장음표시 사용
321쪽
sitionis partem, dicere no audemus. Sed cum rationibus,audenter pernegamus. At cur nos tam magni viri, Ocellus, Empedocles, Hippocrates, α cum eo Galenus,& medici cateri, de Aristoteles cum reliquis de Peripat Oluis, non certos faciunt, quomodo, aut quibus di piris,aut instrumentis aliis, ipsi ignem ibi esse de praehenderunt. An uero ideo , ignis iule elementum dicitur, quia mistionem corporum cum elementis aliis ingrediatur ita es Iedocent. At s id uerum esset, ad mistionem v nitet,& cum aliis misceretur. Aer, aqua, terra, mistionem videntur ingredi facile posse , Zoniam eam inhabitant regionem, ubi mi-io sit omnis , ubi mista reperiuntur omnia corpora. Ille ignis tota aeris crassitudine a nobis dist.it, quae centies terrae crassitiem superat. Neque potest de tanta altitudine eam his misceri. Et s misceri deberet, vicinum aliis fieri esset necesse. Descendete ergo huc necelle haberet. At descendere , neque uisus
est umquam , neque a quoquam vel philosopho , vel Astronomo est de praehensus. Et si ipsi id vel viderunt, vel de praehenderunt, do
Ceant nos, eos quaesumus, quo modo, & quibbus organis,elementalis hic ignis, tam alte residens, in haec milia, aut uenerit umquam,aut
in praesenti, ueniat quotidie. Quoque modo in aquea descendat mista,& non extinguitur Quoue in terrea, de non obruitur, non suffocatur Si uenit, de ea ingreditur, profecto descendit. Si descendit, vel praeter naturam descendit, uel natura eum ducente e Si natura duce, quo modo, docuit nos magister, v mus simplicis corporis, unum simplicem elle motum Z Nam hic ignis, qui simplex est in Peripato, & ascendit natura, de descendit itidem
natura. Naturales ergo duos &non unum,
eosque, si Diis placet, etiam contrarios habebit motus.Si hoc per Peripati positiones, impossibile est, ignis ille, vel non descendit, vel
descendet praeter naturam. Miltionem ergo Praeter naturam ingredietur. Et quia in mimonem omnem ingreditur, mistio omnis praeter Naturam erit. Si vero a natura descensum habet, grauis erit. Et quia natura ascedere etiam dicitur, ascensiim autem docent esse levium,
agnis hic, Sc leuis erit, de grauis quoque. Qua Chimpa, quid ridendum magis Sed si leuis
est, de natura ascendit,quando descendet. At si descensus hic perpetuus sit quia perpetua est rerum mistio, & perpetua generatio, natura Ierum mater, non sponte sua, sed coacte,opera sua peraget coacta semper. & perpetuam parietur violentiam. Et perpetuum patietur esse aliquid, quod contra leges suas, perpetuum Perduret. Et permittet, semper fieta,quod fieri semper uetat.Et omnis rerum generatio inuita fiet natura Apage has satuitates a veta phialosophia. Non minora his ablurda consequentur, ii descensum huius ignis,ui factum elle di- eant. Nam si vi dei cedit, a quo nam hanc vim patitur e Motus enim violentus quatuor est generum . Vel impulsionis, vel iactus, vel attractionis, vel vectationis. His motibus vel a se ipso, vel a superis, vel ab inseris mouetur. Si a se ipso, iam non violenter, sed naturaliter mouetur. Quid enim sbi ipsi vim inserat in natura Si a superis, non nisi impulsu, moueri videtur posse. At quo modo truditur deorsum,ut neoterici quidam inquiunt. s cc li motus iuxta eorum dogmata, non nisi in
gyrum voluitur , nullumque rectum habet motum . At qui impellit, ipse sequitur quod impellit. Et coelum ergo descendet Summa fatuitas. Si qui impellit, non tequitur, iactu utitur, parte corporis de ipse sequitur. Si cci tum igitur, aut impellat ignem,aut iaciat, vel tuto, vel parte sui ignem sequetur. Coelum igitur, descendet ,&ipsum e Fatuitas maior. Idem fiet , si coelum huc usque vehat. Hi
motus a superis violenti. Ab inseris attractio. At quis eum trahet Aer ne , an aqua san terra ρ Sed non libet, cum talibus phil sophis altercari. Eos illud tantum in terr gem, totus ne ille descendit ignis, an vero eius partes aliquae t Si totus venit, totus illic locus vacuus relinquitur. Si partes , partium earum locus vacuus relinquitur. Aerenim vel aeris partes , illuc non ascendent, nee locum sibi a natura assignatum d
serent. ut vacuum alterum aperiant, aut nota
proprium operiant. Si asserant tractorem esse,occultas quasdam inserae naturet uires,qualis cernitur in magnete. Dicemus nos, hanc
essectu, de similes alios cerni. Ignis vero illius attrahendi,vim nullam vel apertam,vel occulta cerni, essectu tale, nullu conspici. de si alterata se conspectum, indicet de nobis, si vere sunt philosophi. Non. n . minus sapientiς,quam beneficet te philosophi esse debet amatores. Itaq; nisi aliquid dent in conspectum, aut demonstrationem rationis nulla asserat, eos de veriuratis schola, de philosophandi recta ratione
At sorte non minor alia illa suerit satuitas, omne ignem dicere elle leue .Omne leue su sum ferri. Attame sphaeralem igne et moueri in circuitum coeli raptu. Id contra prcceptoris est axioma. unius simplicis corporis, unu ello naturale motu. Et quia ignem sursum serri d cuerat magister,non sunt ausi sui, hunc circularem, contra naturam esse, dicere. Sed termitum quid de suo inventu repererunt, ut dicerent, secundum naturam serri. Quasi, natura, naturaliter, & secundum naturam, non
322쪽
idem significarent. Ita rideri malunt, & nova monstia,ut Aphrica,aut olim Musica quotidie parere, quam piaeceptorem noluille saluare, uideri. Probare prius oportuerat, ignem
istum ibi esse. Dein motus isti an ei tribuendi
essent cogitare. Nunc uero quod ponunt, nequaquam probant. Aiunt eum circulo moueri, quia uideant Cometas circulo reuolui.
