장음표시 사용
371쪽
nent quoque a calore suppositi, vel appositi
ignis. Et nisi calerent,non ferirerent, nec bullirent, nec attollerentur. Dum vero bulliunt, de attolluntur, necellario rarescunt. Per ergo xarefactionem,quae attolluntur aquae, altiores
se ipsis fiunr. Raresactio autem, non nisi vacuiatomis, quae omni uti ostensum antea est insunt aquae dilatatis, & maioribus redditis. A calore nimirum in vapores partes aquae so litta. Eodem hoc modo, s nullum enim a lium , experientia ostendit vita necesse est male intumescere , Ob poros eius raresa. etos, dein vapores aquae parte acta , ab insito maris calore, a sole interdiu, a Luna etiam noctu, sideribusque concalefacto . Per
quem calorem quasi animi sui, spiritusque,
instrumentum umens , quiescere , neqiIescit, neque vult, neque potest. Cumque planum iaceat,de sit aequor, & aqua eius aequa, quo nam motum situm tendat, non habet,
praeter quam in se ipsum, de in littora vel ei cum stantia,vel adstantia, vel supposita. In sum posita inquam. Nam plurimis in locis insundo maris sunt voragines ingentes , quae maris ingentem vim, tum absorbent, tum repurgitant. Vt quas diximus sub polo nostro, quatuor sorbere Euripos,& eosdem iterum revomere. Talem aliam Olaus voraginem in Oceano Noruagico supra Hegalandiam esse scribit. Aliam Iouius supra Hirtam Aliam narrant esse in Oceano Gothico , in quo, asiluxu intumescit mare , curritque fi minis ad instar rapidissimi. Cum refluit inhorrendas , horrendo cum sonitu, mergitur voragines , de nauigia interdum secum a sorbet. Tales vora nes in immenso Oce no , cui non sit verisimile, esse plurimas' quae mare sorbeant de reddant . Cur non talis sit
ad Caribdin ad Euboicum Euripum ς Si id
sit uerum, ad rarefactionem alia addetur causa, materies addita ad affluxum, At ad ressu -xum iterum retracta . Sed rarefactioni, quia si uniuersalior,totique communis mari, primas damus , rarefactionem calori primigenio , de spiritui mari innato , qui in calore
vivit, in humore habitat, in eo, & ex eo, nu tritur & augetur, de conseruatur, de sui quod serit reficit, tuin a calore proprio, tum a S is calore eum vivificante, & humore a Luna proxime, caeterisque stellis vivificato. Cumque omnibus in maribus ubi calor hie δ: spi-xitus concitantur, & mare rarius reddunt, de in omnibus maris partibus raritatem operentur, necellario, inflantur omnes,& altiores
factae, impetum quo possunt capiunt, de sese
inuicem tum coadiuuant, & impediunt, de eo conflictu varie agitantur, neque omnes
hora e dem. Atque hinc est vatietas illa E
rarum asiluxus ad littora, a littoribusque parum distans, aut distans magis, prout retuli. mus ex Sagro. Sed cur statis horis sex, assii xus de quo agimus accedit , totidemque recedit. Nimirum, quia omnis motus fit in
tempore. Neque tamen maior causa est, aut urgentior, cur de hoc potius quaeratur, cur
senis horis fiat, qu1m si quaereretur, cur ali illi motus diebus vij. fiant, alijsemestri, alii
menstrito tempore, & seiniannuo & annuo Hic enim ordo, a mente pendet per animum,
per spiritum,per huius instrumenta calorem , rarefactionemque de densationem neque est cum philosophis dicendum,ascendente Luna ab ortu ad meridiem,asuxum descendente ab eo fieri refluxum.Hanc enim rationem per nauticam Graeci & Garbini aliorumque ventorum historiam, salsam esse ostendimus. Sed causam elle dicimus quoniam eaedem
