장음표시 사용
311쪽
naturali , sed diuina conditoris prouidentia.
Torpere namque & ociosa esse entia,a se pro . ducta, ne vili Mina quidem sinit. Nullum enimens,vtHermes docuit elian mundo ociosum. Motus autem octo & torpedine est contrarius . Motum ergo tum lunae, tum telluri per animam perque spiritum euiusque indidit, qui mothonem intellecti is imitaret M. & naturae etiam contrarius non esset. Motum eum
nimirum, qui a deputata eis sede, no discederet, neque locum alterius occupater. Occupasset autem, si hinc illuc, motu reΠ0 cierent , de mundi ordinem Inumerent. In sin ergo quaeque sede,& has duas,& astra omnia oportuit moueri. id autem non aliter fieti potuit, quam ut in circulum mouerentur. Ab animo
scilicet cuique proprio, qui per mentem sibi additam, cum mente sibi praeside absoluta, &per eam opifici meti, & mundo Archetypo,&iummo patri annecterentur,ab eoque Penderent . Motus autem illos varios, ob quos &ipsa luna, dicta est sidus errans , ab eodem ipsius animo necesse est serti, de a spiritu. pto ut de solea Salomone est ductum. Secu dum scilicet prouidentiae leges , ut cum rellia quis planetis,inter stans coelum,& terram volubilem,harmoniam , qua de aetherei,& laylaei mundi machina, temperatur & continetur, tum iuualet, tum etiam pro sui parte adimpleret. Quibus harmonicis motionibus, tam varias nobis facies singulis mensibus ostendit. novam, timidiatam, plenam, dimidiatam rursus,& rurius accratam, seu cornutam, ex qua non visitur, de rursus se se ostentat, apud nos eadem die numquam, in qua cum sole coire dicitur. Vespucio tamen, ut ipse testatur,bis eadem est cons pecta die ultra Ouinoctialem. Id autem non uidetur aliter neri potuisse, quam aere, multo quam apud nos a vapori
bus libero, ac pom. Cumque ipsa sola eas facies ostentet, sol alter potuit appellari. Sed eas ita ostendit , ut ratis quibusdam legibus
tum nos, tum solem, tum sidera aspectet veluti amans. Quid autem his suis motibus in alia agat,scuti maiore ex parte nobis est ignotum, Ita superis animas,& mentibus ratio dictat esse notum. Agere autem multa est necesse, quia eorum motuum nullum, frustra fieri est dicendum. Deus enim nihil frustra Leit. in terra quidem, de aqua, & aere, multa efficit,pa . tim nobis nota,partim ignota. Sed quae liqui. do cernuntur & cognoscuntur fluxus maris
sunt de teiluxus.Quos lumine suo & splendore qaem eius pelagus esse diximus aethereum, radiis suis, suaque similitudine secum trahit, certissimis naturae legibus & horis. Aquasque
omnes,& humores, tum qui in terrae visceriabus occuluntur, tum qui in summo eius,&plantis & animalibus, tum aqueis, tum terrestribus commouet,& statis legibus gubernat. De qua re suis postea agetur locis . Cumque tam varia luna agat, duas ipsa patitur pasu nes. Alteram qua ornatur, alteram qua deso matur.Ptior illa est ab illuminatione, tum taderum, tum solis. A quo dimidia sui parte semper ad solem versa illustratur,& splendo, res illos varios,quos paulo ante diximus, per varias eius ad tolem distantias, ostentat. Posterior, qua splendores hos ammittit, & obscuratur tota, Se horribiliter de semis reddit ut
et eclipsin. Aliquando non tota id patitur:
i ed parte interdum maiore,interdum minore quam dimidia. Id autem et euenit, quando terrae umbram vel tota, vel iis partibus incuriarit. Sed etiam tertia ei accidit passio, in solis coniunctione. Quando ad eum omnino tota facie verse,nobis uniuersa occulitur . Haec in coeli regione. Sed in aeris regione, prae vapo rum varietate, alias pallidior, alias rubentior apparet Circundat ut aliquando lumine quoaiam claro, interdum, si uuo interdum etiam
ad rubedinem vergente. Quibus coloribus crediunt semper aliquid praenunciare.De qui bus alibi sermo habendus.