At Aristoteli met ipsi,ad id sussicit,ut aer sum-mtis ita seratur. In eo enim cometas gigni ait, dc non in igne. Neque usque ad haec secula mon strarunt, ignem illum, de nostratem eiusdem esse naturae, ut de ille seratur sursum. Neque distinguere nouerunt, de tribus nostris ignibus,quis furtum serarur. Anthrax hic iacet. Lumen de deorsum, de sursum, de quaquauersum protenditur.Flamma igitur sola, si uerae Oiu sit positio, sursum ciebitur. At ignis ille, uti est offensu in , flamma non est. Non emso sursum sertur . Postquam ergo, nullo sensu id quiverunt demonstrare,duabus rationi bus , persuadere sunt annixi. & multis phi-Iosophari n esciis, perluaserunt. A motu nostratis flammae ad lii pera, & a primarum, ut
vocant qualitatum , combinatione o Haec duo perpendamus . Flammam , inquiunt omnem, videmus sursum tendere. Id primissime salsum est. Nam multae, in aere accensae flamnis, deorsum seruntur, seruntur in latus, seruntur saltu, seruntur in eircuitum , cadentes stellae , caprae , cometae, dc quas nos Mutinae, piscatores ad Arsiam conspexere . de sine oldine multi , ignes satui uos uocant. Aliae quo loco natae sunt, e em usque ad obitum persistunt . Domus ardentes, trabes , aliae. Primum erso hoc axioma vanum , ac falsum est. Et li viderint nostrates flammas, quas solas id facere
non bene, non plene conspexerunt, cur vinniuersalissimum axioma ex hac particularisisma construxerunt, omne leue serii tui ium. Et in incerto adhuc sit , an flamma leuis sit reuera. Id s nesciunt, cur aflirmant. Sed de leuitate, de grauitate, alius erit disputandi doeus . Nune flammam persequamur. Flamma in ligno, aliaue materia accenditur. Lignum Peripati consessione, milium corpus est. Et quod in eo accenditur, uel humor, vel aer est. Eam Aristoteles aefinit , πνευθεραιδ Πισις. Venti sicei accensio, Sui qtia si sapientiores, corrigunt, rectius dixerit. flamma est sumus ardens. Vtraque vera est destinitio. Fumus tamen non est corpus
simplex. Et si ex humore flamma esst, corpus graue est,doctrina sua. Quo modo ergo supera petit e Fumus humor est, e ligno exhalans . Neque sursum temper sertur , nisi in
amino. In eo quoque non raro fertur deor
sum. Flamma in latus, humi etiam quaerit
materiam . Si in aperto flamma accendatur, non attollitur, niti quantum spiritus , cum
aer sit, dum non exit, aut non evanescit,
eam sustollit. Quo absumpto, spargitur illi.
co, non aliter, ac e camino egreisus. si tot litati seae,ut aiunt, natura uniri appeteret, cur
natu ia, hoc desiderio . a se illi indito, semper eum frustratur e Numquam igni illi supero coniungitur. Tantam ergo naturae se 1trationem, tantam eius nequitiam, Peripatus aduertit numquam e An sine oculis philosophatur e Praeceptoris verba tantum audit numquam cum rebus confert Si conserere cognouit, cur in tam stulto dogmate per-sstit e Motus ergo fiammae non est simplex , neque in simplici corpore, flamma est accensa. Quomodo ergo ignis sphaeralis, flammae est totalitas e Flammeus ergo ignis, neque simplex est, neque est pars illius totalit
iis, neque eam appetit, neque ad eam moue tur, neque simplici mouetur motu, neque reiacto, neque leuis est. Tota ergo haec Peripati doctrina est falsssima. Accedat nunc illa altera combinationum ratio , qua docent.
Quia prima qualitates quatuor, calor, frigus, humiduin, siccum, quatuot tantum modi L possimi, binae copulari. Frigus cum seco, aiunt terram constituit. Aqua frigore te rae iungitur , Sc humida est. Hac secunda , aeri aqua annectitur , qui si humi dus de calidus. Reliqua est coinbinatio, caloris de siccitatis , quae quarto corpori nece ilai io datur. hoc est igni. At ignem hunc nostratem negant elementum esse . aut mista'constituete posse. Hoc quidem recte. Ergo inserunt , ne celleλest alium esse in natura ignem . Hoc autem pessi me. Haec Ocelli Lucani, suere inuenta. Aristoteles , sne sui nominis commemor tione, Ocelli uerbis, pro suis venditauit. Sicuti de Hippoerates. Sed errore, de in medicina, de in philosophia errorum maximo. Id ut pateat ita dicamus. Quis docuit ocellum , quatuor hasce primas esse qualitates ρ quas ipse non qnalitates primas, sed
ἐν ἀντιστητας contrarietates appellauit. Quod
nomen ei iam Aristoteles usurpauit. An primae non sunt, quae reliquas praecedunt e quibus reliquae enascuntur e Primae certe ex suis etiam dosmatibus, calor,de humor sunt.
