장음표시 사용
351쪽
n aqua terra et mmul ostenditur. Et in Solis eel ipsi, quando
non totus eclipsatur, & corniculatus apparet , de rotunaitas , tum ipsius , tum lunae, cernitur manifesta. Ea autem corniculatio ei itur, quia a rotundo corpore ea sit sectio. duae si a plano fieret corpore , minime talis appareret. Concludamus partem hanc. Sicuti a rotundo,seu curuo, sectio lunae,& solis fiteorniculata, sic a plano, ac recto , in eis fit sectio,& plana, & recta. At sit ab horizo tria
quae & terrae separatis, Eadem fit etiam a conia iunctis. Igitur, & aqua in se,& terra seorsum, planam, & non sphaericam habent suam quaeque superficiem. & simul unum corpus si essiciant, aut ut unum considerentur, id aggregatum , globum unius, eiusdemque superficiei non formabunt. Atque ita Astronomorum, d apparentiae,& Geographorum rationes, pro sus euaserunt nullae.
VFinis vigesimi sexti Libri Pancosmia. t
352쪽
didit, Sc tradidit Aristoteles.
sinplex sit, naturali motu ad decliuia serti tantum. Atqtie ideo mare , quod aquae locum occupasse scribit,a septentrionum altiore tόria, ad decli uia fluere. Meotim scilicet in Pontum. Poniatum in Aegaeum. Hoc in Siculum i Sardonicum,&Tyrrhenum. Qua sint omnium pro fiandissima. I tunc unicum, tam magnus magister, naturalem mari assignauit motum. Alium,
deinde , non uniuerso, sed ei qui sit in tretis inter duas terras, angustis tribuit. Qualis est Euripus Chalcidicus, qui septies in die cur
rat, atque recurrat. Eum nec naturalem, nec
violentum appellauit. Nam cum eius motus causam, uti serunt, in exilio diu esset contemplatus,nec eam inueniret,prae fastidio ac morurore, se praecipitem in eum coniecit. Dubius sane, si naturalem dixisset, causam dicere se debere, cur toties sibi ipsi contrarius esset. Si violentum, causa erat dicenda, cur perpetuus esset.Sed nae, Aristoteles, qui ignorantiam atque ignauiam veteribus philosophis omnibus, ut solus sapere videretur, obiicere numquam destitit, de multis aliis maris motibus, solos hosce duos ipse cognouit,reliquos ignorauit omnes. Nam nec si qui alij in mediterraneo essent, cognouit. & de Oceani motibus, ne verbum quidem fecit. Vel potius, fluxum
cognouit & refluxtim maris, non est tamen ausus eius rei causam vestigare, vel eam seriabere est oblitus.Neque . n.dici potest eam non cognouisse, quando mentionem eius aperte faciat in his verbis, quae scripta sunt libro II. Meteoro cap. V lli.
is Ira intro fit rursus fluxio, sicuti refluxus,, in contrarium fluxui ab extra. sed Aristotelem ommittamus . Viderunt posteri malis motus quosdam. Sed neoterici,
mediterraneis omnibus, & toto Oceano ob- nauigatis, multos & varios agnouerunt. Hos omnes annitamur nos colligere, & cum esse-elibus caulas coniungere tentemus. itaque
primo didimus, maris huius nostri Mediterranei plures elle motus, eosque varios. Et in Oceano,alios ei se non paucos, partim ab his diuersos,partim genere eosdem. Eos omnes, ante Omnia bisai iam diuidamus . In uiolentos motus, & in naturales. Virorumque iterum dicimus, alios esse incertos , atque inordin tos alios vero statos, & certis temporibus o dine recurrentes. Violentos prius expediamus, notioresque ignotioribus praeponamus. Violenti sunt omnes maris,atque Oceani motus,qui a ventis excitantur.ventus enim,cum vel aet sit motus, vel sit in aere, extrinseca amari causa est. Et quia extrinseca etiam violenta. Horum violentorum ij inordinati sunt, qui nullis anni statis temporibus, mare commouent. Sed modo Boreas, modo Auster,m do Eurus, modo Coriis,modo hic,vel alius iule, hoe vel illo loco; vel per se solus, vel cum
aliis, non raro etiam contractis, vel e partibus diuersis mare perstant,&in undas tollunt. De qua re virgilius. Vnas
353쪽
Una, Eurus, Notusque ruunt, creberq; pro eellis Asticus. Horum alii tantum. vastos volvunt ad littora fluctus. Quod fitiaepissime. Alij veto, quod rarius fit,etiam mare instant,atque extollunt, ut solitas excedant
metas,& terras inundent. Quod veneri sei ut optime, & nos ibi non semel vidimus, Euroflante, mare ita excreuisse, ut superscansis in urbe canalium ripis de per plateas ,&per vias omnes, Cymbis sit nauigatum. Cistetnae omnes salsae factae,& merces piaeciosae multae , in terraneis apothecis & cellis corruptae. In Belgico vero, historiis est proditum,C rum interdum tam nauisse vehemeter,ac diu, MOceanum inflauisse, ut arginibus ad mare, omnibus vel disruptis, vel superatis, urbium magnum numerum,praesertim in Selandia, &Holandia, cu multis mortaliu millibus abso
bille. Quarum vestigia etia quaeda tranquillo mari conspici narrant. Id euentile etiam in Baltico mari, in historiis eius regionis legimus. Quod & alibi euenire est rationi conia sonum. Ex hisce ac prioribus illis maris commotionibus, motus alius maris,circa promontoria surgit. Qtrem nos in mediterraneon
uigantes. saepius vidimus , & nautae quotidie
fere experiuntur, quas vocant correnti M, Mlias limplices, quando iam cessante vento, stu ctuque, aquae impetus ab eo in fluxum commotus, cum eo qui ultra promontorium quietem egerat, luctatur. Alias vero contrarias,