312쪽
' I stellae animalia sunt,ut Zoroaster, eu post eum Plato
docuere,recta ratione Aristoteles,eas& animatas s cit,& vitam eis, & actione etiam tribuit,uti ante commemorauimus. At qualemnam haberent actionem non declarauit:. Nisi sorte sitorum quis dixerit, eam tunc ipsain declarasse, quando dixit coelum, mota ek l mine in haec agere inferiora. Nam motus a ctio est quaedam: & sine motu, actio fit nulla. Sed cum pollea stellas orbibus infixit, dicimus nos , immobiles rursus ipsas per se reddidit , & omnes omnibus ademit actiones . Easque coelo tribuit,eui & motum dedit Sede iam rursus, lumen non emittit, . stellae quae lucidarium,lumen emicant. Itaque cum alis, xlummotu,& lumine in nostratia agere v trumque comprςbendit. Et coelii magere motu:& stellas agere lumine. Verum motu hoc,& lumine quid agunt e Declarare id videtur voluisse,quando v I ii. physico scripsit. Iis Motum veluti vitam esse omnibus natura se constantibus. Sed verius hie locus,non de ,; coelesti, sed de motu in genere est ei scriis plus.Primo meteoro clarius. Necessario, ,, mundum hunc continuum seperis elle la,, tionibus, ita ut omnis eius potentia g is berneturinde. Sed iam est a nobis demonstratum, neque coelum moueri, neque astrorum motum huc Pertingere. Motus quidem, in circuitum desertastra vel potius ipsa spiritu & animo suis
vecta,& circumlata,eum motum cient. Is ta men motus, mundum hunc inferiorem non
attingit. Si no attingit,neq; in eum agit. Omnis enim actio, fit per contactum. Falliam ergo multis partibus est hoc dogma. Coclum motu in haee agere. Quid ergo e duobus,motu uno seeluso, solo agit lumine e Lumen enim huc perlangit. Atque ideo dixit alibi. Sol & homo generant hQminem o Sed modum quo id vel lumen faciat vel scit,nequaquam docuit Nain eis, loco alio dicat. ,, In omnium semine inesse calorem qui ea ,, faciat scecunda. Atque hunc non esse igne, ,, neque igneamvim vitam,iedipiritum qui , , continetur in se inine i pumoso, &ineo, , spiritu natura insit, quaesit analoga itella
is rum elemento. Pisa θυι t ii,
Clarum tamen nihil docti. Et si clare doce.ret, de Us doceret tantum, quae spumosiam habent semen, animalibus icit Ret,.& his non omnibus.Nam multa suis istini negemerantur. Zoophyris, plantis, lapidibus metallis, hic lo .cus non accommodatur. Sed & quae analogia inter naturam illam , & stellarum elementum sit,expli re debuit. Et quando satis tamc pauculis videatur explicata, lumen certe non est. Non enim lucis & ignis essentia aut et mentu est ipsum lumen,sed proles.Et quando lumen stellarum sit elementum,&elementum solis, quo modo coelum, & sol in haec nostratia,agunt lumine e Res pulcherrima,res in tota philosophia excellentissima dignissimaque quae sciretur,nutu breuissimo, eoque confuso,& obscurissimo, non debuit a tam magno philosophatore tractari. Et si ei detur his tam spinosis, plene hanc tractatione esse executum , non tamen nisi animalium ex semine generationem exposuit,Ad res vero alias innumeras,
313쪽
EAN STELLAE EA LIQUID OGANT. 11s
ea expositio minime facit. Hunc ergo tam exilem ac ieiunum dimittamus. Altrologos genethliacos ad uocemus, qui nobis de altris eorumque actionibus plut ima pollicentur, de adimplent pollicita. Qui usque a vetustissimis Bel O Allyrio,& Zoroastre Chaldaeo orti, per omnia aeui saecula, a plerisque hominum , in magna sunt habiti ad initatione, Se diuinis se re culti ho notibus. Propterea v, multa praediiscebat hominbus sutura,ex natutis & motabus Praecipue planetarum . & inter hos Saturni de Solis. Quos interpretes siderunt aliorum nominabant. quoniam illorum influxus si-cnificationibus suis interpretabantur, partim
Per ortus eorum & Occasus, partim per vari colores . Interdum ventorum praenunciantes magnitudinem,interdum imbrium,aut aestua excessus, aliquando etiam cometarum apparitiones. Solis, Lunaeque eclipses, de terraemotus.& summatim omnia, quae ex circumstanti aere, ac coelo pollunt contingere,vel noxia, vel utilia, non solum gentibus, & regi nibus , ted etiam regibus, de priuatis quoque hominibus.Haec praedicendi ex astris vel sci tia vel ais, apud omnes postea gentes innotuit.Nam a Chaldaeis in Persas, de ab his in Indos penetrauit. A Chaldaeis itidem ad Aegyptios permanavit, de ab his ad Lybias, ad A
thIopas, atque etiam Graecos.Et quaiarius omnibus aetatibus sit verisimile, eam exercitam suille, Romanorum tamen Imperatorum temporibus,maxime videtur Romae, cic innotuit,ie,ec floi utile. Multa enim in billorus leguntur,quae a Chaldaeis de praeuisa sunt de praenunciata Quae euentibus lunt comprobata. Sicut aiulta alia salia cum euaderent, multisChaldaei detisui fuere. Quare multis Occasionem etiam praebuere, qui lcriptis eam attem falsitatis redargaerent. Inter quos,pr cipum udi delat Plotinus sutile, Platonicorum eo tem pore psqcipuus. Quem postea,viri magni duo Martilius Ficinus,&loannessicus. i in Irens ingenii viribus, in Astrologos hosce diui natores,iunt inuecti. Sed has confutationibus in id maxime incubuit Plotinus. vi significari quidem a planetis polle futura concederet, heri tamen non concederet. Atque In irra praecipue capita, omnem hanc tuam disputationecit partitus. Nimirum. Non posse planetas,uel diuitias, vel inopiam, aut alui sortunae vel bona vel mala, aut adimere,aut largiri. Non posse,in corporibus humanis, prosperam aduerissa ue in generate valetudinen .Multo minus polle,animo turpia,aut honesta, aut vitia, antvirtutes indere. Quae omnia planetis Altrolos ,α tunc tribuebam,&nunc et Iam tribuunt.
idque Propterea quod , i plorum alii natura sunt mali,ut Saturnus & Mars. Boni alat, lupiter & Venus Neutri, Sol Mercurius,& Luna. Mutari autem hanc eorum & naturam, & viares & actiones, pro variis, temporibus, & l cis,& motibus, & aspectibus eorum, tum inter se,tum cu stellis fixis. Nahis omnibus,ipsi vel bene,vel male assici dicuntur. Et pro affectione vires, S pro uiribus actiones, & pro actionibus ex assectione illa pendentibus, v
rios,& bono', & malos ,& neutros euentus prouenire. Haec Astrologilum malim. Plotinus e contra. Stellae vel animatae sunt,uel non
animatae. Si hoc,vel calidae,vel frigidae. Si calidae tantum, non nisi calorem in inferiora sundet. Si stigidae etiam frigus.Si ita,non nisi ad nostra corpora, actiones suas propagabui,
ut ea calidiora,aut minus calida efficiant. V de multa corporum accidat diuersitas . Aqua non efficitur,ut tales, aut tales, vel fratres,vel filios habeamus e neque ut citharoedi potius, uam grammatici euadamus, aut sapientes amus,aut insipientes. Neque vel diuites inde fiamus,vel pauperes. Vel regno potiemur, vel cademus in seruitutem. Haec enim a corporum temperie, quam solam altra inanima eisicere in nobis pollunt, nequaquam veniunt.