vires, quae affluxum operantur rarefactione,
nulla re vel diminuta , vel impedita, opera tur & refluxum,densatione. Et quia illa sex horis instat mare, horis sex aliis aequalibus, eadem illa destat. Seu potius quod sex horis a proprio loco abierat vigentibus ijsdem viribus, locum eum repetit , de quasi in ei cui tum mare se se in se circumuoluit. Nam dum altius factum, in decliuiora currit, retro interim quasi se ipso exinatum deprimitur. de dum adhuc crescit, a tergo decrescit, vii ad eastella veneta ostendimus. 6c fit demissius. Eam ueto decliuitatem replere est necessarium, Eo igitur mare necelle est recurrere . At non recurrit, quod adhue ad litatus currit, ad littus enim currere adhuc cernitur. Se duos contrarios habere motus tempore eodem. Recurrit ergo eius ea pars,quae
a littore impetum cepit refluendi, & quam diximus a superueniente ingurgitari, de altutudinem eius subterlabere, quemadmodum
in fluminibus ostendimus. Quod si ita fieri. rationabilius sit,quam lunae lumini vel impedito, vel non illuminante,eflectum hunc triabuers, iam mare, per assi uxum manifestum de modo manifestum refluxum , coelestes imitando ignes in circulum, duodenis mouebitur horis, eumque diurnum , nocturnumque Solis Lunaeque decursu bis repetet seu ti motibus aliis, motus planetarum Omnes imitari mare demonstrauimus. Et sicuti. Imitatur quoque perpetuo suo motu, Perpetuum siderum circuitum. Et annualem S lis , de menstruum Lunae,de semestri illius novilunia de plenilunia. Oportuit etiam hor
rium mari inesse motum,ut plene aethereos Giusdem originis,de cognationis fluores,ard resque in motibus omnibus imitaretur, Je Gmilitudinem aliquam inde, de illuc reseret.
372쪽
id autem prouidentiae iam est opus,& intellectus, Fc animi ratione praediti. Sed cur in novilunio, & plenilunio, velocius currit, & altius inflatur, in diesque utrumque minus facit. In quartis vero lunae,quietem habet, & s re mortuum videtur'Sane extrema & contraria omnia motum habent de faciunt magnum, ut calor, ut frigus,ut caetera contraria. Plenilunium autem de novilunium luminis lunae, &carentia & plenitudine contrariorum rati ne aestus magnos in mari facit ab his, quia munus sunt contraria, faciunt pii nores, Aqua to ad minorem contrarietatem pergunt, tanto minorantur & aestus. In quartis autem quia ad aequalitatem venerunt, pugnamque omnino remiserunt, quiescunt aestus, nulla parte
alteram superante. Eadem ratio est cur luna in nostro hemisphaerio existente, luce cum tenebris contraria, &nostra maria.& ea quae in altero sunt apud antipodas hemisphirio iisdem aequalibusq; motibus commouet. Sed cur ad Sinegam in Atlantico, quaternishotis in littus ascendit affluxus, octonis illascendit e tres remur esse causas, Oceani ab aperto impetum, littorum decliuitatem, vad rum circum circa breuitatem & inaequaist tem . priore causa rapidissime scandit, tertia facile superscandit. Secunda copiosior recitas itur. In reditu, idem impetus obstat, eademittorum decliuitas, quς diuitius aquas retinet , & fundi in qualitas impediens maris defluxum. Haec autem manifesta est in venetis,&littore,& stagnis. Similes quoque putandet sunt causae cur ad Garumnam . septenis accedat asiluxus,quinis defluxus recedat.
Finis vigesimi noni Libri Pan fima.