quando venti duo, hinc & inde circa promontorium contrarij spirauerint , & in fluxum
uterque mare impulerit. Currentia utraque
haec, periculosa ex malis lucta est, sed periculosior iecunda. Hi quatuor ventorum motus violenti, pro ventorum instabilitate , sunt in- eerti omnes. Alij vero stati, vel certis anni temporibus , vel certis annorum interuallis. Priores dicti sunt Etesiς,quoniam quotannis, certo anni tempore, stant uenti quidam, qui mare commouent. Noti fuere antiquitus,&nunc etiam lunt, aestate a ponto in Aegaeum
stantes venti, viqile in Aegyptum pelientes undas. Fauonii sunt alij,ab occasu,aut a Coro, qui totum mediterraneum,ad Syciet usque littora conuoluunt, multosque die saeitate perduiant. Quos nautae, Prouenzas, Ponen tales.& Maestrales vocitant. in Oceano, Columbus
primus, in littore Lusitanico obseruauit, ven. tum quendam statis anni temporibus ab altonare. Vnde coniecturam fecit, eum illinc ab humefacta terra prouenire. In qua sententiaram constanter perstitit ut nauigia,Orbem nouum quaesitutus a variis peteret Regibus, αvix impetrarit. Eumque ingenti totius orbis beneficio, ingentique lita gloria ad inuenerit. Statae etiam annuae sunt, Persici atque Indici malis tempestates, quas nautae Lusitani, vocant, Motiones. Persicum quidem, dum
Sol Australia percurrit signa fit quotannis tempestosum. Et quando ad Sagittatij finem
peruenit ingenti tempestate commouetur. indicum e contra, dum Persicum agitatur, quiescit. Illo acquiescente ipsum maximas patitur commotiones , praeselli in cum sol Cancrum petit proximum . Sunt & alij malis vi lenti motus, qui libello de mundo recense tur in hanc sententiam. Strabo namque in haec verba scribit.
is Etenim diluuia , &terraemotus, flatuum is eruptiones, & tumores subiti terrae, qiuae is subest mari, ipsum extollunt, quando v ro subsident terrae eaedem , mare depri-
Hoc autem toto mari , ubique locorum
fieti potest. scuti iam olim magna eius pam te, Atlantica illa ingens insula, subsedit tota. Rem hane eandem testatus est Atistotelis li. bro de Mundo in hane sententiam . Fieri in mari quoque hyalus& Chasmata, &recessus locorum, & unitarum incursiones sicuti in Helice & Bara contigit, & ignis in mari spiramenta,& sontium emanationes, Ne fluminum eruptiones & arborum enascentiae, & fluxus,& vortices, smiles iis qui a ventis filint, aliis in pelago medio, alias in Euripis, & in stetis,
multas quoque repulsiones, & eleuationes, per lunae certa atque ordinata tempora. Et hi
Omnes inter uiolentos maris motus sunt connumerandi.
Aliae vero sunt Marium turbationes, quae aliquot annis interpositis recurrunt. ut in Narbonensi singulo septennio tempestas maxima regreditur , quam superioris aetatis Veneti nautae. Marde baga appellitabant.Recentes e Prouincia nautae, de Hispani, obseruationis annos videntur ommissile ; mare tamen ipsis magna parare naustagia non est oblitum. Hae
omnes maris turbationes,ab externa mari causa sine dubio fiunt , a vi scilicet ventorum. Quare non recte, a quodam nostrae aetatis de maris fluxu scriptore , causa reiecta est in Pe sici,& Indici maris crassitudinem. Haec enim nec se ipsam facile, aut multum commouet, nec uentorum rabiam concitat,sed eam sustinere satis habet. Est alius non annuus, sed horarius maris motus, in Euripis, quem Talantosn videntur Graeci veteres appellasse. Cuius causa in ipso mari esse partim, mari esse
externa. videturque reuera is motus nultus
quidam, ex naturali atque violento. Sed effectus
354쪽
ctus prius discendus, causa postea vestiganda. Non in omnibus stetis, aut Euripis is motus fieri videtur. Fretum appellamus inter prox,
mas utrinque terras,per augustum interfluens arrare. Quae tamen angustiae latiuscule pateant.
Euripum autem eum dicimus, qui angustior magis,ae magis sit. Qualis est ad Thracium Bosporum, cuius D. palsuum tantum est latitudo. Apud Abydum maior est,septem nimitum stadia . Ad Chalcide uero Eubc , utrumque littus ponte iungitur. Fretum vero latius est, quale Siculum XIII I ut aiunt Pasi M.t
Ium. Herculeum vero,M .Pass. Ul I. Magellanicum ubi minimum sex. At neque in Thracio, neque in Abydeno, nulla in Herculeo, nulla item in Magellanico , fit maris talantosis seu Iibratio. Fit tamen in alcidico, fit in Siculo, sed varie. Nam in Siculo, bis tantum in die reciprocare dicitur mare. in illo vero septies. In Liburnia vero ad Austerum Oppidum, angustissimus est Euripus, isque manufactus, ideoque caua appellatus. In quo plusquam
vicies mare conspeximus quotidie reciprocare,dum ibi aliquando perplures dies, obse uandae huius rei causa, ociosi sederemus. Est
autem longitudo eius circitur passuum quinquaginta, latitudo x. pallias non attingit,pr sunditas pedum circiter v I I. Reciprocationis huius atque librationis caulam, quam Aiistoteles in Chalcidico, diutius speculando,&non inueniendo, mortem sponte ope iijt, nos minore longe,&speculatione, &desperati ne reperire, non desperire, non desperamus.