frigus post calorem, sccitas post humorem sunt genita. Ergo frigidum de siccum, non prima sunt,quia post duo illa, calorem de hum rem nata sunt. Nec sunt sorte secunda, quia
inter haec de illa, aliud quid fit medium. de
quo postea. Nunc ita esto. Demus Ocello, demus Aristpteli,hasce quatuor, primas ex A
323쪽
aequo , esse qualitates. Et eos interrogemus . Quae nece sutas Naturam impulit, ut eleme iis, primis ut putarunt corporibus, eas compartiretur in binas Neque enim omnes omnibus accommodantur, neque singulae singulis binae. Neque enim terra sicca est, neque aqua frigida. Neque nec elle suit,corpus quod natura non admisit fingere, cui siccum& ea- Iidum accommodarent. Nam Ocellus,cal xem & stigus, essicientes esse ait, humidum desceum este patientes. Si ita erat, ut & Arist teles confirmauit, nonne terrae satis erat siccitas aquae vero humiditas,ut pati possent. Coelum vero, quod uterque in eas agere fatentur, calore agere, cur non dixeruntis Aerem vero frigore,ut post eos Stoici. quem primum sci-sidorum esse aiunt, de sensus videtur eis co
aestari . Quid ergo opus suit, quattv sub luna,vro coelo ponere corpus e Sine ullo sensus t stimonio,sine ullo rationis iudicio Eadem de sensuum, & rationis obtusitate Aristoteles, terrae,& simplicitatem, & duas attribuit uualitates. Terram enim, no esse corpus simplex, sensus ostendunt omnes, imo mistorum cororum omnium,eam maxime misit esse ostenunt. Tanta in ea intus & extra feru est varie tas, colorum, saporum, odorum,frigorum, ca-Iorum,siccitatum, humiditatum, densitatum, raritatum duritierum, mollicierumque,& aliarum similium passionum, quanta in corp re alio ullo quantumuis permisto. Et quam ei frigiditatem tribuerunt, Aristoteles ademit Postea , quatuor aut etiam pluribus a se scriptis verbis. hisce. GP y ιν τνο πολυ πυρ, ψ,, Est uero in terra multus ignis , de multa se caliditas.
is Etenim exhalationem disserte est nece Lis farium,& solem,& quet in terra eit, calidi
ri Nam post pluviam, terra exsiccatur,ab eo ,, qui inest calore. Et rursus.
Si terra natura est stigida, in se calorem,&ignem,quomodo habet i Dicent per accidens.& insuperficie . Inquimus nos. Quod rei semper inest,non est per aceidens. de terrae calor non accedit, nisi is qui a sole est ei superfici rius. Internus vero perpetuo ille inest. Si terra, frigida a natura est, a primordio constituta , de calor ei accessit postea, praeter nat ram id suit, Et frigiditatem naturalem, vel e pulit,vel retinuit. Si expulit, non amplius est frigida. Si retinuit,vel calorem non habet,vel habet utrumque. Si virumque habeti quomodo ei stigiditas est adseriptae Et si vere adscripta est, natura, quo modo tantam vim perpetuo patitur si uiolentum nullum Atistotelis oraculo est perpetuum e Absurdit tum liatum duae sunt causae. Altera, allerere, terram simplex corpus esse. Altera uni simpliei corpori duas tribuere qualitates.'Quarum haec, priorem destruit,& prior posteriorem. Nam si simplicia sunt haec corpora quatuor. quae prima esse dixerunt, unius tantum sunt naturae . omne enim unum primum esse est nobis iam dudum ostensum . Unum enim
ante omnia est . , Et omne primum itidem est unum, & itidem ante omnia est sequentia. Et omne'unum , dc omne'primum , si
plex etiam est. Et omne simplex , & priamum est, & unum. Si igitur quatuor haec prima sunt corpora, etiam per sessiunt una. Et si una etiam limplicia. & si simplicia, d plicia neque sunt, neque esse pollunt. Si dulicia non sunt , neque duas habent quata es, nyque I bere possunt. de si duas habeam , duplicia sunt. Si duplicia , si plicia non sunt, si simplicia non sunt, ne
que sunt una. si una non sunt , neque tiam sunt prima. Igitur ex hisce neceilitati bus qua ratione sele eripient , ut dicant v re , ignem esse calidum & siccum , & ideo necesse suisse, corpus quartum confingere,
cui tribuerentute Quod & simplex ellet, deprimum de elementum, tum mundanae compositionis , tum etiam mistionis uniueris. Idque naturae necessitate nulla , contradictionibus , se absurditatibus , sibi inuicem pugnaentibus, qu3s recensuimus multis.Hoc ipsum quod de isne dicimus, de tribus reis liquis dicendum . Nam si aer duplicem, si aqua duplicein , si terra duplicem nabent qualitatem . neque simplicia, neque una, neque
prima cospora, aut esse, aut dici queunt.Sed ignem illum sphaeralem , praeter tot imposiubilia quae eum comitantur, etiam frustra, - tiam luperque excogitatunt. Nihil enim ad munctanam compositionem facit , nihil ad mistionem. Mundus enim empyreus, aethereus , cum tribus hylaeis aere , aqua, tetra , ad omnem , & compositionem , demistionem susse cerunt. Et si sensibilis mundus, suprema sui parte aetherea, ignes numero innumeros , & magnitudine immensos , eosque perpetuos habet ; M dia subinde , magnos alios , parvosque de durabiles, & momentaneos, infima denique terra, alios temporarios, alios aetemnos,eosque innumerabilesὶ Quid opus habuit