373쪽
OCEANI, ET MEDITERRANEI MOTUS MIL
solum, quos explicaui- ulmus, motibus cieri satis habet ,.sed & alios tum v niuersaliores, tum uniuertales minus , habet, quos operae praecium non est praeterire. sicuti neque eos qui sibi eum meia diterraneis sunt communes . Et eos. qui n stro videntur esse proprii .vi veto ab Oceano patre, cuius mediterranea maria sunt progenies, initium sumamus, ita dicimus . Oceanus , uniuersam testam , qtiam ita tres ingentes diuidimus insulas, & circum, & extra ,de intra, amplectitur undequaque. Insulatum ptima e sit uniuersa Alia cum Europa atque Africa sibi annexis. secunda uniuersas nouus orbis qui duobus stetis, Anianico,&, Maget lanico, cum Oceano circumfluo terminatur. Tettia ignota adhuc quae sub Antarctico p lo iacet. Cuius littora Orientalia, quia Ma cus Polus nostratium hominum primus Omnium cognouit, eiusque notitiam aliquam
scriptis luis ad posteros transmisit, tum quia sub polo est, Policam, de quia sub An rarctico est,Antipolicam libet cognominare. Inter &
extra hasce tres, tum malores , tum minores, tum etiam minimae, innumerae iacent insulet, tum Oceano,tum Mediterraneis, eminentes,
Et circumfluae terrae. Sunt &aliae sub maris superficiae,&mole, terrae, solum scilicet i sius maris, & sundus, quem nautae lastrum s dent nominare. Quod quatuor est generum,
vel enim est petrosum, vel sabulosum, vel Iutosum, vel herbitum, &algosum. Neque .vero id aequale,& planum est ubique ei ed. alibi eminet, alibi deprimitur, est ubi in coia .les, vel altiores, vel humiliores, est & ubi in montes altissimos assurgit, Se in profundi
mas dehilest valles. Si montes ij maris super ficiem excedant, tunc insulae fiunt,& scopuli, mari imminentes, de circumflui. Si vero serὸ
ad superficiem accedunt, no tamen ea superinemineant, Syrtes, de cautes ueteres dixere,recentes nautae liceat nauticis uti nominibus siccas in alto, & seccagnas ad littora nuncuis pant.si sint petrosae. Si uero sint sabulosae eminentiae,stagnos, & bancos, & balsos uocitat. Horum aliqua semper sub aequore latent,aliqua refluxu denudandur,inluxu itera cooperiuntur. Petrosae semper sunt nautis sugie dae,& abominandae. Ad eas enim naues si impingam,in frustra abeunt,cum nauigantium, uel morte certa, uel periculo magno. Minus
ximendet sunt si sint harenost si lutost minus: minime olum si sint algose. Na& alga sub mari in cumulos colle'; componitur. & nauis. secunda nostra in Cyprum nauigatione, ad caput Cythium in algae montem insedit. Lnto. los omnino,quia lutum facile ab undis diluiatur,& dispergitur, aut colles, aut montes sub mari , nautae non uidentur deprehendisse. nisi sint ad fluminu exitus delati eoru decu su limi,cotinuo auehit, coagmetati,&durIOre facti, ei cu sabulo comisti,&alga,uel petris, de cautibus intermisti Ad instar senes,littora quoq; quatuor uidetur esse generu, uel enim
circa fluuiorii fauces, de stagnorit, & paludii, sunt lutosa. vel in superficie prima algosa,vel
arenosa, uel saxea,& petrosa. Haec uero postrema, tris sunt specieru, uel enim in petras mianores, & non continuatas, fluctus allabitur. uel in cautes cotinuas insilit,easq; omni terra spoliat, de albicantes reddit, uel in praerupta motuim incurrit, & gemens retrocedit. Tres
illas priores, & placidiores littorum species, T e praesertim
374쪽
praesertim arenosam,spiaggias vocant nautae . Tres posteriores costas bratias, de asperas nominare solent. Littora haec qualiacuinque sint, triplici denominantur appellatione , vel enim pars eorum aliqua, in pelagus, plus rellia