Mare ad ora Euripi cuiusque utrinque latius Panditur. In ea latitudine, profunditas maris quoque maior quim in Euripo, & maioraque moles. In mole maiore, maior etiam virtus. Haec virtus in calore est, mari innato. Calidum vero mare esse etiam Aristoteles satetur. Itaque mare suapte natura calidum & hia iamidum non seruere non potest. Feruendo spiritus in se generat. Spiritus vapores tolli . Vapores dum attolluntur,aquam etiam attollunt. Quaeres Lebet his ad ignem appositi, &bullientis exemplo fit mani testissima. Tum,
ditis,atque altius fustum mare, breuem in Euripo sendum incurrit sicile. Aqua enim omnis, uti vidimus, e sublimiore, locum petit inferiorem . Indeque in partem alteram excurrit. At ibi alium ibo similem seruorem, simulesque spirisus, vapores similes , & similem
nanciscit ut tumorem. Qui ad incursum illius Parumper cedit, mox resumptis viribu3 eum repellit. Repullus autem retrocedit in Euripum. Ille sequitur,& in alteram excurrit partem. A qua & ipse repellitur. idque fit non aliter ac duo arietes, qui frontibus sese Incurrant, ct recursant. Aut athletae duo, dum i ctantur, alter alterum per vices, & motar, &suspendit.& librat, non tamen alteri cedit a ter. Nam, quam assignauit Aristoteles causam, in maris grauitatem, de lancis similitudinem,ridicula videtur. Mare enitia in suo loco. ex suomet dogmate, graue non est. Grauitas ergo cum in mari non sit, librationis maris de talantos eos causa elle nequit. Modus ergo hic est perpetuae huius reciprocationis in Euripis..Causi vero, perpetuus seruor,a perpetuo. atque ingenito mari calore. Cur vero Chalcitidicus septies tantum in die naturali ,Aussere
sis vero plusquam vicies currat, atque recurrat,in causa esse remur. quod in illo, mare a
utroque ostio,& latius sit, & profundius, aut quὁd in Euripo altior sit aqua, ita ut tanta moles dissicilius de assurgat, oc cursu se se cieat Srecursu. In Ausserensi vero, mare utrinque nec tam latum, nec tam profundum, x in ipso breuissim uin sit reuera.ut tam Parua mole, facilius, atque ideo saepius motum cieat
Quando vero ventorum vis sortior is ab vir uis parte, mare concitat, in unam tantum, inquam uis impellit. Ruit partem .Hae igitur mi
ut huius motus,& modi sun ,&causae. iNunc ad naturales maris pergamus motus.
Eorumque historiam primo, deinde causa
Mitabamur olim dum pueri natare disce,
remus, qti id causae esset,cur dum pedes in prima littoris breuissima aqua,sentiremus plδc1dum quendam ipsius circa pedes circuitum. Et dum stare videretur, accederet tamen, de pedes obtegeret, de iterum recederet, pedesque nudaret. Effectum hunc eundem,multis annis postea , apud Strabonem cum ipsius causa, legimus. Eius verborum, quoniam ad propositam quaestionem pertinent, huc asseramus sententiam, ne semper Graeca sine necessitate obtrudamus. Sententia eorum igitur,
- Sicuti enim animalia continuae spirant de ,, respirant, eodem modo & mare ex se, deis in se continenter, reciprocum quendam is mouetur motum. Clarum id fit ei, qui in
is littore stans in unda, simul mari tegunt ueri pedes & nudantur. I serumque teguntur.
Haec ad noliram puerilem illam admirationem. Maiora ipse addit. G Huic fluctuationi, de unda superuenita is currens, etiamsi sit placidissimum, & h
is bet vim quandam maiorem . Nam Om-
,, ne alienum in terram eijcit , multamque , , extra mare propulit algam. Magis vero ,, hoe fit, si fiet ventus . Attamen etiam in is malacia,& spirantibus e terra ventis. Ni- , , hil enim minus ad terram unda , vento etiam
355쪽
DE MANIS UNIVERSI MOTIBUS. a 3 s
is etiam aduerso , quasi proprium quendams, morum,quo ipsum concitetur.Tale illudis poetae est. Extremaque littora circum.., Curvum attollitur,saleque respuit algam. Iterum quoque.,, Littora reboant,eructante mari extra.