324쪽
natura hac amplius ignis sphaera r praesertim singulis caeteris maiore e An natura,qx nihil frustra facit,opus habuit, aut est coacta, entia sine ulla multiplicare necessitate e Ignem igitur hunc sphaeralem, ut tandemconcludamus, quia natuIae nulli usui, qui non compositioni mundi: non rerum mistioni, inseruit. qui per salsissimam qualitatum combinationem tantum est inductus. quia nulli unquam hominum est conspectus,nullo sensu cognitus, nullo ratiocinio colligitur:multis rationibus exploditur de sphaera sua, in omnem posteram perpetuitatem deturbemus. νQuid ergo inquiet Peripatus, nullus in unu uerso ignis est, qui mundi pars integra sit, dein missionem rerum sese inserat ζ imo vero est in uniuerso calor, e secundis rerum causisunu Zoroastreus ille vitiser ignis, Z-σόρμνπ0. Quem nos luminis comitem,ter omnia docuimns penetrare ala empyreo usque coelo, usque ad mundi centaum. Vnum e quatuor nostris elementis,ouς primaeva constituimus,spacium lumen calorem,stitorem. iue longe verius elementa nos vocamus, quam antiquis Ias,ignem,aerem,aquam terram. Quae mistis
tantum hylaeis inseruiunt, & hylaeum tantum mundum constituunt. Nostra vero omnibus insunt corporibus,& hylaeis hisce,& aethei eis,& empyreo. Spacium quidem,quia,corpora omnia i actis tribus, tritaeque sunt dimensa. Lumen quia omnia sunt vel lucida, vel lumi nosa, etiam ea quae videntur obscura. lor vero, quia omnia sunt calida', etiam ea quae fib ida videntur. Fluor , quia omnia sunt ut da,ietiam ea quae siccissima sunt visela..Haec elementa corporibus omnibus communia, omnibus accommodantur, primis,secundis, tertiis, centenis etiam,& millenis, si per tot gradus, aliud post aliud reperirentur. Sed haec ange nos, nemo cogitauit, nemo via ditaQuς contemplatione procedente marus stiora sese pandenti: I pro dia in iti: l t i lar r: inc L, Bun: hi .dia i iis iiqi ni ius, rct i moro ιγ ni. xvi ri ib tran M. Lia , d
325쪽
Actenus equidem, partim sola Iatione, quia sensus ehnon pertingeret; partim sensuum solo Wisu quia eb reliqui nore attingerent, & a visu ducta atione, philosophati sumus. Deinceps ad reliquos sensus propius accedamus . Et secundum eos, & ab eis ductis rati nibus philosophemur. Aeremque primo loco contemplemur, qui inani similis, nostra omnia,& tangit,& circumdat, & etiam penetrat. Et in quo , praeter vissum,etiain tactum, & auditum, & gustum, &
Olfactum exercemus. In eoque continue ver
samur. Aerem ergo qui sensibus omnibus, α rationi cognitus est, speculemur. Et quid sit videamus, & quantus & qualis, & quas viret habeat, & quas edat actiones, quas, a quibus patiatur passiones, &qua mundi regione sit, & quo percingat, & quid in se vel compraehendat,vel admittat consideremus. Et si quid
ale aliud ,in natura eius reperiatur cognoscamus. Itaque a primo propositorum capitum
initium facientes, quid aeris essentia sit inquiramus. Et quare ab aethere differat, diseernamus. Inter philosophiae huius initia, Aerem equatuor diaphanis corporibus posuimus secundum, cum primum aether esset, aqua te rium,quartum aquea.Et quia diaphanus sit,&perspicuus, no minus quam aether poetae multi eum aethera vocarunt, neque alterum ab autero distinxerunt. Alij eum pro aethere, quasi cum eo idem esset potuerunt, inter quos ipse sapientiae pater Zoroaster, dum canit.
zα πυρὸς, ψ υδα Τος, 6 γης, κ6-ς ρης. Universum mundum: constituit Ex igne, & aqua, & terra, & omnia alente
Et alius sapientiae Grςcae pater Orpheus c
,, Ignis & aqua,& terra & aether , noxque &is dies. Uterque ignem pro coelo ponens, aethera pro aere, iisdem & uerbis, & verborum ordiane. Aliis quoque philosophantium non paucis visum, eandem substantiam aerem esse cuaethere, perspicuitatis ni salior, & transparentiae similitudine ducti. Sicut enim per aetheris diaphanitatem astra noctu cernimus, & i terdia solem & lunam, sic per eandem transpicuitatem quae in aere est,& haec eadem perspiacimus,& alia quae infra lunam sunt, ignes,c metas,colores,nubes, & similia. Eadem ergo in utrisque, aere, aethere actio,easdem arismit vires, eaedem vires, eandem quoque eia lentiam. In eadem Plinius suit sententia, dum vult inter terram coelumque, eodem , spiria tu pendere septem sidera, quae ab incessii v camus errantia. Coesum nanc vocans, quod aera ignium summum, unde tot stellarum collucentium illos oculos. Itaque aer, & aether
nihilo inter se differant. Alii differre valde asseruerunt. Eo quδd aether & loco aeri superstet,& natura. Quae incorruptibilis,& immor talis sit, & toto &Partibus in aethere; in aere vero, si non toto, laltem paribus corruptione patiatur. Distinctio quoque Zoroastri, triplicis aetherei mundi, & triplicis hylci idem videtur voluisse. Nam in hylaeo vii saepα iam vidimus, primum posuit aerem, &sub Nn eo
326쪽
eo aqua m atque serram. Ocellus quoque seripui.