aut inde pendent. Si uero astra sunt anim Ia, tunc consilio utentur. Si hoc , & diu in sunt, & diuinum locum habitant, cur nobis quotidie. nihil a nobis laesa, aut iniuria asse cha malefacient Neque ut Astrologi asserunt, consentit Plotinus, planetas, locis, & figur
tionibus , aut naturas mutare, aut haec facere polle. Si enim hae in causa essent semper eadefacerent,quando in eadem venitent loca. NOsaci ut antem, non igitur naturam mutant, neque cum in angulis sunt, neque quando ab eis deest uant. Neque modo laetantur, neque aliis moerent .Et si moereant, cur nobis malum insetanitai l tentur,cur bonum,aut e contruSi namque diuina sunt animalia, tranquillo animo tunt,& perpetuo fruitntur bono . Vita enim cuiusque in se ipso consistit. id autem ad nos nihil pertinet. Ridiculum quoque hocatu ilici aspectu,trino, se stiliue laetari, oppo ro,quadratoque tristari planetas. Quae enim ipsorum, aut qua de re potest esse discordiae Similia alia multa tradunt Astro iugi quae vanitatem manifestam sapiunt, & sunt tum Tationibus, tum euentibus ridenda. Sed & illud, cur Saturnum dicut stigidum, quia a nobis longe distet. Lunam quoque frigidam dicunt iidem, cum nobis sit tamen proxima Cur item alium dicunt delectati die, alium noctu , cum supra lunam perpetuus sit dies.
Haec Omnia quo ad rerum essectiones,& euenta,ab alicis,ait elle vana. Concedit tamen ab
eis euenta significari polle. Id autem,quia omnes mundi partes,sunt inter se connexae. Arq ideo Jilires bi
314쪽
ideo ali aliis seruiunt. & mutuus est rerum ordo. E quo signa aliqua sunt per se manis sta. Alia sapiens ex aliis elicit, licuti in auguriis & aliis animalium praesagijs. Na sicuti iubis quaeque pars, suum propri iam habet munus, sic de in uniuei ,singulae eius partes,singula sortiuntur opera, per quae inuicem,& pariuntur, & agunt. & cuique accedit aliquid, quo illud vel adiuuetur, vel offendatur. Neq; tamen id temere. Neque quodlibet a quolibet, sed hoc ab illo tantu,atque ita deinceps. ex communi scilicet mundanarum partium συι ιια conspiratione, & sympathia. Haec Plotinus .Ficinus vero,Plotini sensa latius exposuit,& facundius est persecutus. Vtrosque imitatus est Ior Picus, sed latissime, tum arte Astrologicam,tum eius S sundamenta, & r tiones Omnes sunditus euertere est conatus. Non tamen e fiecerunt, quin adhuc innumeri,velint elle astrologi, sintque in suturum extituri;Tanta est animis humanis insita, tura praesci edi auiditas. Sed astrologos istos,& eorum tum os res, tum amatores missos sicia. mus. Rem nos nostram agamus. Qii aestio est nobis proposita, vitum stellae aliquid agant. Haec quidem uniuersalior est, quam ut ad homines solos, uti hi tres magni fecere viri, redigatur. An scilicet stellae, hominum tantum,
vel curam gerant,vel ipsis solis boni, vel mali influant aliquid.,Sed in amplius, est quaestio
sundenda, utrum omnino agant aliquid stella Actio haec,vel inter eas versatur, vel per totum exleditur coetu vel per partes eius omnes. singulas vagatur,& proximas,& loginquas,& procul maxime positas. Vel etiam insuperum mundum empyreum porrigitur,vel in inferiorem hylaeum descendit, & per aere
pervadit uniuersum, & aquam, & terram occupat uniuersas. tum horum partes.Nec non
etiam,an quid in metalla, in tot generum i pides,in plantas in Zoophyta, in tot anim lium species, non minus quam, an in homi nes tantum agerent, considerare si non Astr logi, qui pecuniarum luam'attem secerunt aucupium, philosophi saltem debuerunt, quibus,veritatis vestigadae proprium est munus.& rerum causas inquirendi. Nos igitur ita dicamus. Astra consessione tum astrologorum. tum philosophorum omnium, corpora sunt. Corpora aut Oia, sunt substantiq.Substitiae aut Omnes vires habent suas.vires in actiones si bi proprias exeunt Siderum substantiam iam
antea lumus coteptati. vires modo eorum,&actiones sunt cognoscendae. Astra a Deo sunt creata. Deus nihil frustra sicit.lgitur .astra,corpora tam insignia, tam ingentia, anto nume
ro,quis dixerit eu secisse si ustra Neq; gitur vires eis indidit fiuilia, neque ex ijs viribus,
frustra exeunt actiones. Et quamuis Platone,& Aristotelein, tam magnos rerum indagat reso his vetustiores multos,& horum posteriores longe plures philosophos, videamus hac de re, ne verbum secisse, rei ut nos putamus dissicultate, ac sorte etiam impossibilitate deteritos, attamen quatum possent in eam incumbere,& penetrare debuistiant. Quod ipsi cum non secerint, nos aliquid attentemus.& ex demostratis, quantum eruere possimus, periclitemur. Igitur,demonstratum antea est.