quis procurrit. Haec promontoria veteres dixeres recentes, capita,& punias vocant. Vel intra terras hine inde duas, mare se se infimat. Si ore angusto portus, si lato sinus ,&Graeco quasi nomine Golsos seu colpos nunc
Pant. Longitudinem vero littorum qualiumcumque, appellant costas. Haec operae praecium fuit adnotare, ut facilior motuum m rinorum, vel iam explicatorum, vel explica dorum cognitio haberetur. Nunc admotus aceedamus. Oceani duplicem propium,Sc liget motum elle tradidit. Alterum ab Oriente, quem dicunt, olis circuitum imitati. Alia terii a terra Laboratoris, quae est ad Septentrionem, quereque in meridiem, quod iam commemorauimus. Sed fluxus oceani quem
nautico receptoque nomine, currentiam arpellabimus, non solum duplex hic est,sed multiplex, de varius, &saepe duobus his contrarius . Hanc rem demonstremus. Sicuti antea demonstrauimus virum hunc acutum, coninfudille affluxum & refluxum, cum aliis maris siuxibus.Sed non minus in hoc fallitur,quem perpetuum ait eile, &a Malabare ad Mada gas rem X X. diebus naues serre; ab hac voto illuc, non minus mensibus tribus. Si quis enim Lusitanorum nauigationes satis multas, quae scriptae sunt, inueniet non paucas,a Mo-xambico , ubi earum statio e it, e regione Maiadagascaris in continente posita,& X X UIII.& XXX. de XXXV. diebus in Malabarem
perue mile. Quod tempus multo minus est, tribus illis suis mensibus. Quae res videtur potius esse argumento, fluxum hunc de quo agimus, ab Occidente ad Orientem tendere. Quod & tatio suadet ante posita,mare in canales ingredi ab ea parte ubi latius est. nulli aut tabularum Geographicarum perito, dubium est, Oceanum ad eum canalem ab occasu multo latiorem esse, & minus impeditum, quam ab ortu. Sed de nautica experimenta id comprobant non una. Scribit enim I Empotius in sua nauigatione dum vellent a portu S. Bl,
si qui est ultra caput bonae spei paulum, telindem , quae inde versus Indiam est, tendere
nunquam potuere, quia currentes aquae . eos
usque ad oppidum Pate , quod ultra Melin-dem versus Indiam est, inuitos abstulit .Et uti . tur, his verbis. Et i acque ei trasportarono tanto abbasso , che fummo a tenere Parti. Vox illa Abbasso , decliuiora significat loca. A. qua autem omnis ad decliuia currit. Quod testimonio est e Potest, eum Oceanum,uersus
Indiam suum tenere cursum, a promotorio
eo quod vocant Capode correnti, quod rasaucibus huius canalis est in continente. Eadem voce Abbas Io utitur Petrus Mariatine et ius, qui in iisdem canalis faucibus , ad Giudet Syrtes naufragium fecit. dum scribit. Utrimenti calando vela in tri sito , erametteria a risibio , che te correnti ci tira Iero al basio , come ferono assa naue San Pistro , c. Et repetit in Syrtibus
iisdem currentes magno impetu decurrere . & versus Sosilam ferre , quae iis Syrtibus est Orientalior. Thomas quoque Lopezius , dum a capite bonae spei nauigarent , & a capite iam dicto, currentum, irent versus Indiam , ait eo quod
magnae currentes essent quamuis vento prospero currerent , multo Vndas, a puppi nimirum in/nauim insit ille. His omnibus testimoniis non esse verum prob mus. . Oceanum ab oriente in occasum
tendere ubiq;. Sed Scaligero quid sacias,qui
audeat asIerere , Madagas carem sub Octatio et Ie parallelo , cum sub secundo iaceat de tertio , & Capricorni tropico e An vero a Moluccis , & reliquis orientis Archipelagi insulis, currentes Oceani
ad occidentem tendant , neque negare neque assirmare audemus , nemo enim id
iter peregit. Sed si victoriae nauis redi.