M4Sepes. n. est immortalitatis, &generatio-
nis cursus lung. Na quod supra ipsam est, si di ad eam pertingit, Deorum tenet genus. se Quod vero insta lunam, contentionis deis naturae est locus. In quo subnectit, Φυσις τε tuu γένεσις εχου
is Natura Sc generatio habent imperium. Si ita sit, ut supra lunam, natura de gener tio non imperent, is locus non erit naturalis, neque corruptibilis, neque materialis. Vae omnia sunt in hylaeis aether profecto , longe erit aere persectior, & nobilior. Esse autem aethera, nobiliorem aere, etiam Pythagoreis, aliis cum Oeello placuit, & Platoni,& Aristoteli, & Cythio Zenoni, & reliquis, de eorum omnium schola, omnibus. At si uerum sit, quod Ocellus,& hi omnes asserunt, ubi gens natio sit,& materia, ibi naturam do minari, aether hac conditione, aere praestantior non suerit. Ostendinuis enim ex historiis, de partim nostra vidit aetas, Veneris stellam valde passam . Et solem cursum suum, aliquando retinuitia . Et nulla eclipsi esse obscuratum.& s pius sereno caeso lucem languidam, ostendi . se diu.Quae quidem omnia, passiones,&dispositiones Ocellianae matelic sunt. Quinimo,&generatio ibi non semel locum habuit,in Hipparchi noua stella. Et anno i i I. quod in annalibus Ferrariensibus legi9 inter v M.&VII I. noctis horam apparuit stella splendore
tam magno, ut coelum ardere videretur. Et multi cometae,ut postea dicetur, in aethere, supra lunam scilicet, sunt & geniti de extincti. Quod & stella noua aeui nostri fecit. Sed oste-
sum iam est a nobis, ex varietate luctum siderearum, splendentium,fulgurantium , Obscurarum, nebulosarum, macularumque,&Ga- Iaxiae tanta diuersitate, & lunae tanta duormi. tate, &saepe deformitate, aetherem non esse simplex corpus, non esse sine passione, sine alteratione,generatione,& corruptione. Eiusdem ergo aether cum aere est naturae' Non vindetur.Nam & aqua haec omnia patitur,& terra, non tamen idem vel inter se sunt, vel cum aere. Ergo neque aer cum aethereaiusdem est naturae. Et eos haec ratio distinguit. At quo, de qua differentia recte distinguet e Minore equidem, atque maiore passione. At magis deminus, speciem non variant. Sed cur non varient, cum in aethere rarissima sunt quae fiunt, in aere frequentissima . Varietas vero substam
tiarum quae in aethere sunt, qualis ab initio a Conditore facta est, talis sine mutatione ulla
permanet. in aere e con ra,quamuis ignes r
ro appareant, attamen & hi, frequentiores, quam aethereς nouitates fiunt. Nam in aere ,
Natura νεικας contentiones suas exercet.In eo
praecipue secum pugnat. In hoc tonitrua,sulumina, nubes, imbres, grandines, imbres, procellae, turbines, & plurima mortalium mala. In hoc imbres decidunt, nebulae subeunt, v por ex alto cadit, rursumque in altum redit . venti ingruunt inanes. ijdem cum rapina r
meant Sic ultra,citraque comeat natura, inter
se in aere pugnans continue. Quia state pugnae minime licet, sed assidue rapta, conuolutatur. Et circa terram immenso rerum globo quasi furit. Hoc vetorum furentium regnum, hoc procellarum. Neque id raro, sed quotidie .led continue,& sentimus, & experimur. Differentiae hae raritatis,& stequentiae, si a natura materiae fiant, nulli dubium, quin aether,&aer sint inter se diuersi. Sed non videntura materia fieri, quoniam ipsa passiones omnes aeque recipit. Sed sunt a serina ea,quae viri Nipsorum a Conditore totius materiae, propriae cuiusque parti indita fuit.Parti inquam materiae totius, in qua,& ex qua, essentia cuiusque tota sermaretur. Materiam dicimus,fluo ruri illum primaevum. Fluor namque solus,& contrahi de dilatari,& rarescere,& densari,& c gi,& extendi potest .Qui cum continuus sit,&per spacium uniuersum ad centrum usque protensus, sua continuatione essicit, ut integralia mundi corpora, Empyreus,aetheres illi tres, Mires hylaei, omnes sint unum corinuatum corpus.Et quo ad fluorem, materiamque, omnes unius eiusdemque sint naturae,atque essentiae.