stellas elle ignes, luces scilicet, & flammas in fluore,& ex fluore singulas compactas, & a lumine, & calore primauis id ipsum quod sui,
elle. Diximus quoque ab Ide is rerum forma per elle mias, per vitas, per mentes, per animum sontanum in spacium elIe fusas, quae rerum generandarum ellent semina. Quas sp cium,& recipere primo, & in se continerepostea deberet,& continendo in se seruate. Quoniam vero spacium mostrauimus immotum stare, lumen autem per ipsum totum sandi. Fundi autem sine motu nequiret ; necesse suit lumini ea semina in haerere , quorum vector ipsum ellet. & quasi seipso,vehiculo usu, quaquauersum dilanderetui, ea semina deseret.Pet spacium mimo uniuersum,qua ipsum se rideretur. Per calorem postea sibi comitem, perque fluorem, ex quo, seminum illorum vi, corpora omnia, sor eque corporum Omnes efficerentur. Itaque primum corpi qui mundus suit empyreus, spaci inlumine, cal re, & fluore consormatum, constans, seminueorum omnium plenus suit. Vel enim, plena ijs sutile, vel vacuum est necesse. Si vacuum dicamus, persectissimum mundum, impers ctissimum esse concedemus . Quis en Im ne scit, vacuum, nihili esse fratremf Neq; esse inter entia numerandum a imperfectionemque ipsissimam,maximamque omnium esse. Longe ergo satias est sateri, plenum seminibus tu ille. At plenum ne totum' vel partibus,aut parte plenum, alias vacuum Z Si aliquibus v cuum,eadem redit impersectionis . par ei Va- cui ratio. Et erit empyreus persectus, par tim imperfectus.Et ad haec ratio est excogita-da,cur parte aliqua, semina spargi non potuerint' vel latoris impotentia, vel negligentia, vel insciti vel inuidia. Atque ita pronigatae iam toties illae absurditates iterum redibunt.
Vel in empyreo impedimentum aliquod in terfuerit , cuius obiectu, dc viribus semina spargi per torum non potuerint . At aliud in eo tale nihil adhuc fuit, Lumen enim, S c lorm fluot cedit omnibus uti est demonstratiani. Nulla ergo obsuit causa, cur semina tolum non implerent empyreum. Sed ea semina, frustia ne ei Conditor indidit At hic, nis
315쪽
AN STELLAE E LIQUID EAGANT. Lic
hil stullta facit. Non sunt ergo ea semina inempyreo frustranea. si non frustranea, neque ociosa. Si non ociosa, in motu erunt.Si in motu, etiam in vita .Si in vita,etiam in viribus .Si in viribus,etiam in actionibus. Si in actionibus, tacunda erunt quoque. Si foecunda etiaParturient. Si parturient,etiam producunt, ac germinant.At quid producunt Empyreos nimirum partus, empyrea animalia, ZOOphyta, plantas, lapides,metalla, reliquorum entium
genera, empyreo conuenientia,empyreo proni Non enim aut aquea, aut terrea. Non. n.
haec,illitis sunt loci,sed loci huius. Sed illa humanus sensus non attingit, non conspicit. Cospicit tamen ea, & attingit humana ratio, &quidem uti deduximus ex demonstratis,plus quam probabilis, sere necessaria.Sed si aether, si coelum, empyrei pars est,atque hic,eius suit effector,ea semina, eosque effectus illu, a suis tamen remissiores effudit. Omnis enim est ctus sua causa est remissior. Si vero cςlum empyrei pars non est, neque est ab empyreo essectus, nihilominus tamen Idearum eadem visser essentias,per vitas, per mentes,per animuontanum pertransiens, & spacio, & lumini se se infundens, de in calorem, & in suorem effundes,& in empyreum etiam se se uti dixi
mus essundit, & per iesum se se diffundit
in mundum coelestem, siue aethereos tres illos Chaldaicos, quos unum aethera, unumq, coelum constituere ostendimus. Et quot sunt in Archetypo Ideae, & unitates, tot inde sunt de es lentiales,& vitales, & mentales, dc animales seu vires, seu dixerimus rationes, seu rerusemina, quae mundum omnem corpoIeum implerunt,ut spiritus ex eis,ut naturς,ut qualitates, ut formae,ut coriora efformarentur,dcconstituerentur,& conteruaretur.Semina ergo haec in coelum descenderunt . Id vero, vel per totum, ut seminibus sit plenum , uel per partes, aliae plenae, aliae uero ipsis sint vacuae. At vacuas dicere, nihilum in eis habitare, est dicere. Inter entia autem nihilum non admittitur. Et praeterea, quo priuilegio, pars alia sit ei splena, alia sit vacua Aut quo conditoris desectu, aut aetheris obstaculo, non in omnes coeli partes ea semina sunt disseminata e Ne igitur toties reiecta illa impossibilia redeant, & ne nobis , rebusque ipsis negocium
facessant frustraneum, non est admittendum, partem in coelo ullam esse rerum seminibus, atque rationibus vacuam. Si uero coelum totum plenum eis sit oes quoq; eius partes eis erut plenae.Si partes omnes, etiam astra, coeli eiusdem partes,eis seminibus erunt plena. At
singulane singuli se an singula omnibus e An
omnia omnibus An uero, semina o ita incorpora sunt corpora Neque enim aliter inlumine, in calore, in fluore corporibus incomporis,uidentur posse consistere. Dicendum erigo odem modo ea quo in empyreo , etiam in aether ac coelo consistere. Si in cetio et ianv in stellis .Et quia corpora incorpora sunt,uno radii ab incorporis decidunt: sicuti haec uno itidem gradu ab incorporis penitus Ideis, eia sentialibus, vitalibus, mentatibusque seminisbus infra eadunt. Si ita rerum ordo constat,
ratio dictat, in stellis singulis, singula est e semina. sicuti in Ideis, in esseniijs, in vitis, in
mentibus omnia erant in omnibus.In animo
vero sontano incorporo corporo, sunt in singulis omnia,in lumine,in calore.in stuore, inempIreo, corporibus incorporis, singula in omnibus , ita in stellis singulis semina erunt singula, ita ut in omnibus stellis, semina sint omnia. Distributio enim hete quadripartita,&necessaria in se est,& sapien tiae Conditoris,Zeconditatu rerum generibus est conueniens. Per stellas ergo, perque coeli intermedias stellis partes, singularia sunt sparsa semina, uniq; stellae, unius modi semina dicata. At unum ne semen,vni stellae,an plura e Et unum,dc plura. Unum essentia, specie ue. viribus plura, plu-iaque actionibus, quatenus in speciei eiusdein diuiduos secantur effectus, qui ab eis pro- nascuntur.No enim, stellae ociosae sunt substatiae. neque ociosas habent vires, aut ociosas actiones. Agunt igitur. Quid vero agunt e Actiones,quae singulis illis competunt,quetque propriae sunt cuique. notas partim, partim nobis ignotas. Notae quidem sunt, ardere in
se,calere, lucere,lumen effundere,calefacere.
