur ergo, noctu etiam lumen in aere non generabatur cur noctes omnes frigidiores non erant diebus e An quia noctu , ferri cellibant astra 3 Stultior veteribus Peripateticis factus est recentior
Albertus, cui cognomen magni, haud scio quo
303쪽
quo merito, sui tribuerunt. Is summa, an satuitate , an sagacitate excogitauit, lumen per se non posse calere . Sed dum a sole descendit, ab eo partim rapi, partim a solis latione trudi ignis Mementalis partem, usque ad terram, quae ea sit, quae calorem cum lumine nobis asse fert. Hoc aogma in scholis docetur, eoque auditores infatuantur. Nam si latio astrorum, ignis particulam, deorsum trudit, cum latio emper fiat, cur semper eam particulam ignis non trudit, aut detrudit e cur non noctu aesta. te e Cur hyeme, non die Cur sub septentri nibus numquam e ut ibi faciat calorem. Sed haec figmenta, quia rebus ipsis non consentiunt, acutulorum sunt deliramenta. Tota igitur haec res, ad exactum est perpendenda. A strorum latio sanὸ, & perpetua, & perennis est, nec umquam cessat, quod & Peripatus contendit. Ab ea latione, inquit Aristoteles, duo
generantur, lumen & calor, aere ea latione attrito. Omnia haec esse impossibilia demon si remus .Fixorum uti vocant siderum latio, ab aere abest l6gissime, & eu atterere minime Omnium potest. Distat autem ab hypeccaumate, ex Astronomorum,quos ipse in rebus e elestibus, sibi etiam ipsi praeseri, sententia M. Pasi
788218 37. Tanta enim est tota orbium, qui planetas deserunt, ut ipsi aiunt, crassitudo. Per quam, impossibile est astra lixa, aerem attingere, aut atterere. Et per crassitudinem orbis, si lius lunae, quae est 1 9os 6. M. Passim possibile est a Planetis sex aerem attingi, aut alteri. Αluna quoq; ide ini possibile est,ob crassitudine ignis elementi,qua M. Passi Iis 167. esse aiat. Nullo ergo modo possibile est aerem, ab astrorum latione, aut attingi, aut alteri. Quae enim
sese atterunt, necessario prius sele contingunt. Deinde,aer quomodo atteritur. Quae atteruntur, ea solida su nt,& dura utraque, in ther mollis est, aer mollis, & tenues utrique, si res durior per aerem seratur, aut aer ab ea quouis modo diverberetur, turbatur quidem& confunditur, de dispergitur : teritur, aut a teritur minime. quando nec aqua, aere crassior, attritionem nullam patitur. Itaque neq; astrorum latio,aerem attingit:& si attingat noterit, quia tenuis de mollis aether eli. & aer nullo modo atteritur. Falsissimae ergo hae duae priores lunt assertiones. Tettia eiusde est salsitatis. Nam et iasi aer alteri possit, ex ea attritione lumen nequaquam generatur. A sole in quo iam ante lux est genita , de in ea luce lumen,& toto aethere prius ab ea susum, in aere diffuditur, nulla nolia eius generatione. Haud sane aliter,ac in cubiculi aerem candela illata, rotum suo lumine replet. Lumen ergo in aerem a sole funditur, non autem in aeris attritione ulla generatur. Sed de quarta falsitas his
it comes . Nimirum ab eadem astrorum latio ne, per eandem aeris attritionem, calorem ire aere generari. Nam si astrorum latio aerem a tingit nu quam , aer ab ea non atteritur. Si noatteritur, ut est ostensum, ab eo non attrito, nullus calor generabitur. Sed alia occurrunt via. Non calere solis radios, nec aerem, aut corpus aliud calefacere, dum de coelo descendunt, sed postquam in corpus solidum inciderint , ab eo refractos in se resilire . de ea re densiores sectos, aerem atterentes , & frican tes calorem in eo excitare. Et de eius materiae potentia deducere in actum. Si id pro vero
ast tuunt, rationem reddant, unde eueniant,
quae modo recensebimus e Si quis hieme s gidissima, sole oriente, nulla adhuc refractione facta, mansi, aut faciem radiis opponat, calidos sentiat ' Si quis penes murum soli expositum, qui tota die radiis sit verberatus,ambulet, ea parte saei et,quam radij tuc seriunt, plus caloris sentiet, quam parte alia, quae ad mur sive isse, manet in umbra e etiamsi murus caleat pSi quis per herbida prata ambulet, nulla ibi restactione facta, caput si rad ij seriant,& sacie, di pectus, calorem percipit ZCur in summis nauium malis, nauta in specula positus, calorem radiorum non ibi refractorum sentit, & paucis horis cute nigrescit Quod non patiuntur nautae alij tam cito, in tabulatis sedentes, ubi radio tum tota sit refractio. Sed dum hae e sol. tiunt, nos liberius, & verius philosophemur. Radios solis uti ignis prole, a patre diuulsam numquam, per se,& in se calere asserimus, de alia quae tangunt calefacere, vel illi eo,vel tempore aliquantulo interposito. Atida ab eis etiaigniuntur. Trans aquam rotundo vasi insu-sam, permeantes, aqua nondum satis concalefacta escam accedunt. Per crystallum concauutranseuntes, ignem in opposita esca creant. Aspeculo concavo resilientes, in aridare ignem accendunt. Haec omnia ignis sunt opera,etia si
dicantur in his omnibus uniri, & quasi paritulus sol facti, lucidissimi, & se tuentissimi liam ut fiunt. Quia nimirum lux Se ignis idem sunt&lumen producunt & calorem, &asi mul iunctis uti sunt iuncti ipsi, lux & ignis.