tum consideremus , ad negationem magis animus inclinabit. Ea enim a Tidore soluensr, non nisi XVI. mense in Hi.
spaniam appulit . Hoc autem iter ex testimonio Io.Gaietani, a Tidore ad caput bonς spei continet leucas D L. quae sunt milliaria M. DCL. Ab hoc vero ad insulam S. Helenae ex relatione alterius sine nomine Piloti, sunt M.CCCC.milliaria. Aqua ad AEquinoctialem mill .sunt M. DC. A quo ad Hispaniam ratione graduum non plura sunt 232o mili. Quorum summa est ri I milliariorum. Sed e xvj.mensibus si auferas dies XLIX. quibus e regione capitis bona spei, huc, modo illuc, quod naut dicunt,uolteggiarunt,&lxx.dies alios quibus in ora Guineae in malacia steterunt superest integer annus in itinere c5sumptus.Quos dies si in milliaria illa partiaris, Ii . cuilibet dies
no amplius quam milliaria I9. tribueris. Quae res ostendit breuissimum ratione celeritatis nauigationum,illud iter esse. Si verooceanus, ad S.Helenam usque,in Occidentem suas cu
Ientes tenderet,quia cnrrentes, secum navim serant , longe minore tempore iter cons cillent.Sed tardissime consecerunt. Igitur cumrentes Oceani illius,ab ortu non serutur in occasum,ut & Scaliger, de Anania salso tradide. rvt. Ille rationibus, quas fallas esse ostedimus.
375쪽
OCEANI UT MEDITERRANEI MOTUS ALII 1 σ
1Jie vero argumento ducto, quod in steto Nagellanico crediderit, semper ab Orien re in Occidentem fluxum serii. Quam rem ex naui Aluari Meschitae a refluxu bis retro re-hua fallam ei te ostendimus.Sed quamuis coastet, tota Guineae costa, currentes magnas eiase,quam vero parte versus,nemo tradat, duobus firmissimis experimentis docemur, non
ςsse ab ortu in Occasum . Nam Io: Empotius narrat suam nauem in ea costa, in malaciam, quam calmam vocant, incidisse, & Fq. di bus in ea perstitisse, totoque eo tempore,mi nus quam sex leucas consecisse. Victoria vero grauis etiam 7o. dies in ea perstitit,& itinexis sere nihil processit. Haec autem ostendunt
currentes, eas naues antrorsus non tulisse. Fe- Iut autem semper meam partem navim, quos uxus hic intenditur. Id multis experimentis constat. Nam si malacia sit, proiecto in mari vel subere, vel ligno alio , vel panis bucella, videas ea a currente serti. Et nos experti si mus id esse verissimum. Nam priore, e Cypro reditu, e Papho soluentes, placido Euro per biduum sumus lati. Destituit deinde nos in
alto, unde nullius terrae nobis erat prospectus . Calma vi vocant per sex dies mare tenuit. Neq; nauigationis magister quein Pilo- tum vocant,quamuis quotidie, uti dicunt cartietaret, S suos in carta nauigatoria calculossibiluceret, diuinare poterat in quo vel mersediano , vel parallelo essemus. Sub vesperumtamen sexti diei iterum Eurus lenis inflauit vela. Atantcsolis ortum iterum etiam nos destituit . Quo tempore nos nebula illa den-sssima, de qua diximus, obtexit. Cum vero circa meridiem, mons ille altissimus nobis sese ostendere coepisset, coepimus nos , Pilo tum. & Nauclerum. & petitiores nautas alios interrogare , quae nam terra illa eL set . Alius esse Rliodon , alius. Cason, alius Carpathon dicebant. Cum vero caligo euanuisset,& Gam bellam montem, qui in m dio est Cretae ad meridiem, agno luinus,r Ida culi tunc diuinatores illi evasere. Namque a Rhodo plusquam 1 oo. itineris milliaria consecer mus, quam illi putarant. Id autem non alia ratione euenerat, quam quod occultus ille Syria i maris fluxus,eo usque nauim euexerat. Quo etiam illud amplius collegimus fluxum illum, non tantum littora legere, verum medio duoq; serri pelago. Quod si hoe