Si verum sit, solem, de hominem, hominem
generare, cur non verum fuerit, solem, de bouem, solem,de equum, lem, dc quercum,s lem,de platanum, generare, bouem, equum, quercum, platanum Id si uerum est,cur non verutra suerit, specierum aliarum omnium i
diuidua. lem generare e Esto sane eadem imductione id uetissimum.Sed si id sol iacit, cur
non siciat Saturnus,cur non ficiat Iupiter, sole paulo minores e Cur non idqm faciant. Mars, venus, de Mercurius, etiam si sole sint minores e Eiusdem omnes sunt substantiae, aetherei scilicet anthraces accens, flammaeq; lucesque aethaereae Si enim ab una eadem natura effectus unus prouenit, sicuti ab homine, homo, ab equo equus . cur non idem in coelestibus, aethereisque fuerit sed illa prius. Stellae, semina quae habent singulae. Vel in se ipsas iaciunt, uel in socias mutuo, uel enim ea iaciunt, uel non iaciunt.Iacere hoc, foecundare intelligi inus. Si non foecundant, ociosa, de semina sunt, ociosae de stellae de frustra a Coditore eoditae sunt. At id dicere est nefarium. Foecundam igitur. Id uero, uel in se ipsis, uel
316쪽
extra ser Ze in se & extra se. In se quidem, ut
modo quo illis e5uenit, tacundentur.&pto-lificent. At sensus noster id non cognoscit. Cognoscit tamen ratio. Dictat enim, Deum Milas no stultra seeisse. Frustra autem essent, si operarentur nihil. Semina ergo quaeque sua
in se tacundant primo . Atq; ita Pythagoreis assentiendum illis , qui singulas talias singulos esse mundos assit malunt. Qui suos aeres, suas aquas,luas terras continerent, & anim
lia in eis habitarent puriora, nostrisque diuianiora. Idque longe est probabilius,quam putare, aut alserere,icit, ac tanta, & tam pulchra
corpora, vel frustra esse a Conditore Lbrefi cha,aut quasi frustra. Aut si hoc nulla admittit philosophia, necesse est illud admittere, aut aliquid sinule,ut scilicet,&ipsa sidera, mum
di sint coelestes,spiritu ,animo,menteque Propriis viventes, & viventes mundi totius vita
communi, ex communi tum mente, tum animo,tum spiritu. Extra vero se, agant procul , quam procul lumina sua iacere pollunt: & culuminibus etiam seminum vires, quibus se se mutuo foueant, & sibi mutuo faueant, & inter se inuicem conspirent,& sbi inuicem, &toti, bona inspirent,& bonitate,sibi a Conditore data,omnia perspirent,& in ununi ita cci spirent, ut harmoniam illam diuini artificis, Omnia consonent,& personent.Non eam qua fatue in Pythagoreis irrisit Acistoteles, sedeam,quam Sc ipsi in coelestibus, & nos in uniuerso,dictatu necessariae rationis esse, & asserimus δε contendimus.Nam si stillae in se tantum agere dicerentur,frustra quidem non es.se factae dicerentur, sed quasi sciastra, si diceretur,non in se mutuo quicquam agere, & non Ope mutua, se se iuuare . Aut si tanta in hy. laeum mundum lumina tot numero sunde Tent,quae ad eum vix pertingunt.Aut si solius tanta terrae gratia factae esse crederentur. Ad quam, lumina ipsarum, aut non , aut uix pertingunt. Ac certe ratio assirmare, i ut credere non audet, tam ingentia corpora, terra multo maiora, tot numero, & pulchritudine tanta, suisse a Conditore Deo, unius tantum,& tam exigui,& tam deformis corporis,qualis terra esl,gratia procreata. Sed cum lumine agant, & calore, & seminibus ab his delatis, lumina autem, & calor stillatum terram non attingunt , attingit autem eam,unicus sol, &Iumine,& calore, & seminibus,quia solus videtur omnium generator. Quid igitur e Impossibile ne suerit, aut non verisimile, sidera cuncta,in solem unum,in lunam unam,& lumina,& calores, & semina sua iacere Et his duobus, uti generationum regionibus aeri, aquae,terrae propioribus,suis quasi vicariis uti
atque administris. Et verum esse id,quod Philolaus dicebat,solem primi lucis esse receptilculum , de secundam elia lucem ,& per eum tamquam per vitrum tertium φωι , lumen im sum,usqne ad terram pertranste Nos uero deptimum lumen illud primaevum, & lecunda quod est in sideribus, in solem unum effundidicimus;& per eum tum in lunam,tum in hyleum totum landi. Et quoniam primum lomen uector est caloris, & calor, & lumen ue chores sunt,& seminum,& Huotis. hqeo innia in sdeta esse ab eis deuecta, & a sideribus, insolem quidem, & lumen, & calorem. In luna uero suorem elle asserimus distributa. & a sole,& a luna,eadem ad nos esse contributa. Vnde omne lumen omnem calorem a sole essit
sentimus,omnem nouarum rerum generatianem,& uete Iu renouationem esse cernimus,
certis quaeque temporibus, prout sunt sol,&luna, temporum tum effectores, tum moder tores. tum etiam distributores. Per quae tempora,omnes fiunt e suis seminibus rerum geniturae,& renouationes.Suis inquam seminibus tum manifestis,tum occultis. Manifestis quidem animalium, plantarumque, Occultu uero lapidum, metallicorum,aliarumque rorum, quas cernimus quidem fieri, unde autefiant no cerni mus,& pro miraculis habemus.