Quo etiam ad uniuersalem ipsorum locum, qui spacium est, nullibi alter ab altero disse unipitur, aut segregatur. Nec minus quo ad se
mam uniuersalem, quς per omnes hoste murados est extensa,continuati sunt. Formam autehanc, vel solum lumen, vel cum lumine cal rem simul, esse putamus.Si vero sermam praestantiorem hisce, uniuerso demus,ea erit muridanus animus. Qui nullam uniuersi corpo-
iis partem destituit,sed per omnes se se suasq;
vires , actionesque,Vitamque uniuertam fiandit.Nam si animus, est corporis seu organici, seu non Organici, en telechia,& energia, de forma, cum nulla de actuosior animo mundano sit, ea profecto erit uniuersi,vniuersalis forma. Atque ita verum fuerit, quod superius conabamur adstruere, aetherem e pyreo esse continuum, neque in orbes esse di sitos. de aetheri aerem, & unius,& eiusdem esse naturae, quo ad ea, quae continuationum harum, causae erant, tum materiales, tum se males ,
327쪽
males,tum efficientes Et nunc addimus,Finales cuiu sique partis,non easdem et se. Ad alium enim finem Conditor, Empyreum sormauit, ad alium singulos tres aetheres,ad alium singulos tres hylaeos. Et pro cuiusque fine, cuique etiam propriam indidit formam; pet quam esset, de sibi idem, & ab aliis alter. Sicuti ergo
Empyrei formam, lumen & calorem,omnium
purissimos, & ut Zoroaster solet loqui, δεθη, flores, luminis & caloris, corporumque Omnium rarissimum lenissimnm, blandissimul que et se uoluit rita & aetherem primum illi continuum,quem & coelum,& firmamentum libuit appellare, empyreo densiorem esse v luit . Ratio id enim dictat, tum quia lumine suo,empyreum nobis occulit, tum quia stam. Inae,tum molibus, tum numero sere infinitae, densata quaedam esse corpora, in quibus calor, de lumen, in luce coacta flagrent,& flammas eorum nutriat. Nam, & slammae ipse, &obscura illa in eo corpora, & nebulae,& nigro res quidam,& maculς densitatis proculdubio sunt opera. Duos reliquos huic subditos aetheres, eadem dictat ratio,primo aethere eme densiores , in quo Saturni, & Mercurii, de Lunae
tium rigo,& Martis, & Solis quasi rubens co
ir, id produnt manifesto indicio. Et Iouis,&Veneris, media raritatis,& densationis temperies. Et quia densiores partes in his sunt essectae, argumento est, totum quoque eme densiorem.Cuius densitatis tota veluti sex in luna confluxit. Sub aethere uniuerso,primati j nuoris pars alia, prioribus continuata, substitit. In
qua, Natura, bella sua exerceret, exercitus, quos recensuimus, instrueret, pugnas'; committeret . Qui exercitus, quoniam variarum sermarum,ac figurarum , quo melius sua obi-Lent munera, consari debuerunt, densiorem
aethere fieri oportuit, quo melius, & sustine rentur,& sultinerent. Verissimum enim est, quaecumque a suo principio longius recedulloco,essentiae quoque perfectione, & dignit
te, longius reeedere est necesse. Conditor aut incorporeus est, in corporibus,quae ad inco Porea magis accedunt, Conditori sunt proximiora . Rariora autem quae sunt, incorporea quoque magis sunt,& minus corpora. Sed &alia ratione in idem res deducitur. Inter corpora enim, incorporeum maxime omnium
est spacium,quia est rarissimum. Lumen sec do loco rarum, primo densius. Calor,etiam lumine densius,stuor calore. Empyreus fluore. Qther primus, empyreo; aether secundus, pri-mO;aether tertius, secundo. aer summus,aeth re infimo; aer secundus, aere summo. ita ut iam in nubes concrescat. aer infimus, aere secundo , nebulosus iam, & vaporosus, & sereiani aqueus. Et hoc densior,quae iam est aqua.
Et hac aqua terra, corporum densissima . si vero verum si, quod philosopbantium plericque placuit, elementa ubi se l. mutuo tangui,s militudinem naturae aliquam habere, quam ipsi Symbolum appellarunt,idem sentire,a ratione alienu non laetit sentire, ubi canum sitem pyreo continuu, empyrcς raritatis aliquid habere,empyreum liquid item, de coeli uenia state. Et ubi coelum,secundus attingit aether , hic, coelo similis sit,coelum et heri. Secundi ve ro , aether tertius habeat aliquid, & secundus ter iij. Et aer ubi tertium hunc aethera contingit, raritatis illius si particeps. aether vero ad
aeris densitatem quadan tenus accedat. Et aeris media regio , eadem ratione, summa sui parte,ad infimam summae sit similis, sicuti i finia sui, sit irinilis infimae regionis parti superae. Sicuti haec tertia, sui parte infima, minus raras est, de densior,& crassior ita, ut sit quasi
aqueus. Sicuti & aquam verisimile est superiore sui superficie aereae raritatis elle particiispem. Et incrassiescere deinceps, ita ut eius parte infima, qua terram contangit, densissimam esse, de quasi terream, non aliter ac terra ibi aisquea est.& sere fluida. Incrassiescit deinde de
ipsa sensim, ita ut incentro, ubi maxime ab empyreo, dea corporum principiis natura di. stat, densissima esse uideatur necellario itaque aer totus, sicuti materia primaeva est fluor:Foema vero,de ellentia aer, sic constitutione tota,
aethere densior est putandus. Sed suprema re. gione,aetheri quam fieri potest, raritate limita limus. Inde postea discedens , & descendens densescere , & crassescere , rationibus iisdem estnecesse,ut ad aquam prope, sui crassissimus, de densissimus euadat. Atque haec de essentia, consistentiaque&substantia eius satis sunto. ac de eius in mundo sit atque regione . Postelliantiam, essentiales proprietates de qualit
tes sunt cognoscendae. Essentiales eas uocais mus , quae ad ellentiam rei concurrunt constituendam, vel ab ea pro nascuntur. Quibus si
careret aer,aer iam non elIet.Sunt autem,eius
raritas.& fluiditas , de mobilitas, & partium tenuitas,& perspicuitas. Alias dicimus,in e
sentia de ab essentia esse. Quae vires verius diacuntur , quia per eas,essientiet in actionem exeunt, dc rem aliam,extra se, tuin essiciunt, tum
assiciunt. Qiralis in aere caliditas,& humiditas. Et quales ement in elementis reliquae illae qualitates, si vere & appositae eis suillent tributae. Eas Aphrodiseus Alexander,& Galenus es, sentias elementorum esse dixerunt. Quam rem Peripatus posterior, & medicorum non pauci, dum non intelligunt, multas, easque ridiculas obierunt altercationes. Quibus vi delicet modis,qualitates hς, quas putant accidentia eme,poIlent essentiales esse formet. Sed
328쪽
ad aerem redeamus. In eo Aristoteles, maxime omnium est absurdissimus. Tam enim de eo varie loquitur, de inconstanti est sermone, ut mirum sit, eum in lata haberi veneratione.
Nam cum prius dixisset aerem esse calidum &humidum. ita deinde scribit.