Calor igitur perpetuus est luminis comes. Neque lumen umquam sine calore est,etiamsi calor, aliquando sine lumine reperiatur: Quando scilicet re aliqua a lumine cocalefacta, ipso abeunte, calor ibi remanet. vel sedes suas ponit. Id autem sit, quia lumen omne, sed sensiabilius solis lumen, non aliud est, quam flamma rarissima . sicuti flamma densissimum est lumen. Et sicut flamma omnis vii est ignis,calet, & calor sit, sic lumen cum sit flamma,calor quoque est. Sed ut lumen, nam ma est tenuissima, & rarissima, se etiam eius calor est
304쪽
lenissimus, de suauissimus, ut potius tepor dici debeat, quam calor, tepor tamene genere est caloris . Sol ergo corporeorum ignium ,
ignis est primus , imago empyrei, primae utq;& luminis, de caloris, lux compactissima, ignit que seruentissimus atque ardentissimus. Ra-
dij vero eius, sunt ab eo ignes secundi, recti, acuti, penetrantes, urentes, quasi a densa solis mole ς stuantes. Lumen uero a radiis, ignis est tertius, & flamma in exilissima quasi materia leuiter succensum. Et quamuis in nostratibus flammis, tu inen a calore, diuersum quid esse vin datur, quia calor alicubi sit, ubi non sit immen, neque calor in lumine, neque lumen in calore esse videatur, nihilominus in sole cor- ore purissimo, necelle est haec omnia, lucem, umen, ignem, flammam, caloremque idem esse. Nec minus idem sunt in radiis, gradu tamen secundo, S: in lumine gradu tertio. Talis ergo eum sol sit, de radi j ab eo micantes,&lumen ab his emicans, quid ille per haec duo
veluti tua instrumenta in aere operatur, aut in qua, aut in terra 'Nimirum uirtutes suas omnes per ea in haec transfundit, sunt autem vi tutes eius admirabiles. Est enim uti Dionysius assirmat. alumino bono, de bonitatis corpo rea imago,& bonitatis illius,quantum corpo ri licet in corpora omnia transfusor. Nam si
cuti a bono, in lumen illud primaevum, semina rerum omnium sunt transfusa,&ab hoc insolem, sui simulacrum itidem sunt transfusa, se a sole, rerum semina eadem, per radios. peique lumen in inferiora transfunduntur.
Cooperante id in eo, intellectu suo, animoq; suo dc spiritu. Ostendimus enim supra, stellas,& lolem animata elle, de anima quidem sibi
congrua intellectuali. Spiritum autem diuinaeum eloquia aspellant. ut eo loco. oritur sol& occidit. & subdunt. lustrans uniuersa in circuitum pergit lpiritus ,&c. Sicuti autem intellectus Jeipsum intellige do, species dc ideas, quae in se sunt i ntelligit; & intelligendo operatur , ac iacit, hoc est in animum sibi adiunctnm, de species eas, de earum notitiam tran landit. Et animus idem operetur, in spiritum, qui rerum vector est omnium, ut postea ostendetur, sic spiritus, species,in corporum, tum ellentias, tum vites transfundit, unde actiones
omnes prodeunt, & prodeundo, res ipsas ad sui imitationem generant, se dicendum est de Sole.Cuius intellectus dum ideales species in se reuoluit intelligendo. de spiritus in corpus; dc corpus per vires de actiones extra se fundit, de res quae a sole dicuntur gigni. solenim de homo, generant hominem l generat
omnes. Sunt autem solis uites, lumen δc calor,& rerum semina,a lumine tuo vecta, de in
corpora haec deuecta, de a calore inuecta, desola in causa sunt telum generationis omni Lumen enim suum, sicuti delator est seminurerum, se eorundem est mensura,denumerus, de semes. Dum enim illuminat,& quae inepta sunt , subiens, Sc ea permeans calore comite, tum separat, tum congregat de purgat, de m uel, dc generat, et nutrit, de adauget, de perficit,
Jc renouat,de vivificat, de continet; ita ut cui
cta corpora illum expetam, uti genitorem, uti motorem, uti calefactorem, uti illuminatore, uti denique vitae datorem , eiusque conseruatorem. Omnia enim haec, corporibus omnibus tum influit, tum indit, tum nranifestis luminis viribus, tum occultis, de spiritalibus actionibus, qualem supra ex libro Sapies tiae attulimus. De quibus occultis, suo loco postaea. Unum hoc concludamus, tria haec lumen, calorem,semina, solis vera esse instrumenta ad