Sed horum quae sentibus sunt obiecta, sensi. bus etiam percipimus. Quae uero sensus non copnoscit,ratio dictat ex clemonstratis, ab occultis prouenire seminibus. Aut enim a seipa sis fiunt, aut ab alio. Non a se ipsis.Nihil enim est causa sui.Quia suillat,ante quam esset. Ab alio ergo fiunt.Quod si sensibus non apparet, semen occultum, atque specificum nominamus. Nam & ea semina,quae cernimus , quaeque tangimus, per se nihil sunt emeaeia,nisi occultum in eis semen ea faciat tacunda. Semen autem hoc occultum,in omnibus maniufestis est seminibus, in humore scilicet illius habitans,quia lunae luminibus,humorem cetiellem deserentibus dum fouetur, uitalis est,& conseruatur,donec calor humoris illius comes a lumine solis solus illud Quer, & spiritum in eo,uel praeexistentem seruat, uel nouugenerat, uitalemqtie facit, & tacundat. Sed de his suis locis postea. Modo concludamus. Sidera non esse ociosa, nec frustra facta. ln se
prius agere, seque ipsa tacundare, ijs quae tabi conueniunt.Conueniunt autem, que desuper,ab empyreo,a suo re,a calore,a lumine,aluce,ab animo, a mente, a uitis, ab eisentiis,
ab Ideis, in ea defluxere. Agere quoque ea extrasti,tum in altia alia, tum in solem , tum in lunam, tum in hyleum,eadem dona, quae sibi a superis uenerunt, in insera transfundendo: Quid uero si astra ita agunt, cadum altris in termedium,stustra erit,& nihil in se, extra se
317쪽
nihil agete Non est tam absurdae rei allentiendum.Sed eadem quae a superis in ipsum defluxerunt, tum in se foecundat, tum in alia usq; ad nos transfundit. At quia filiorem simplicem, hunc etera esse diximus,quid si ita distribuamus. Ab astris lumen & calorem, in solum transsundi solem,& cum his etiam, quε in astris latent semina. Fluorem vero, quae t n intermediis hisce coeli partibus est, in solam transfundi lunam Tt scuti sol lumen,&calorem, & cum his lemina, sis hylaeum transsan dit,ita lunam in eundem transfundere, coel ste in fluorem,unde humorum atque humiditatum nostratium dicta sit mater, nutrix, atqς moderatrix.Ita sane nostra sententia esto.Qua distributione rationi, demonstrationibusque longe consonantiore fiet,ut non sidera a sole, sed sol a sideribus lumen accipiat,& ab eis,uti
Zoroaster eum vocavit, πυρὸς ταμίας, ignis
P nu,& quaestor,essiciatnr. Et luna μῶν, uti idem ei tribuit, e siluxi qm, Iqve. eisasionum sit mater. Omnia tamen simul, Mente, animo,spirituque, naturaque,tum propria cuique,tum totius mundi communi, ita vivunt ut omnia Sympathiam, & σ-οκε υπιν, cognationem & concordiam, inter se mi tuam , induant, & ita consonent, ut nulla in eo se distonantia,nullae distordia, quae ad unita ueta, tum ornamentum , turi persectiqnem, tum conseruationem, non conserat. Idque es fidiatur totum , per lumen,per calorem, perq; insensibilem quendam teporem, omnia penetrantem, omniaque vi uincautem, & semina,
cuique propria per omnia gestantem, atque spargent em:a quibus,omnia propriis quinuelocis, se cundentur & germinent, pro seminis locique temporisque proprietatibus. Atque haet de coelis,de siderious, deque eorum essentia, Diribus actionibusque,longe aliter, quam ab aliis,aut astronomis ut astrologis, aut philosophis reliquis, sunto nobis philosophata.
318쪽
Eragrata contem plaudo uni. uersa aetherea ugione, M tota eius tractatione peracta, est modo in hylaeum mundum speeulando descendendum . Quem Zoroaster, uti retulimus, triplicem secit, Aerem, Aquam,Terram. Situmque eis in orbe assignauit.
,, Terram in medio posuit. Aquam in te is sinibus ,ri Aerem supra hasce . Tria ergo tantum in mundo hylaeo coli cat corpora quae posteri vocarunt elementa. Hermes vero inter sapientissimos tempore secundus,de re hac ita loquitur in Asclepio . ,, De cado cuncta descendunt,in terram, &is in aquam,& in aera . Ignis solum, quod , , sursum versus sertur,vivificat,quod deoris sum,ei deseruiens. Quatuor ergo mundi videtur statuere elementa . Sed eo sensu, quo alio oraculo, anteip sum Zoroaster,& po st eum Orpheus expresserunt, ille.