undae ergo accessio, vim quandam habet ut aliena expellat. Quam rem purgationem quandam maris este aiunt. Qua de cadauera. α naufragiorum stagmenta in terram efferuntur. At recessio,tantam vim non habet,ut vel cadauer, vel lignum , vel subet leuissimum ab unda eiectum, unda recurrens sic secum rapiat, quin in terra non remans t. Et si quis evicinis locis in mare decidat, a fluctu relinquitur de terra egesta , cum turbida ipsa aqua , etiam grauitate adiuuetur , ut prius
subsidat , quam ut pelagus protrudi possit,
Buctu tamen egeritur. Nam de fluuiorum is cessat, ac ostia est egressa. Haec sane omnia experimenta, quibus & aria addi possent, illud probant,maris uniuersi, proprias quasdam esse uires,quibus quaecum que aliena modo ne sint grauissima, aut in al tissi ino iaceant pelago in eo reperiuntur, ex tra se ei jciat. Quae res non est ita pelago pro Pria , ut non sit aeri, quoque & terrae communis . Aer namque,quidquid in eum aliunde veniat, aut in eo generetur, vel suo motu dissupat,vel eiicit,uel sinit cadere. Sive ij vapores sint, siue exhalationes. Quas res,quia dum te nues sunt, in ipsum subeuntes, non recipere non potest,aut aditum eis negare, cum simili rudine tui. & quadam veluti cognatione se eant, attamen eas sensim densiores facit, de in aliam commutat naturam ut iacilius, impetu in eas facto, vel accendat,& ardore consumat, vel in nubes coactas in pluuias soluat,&in priceps det. Vel si neutrum queat, in furorem ipse actus, toto suo campo in furorem itidem
acto, id persequitur, quod in se ferre non sa-stinet,eumque surorem ventum appellamus. Terra quoque aliena omnia quae ventrem suum aggravant, modo radices non egerint , seu aer illa sint,seu aquae, seu ignes, ita concumiit, de se ipsam tandiu qiratit, quousque vel scissione sui, vel elatione, vel hyatibus de se, di in se factis,omnia si possit,e se ei jcit.Uerum
de aeris de terrae motibus suis postea locis i lius disseretur. Ad maris motus redeamus. Mare igitur, hosce duos primum naturales habet motus, ut leuiter, veluti respirando ad Ilitora accedat de recedat, idque perpetuo. Sese paululum attollendo, 6e reprimendo, vel exerendo & se se comprimendo. Et alio, vehementiore, eiusdem tamen generis, alien omnia e se eiiciendo. Motus hi, actiones duae eius sunt; Actiones omnes a viribus veniunt, vires omnes ab essentia. Essentiales igitur sunt hae maris motiones, de ab essentia nascuntur maris. Essentia autem eius est,ut de humor sit,st calor simul. A primaeuis illis, de calore & fluore originem ducentes. Uterque autem & humor de calor,& mouendi, se se,dea se emouendi nocua,vires habet. Humor enim, omnes sordes & luit,& abluit. Calor quoque de penetrandi, & incidendi, dc heterogenea separandi habet vires.Quod bullie te lebete quouis manifesto apparet. Mare autem humorem esse, nemo non videt. Cal rem quoque habere innatum, tum quod qua sit, tum quod si salsum indicio certo est. Aristoteles quoque, uti retulimus, esse calidum,elate est consessus. Quid ergo mirum est,si mare semper serueat,ac ueluti bulliat, desiliat, de resideat. vi aqua & fluor omnis in t
bete bulliens Quid item mirum, si mare sui natura fluor est, fluat & testuat, vel sensim de occulto, vel manifesto e Quid item milum est , s se tuendo, spiritus de vapores in secreet φ de eos continue , & emittat, Se nouos regeneret3quibus genitis attollatur,& emissis restideat. Quos spiritus etiam Strabo vidit.
M Reliquum ut causa dicatur esse solum,uelis id quod mari subiacet, vel quod inunda- is tur. Potius vero id,quod mari subest. Mul, , to enim mobilius ea, de mutationes citas is suscipere potest , quod humidum est. Nam de spiritus,qui omnium talium cauis His est,copiosior ibi est. De quo spiritu, ante eum, de Polybius, de Posidonius, de Athenodorus, ut ipse refert
Fiunt in terra de in humida, animalia dc , , Plantae,eo quδd in terra inexistat humor,
,, in aqua vero spiritus . in hoc vero omni, in calorem animarium . ita ut quodamm
se do, omnia anima sint plena. Sed de calidum esse mare, Asistoteles idem
is Mare vero de humidum est de corpule
356쪽
, tu, multo magis quam aqua potabilis, de , calidum natura est, dc particeps est om-ν, Dium partium, humoris, & spiritus,& ter
Sed et Strabo maris cognouit calorem, dum scribit.
, , Multus etiam Thunnus compellitur hucieis calore externi maris veteris , pinguis,&0 crassus. Concludamus igitur, utrumque hunc maris uniuersi motum alterum senubilem, ae fe- te insensibilem alte tum,esse proprium,& n turalem. Et eorum causam esse, tum soli su diti calorem, tum calorem mari proprium, deessentialem . Qui dum ipsum seruere faciunt, de spiritum in eo generant, per quem attollitur, de eo exeunte,&evaporante residet. Ru sus alio mox generato, iterum eleuatur, iterumque perpetuis vicibus etiam in summa tranquillitate, & resedeat,& in tu inescat,&vndam ad littus leniter pellat. Haec de uniuersi maris motibus duobus, uniuersalibus. Nam& in mediterraneis omnibus, dc in toto Oceano reperiri pro comperto nostra aetate habe.mus. Sed sunt quatuor aut etiam quinq; alij, naturales itidem maris motus. Quorum prior diurnus est, alter hebdomadarius, tertius est menstruus. Quartus semestris. Quintus a
nutis . Quis credat tantam in uno corpore naturalium motuum varietatem Apud veteres,
reserente eodem Strabone, Posidonius quinque horum, motus tres cognouit, diurnum menstruum, annualem . Per quos inquit ma-
Te,coeli motus imitari. Sympathia quadam
quam cum luna habet. Diurnum autem m Tis motum vocat, eum, qui actus,& recepti re voce, fluxus & refluxus nominatur. De
quo, quia multas ambages habet, in sequente librum disputationem differamus. Reliquos
hoc libro ordine prosequamur: motum eum quem Polidonius Menstruum appellauerat, mos hebdomadarium nucupamus , quoniam,
per singulas mensis fit hebdomadas, neque
totius mensis, moratur absolutionem. Eius sententiam Strabo explicat his verbis.