ea omnia efficienda,quae in tribus hylaeis mundis eliiciuntur. Aristoteles, cum lumen soli
negare non posset, ne caecus videretur, negauit
calorem, Jc pro eo motum substituit,dixitque supera, lumine de motu agere in haec in sera. Nos vero etiam motum soli damus: non quod
ad aerem,aut aquam, aut terram motus pertingat, sed quod solis sit quartum quoddam imitru mentum quo tria illa lumen, calorem, de semina, quacumque it, secum circumserat. de hylaeos mundos totos iis impleat qui quidem cum duplicis snt naturae diaptianae de opacae, diaphan atribus omnibus penetrat, lumine, calore,seminibus. liis occulte, euidenter illis opaca non nisi duobus calore de seminibus . Atque ita, quae sui natura , unita vide bantur, separat opacitas. Alia etiam ratione in diaphanis lumen de calor videntur separari. Quia utrumque aeti permiscetur , lumine tamen abeunte , hieme quidem abit de calor : aestate vero lumine abeunte non abit calor . Vel dicendum verius, calorem hunc res antem, none ite luminis perpetuum comitem, ted a luminis calore aeri impressum,de alium fictum ibi
remanere , lumine suum calorem secum semper asportante. Namque aer,suscipere quidem utrumque potest, retinere tamen potest ne i
trum, sed alterius tantum prolem in se relictam. Quod ipsum, de in aqua, de in terra fieri
est nece isse. Aqua nimirum, utrumque de tumocalorem eius comitem suscipita neutrum retInet , sed calorem sibi a calore luminis inditueo usque retinet, donec a luminis contraria tenebra, gus secum serente. vel ab ea diuel latur,vel in ea extinguatur. In terram vero uti opacam lumen, luminisque calor non videntur polle penetrare, sed quo loco seriit, prole
de se relinquit, penetrat tamen spiritus a lumine de calore vectus, de in intima penetrat, secumque rerum semina deseri, qui de naturres em
305쪽
ralem tetrae calorem δε fouet, & excitat. vivificat sese in eo multiplicat, & i emina rorum variarum pro terrenae naturae capacitate
huc atque illue diffundit ibi multa comatouet,alterat, concoquit, extenuat, incrallat, mutat δε foecunda facit,& noua generat A vetera corrumpit. unde tanta rerum nraltarum,
sub terra uai ietas, & tanta supra terram. Sed haec loco magis proprio diffusius . Hoc modo concludamus, solis radios ac lumen, calidos sua esse natura, utpote isneos. Quos secum ipte trahit & circumfert,quocumque eum seri spiritus in circuitum. Atque ita verum suetit, eum lumine & motu in haec inferiora agere. Motu quidem ut radiorum, di luminis delatore; lumine vero ut delatore, caloris,spiritus. seminumque, sine quibus generatio fit nulla. Hic autem luminis calor,dum in opacam terram penetrat simul eum spiritu & hominibus,
calorem terrae insitum recreat. & omnes una, quae ibi sunt renitentia, rarefaciunt, liquant, fundum, mouent;concoquunt, dentant,VIut, siccant moderantur, nutriunt, & coloribus,
qui luminis sunt proles, propriis exornant singula. Sed haec uti diximus melius postea. Concludamus semel. Has esse summarias,summi huius Dei ministri actiones. Vt scilicet motu suo se se mundo circumserat, secumque inme& ealorem,& spuitum citcunserendo,mundo infundat. Et quae a superis rerum semina in se receperat, in mundum radiis tuis dissentinaret, eu Inque lotum,tanto rerum ornatu esticeret si cundum.
Sol vero ille, pati ne aliquas potest passones ζ An est omnis omnino passionis expers cQuod Aristoteles scribit.
In omni praeterito tempore, iuxta tiadita is rerum memoriam , nihil fuisse mut tum D coelum,neque toto, neque partibus. Videtur esse omnino salium.Fuerat enim a Platone in Politico memoria proditum . Τιώ ν παντο e-τοτε si ἐφάν- κυκλειτM
,, Vniuersi lationem, aliquando ad ea, ad is quae nunc circulatur serti, aliquando in
Et quae ibi sequuntur in hane sententiam multa. Quae etiamsi Plato mystico sorte sensu
scripserit, attamen in motu,mutationem totius coeli fuisse, memoriae fuerat proditum.