is triente aethere. Subintelligamus, constituit Conditor . Aetherem autem intelligit coelum, ita ut mundus uniuersus sit constitutus,ex terra,aqua,ae
te , & αthere, qui hia nutriat, quod Hermes dixit, vi uincat ignis. De qua nutritione postea. Orpheus vero, eadem de re ita eanitiis lati h. a. L .Eνδε δεα e- ει,ν , ἐν si 'α θ πάνΤα κυκλει-
Pro quarto & hie , ponens aethera. sicuti Hermes ignem superum vivificum.Tres ergo hi sapientiae, Chaldaicae, Aegyptiae, & Graecet patres. Mudum ex quatuor corporibus hisce constituunt. Ocellus vero Lucanus, Pytha o-rς auditor,omnium quos sciamus primus,subluna,& supra aerem ignem statuit,ita ut mundus ex quinque constituatur elementis,terra. aqua,aere, igne, coelo, siue aethere. Quorum quatuor priora. versari in generatione docet. Lunam vero es Ie quasi sepem, Ιἄμος γαρ ἀθανασιας, ψ ψήσεωe, ὀ lta --λἱών ζω δρόμιος .is Sepes enim est immortalitatis, & gener, is trinis,cursus is qui lunae est. Deinde addidit G διτ πυρ, 6γη ιακραύα γυδε ρ, α ἀηρ με- σαν c. is Ignis quidem & terra, sunt extrema, aqua , , vero & aer medietates. Hanc sententiam Empedocles est secutus.&post eum Hippocrates. Sed Aristoteles, i pus met Ocelli verbis , nulla eius facta mentione,eam transtulit,& suam fecit. Itaque uniuersus post eum Peripatus, inter lunam, & ae
319쪽
rem. ignis elementum, Se sph qcam statuit, de ira esse,de credit,& contendit. Haec res an ita se habeat,opeiae precium veritati suerit, diligenter examinare. Tam magnum namque
corpus, quem Atistoteles aetem decuplo superare, videtur itatuere. δe quod Astrono mi, uti retulimus, crassum elle alIerut M. Past 3 1 33c 7.cum uulti lentui pateat, de multis r pugnet ratio mous, non eli Dicitanter praeter mittendum, neque veritatem vestiganta negligenter concedendum. Praesertim, cum deprimi illi sapientes, de post eos multi, inter quos Plato de Graeci alij, de Latini, parti in eum igne non agnouerint, partim etiam pernegarint. Quaerendum ergo utrorum sententia sit poηrior. Hoc igitur opus asgrediamur. . Aristoteles in hoc dogmate, sicuti in ple risque sere omnibus constituendo , varius de inconstans. modo ignem ibi ponit,modo aeris supremam partem. Quam quia a coelorum motu de incalescat, de uratur, modo hypeccauma,modo non ignem vocat. ignem inquam non revera, sed qui ex consuetudine ignis. Haec omnia sunt iam a nobis & indicata, &explicata. Non sunt ergo hic iteranda. ill Aveto discutiainus. Si ex sua consessione,ignis non est re itera, iam ibi nullus est ignis. Si ibi nullus est ignis, iam nullum ignis est elemen tum . Non sunt igitur quatuor elementa, sed tria illa Zoroastrea, Hermetica, Orphica,aer, aqua, terra. Si ignis ex consuetudine, ibi esse dicitur, quia hominum cogitationes, aut appellationes, nihil constituunt in natura, nullus ibi est ignis; nullum est ignis elementum. Tria ergo Ec noti quatuor. Si ibi ignis non ignis est , eadem omnia sequentur. Si ille ignis, aer tantum est adultus, & nondum in ignem uersus, ignis ibi non est. Ignis ergo,
quartum non est elementum. Tua igitur tantum in hylaeo mundo elementa. Haec ex Aristotelis inconstantia. Modo rein 1plam per Pendamus, de ex veritate examinemus. Aristoteles met ipse , tres ignis species facit. Ita enim v. Topico scribit. Ου γαρ' ἐςὶν ἐν εἰδος F πυρος. EIεριν γαρ' Mi' ἀειδώ ἀνθ φλος , ab φῶς. ἐααςον ι νγ πυρ
,ς Non enim est una species ignis. Aliud ,, enim specie est, anthrax, dc flamma, deri lux, unumquodque eorum ignis exiitens. Et repetit.
,, Sicuti in igne id quod subtilissimarum
,, est partium. Subtiliorum enim partium ,, est lux,& anthrace, de flamina . - Tres has easdem ignis species ante eum
Plato in Timaeo constituerat, de post eum, et iis discipulus Theophrastus confirmauit. Ad hos
ergo ignes, ignis elementum excutiamus . si carbo sit, Se sit ignis, ne cellario erit accensus. Nam si extimaus carbo sit, non amplius erit ignis. Si accensus sit, lucebit. Lncet enim sua natura ignis omnis. Si lucebit, etiam lumen emicabit lucis enim, uti iam multoties dictu, Ptoprium est, lumen emittere. Si lumen emittet, illuminabit inferiora, de superiora sorsita At neque accensum esse carbonem sub luna, aut supra aerem nec uisus, nec sensus alius vllus Percipit. Neque ibi lucere quicquam coni picitur. Neque inde lumen ullum ad nos
venit, neque nos, neque in sera haec illuminar. Non igitur ignis elementum, carbo est accensus. Sed de alia methodo. Si carbo esset
accensus, & caleret ipse in se, de proximum calefaceret aerem, de per aerem, dc aquam, de terram . Et quia semper ipse est, semper de caleret,ic calefaceret, proxima. Semper ergo aerem calefaceret. Aer ergo nunquam stigidus
esset. At saepissimestigidissimus ita est ut frigus
omne, in alia videatur emanare. Non ergo
carbo accensus est, ignis elementum . Prima ergo ignis species, eum locum non occupat. Et si occuparet , iam actum esset de nobis', de terra , de aqua deque aere. omnia enim iam combussisset. Quam combustionem, longe est rationabilius, nobis esse timendam , quam timenda fuit Aristoteli. veterum positio, coelum esse ignem. Ait enim,si coelum et set igni s iam omnia essent exusta. Sed ignis hic, si carbo accensus esset,& magnitudine,deroximitate, totum aerem, qui minimam ha- et resistentia,& calidus est,in ignem conuem tisset. Nam inter habentia symbolum, sicilis est transitus mutuus,docet magister idem. F cilitate ergo transitus huius,5c proximitate, sunt enim uel continui, vel contigui, Et magnitudine, est enim sole longe maior, nullo negotio,nulloque labore suo, aerem totum in ignem conuertisset, de per aerem, aquam, Scper utraque terram. Esse autem sole maiorem facilis est demonstratio. Metiti enim lunt Α-strono mi, solem centies sexagies, esse terra maiorem. Aristoteles autem illis longe acutior , de melior magister, metitus est, aquam decuplo esse maiorem terra. Aerem decuplo, quain aqua, centies quam aqua, millies, quam terra. Si ergo sol, tanto minor, interposita lunae sphaera, δc ignis huius, de aeris sphaeris, Aethiopiae, Ze Lybiae interiores regiones ita suo calore adurit, atque exurit, ut deserta omnia reddat e Quanto timendum magis es set, carbonem plusquam octingenties solemaiorem, Sc nobis proximiorem longe, cuncta in cinerem fuisse iam olim redacturum d