,, Menstruum vero , quoniam maximi fiuntis refluxus, circa coniunctiones, deinde miis nuuntur usq; ad dimidiatam lunam. Ruris sus augentur, usque ad plenilunium. Ite- ,, rumque minuuntur, usque ad secundam is dimidiatam.Deinde usque ad tauenm nem iterum crescunt, Ze incrementa hac , , se sera tempore, Sc velocitate,superant.
Hi autem motus non tam menstrui sun
quam hebdomadar ij. Fiunt quidem intra unii mensem omnes, sed per hebdomadas diuidutur. Hoc enim est longis nautarum obseruationibus deprehensum, ut die una ante lun ecum sole coitum, de coitus die, & duobus sequent us, mare in alto pelago maxime intu- tumescit δε maxime detumescit. Et tunc mistis fluxus ad terram , & refluxus a tetra fiunt velocissimi.Ob haec tum tumoris, tum cursus incrementa, iis quatuor diebus, mare vivum appellant. Quarta a coitu die, minus crescit, minusque decrescit. Et fluxus, de refluxus minus sunt celeres . Quinta die omnia minus. Sexta quoque minus omnia. Septima vero, quae est una,ante lunae quadram. Et sequenti octaua, qua fit dimidiata. Et nona quae est una
postqliadram,die. Quod Plinius in Euripo
Euboico tantum annotauit) mare totum, nec
intumescit fere, nee detunaescit, nec fluit, nec refluit. Ideo nautae per tres hosce dies, aquas mortuas e ste dicunt. Post quos iterum incrementum suscipit ita,ut decima a coitu die seirtae respondeat, undecima respondeat quint duodecima quartae,& incrementis aequalibus. decrementis, & fluxibus & refluxibun Tertiadecima vero dies post coitum respondet diei quae coitum praecessit.Quartadecima in qua est plenilunium res podet diei eoniunctionis. intadecima respondet, diei secundae a coniunctione . Sextadecima tertiae, ita quibus quatuor maxima fiunt iterum inclementa, & decrementa maxima medio inpe
lago.Et per consequens, ad littora, fluxus maximi, Fc celeri mi res uxus. Ab hoc sextodecimo die, decimus septimus, in diminutione respondet quartae a coitione diei. Decim
ctaua quintς. Decima non a sextae, vigesima septimae post hanc. 2I. 12. 2 s. quieti datur. Sequentes quatuor incremento 24.23.Jc as&i . vigesima vero octaua prima iterum est, summi augmenti ante coniunctionem .vigesima autem nona dies, dies est colunctionis. Aqua,eaedem ordine recurrunt vices,ita ut hi maris motus, summa quadam constent lia
monia. Nam summae plenitudini bis quater dantur dies. decremento bis tres,quieti itidebis tres. incremento bis quatuor. Quae sane vir harmonicus possit, ad harmoniarum redacere rationes diatessaron, diapente, de diapasson replicatas, & per hebdomadas distribu
Men struus vero Posidonii motus, non nisi ille e st,qui in coniunctione fit, quem ait, doceteritate,& tempore, alios superare. Quod si verum
357쪽
AMMICAE TERRA UNUM EFFIC IANT GLOB.
s verum sit, motus ille qui citea plenilunium ijsdem quatuot increscit diebus , & qui quatuor illis coitus respondent, minor aliquanto his fuerit. quamuis sit crescentibus maior. &hie de stentibus;& hic itidem quietis, de mortuis si plenior. Hic ergo ratione,& hebdomadarius,& menstruus malis motus sunto declarati.
Semestrium vero motuum Posidonius nulIam iacit mentionem, neque post ipse in Strabo. Eius tamen Corn. Tacitus meminis his verbis.
., Mox impulsu Aquilonis simul sderae aequi
,, no iij, quo maxime tumescit Oceanus. Duo autem esse aequinotia nemo non nouit, sexque menses alterum ab altero distare .Qua rem a Nautis Oceani obseruatam, confirma ii re Ludoviciis Guicciardinus . Alius ergo hica praecedentibus omnibus est maris Semestris
motus. De annuo vero, quem tertium nume
rauerat Posidonius, idem Strabo ex eodem scribit. τ*c yἐνιαυσίαe παρα ς ἔν rariisse πυθέR
Annuos vero a Gaditanis se audisse ait,quiisidicere ni;quod circa solstitiu um aestiuum is maxime crescerent, Se recessiis maris, deis accessus. Se vero contestati a solstitio hoe minui usque ad aequinoctium. augeti ve
roab eo usque ad sostitium hiemale . deinde minui usq; ad aequinoctium vernu.erescere inde, ad solstitium aestiuum. Quam Posidonii traditionem,quamuis n5 satis probet Strabo , refert tamen ex eodem Seleucum quendam e Rubro oriundum mari tradere,cum luna circa aequinoctialia decu rat fgna, quales hos motus fieri. Cum circa solstitialia inaequales,& quantitate, & celeriatate. Sed hic motus annuus iam non est, sed vel semestris, vel etiam trimotis. Sicuti de ille Posidonii. Igitur mare , & diurnum habet motum,& hebdomadarium,& menstruum,&trimestrem,& semestrem.An vero ,& annuia habet aliquem e qui ordine sit sextus3Sane habet.Obseruauimus enim nos,in Liburnia,Mese Ianuatio, qui circa brumam est , magnam littorum partem denudati solitam, Ze siceam remanere, magis quam tempore alio ullo.Atque ita, per dies eliquot perstare. id an ibi tacitum fiat,an etiam alibi,aut ubique,compertia non habemus. Hos ergo uniuersi maris mo ius sex esse concludamus, diurnum, seu quotidianum, hebdomadicum, menstruum, trimesicem, semestrem,atque annuum. Et ante hos perpetuos duos quos recensuimus, priorem, respitationi similem, secundum validiorem,& maris purgatorem . Videtur autem hi octo Omnes inrasti quidam esse, non ex violento,&naturali,ut Euripeae talantoses. Sed ambobus naturalibus, tumescentia nimirum,de depressione,& cursu simul,& recursu. Dum enim intumescit, intumescedo ad littora currit; dum vero detumescit, a littoribus simul recurrit.