Quin imo Aegyptij; quod Pomponius Melaretulit quater carius tuos mutas te sidera,dum
Aegyptii sunt,obeliscis suis insculpserant. Et
iplom et Aristotele reserente, nonne a Pyth goreis quibusdam fuerat traditum, Galaxiameisse uiam quandam, quam in Phaetontis casu, stella aliqua cadens confecisset. Alii,soleat iam
olim illuc curim suum sectile e Memolia e
go lapsus est Aristoteles.Dieent sui, pro sibi lis haee ipse habuit. Esto fabula utraque simul cum tragica fabula Thieta. In qua dictum ,
ante eum natum fuerat, solem retro cuilum
suum vertitie . Sed eur quod possibile suerat negauit, di more suo derisit, ne Deum illum suum,summo coeli culmine sedentem , de s de daret praecipitem. Sed Conditor uniuersi Deus nuster sicuti mundum condidit pro liabito, etiam ita regit. Et mentes, & animos , quas corporibus regendis dedicauit, suo nu- tui obtemperantes facit. Inde suit,ut ad prςces Iosue,sol cursum suum retardaverit.Ide palliis est pugnante Gedeone. tertio pro EZechiae salute . Sed has historias,vel non legit,vel non credidit. Quia Deum siaum seruum secerat, nulla voluntatis libertate. Sed cur non legit a Graecis suis scriptam historiam,Castore quo da& Adtasto Cyziceno, & Dione Neapolita, mathematicis nobilibus. Qui reserente D.Augustino ex M. Varrone. Ogygis temporibus, qui multis ante Aristotelein seculis, Thebis regnauerat, in coelo mirabile extitisse portentum . Stellam Venetis nobilissimam , mutasse colorem, magnitudinem, figuram ct cursum. Post Aristotelem,Hipparchus Astronomus primarius, obseruauit in coelo notiam stellam eo se natam. Qualem & nostra aetas uidit in Caias eara multis mensibus spectauit. Prosecto noui orbis Mexicani in suis historiis habu runt, lem quater extinctum, & quater fuisse
natum.Sed rudium ingeniorum elio haec cle dulit.H. In nostris historiis habemus,ut Petrus Messias reser t. luiliniani Caesaris tempore,maiore anni parte, aere sereno, nulla velato a ne, sole tam exiliter luxisse, ut uix lunae splendorem, lux eius superaret. Ex quo aiunt eu oisse, ut totum sere otiam famis inuaderet. Ex quo euentu nos ita coniicimus, exiguam illam lucem,exiguum etiam calorem emissile. ita ut sata maturetcere nequirent . Exilis autelux illa sicha est,qubdex nostris fundamentis, flamma lolis, & eti m anthrax , rariores e tempore sint facti ita volente Deo. Sicut enim in denso, amman lucentior est calentior, ita in raro,& minus lucet A minus calet. Ra- Testistionem ergo,eo tempore sol est passus,sine dubio: Dei nimirum iussit, & eiusdem Conditoris iussi, iterum flammam suam & anthraca densiuit, ut aut plusquam antea, aut more solito luceret. Neque enim memoriae mand tum est, antea sumit et magis , an postea vel ae- 4que. vel magis vel minus. Sed & Paulus Diaconus resert anno Pso. obtenebratum esse
solem, & radios suos diebus XVII. non dedicia. uod ex eadem accidit raritate. Quam raritatem , & densitatem, venerem quoque &Ogygis temporibus, & nosti is vii tetulimus; - Passam
306쪽
assam fuisse est necesse. Et noua Hipparchiella orta est, quia aether in flammam suetit xondensatus. Sicuti quando noua, nostra aetate est nata.Quae deinceps post menses aliquot Iarescens, tandem post sere biennium rates cta omnino euanuit. Sol ergo,& stellae,& ca
lestia teliqua, & passa sunt,& pati possunt,&
rali causa, & diuina conditoris voluntate. Quae nihil frustra, & extra orginem bonitatis facit. Quod Plato, & ante eum philosophi multi,& post eum Theologi plures, confirmarunt. Et ratio a superioribus nostris deducta demonstrationibus confirmat. Solus Aristoteles, quia Deum suum, seruum fecit, cum luis omnibus, salsis de sundamentis & conlecutio tionibus innixi , obstinate, & impie perne.
Finis Libri Deci noni Pancosmia. '
cum in principio huius libri narrat Diem fisse adoratum ab antiquis, inter alios fuere Athenis ses, credentes illum esse Deum quendam , ideo vi refert Diuus Augininus octauo de riuitate Dei. Anaxagorasfactus est reus apud ipsios theniensies , quia dicebat solem esse lanidem ardentem, ne gas per similia verba solem esse Deum, vel alliuid animatum; Nos aute christi bsredes O ante nos Iudaei non debemus credere aliquid diuinitatis esse in sole ima, ctstellis, undesint creaturae pura . Ideo Dominus cognoscens a pulchritudine solis ex eiusque excellentia posse induci homines ad sui h norem,admonuit Deuter. . huiusmodi verbis. Ne forte eleuatis oculis ad caelum, videns solem O la nam , o omnia Asra coeli. O errore deceptus adores ea , ct eolas quae creauit Deus in ministerium cunctis gentibus qua sub coelo funt. Quod autem magis urget,en id quod refert Augustinus contra Faustum, Manicheos, scilicet ex itiis alii dicto. In solem iuit tabernaculum suum: excidisse in adorationem solis, quoniam ea Christus ut aιunt ipsIn eoelum ascenderet, corpus Ilium reliquit in globo solis. inde vero solam animam si cumsupra caelos ad dexteram patris evexit Ad quos Manichaeos dicimus, ina esse figmenta, quoniam iuxta illud Pauli Apostoli primo pater Deus constituit Christi Iesum, corpus anima, iuxta ea pomtionem omnium patrum supra omnem principatum O potestatem. Et quo ad dictum A. Littera H braea habet. Soliposuit tabenaculum suum in eis caelis , scilicet cum sit ex medio planetarum dicitur solem habuisse a Deo tabernaculum Dum ct habitationem in eis coelis ; si vellimus reauirere sensim allegoricum dicemus in sole iustitiaeposuisse ecclesiam suam . P0hilominus solem caelestem non esse adorandum,neque astra colenda cum ex divino statuto creata sint potius, i sint nobis insigna, tempora, oe annos quam νι colantur a nobis. Clarum est.