υἰ θερμὸν P. δια το ατμιζειν τε κω αναθυ-μέασιν εχειν γῆς. Tο δ υπερ τουτο , θερμον ἐδn, πιι ξηρόν. Verum cogitare oportet,eius qui a nobis is dicitur, vocaturque aer, quod uaporem, , reserat, terraeque exhalationem habeat, is partem eam quae circa terram est, velutiis humidam & calidam esse. Quae uero suis perior hac est , calidam iam esse de sic,
Quasi dicat, non sui natura, & ex combinatione illa primatum qualitatum. Sed quia exhalationem a terra habet. calida est. Quia vaporem, humida . Subnectit enim. Eςὶ γαρ ἀτμδος si φύσιs,υγρον-θερμον. is Est enim uaporis natura, humidum & ca- , , lulum. Est ergo hic ei rea terram aer, non sui nati ra, neque ex illa quam Prius docuerat, qualitatum combinatione, sed alterius rei,vaporis nimirum admistione. Imo,quem prius totum calidum secerat,& humidum sui natura, partem eius seperam modo, calidam & liccam esse assirmat. Id quoque non sui natura, sed quia a tetra exhalationem habeat.Illico enim subinfert.
, , Sed est uapor quidem potentia quasi a-
is qua . exhalatio vero , potentia quasi i-- gnis . At si haec exhalatio illuc non ascenderet,cuiusnam naturae aer illae essetὶIgnis inquit ellet,
is Cur uero supero in loco , non consistunt inubes, hanc esse causam existimandumis est, quoniam non est aer solum, sed p ,, tius ignis. Aer ergo superus ille, aer non est, hoc est humidus,& calidus. imo potius ignis, hoc est calidus & siccus. Talem enim in copulatione
qualitatum ignem elle dixerat. Sed inconstantiam viti huius, nos quidem admiramur, non ut sui , veneratione ingenti, sed modestissima stomachatione. Nam rursus, quem hic ignem esse vult, Paulo ante ignem esse nega
is Circa uero haec, de quae his annectuntur, , , aer,& quem ob consuetudinem vocamusis ignem, non est autem ignis. Sed Se mediam aeris regionem,quam cum toto antea secerat calidam, rursus ait esse sti-gidam . Quoniam in ea nubes stigore illius inpluuias concrescunt. Itaque aer totus, qua ψtum mundi elementum,Aristoteli perii .diam& ignis e sidus & siccus sit. de aqua humidus, frigidus,& vapor calidas de humidus. Nos vero essentiales aeris qualitates quas esse dice
mus ζ Fluiditate calore raritatem, tenuitatem, diaphanitatem. Hae essentiam eius consti ruut, ut iam dictum. Per qualitates vero,obtusum corpus est,cedens, tenerum,diuisite surile, s
cile ductile, sicile spargibile, iacile discerptiale.Sed e quatuor a teneritate.tenui rasui cessione, cessio a raritate, raritas a uacui atomis in
termistis. Quibus si careat,maxime resistit. Carebit autem, si uel ipsa ex eo expellantur, vel ipse inlea compellatur.Utrumque fiet alterius aeris, ubi clauius sit superuentu,& compulsimne.Quod inter alia in sollibus,in utribus, in pila lutoria maiore, visitur, si inflentat. Tunc. n.
tantum non cedit, verum etiam magnopere,
de resistit , de renititur, &retropellit,& ustus valenter recipit, & potius, quam ustibus scindatur,aut dispergatur, integer volat,dc natat.& vehit. Quinimo Se pondera sustinet,quae ita aperto non sustineret. Sed &in aperto, moles ingentes magno sert 'acio, gestante uento. qui nihil est aliud, ut suo dicetur loco, quam in se intentus, & a se contentus aer . Praece haec, non solum leues mouet aquas, sed mariae
immensa commouet , &conuoluit. & per eae vastas nauium moles , non tantum impellit,
sed ut quasi uolent,essicit. dum in Carsala ilia latus, impletis omnibus vacui poris, in se ipsis intenditur,&intumescit. Et quod saepe stupent homines,arbores magnas, saxa grauissima, rupes ingentes, e montibus diuellit: terras cum montibus concutit, motat, concussat,
aperit,sursum iactat, tecta, murosque & magnas cum populis urbes, & cum totis maria litoribus non solum quatit, sed per reliquum. seri aera. Tanta vis est aaris inani similis compressi, &seipsum impellentis. Quid veto
Tantarum virium est aer, ut non immerito . veterum quidam philosophantium, terram uniuersam pendere in eo tradiderint. A dimus nos, eam undique , ab eo ita contineri, ut ne vel in partes discerpatur , vel tota alid se conserat, de locum mutet pr hiberi . Ausin etiam asserere , terram ct ica medium uniuerti centrum sisti , ibique manere immobilem, non minus, imo etiam magis
329쪽
magis , in causa esse aerem, quam grauit tem. Quam nullam in rerum natura esse, postea ostendemus , dummodo , & tota simul, & partes eius locis naturalibus consistant. A quibus si auuellantur , graues fiunt per accidens. Sed esto , a rerum Conditore Deo , circa medium uniuersicentium , terra est collocata. Naturaque ei illa indita , ne inde partes eius , nisi vidiscedant. Aer ne tota loco suo dim
ueatur, non paruam affert opem. Nam praeter Conditotis prouidentiain , praeter Mentem, praeter animum Oraeter spiritum ei tributum , elementa omnia, opem sibi mutuo praestare , est valde rationi consent neum. ut mundi totius partiumque sympathia , συπιοικείωσις , cognatioque conser uetur ,& sibi partes omnes: conicinent. A que aer, ut sua munia obeat sicilius, id a Conditore habuit, ut partium & totius constitutione qualem diximus, per aquam, perque terram, perque omnia mista, meet, seque ipso impleat; Ea penetratione, sibi ipsi