Finis vigesimi septimi Libri Panes
358쪽
DE MARIS AFFLUXUS, ET REFLUXUS UARISTATE.
N contemplationem nunc veniat, diurnus maris motus, quem in hunc librum, quia multas haberet ambages, & summorum philosophorum,aut horumq; Plurimorum ingenia torserit, reiecimus. Fluxum vocant,& refluxum . Nos inluxum, magis proprie dicemus. Fluxus n. omnibus aquis currentibus nomen est comis mune. Affluxus vero hic vere est, quo mare
senis horis ab alto ad littora affluat. senis liis a littoribus ad mare refluat. Utrumq; bis horarum 2 .spacio. Homerus, Timaeus historicus, 'laro, Aristoteles, Heraclides eum,& cognouerunt,& nominarunt. Sed Aristoteles, si Plutarcho, Aetio, & Stohoeo credimus i causam quoque eius reddere estionatus . Eum scilicet a sole fieri, qui plurimos moueat ventos,& circunserat. Ii dum in Atlanticum mare ingluunt,mare impellere,& affluxum eius efficere. ijs cessantibus mare descendere, qui descensus sit refluxus. Triplex hic est error. Quod a sole,quod a uento,quod in Atlantico tantu fiat. in loginquo vidit, quod in Aegaeo, di Athenis fieret, non uidit. Ventus nullus taordinate spirat ut senis horis set, Senis aliis deflet. Ventus sepe multis diebus flat incestater, non tamen iis, unus tantum fit affluxus, unus refluxus. Sol uentos, & comouet saepe,&saepe no commouet, sed & perpetui, de quotidiani effectus, cur causam tum uiolentam, tum non quotidianam attulit philosophus is, qui uiolentum, nullu perpetuum elIe docuit Si mare,motibus aliis natura sui mouetur affluxui,& refluxui similibus, qualis Euripeus ille , qui ei mortem uti dicitur, intulit; cur &huc naturalem esse noluite extrinsecam eius
causam quaesiuit. Sed esto, suo seculo,historia
huius motus, nondum plene suit cognita. Et quando iam notior fuit, de nunc, quando estiam notissima cur & philosophi,& Astrologi,
di nautae, S scriptores eius omnes, in uioletas causas, de non in maris naturam; hunc motu retulerunt3Alios quos comemorauimus, quo tu pars noti eis suete,naturae tribuerunte Sed
res haec tota est diligenter perquirenda. Per quiri autem non potest, nisi prius cognose tur.Cognosci nequit, nisi eius historia quantum fieri potest uniuersa, prius exponatur. Vt autem exactius exponi possit, maria sunt in sua quasi genera partienda. Itaque maris prismum genus illud est , quod undequaq; terra clauditur,neq; ullum habet exitum. ale est mare Caspium,Palus Matiana, Lacus Asphaltites, cie si quoil aliud est tale. An haec maria
tria asilustrientiant, nec ne aut hores, nec ueteres, nec recentes tradidere. Secundum ma
rium genus est, quod uel introitum, uel egressum angustum habet unum, ut Maeotis palus, mare Etatheum, uel habet, utrumq; ut Potus Euxinus, Propontis, quae ingressu na, & egressum habent angultiissimos.Horum nul lum,as fluxum, & refluxum pati, authores tradunt praeter Erythrei partes duas. Tertium genus, duo habet maria, Mediterraneum nostrum,& Persicum, ab Oceano per ampliores sauces intra terras incurrentia. Horum Persicum ac fluit, de refluit, quod & nostrum maiore parte facit : non facit in Tyrrheno, in Ligustico, in Gallico, de parte Hil panici .Quartum mare,
est ipse ingens Oceanus, bifariam quasi diui sus in Eoum, de Australem. Ille ab Indicis in sulis usque ad Americae, &noui orbis contianentes. Hic a continente hoc latissimus occladuus,ad insulas usq; easde, extensus.Per Oceanu uti v q, , uariis locis uarius fit affluxus,&re fluxus. Eos per locorum varietate, modo quo clariore
359쪽
DE MARIS AFFLUXUS, ET REFL. RIETATE. I 3 8
clariore colligere poterimus, explicemus.. Itaq; extra Herculeum, & Gaditanum fistum, it ad dexteram,&ad Arctos te volueris et intam Uni paniae oram, perq; Gallicam,&elgicam. & Britannicam,& Germanicam usique ad Baltici maris fauces, magnus ad litto
Ia fi . asiluxus, pleri'; locis non minor pedita I . In Belgico littore pedum pleruq;. Is.Vbi
vero arctas sauces ingreditur, multo etia plus attollitur. Nam in Britannia ad Bristolum peiades extollitur 6o. in Gallia vero ad S. Michae
Noruegiae littora occidua, aut arctoa,& mare Scythicum attollatur,est nobis ignotum Sicuri etiam, an omnino fiat pariter ignoramus.