Non est certum an liber Sapientiae sit Salomonis, sed ob elegantiam stili creditur fuisse cuius dam Philonis Iudaei, qui Graece linguae fuit valde peritus.
307쪽
Vin sole , lunam , secundum luminare in propriam se posuimus antea contemplationem , eo quod cum reliquis sideribus, qui planetae
nomina ut ut , nulla conditione videretur conuenire . Cum sole vero duabus, tantum molis aequalitate,& figure r tunditate. Neque enim luce, neque radi tione, neque scintillatione,neque lumine, neque calore, neque colore cum aliis conuenit.
Fulca enim,& splendida simul, sed alia, atque
alia parte, tantummodo conspicitur. Quibus in rebus, ne obleuris quidem, aut nebulosis quae dicuntur stellis,est similis .Que fulgorem quidem habent quendam sed sub turbidum,&ta ad instar nebulae nigricantem. Quare sicuti aliae omnes a reliquis singulis specie inter sedisserunt ita luna,quoque differt ab aliis cunctis. Verum de ea operae praecium fuerit, eadeconsiderate quae de sole sumus contemplati. Quid luna sit omnino,qualis, quanta, quo cC li loco,quas habeat vires,quas actiones,quid
que tandem pati possit. Ac de prima quidem
harum quaestione, omnium coelestiuin rerum
rem dii icillimam prae inanibus habemus , &quo ad veterum placita, & quo ad essentiam
eius variam contemplandam.Veteres quidem
Graeci philosophi , nulla in re alia tam suere
discordes , quΙni in lincuna. Namque eorum vetustis imus Orpheus de ea ita cecinit.
- Molitus est aliam terram infinitam,quam is selenem.
., Immortales vocant, terreni vero Me-
A Quae multos montes habe simultas urbes, , multas domos. Quam sententiam videtur Thales esse secutus,qui terream elle lunam assit mauit. Pyth gorei quidam senserunt idem , eamque animalibus habitari alteruerunt,maioribusquam nostra sint,quindecies , Plantasque lovge nostratibus habere pulchriores. Democritus in eandem iuit sente utiam cum Orpheo , quod terreum esset quiddam, in quo campi essent,& montes,& vallium anfractus. Anaxagoras quoque ad superiora addidit, inaequali eam esse constitutione,& terream esse,&srigidam,& praeterea admistam cnm terreo, caliginem habere quandam.Heraclides & Ocellus, terra esse dixere, caligine obductam, sicut & Heraclitus, esse terram caligine circundatam. Di genes vero physicus pumiceam censuit esse, Iovit racea,transpicua,& patim et obscura. Pythagoras e cotracu aliis no paucis igneu corp' esse dixit, ex Chaldaeoru puto dogmatib',quia hus a Zabraeo fuerat institutus. esseque quasi speculum quoddam. Anaximenes vero & Parmenides Pythagoram sunt secuti,igneamque esse crediderunt. Sicuti &Berosus lemi ignea sphaeram . Zeno Parmenidis auditor igneum astrum esse,mente praedit lim,& prudens, & artificio consectum. Cleanthes & ipse igneam scripsit. Empedocles censuit esse aerem nebulosum,ab igne compactum,&ei commistum. Hunc bona Stoicorum pars, sunt secuti, nam mistam esse ex igne & aere tradiderunt. Xenophanes igitiges by
308쪽
phanes, aut e nnbem esse compactam & ignitam. Idem sere Chrysippus sensit, namque a censionem esse ex dulcium aquarum vaporibus collectam,& a sole accentam. Mathematici vero.quidam, compositium quoddain de di-sorme elle corpus, & inaequale. Sicuti enimn bes partibus quibusdani sunt rariores, quae a Lli stadiis eoi iustrat splendidiores visuntur, qvim quae densiores sunt, quae minus lucent. ita elle in luna,Nam quae in ea, rara sunt, luminosa fiun t,quae uero compacta.minus sulgent. Aristoteles solus in sua permaniis sententia, ex quinta illa sua eam esse essentia. Sed si quis eum interroget,cur igitur, uti sol,uti reliqua sidera, ex eadem conii Ma essentia, non lucet 'Necesse esset,eum disterentiae huius tante, aliquam asserre causam, si philosophorum culmen elset uoluillet; Quam quoniam non attulit,& sui omnes, & disserentiam hanc, & eius
causam reticent , reliquorum dogmata suo praeserimus. Videntur enim omnes, causam aliquam inerre uoluille, omnesque ab ipsius. met lunae apparentiis uariis, eam videntur deprompsisse. Sunt enim in luna,partes obscurς, ut terra est,& nubes,&caligo. Sunt& alia lucentes ad ignis instar. &opacae utraeque,& lumini solata nullum transitum concedentes.