extra posito ita annectit, ut mutuo complexu diuersitatis essiciat nexum, ut 3c terra, de
aqua , in medio uniuersi spacto , facile librentur, & pendeant. Cedendi ergo, & impellendi , & sustinendi, & aliis contrariis viribus, mira Conditoris sapientia aer constitutus , per eum quasi per suam machinam,
omnia in uniuerso hylaeo ministrantur. 3 de vegetantur, & vitalia fiunt, Se siecundantur.& producuntur , de nutriuntur , & augentur , & perficiuntur , de conseruantur. Ex quibus Zoroastet , non immerito , aerem
παντα rim hia , omnialentem aetherem nuncupauit. Quia nimirum corporum omnium hylaeorum aetheri simillimum , aetheris ipsius , de luminχ , de calores , Se seminu m influxus ab eo recipiens , in inferiora haec desert , 5e veluti eorum auriga fit, deuector. Sed priorum illarum , tum actionum , tum passionum, dentati o , dc rare iactio partium , cauta est primaria. Harum uero secundarum , c lor nativus ille primaevus, a Conditore t ii inditus , itidem primaria est causa, verum de siderum calor , de lumen ei superuenientia , calorem illum uiuidum reddunt , de eum fouendo, rerum semina, &instuxus ipse solus fouet , eisque fauens, per omnia meando , omnibus illa infert, grauidaque de saecunda reddit. Uerum sicuti aet calore suo primaeuo , calet totus, de fluidus est & tenuis , ab aethereis concalefactus de adiutus , omnium generationum machina est, & organum . sic etiam in aduentitiis sibi alias aduentitias
patitur passiones. Nimium namque inter dum incalescit. Et ἡ contra frigus alias imbibit siccessitque humescitque, ut quae per proprias & vires de passiones , non a gen
rauit entia, per hasce alias eadem corrui pat, Sc ducat ad interitum. Veterum no
nulli,aetem esse frigidum dixere . Addidere. de Porticu sapientes, eum summuni esse strugidorum. Perperam utrumque. Frigus enim in aere, sicuti a coelo calor, accidentales sunt qualitates, accedunt enim ei, de ab eo
recedunt. Quod aestas de hyems indicant clarissime..& dies, noctesque singulae. Uno
de aut calor in aerem veniat, nemini non notum est. Vnde vero stigus , nemini notum, vel est, vel fuit. Dicemus nos, quar do .venerimus ad terram. Siccitatis qu que de extraneh Lumiditatis suscipit interdum impressiones. Vnde in eo putrefactio. Et ab eo, plantis , animalibusque putredines, pestesque induntur. Siccitas illi accedit vis niuersalior , vel a diuturna radiorum solis
diverberatione , vel a ventorum quorundam perseuerantia. Quibus humiditas in eo aduentitia, vel desiccatur, vel alio pellitur. Humiditas haec, vel a ventis , apud nos australibus, alibi aliis . vel pluviatumst equentia, vel aquarum stagnantium vap ratione . Quibus de nimium humescit , de etiam putrescit. Vel verius in eo, haec ipsa humiditas, has patitur passiones. Nihil tamen uetat, ipsum aerem totum esse corpus
aetheri simile. Neque uerum est, inseram eius regionem eis, uaporibus calidam 8e humidam . sutit enim accessorij. de ipse non rato siccus est,& stigidiis. Qualis aut media eius sit regio , in. incerto uidetur positum. Neque enim ibi, nubes, nubiumque Proles a frigore gignuntur, uti Peripatus asseruit. Id nos suo loco palam faciemus. Interim to tum calidum eise dicimus. Si tum eius in vianiustaeo , exploso illo sphaerali igne , subluna esse nemo ignorat , usque ad mare, ad aquas , terrasque, ita ut aethera, atque has connectat , ima de summa sie separet, ut tamen .iungat . Separet , quia medius Interuenit. Iungat , quia utrique per eum inter se consensus vehitur , vimque lis detum in nostratia transsundit. Et te
rae sic appositus est , ut statim ibi suti rus sit , unde illa discessit. Tum de quas , le terras partibus suis penetrat . Et illi eo ubi illae desint , eo mouetur , de earum vacua loca adimplet. Neque id tantum , sed per minimos etiam utrimque
poros meat. Neque uacuum, ullum relinquit locum praeter atoma illa, quae sibi sunt
330쪽
. Magnitudinem autem, atque uniuersam eius molem, Vitellio,&eum secuti multi, demonstrasse sibi persuadent. A terra namque ad nubes usque , non amplius quὶm unum de quinquaginta circiter millia passuum ait ex. tendi. Superam autem non vltra quam CC.ad summum M. Passi attolli uersus ς therem,Atistoteles centies terra esse maiorem.Nos vero,
totam ei regionem etiam damus , quam ignis ille fictilius creditus est tenere. An uero tanta hic eius moles sit, penes astronomos opticosque eorumque instrii menta fides esto. vitellionis autem, lententia incerta essevidetur. Nam inter fortunatas insulas in Atlanistico, in Tenari se ut nauis asserunt,est Mons nomine Pichus qui se se usque ad 7 a. M. Pali extollit, semperque in lunamitate nubibus est obuolutus . Alij supra etiam nubes attolli semperque ardere staminis, eius traditur cacumen. Quod si verum sit, nubes illi longe aliati ut attolluntur,Et si supra nubes, ardet cac men, iam is vel in hypeccaumate,vel in et th re ardet. Et longe vicinior, qu1m Astronomiputarunt, est nobis aether.vnde omnes, ex distantia stellarum ab eis constructet demonstrationes,pessum ire est necessarium.