Neque enim regionum illarum descriptores littoris id mandarunt Ab eisdem Herculis columnis ad occasum exiens, si per Asticae occidua littora iter torseris, Oceanum inuenies quorundam sententia,as fluxum eadem altitucane usque ad caput Viride habere quanta est in littore Lusitano. Sed Lusitanus quidam sit.
ne nomine Nauta Pilotum vocant9 qui ut videtur satis accurate, iter suum ad insulam v s. que S.Thomae descripsit, narrat, a freto Heris culeo secus Asticae oram, usq; ad Oncri tr ricum, sere insensibile esse maris increme
tum . A quo Tropito usque ad Nigitis, aut Se legae stuvij ostia, quae ultra caput viride M.
gradibus citra aequinoctialein sunt,Oceani incrementa sentiri. In ostiis vero fluuij, maiorael Ie.Nam & in se recurrit fluuius, & asiluxus smilis est Lusitano. Aloisius vero Cademu-sus refert,ad eiusdem fluminis oram, fluxum vehementissimum esse ita,ut quatuor horis sabeat, octonis vero renuat. Ad insulam vero S. Thomae inquit ille, non maiorem quam Venetiis ei se, pedibus nimirum quatuor min rem. Aliis nauigationum relationibus constat tota Australi Guineae,& Africae ora, ceani incrementa et se parua.In capitae Bonae Spei qualia sint,compertum no habemus. Petrus MarintineE Sacerdos Iesulta,in syrtibus quae in m dio pelago, inter sere Medagascar,& Casteriae Cotinentem sunt, vocanturq; Bassi dei Iudeo, ubi ipse naufragium est pallias narrat, affluxu,
usque ad hominis umbilicum esse. In continete vero e regione posito, altiorem homine noesse. ubi ait, dum affluxu accedit mare, inter saxa rumpi. dum vero recedit non rumpi. ET Lusitanorum relationibus. scimus hic usq;ad fetum sinus Arabici, ei se fluxum, & refluxu, sed qua altitudine nescimus. Neque enim, id Perscripserunt in faucibus vero eius sinus,maxor est quam toto eo mari reliquo,sed quantia utrobique attollatur, Io: Barros, qui diligentissime illud mare videri voluit discripsisse, nullam eius rei mentionem iacit.Sicuti apud neminem legimus quantum in Arabit littori
bus ad meridie versis crescat. In sinu vero Per. sico,Nicolaus Comes venetus,ait no esse mainiorem qua in venet ijs. Sed in Indico mari circa Calecutium, iam talis est, qualis in Lusit
nia.Circa Cambaiam vero tantus, ut dum refluit, i 2. N I s. miliaria sundu maris denudet. Ad Taprobanem tam altus est, qua altus circa Britaniam. Eade altitudine,& in sinu maximo Bengalico,& circa Malacam, est,de per Sinarulittora usque ad Giaponas. Haec sunt, quae de alii uxu,& refluxu in orbe vetere,ium intra,tii extra in oceano,nobis in notitiam venerunt,qnatacumq; ea potuimus diligentia vestigare. Quae tam varia 1 unt, ut no sine magna possint legi admiratione.
In orbe vero nouo,varietas est non minor.
Eam a locis Alchico polo subiectis initio
sumpto percenseamus. Supra Groen landiam, Normoriam, Biarm iamq; , ubi polus non amplius, quam I .gradibus eleuatur, ut in Mer.
catoris,& Postili Geographicis tabulis est via
dere, noua quaeda terra, ab Anglis anno L Ioestinuenta, quam incolae Suetam Zemgliam, ihoe e si sanctam terram nominant, in tres insulas, & unam Chersonensem, quasi circulo dispersita. In quaru prima ad oriente est mos
nomine Stolpus, mundanorum, uti tradunt,
montium altissimus, ideoq; ab indigenis mudi eolumna appellatus.Insulae hae tres, & cli et sonesus,ab octii agesimo latitudinis gradu viaque ad 87. versus polum protendutur, & quatuor maximis vel stetis,vel Euripis, uel maris fluminibus separantur, qui in perpetuo sunt, sex horaru nuxu,& refluxu.Quod vero latita dinis reliquis tribus,vsq; so. gradibus contianetur, mare occupat veluti circuli quaeda area,de quasi est Euriporu quoddam receptaculum. In cuius cetro,monte esse aiunt altissimurotundu,&quasi in pyramide cosormatu, ad perpendiculu suppositu,totuq; e magnete collante.Circa quem tota ea maris circulari area
gurgite esse dicunt incredibile, qui per Euripos, innuentes aquas totas ab sorbeat atq, ingurgiter,& post horas sex regurgitet atq; euo mat,& per eosde impetu rapidissimo reddat. Quoru unus in De tu Auianicu qui Asiam a nouo orbe disterminat tecti sere usq; ad Giap nas et steto Herculeo videtur esse antipodes, effluat. Alter ad meridie nostru uersus Groen landiae summu caput serit, ubi oppidum est s. Tho.& inter istandiam,& Normica littora alFarem, ad Helandiam,& Orcadas tecta fluxu suo tendit, & Scottam,& Angliam totam mediam intercipit. Atque essicit, vi bi satiam suxus hic diuisus, orientalior, Daniae, Se pristae littoribus retusus, in occidentem cursum sua flectat. Altera uero occidentalior eius pars.