Quae res in solati eclipsi perquam fit manifestum . Est ergo luna sine dubio toto corpore
opaca,& minime diaphana, opacitate autem, ut apparet,non uniformi,sed varia,tota tamen
nulli lumini peruia .Mirabilibus enim modis, in propriis eclipsibus, in horas variat colores. Nam si primo uespere deficiat, veluti carboleuiter accensus principio visitur. Deinde horribiliter nigra per horas amplius tres,apparet. Si uero in medi noctio desectiam patiatur, &subpuniceum & igneum quendam in pyropi speciem mittit colorem. I ost uero horam septimam,rubeum suscitat. Si vero sub auroram patitur, colorem emittit cyanesi, & glaucum. Α quo Empedocles glaucopi in eam appellauit. Cum uero in novilunio apparere incipit, ea parte qua non splendet , ostendit quidem circulare corpus, sed susto quodam colore insectum. A qua die,in dies,color hic semper redditur obscurior usque ad plenilunium . In quo nullus ia is apparet color, sed sacies eius, sere tota splendet, praeter eas quae maculae appellantur, quae eius saciei, pars est non parua. Ex quibus omnibus colligere licet primo , quod , uti dicebamus, sit opaca tota, & nulli pervia lumini. Secundo quod nullum propriutota habeat colorem. Tertio quod per partes variis sit coloribus infecta. Quarto quod v bram & eam quidem obscuram satis pro opa
citatis ratione,de se emittat. eamque in eclipsi solis ad nos porrigat, non aliter ac terra, sole lunae opposito , eam versus suam umbram Ia-cit,eamque obscurat, sicuti eius vin bracii, se rat terram. Itaque hac umbrae obscuritate, de
sui corpolis opacitate, terrae est persimilis, Nec ei est dissimilis, duabus reliquis qualita. tibus. Terra namque & ipsa, nullum propriutota colore habet. Et per partes habet uarios, sicuti & luna. Neque ullum dubium nobis est, si quis nostrum, in lunam ascenderet , terramq; inde prospectaret,eadem illi in terra apparitura,quae nobis hinc in luna apparet. Vnde non immerito,Orpheus, Thales,& Heraclitus.& alij quos recensui mus, lunam, alteram terram esse crediderunt.Et quam ideo oecetes Pythagoreus,& Philolaus, non immerito, Antichthona uocauerunt, quasi terrae huic nostrae, tetram alteram contra positam. Qito iuomnium sententiam Aristoteles, solitus veteres Omnes acriter carpere,hac in re,vel sui moris immemor, vel animi maxime dubius, ne illos alisus est reprehendere, nec ipse aliquid de suo pronia iactare . praeter quam quod eam i nter astra connumerauit. Astra autem quin tetillius essentix suae, partes densiores et se tradidit. At nostra quidem sententia, tanto merito potest luna astrii nominari,' quato a veteribus quibusda, terra quoq, astrum est nominata. Non enim haec aliter in aere,ac luna in aethere pendet. Non aliter ac luna rotunda est. Non aliter ac luna,&Opaca est,& umbram usque ad lunam iacit, sicuti & luna,vsque ad terram. Neque non & ipsa sicut luna, & obscuras habet partes, & luminosas . Obscuras quidem omnes quae ab aquis extant. Luminoias uero Omnes , eas, quae uniuerso mari, lacubus, stagnis; fluminibusque operiuntur. Non enImminus aqua, superficie sua splendet a solis lumine, quam splendeat pars ea lunae tota, quae
eius maculas,tum circundat, tum Intercurrit.
Id ei fiet elatissimum, qui maria alta nauiget,& malum alcendat. Longe enim circum qua que maria splendescere circumspectabit. Idecernet si quis situm ad mare montem, conscciderit, longe lateque splendens pelagus, citc spiciet. Quam ob rem,non sorte procul a vero fuerit,lunae globum,alterum esse terrae globii, simul cum aqua tota conglobatum. Globum scilicet aethereum, scuti hic nostras, globus est hulaeus. Et quae lunae pars, lumine solis spledet,eam esse aquam aetheream alteram. Quae grauitate sua non equidem ad nos cadit.Non enim centrum hoc, lunaeest centrum;ad quod aqua illa tendit ita, sicuti nos ra aqua ad centrum istud tendit, & partes similitet aliae t naris terrae,sicuti partes terrae nostratis . Quid vero etiam mirum fuerit, si ibi sint, sicuti in terra nostra, planities,& montes,& convallespEt in eis gentes tum hominum, tum al1Orum
309쪽
animali iam inhabitareρquet & maiore sint statura quam nostratia ut in puro aethere,&diutius etiam vitam producant. Et ibi sint etiam plantae nostiis pulchriores. Conformitates enim, quas utriusque recensuimus, nobis id persuadent potius, quam ut quintae tantum essentiae eam dicam us aut vel igneam esse,vel
quid ignitum . Tametsi olatis Magnus , si ib poli Alctici elei latione graduum LX. tradat, ab initio Maij usque ad Augusti initium, nulla aspici stellam, planetam credo intelligat in praeter lunam . Quae in plenilunio vicina
horizonti, eo temporis spacio videatur magnus quidam anthrax ardens,qui & stuporem
α terrorem omnibus ineutiat: Attamen putamus nos, eum colorem tuc eam ostentare, obvapores qui densissimi in ea terra eleuantur. Neque aliter , ob eos igneam apparere,quam in eius eclipsi,saepe numero se te o stentat alia quibus partibus ignita . umbra namque terrae, sicut ibi vapores eam quasi caligine quadaobducunt,ultra quam ignis speciem praebeat. Itaque terram eam putamus potius quam
ignem. vel verius utrumque, sed aliquibus partibus terream magis , aliquibus magis igneam'. aliquibus ex aequo temperatam. Sed igne, non tam,ut caetera sidera puro, cum nec luce,nec colore, nec micantia, nec radiatione sit illis similis. Nec uero nubem tantum concretam,& ignitam cum Xenophane consenti.