320쪽
Sed neque id euenit , neque id timemus . neque ab eo calefimiis , neque illuminamur, neque lumen ab eo ullum emicat, neque lucet. Secure ergo concludendum , nullum ignem uti carbonem sub luna,
Quid vero si flamma dicat ut esse e Sisamma sit, necessario ardet , si ardet tu.cet ; si lucet , lumen de se dat, si lumendat illin minat . si illuminat, etiam calorem de se reddit. Alia methodo, Si flamma est, ardet; si ardet incendit, si incen. dit adurit, de comburit. Et longe quidem,& facilius, citius, flammam videmus apud nos haec omnia sacere , quam anthracem,
qui sensim, & occulto se se lignis N male
tiebus inseri , & insintiat. Flamma uero,& manifeste , in materias instit , easque
corripit facillime , & citissime etiam depascit , de pascendo , alia te ipsam auget
si liceret , usque infinitum. Multis ergo iam seculis , flamma haec tam ingens . &sole plus quam octingenties & terra , milialies maior , omnia nostratia , omnia elementa tria reliqua , nedum in cineres,
sed in nihilum vertisset. At adhuc per. stant , qualia a Conditore ab initio lunt
consti tuta. Non ergo supra aerem , infra
lunam, ulla est edax flamma. Neque enim conspicitur, neque alio sensu, sentitur ullo . Neque ullum de se apud nos edit effectum. Nulla ergo ibi flamma. Si vero dicaturi, flammam quidem esse,
sed non edacem, non consumptricem, qualis sanima, ex uetustissimorum dogmate est aether; lam est dicemus nos , vel aether alius, vel aethereae naturae, aetherearumque, & qua litatum δε proprietatum. Si alius aether est, cur
non idem cum reliquo est aethere ἰ Ratio se gregationis naturae et iisdem a se ipla suerit, saltem probabilis reddenda. Si alius aether non eli, sed aethereae,& naturae,& qualitatum,& proprietatum, iam duo aetheres erunt. Ille
quidem priscus, & de se protulit, & gerit, de
nutrit astra. Hic uero tumor,quid facitqOciosum ne corpus tantum, sedet e At nihil octo. sum seri,aut suffert natura. Et qua ratione,ei Ddem & natura, & qualitatibus, & proprietati-.bus,non etiam aethereas edet actiones ζ Astra, si non aliud,saltem gerat. At nulla gerit. Ociosus ergo. Ociosum ex entibus eximit natura, eximit Conditor Deus, qui nihil frustra secit. nihil iacit ociosum. Nullus ergo supra aerem, insta lunam,est alius aether, nulla aliam theris natura. Neque tertius est ignis, lux. Luceret enim, de lumen ederer, & nos illuminaret. Cumque aetem dicatur in suprema eius superficie convexa circumplectit idque semper, nulla in aerem obseuritas, nulla
nox ingrueret , nullam nos noctem, nullas tenebras sentiremus. At quotidie,nox aerem ingruit, nos obtenebrat , nullus ergo aerem
ignis lux ambit nullus infra lunam ignis lux, lucet. Si neque ibi anthrax, neque flamma. neque , quae tres erant ignis species infra lunam, supraque aerem rationes hae iis lemultae de validae demonstrarunt, reperiatue nullus ignis ibi erit. Et ex supra allatis Ariastotelis inconstantiis, illa uetior fuerit, mil4lum reuera ibi ignem elle, sed ex consuetudisne ignem appellari tantum.
Sed quoniam corpori huic supra aerem,&insta lunam uti ipsi crediderunt posito, & Ocellus,eius primus author, & Empedocles, de Hippocrates,de post eos Aristoteles, elementi
nomen ,scuti aeti, & aquae, & terrae tribuere , secunda velitatione , an is ignis, quando ibi esse reperiatur,elementum ei te possit, cognoscamus. At elementnm,quidnam est e Elementum Aristoteles, de stimuit, non uno m
dos hoc tamen semper sgnificatu,ut elementum diceretur id, ex quo primo inexistente, res ipsa constat. Aliter. Elementa dicuntur. ea in quae ultima corpus resoluitur. Quod eadem clim priore lententia dicitur. Nos vero duplex elementi munus agnoscimus . vel enim compositionis pars est, uel pars est mu
stionis. Empyreus,aetber,aer, aqua,ter Ia, mran
danae compositionis sunt elementa, in se integra. in quς ultima, uniuersum partiri potest.
Eadem sorte, in nullis corporibus, sunt mi stionis elementa. Corpora autem mista, vocauere veteres, quatuor non integi is, sed re se ctis ac retusis constare elementis, & eorum qualitatibus terrae. aquae, aeris, ignis hnius de quo agitur. Nos uero & mista ex elementi virisce, quae vocatur corpora, Se elementa ipsa, de aethera praeterea,& alira, δc empyreum,non
simplicia,sed & ipsa dicimus esse mista, ex prsinaeuis illis nostris elementis quatuor, spatio, lumine,calore, si uore. Et primam horum missionem esse in empyreo, secundam in phere
atque aere, tertiam in astris,quartam in aqua,
quintam denique in terra. Sextam in mistis caeteris,sed variis gradibus distributam,vt suo loco demonstrabitur. 1 odo ex dogmate alieno , sunto mista, ex communibus hisce ele mentis , non quatuor, sed tribus reliquis . . Namque ignem hunc sphaeralem,aut comi sitionis,aut mistionis elementum esse, nullus
sensus, nulla ratio indicat.Coeli quidem ignem cernimus, locum ubi sunt aethera dicimus. quia iis ignibus ardet semper. de quia in eo semper curritur. Ignis sphaeram sub luna, quia nec videmus , nec ullo sensu, percipimus, de