360쪽
Hebridas, de Huberniain intercipiens Galli- eis,& Hispanicis ea plaga littoribus impeditus, in canale qui inter Angliam, & Belgium
est, retorqueatur, atque ita socio ab ortu venienti, supra Hollandiam occurrat contrario,ini in occursu aliquandiu luctati,uterqile unis de venerat regre itur. Euripus vero tertius qui occidentem versus oceanum illabitur suia pra occiduum Groelandiae caput, terram qua recentes nautae, Corterealis appellant, incurrit. A cuius littoribus repercussus in occidentem cursus eius vertitur, Ac tum supra,tum inter, tum etiam in fia insulas Laboratotis, Bacalaos, Terrae nouae,& Canadae, labitur,& inde per Nori imbergae,& nouae Franciae, & floridae longissima littora,vsque in intimum. Me- ricaniam ingentem sinum discurrit. in quo toto tracti , ex Ioannis vertarzani Florentini,&Iaeobi Carterii telatu locus quida est sine ullorii se uxu, vel te finxii. Ad insula vero Bitone valde magnus uterque. Ad caput itidem S.
Aloisii, magnus, ubi sub latitudinis gradibus
circiter.L. nuxus alius in Borream,fert, alius in occasum. Et inter eas multas insulas, m
gni, varii sunt,& inconstantes, quatuor pedualtitudine. Ad sanguenai vero nuuium : tam altus,quantus est in Atmonico littore ad Gai
liae Burdegalliam. Et in numine ipso ad sex
pedes.Toto vero eo quem diximus usque in Mexicanum sinum tractu, non maior est qua cubito. Circa Hispaniolam mare non crescit, neque in sinu quem vocant Cariat. Circa vero Cubam, & omnes illius sinus insulas idem sere contingit.& in medio eius pelago ad Sys
gium fecit,usque ad hominis umbilicum ascεdit. In intimo vero sinu usque ad Floridam cubito no est maior.Ad Urabam vero, ad S. Martam,ad Pariam, tota Brasilica ora usq; ad Ma-gillanicum stetum. aestus, quide esse dicitur, sed exiguus,& qualis ad Barcinonem. In freto vero i pio, dixere quidam continuum esse stu-xum ab ortu in occasum,nullum esse refluxu.
Sed id salism esse expetientia docuit. Navis enim Aluari Meschitae, postquam stetum suerat ingressa,a reLuxu bis in altum est retracta narrante Maximiliano, qui iter illud littoris commendauit. At inuenere, ibi maiora elle maris incrementa quam decrementa, quod impossibile videtur. Vltra quod fietum in altera Oceani parte, quam mare det Sur vocitant, quodque usque ad Eoas extenditur insulas,noti unius nodi est. Nam si id fretum egressus ad dexteram Rexeris,& Per uana littora leseris, q: ad mare aliud illud, quod Verme tum seu rubrum Hispani appellant, ingentem
fieri narrant accessum inaris,& tecessum. At ab eo rubro, ad Borrheam nullum. Ad urbem
vero Temistit antim, quae in medio est Mexi. cani regni continente, duo lacus sunt, alter dulcium aquarum, alter salsus, atque hic sti xum habet & refluxum, alter ille non habet.
Haec Marini aestus tam vatij, notitia a centum citra circiter annis per nauigationes inn
tuit. Quae cum & Homero, & Timaeo, & Pl
roni,& Ati stoteli, & Heraclidae ignota fuerit, di post eos Pytheae, de Posidonio, & Athen dolo,& Plinio, & Aue nroi, & Albumassati,
frustraneo satis labore causas affluxus,& telluxus conati sunt pervestigate. Sed praecedenti
historiae, obseruatorum reeentiorum etiam aliam addamus. Biennio ante nos natos Federicus Chrysogonus, ut videtur primus librii de fluxu,& refluxu maris edidit,eiusque causas conatus est reddere. Sed nos histotiatri prius colligamus, deinde causas perpendemus. Ait is vi r, Sole,& Luna colunctis, duos maximos maris tumores una die fieri, alterii sub luminaribus,altetum in opposita ipsis paete, quae Nadir luminarium est vocata. Locis Vero per so. gradus a luminatibus, & Nadi-ro,distantibus, duas maximas maris ea die fieri depressiones. Et praeter haec cerni, aliis ma re velocissime fluete alias tardius pro locoru,
ac temporum ratione. Nam a coniunctionis
die usq; ad septimam,minus, & attolli,&leritius quotidie fluere octaua vero de nona die. motum maris esse insensibilem. Rursus augeri usque ad oppositionem. Inde minui usque ad Lunae quartam secundam. Iterum inde augeri ad aliam usq; oppositionem. Addit is . a contu tactione diebus nuxum paulatim crescite, L . aliis iterum decrescere. Superaddit,qu1do sol in signis a Cacro in Capricornum est, mare pet sex menses ab Austro in Septentrionem fluit. Resuit autem a Septe trione in Assitum sex mensibus aliis, Sole a Capricorno ad Cancrum tedeunte. Quam rem, & Anni. bal Rai mundus asserit. Post hune, Pedericus Delfinus Mathemat leus de nuxu eode seripsit,& refluxu. Et Chrysogoni histotiae subscripsit nihil de suo addi adit in historia addidit in causis, de quibus postea Iulius Caesar Scaliger, Augustinus Caesa
reus,lo: Maria Benedictus,Hieronimus Borarus, Annibal Raimundus , &pleriq; omnes
qui de hoc aestu aliquid seripsistunt, ab hae historia non recedui. Neq; ab ea recedunt nautae,sed specialiora quaedam addunt.Qui quo
niam noua nomina vetis dederunt,in re nauatica nominibus nauticis, nobis quoq; liceat uti. Qui igitur veteribus venti fuere, subsolatamus, Circius, Aquilo, Cautus, ij nautis sui, LEuantes,Graecus,Tramsitana,Maestrus. Qui nesro olim Eurus suit, nue est Stroecus. q Austet Ostro, i Asricus, e Galbin', deniq, Pavomu s modo