mus. Etiamsi quod in ea splendet, cum albis nubibus conueniat colore quidem, sed non splendore . Nam de saepe alias , & moclo cum haec scribimus,bis iam lole occidente, nubes
eam atra operiebat, in Oriente vero magni- nubium altissimarum montes, conspiciebantur .Quae nullo modo, radiis solaribus, aut lumine, sole iam in occasu, & nigris nubibus obducto, attingi poterant nullum tamen spledorem vel ad nos emittebant, neque ullo in se fulgebxnt. Neque vidimus interdiu,ob candidas nubes, in aere pendentes,praesente sole, lucidiorem fieri diem. At lunae splendor no cturnus,& lumen inde ad nos emissum, claro argumento est, lunam non elle nebulam. Etiamsi interdiu , neque ipsa praesente sole die reddat candidiorem. Quod neque tanta liellarum multitudo , nec planetarum praesentia facit. At luna,a sole ne lumen recipit,vtAstrologi autumani vel per seipsam eum splendorem habet qui in eius partibus conspicitur, aqueo splendori simili se A sole eam recipere, videtur primus tradidisse Thales, & eodem tempore Pythagoras. Post quos & Parmeniades,& Empedocles,& Anaxagoras,& Metr dorus. Proprio vero lucere lumine asseruit Anaximander,& Antipho,& Xenophanes, &Perosus . Et si Stobaeo credi naus etiam Aristo
teles. Prosectδ,qui eam ignem,uel igneam esse dixerunt, necesse habuerunt asserere, eam propria lucere luce.Ignis. n. sua natura,vbicumq; sit locorum, lucet semper. At qui eam igneam et se assirmarunior Parmenides,Empedocles, Anaxagoras, non uidentur, in suis perstitisse sundamentis,quando non proprio, sed alieno dixere eam lucere lumine. Quid vero nos de
proposita dicemus quaestione Equidem certi nihil habemus, quod respondeamus.Nam in tanta lunae a nobis distantia, non nisi monitu Aristotelico similitudine quadam , sleuti de caeteris astris secimus, philosophari licet.similitudine ergo hac,non ςgre dixerim,lunam de proprio, uti igneam,lumine lucere.Alieno vero, uti & terream, simul&aqueam. Nam Aterra, & maria nostra,non suo, sed solis lumia ne splendescunt. Solari ergo lumine,inter stra omnia, la luna splendet. Cur autem lie nam,terram alteram Jicamus, persuasibili nocaret ratione. Nam quid mirum est, in aethere Partem unam sieculentam constitit se, de cras-lam. In quam veluti seces aetheris omnes, Conditoris legibus , qui omnia certis num ro, pondere, de mensura fabre secit, conflux rint Sicuti & in parte mundi hylaea, sex omnis in unam hanc nostram terram eonfluxit undequaque . Luna ergo, aetherea terra esto. Et terra nostra,elementalis esto luna. Neque
duae hae terrae, siue duae hae lunae, a Conditorestustra sunt conditae. Similitudine enim mutua, altera alteram fouet,&sibi inuicem fouent,& influxus, quibus Sc ipsae, & virtusque
partes,tum vivant, tum conseruentur, altera
ab altera suscipiunt. Quandoquidem ad Lunae motum, ac lumen, & plantae , 8c animalia
multa, de humores omnes,tum commouen tur, tum alterantur.Quae res ita per se est manifesta, ut nemo sinus,eam negare,aut debeat. aut queat. Quin & tota nostra maria,ad lunae aspectus varios,certum est, uarie commoueri.
Et fluxus maris de refluxus, & caeteri aestus sere, a lunae lumine trahuntur, & retrahuntur manifestissime. Haec autem omnia minime fieri possunt, nisi permagna inter eam &n stratia, intercedat Sympathia. Haec autem Sympathia, non nisi in magna est, tum virium, tum actionum conuenientia. virium autem conuenientia, non nisi in essentiet similitudine consistit. Pro ratione namque essentiet, uti toties dictum, rei vires insunt.& ab ea proueniunt. Et pro ratione uirium, actiones quoque eduntur necessario. Qua virium & actionum conso imitate, audentius iam asserimus, lunam esse terram alteram aetheream, & ς theris uniuers secocissimam partem, & eius secem. Sed quid de stellis illis XII H. obscuris & nebulosis poterit diei' QvqLl eum
310쪽
cum lunae obscuritate', atque etiam splen- dote , similitudinem habere videntur quandam. Nain ut sunt obscurae, terre uiri lentiunt. Vt vero fulgorem habent aliquem,
igneum quid sentium . Sunt ergo & ipsae
ex terreo, exque igneo commistae. & lun naturam videntur habere. & si naturam , cur non etiam vires ei Et si vires, cur non etiam actiones e tametsi ob distantiam, inulto nobis ignotiores lunaribus. Nam cum Deus, nihil frustra secerit , frustra non fecerit corpora tam ingentia , quanta Astr nomi dicunt esse siderea , quorum minima, longe terra maiora esse asseuerant. Quod& de Canopo illo obscuro , quem Vespacius ad Antarcticum esse astirmat, erit dicendum. & de nigris illis maculis quas in Australi coelo , obseruasse virum quendam Astronomiae peritum , Clauius retulit. Quas necessie est neu lentae , & cratIae , & terreae aetheris materiae eme constatas, longe etiam luna, & terra nostra obscuriores. Haec de lunae substantia, qualitatibus, viribus, sunto exposita. Magnitudinem vero , iam etiam antea exposuimus ex Astronomorum
sententia esse tantam, ut terrae sit XXXIX. pars. Facile quidem terra minorem ei leprobatur , eo quod in terrae umbra intemdam occulit ut tota . Et ammisso lumine
eclipsin patitur. sicuti ab ipsa eclipsin patitur
sol,& nos eius umbra obtenebramur . Et quiadem ut minor luna essiet quam terra, suit rationi eonsonum fuit. Quia aether longe quam hylaeus mundus purior, minus secium haberet. Et haec in plura corpora, quasi in sen tinas conflueret plures. In lunam scilicet, in stellas illas obscuras & nebulosas. Quarum singulae,
multo quam terra sunt maiores. Et praeterea
in maculas illas ad antarcticum nigri cantes,&Canopum illum Uespucij ingentem, attamensu seum. Nigrotenim hic horum omnium, noaliud est putandus quam sarculenta, qualis i naris e st, totius aetheris desecatio. in plura corpora dispersa,pro magnitudinis, ipsius the regmolis ratione . Cui non una ad luscipiendas seces satis habuit sentina . Sed pluribus, una luna, longe maioribus,videtur opus habuisse; ne scilicet,si una non caperentur, aut duabus, nu amplius per aethera diffunderentur. ipsum multis in partibus inquinarent. Et si Aristoteli illud monitum,ea quae a sensibus sunt procul,lationibusad possibile sunt deducenda.&ad nostratium similitudinem reducenda,prO-fecto ratio alia nulla,vel possibilis, vel vero similis harum aethereatum nigredinum, & obscuritatum, adduci potest, quam ea quam nos asserimus.Si enim aether simplex esset corpus, purum quoque esset ι nec tot, nec tantas in se
haberet colorum, luctum, opacitatum diue
sitatem.nec tantam in tam multis, & tam magnis partibus obscuritatem ., Sed quoniam aethera fluorem elle demonstrauimus; necelle est, eum fluorum aliorum , qui oculis subiiciuntur, similitudinem habere aliquam. H
rum autem nullus est,qui secem, & secum nogerat, Ne fere continue non deponat. Sed quoniam, aliae illae obscuritates, partim sunt a n bis remotissimae, partim recens obteruatae, in A strologorum veterum non venere notitiam ad lunam sermo noster redeat. Eam Astron mi annixi sunt probare, este terra minorem. Quanto autem minor sit quam terra etiam praescribunt. Nimirum triginta nouem luna cum tertia unius parte,Vnam terram posse adaequare asserui. Quorum demonstrationibus,
si non,ut in multis aliis quibus sidui, maxime
falluntur, erit per nos itandum. Moueri at tem lunam,nemo non videt. Sed in epicycloassixam serri,uti in e teris planetis risimus, ita
in hae ridemus. Nihil enim solidum ut ipsa de se ostentat, in liquido potest infigi. Sicuti
neque e contra, liquidum & fluidum corpus,
qualis astrorum flamma est, solido ulli infigi posse, ne imaginari quidem potest quisquam.
Quo igitur modo, lidum & crassum corpus, in aethere stat liquidissimoe Eo nimirum m do,quo nubes in aere pendent. Quo ipsa in eodem aere pendet terra. Idem de obl curis illis,& nebulosissidetibus erit dicendum. Et de maculis,& de Canopo illo fusco. Hic enim
duo in rerum natura maxime Coditoris summam,& iapientiam,& potentiam produnt. &admirationem humanae mentis omnem superant.Et quia scuculenta corpora,torpidissima,
sui sunt natura, & ignobilissima, nece ite habuerunt, ut praeterea quae a sole,beneficia hauriunt, sese propriis, luna & terra mutuo tuu rent, altera alteri vires suas influendo. Qua in re, quid terra in luna agat, sicut est nobis ignotum, sic est sere nobis cognitu, quae luna agat in terram. Aquas scilicet, & humores omnes
commouet tum Oceani, tum plantarum, tum
animal tu, certis quibusda legibus, saluti cuiusque accomodatis. Moueri aut in circuitu ipsa
quoq; nihil prohibet.Diximus supe rius,terra hanc nostram serti ab occasu in ortum 2 .horarum spacio, hora qualibet, M.Pas Idys. Luna vero,quae 39. terrae pars est, ambitum sui
corporis habebit non maiorem quam M .Passi 89. Ad quam rationem, qualibet hora M.
Passiconficiet non amplius quam 2 9. At moueturne ab occidente in Orientem ut terra ean uero contra e Sanὸ ratio similitudinis nos commonet , eam quoque ab occasu in ortum ferri. Sed cum nec ipsa,nec tetra ignes sint,cuzin circulum mouentur virtute quidem nulla naturali,