fit pelago, cur non in Oceano etiam fiat.& naues quas vento vehit,fluxu quoq; vehat. Franciscus Vlloa narrat in Oceano Australi, die una dum erat in calma,& malacia, Io. leucas consecisse usq; ad noctem. Quae res indicat, currentes aquas eum vexisse. Qui fluxus
sicuti s secundus sit iter adiuuat, ita sit sit aduersus , retardat iter. Ille autem in Magellanico steto fluxus, quem putant esse Perpetuum ainostrate Oceano in pacificum, piae ter id quod de Aluati Meschitae naui retulimus , ratio dictat, ex axiomate illo nautico, in canalem, si ab uno ore magnum sit mare,
illae ingredi, si ab utroque, ingredi ab utri Gque, & ab utrisque egredi, constat, & ab inceano hoc , & a Pacifico, currentem in Magellanicum , incurrere, & in medio, sibi o currentes iterum in sua retrocedere regna. Idem ulloa narrat, in eodem Oceano A sitati, se se in mari albo, & rubro , magnam inuenisse currentem . Et Pernandus Ala
chonus idem se inuenisse scribit. Idem fieri refert Petrus Cieca in littore a Panama ad Magellanicum, ubi & caput aliud ab ess
ctu ut putamus , delle correnti nominata Hanc autem currentem contrariam esse ijs qui a Panama in Per uanam nauigant, ex Benzone patet. Qui eam semper versus Leuantem currere affirmat. S saepe retro naues retrahere ait. Sed ad nostratem Oceanum redeamus, quem libet interiorem appellare. In quo sane, experimenta nauigationum d cuerunt, eos qui accurate a Fortunatatum
magna Canaria, seu Ferro , discedunt,&nauigia dirigunt ad eam insulam quae inter Antiglias noui orbis Defata dicitur, secunda maris currente , XXV. diebus iter per gunt, quod est Leucarum DCCL. si uero
non accurate id obseruent eaedem curren tes , nauem serent in Lucaios , aut ad Cubam, quod Columbo prima sua nauigatione accidit XXX III. aut amplius diebus. Quae experimenta docent, has currentes, ab Ascica, & ab insulis capitis viridis venire, quae ad rectam lineam ab Oriente sunt o Dpositae ipsi Desiatae quae in Occidente est. Vnde autem hae currentes ad virides veniant,
aut in id pelagus quod inter eas, & Desiatam est, certi nihil habeo dicere. pr ter haec duo. .
Alterum currentes has a littore Assico virudibus adiacente initium non capere. Ait rum rationi esse consonum, eas inter duo capita, Viride scilicet , & Sancti Augustini , quod est ad Brasiliae initia quae distantia non
maior est quam mille millia, ab alto Oceano ingredi . de a Garbino , in Maestrum Tra-
montanam iter suum tendere. Experimenta , & rationes id comprobant . Accidit enim Aluaro Cabiali Lusitano, dum post Vascum Gamam , Indiam classe peteret , quo facilius caput Bonae Spei obnauigaret, ut nescius ad caput Sancti Augustini iter
dirigeret, in quo uti nautae vocant Parag-gio , currentes semper habuit contrarias. Sicuti contrarias eas experiuntur, quicumqῆ
376쪽
si Antigiis fortunatas eodem quo venerant itinere petunt,atq; Ob id tres,&lius menses in reditu consumunt, cum prius id spaciudiebus is . consectissent. secundis scilicet hi,
contrariis,& renuentibus illi,cuirentibus.Aevnde inter haec duo capita veteris,& noui or bis hae currentes ingruunt Unde nam aliunia
de , quam ab altissimo, atque latissimo Oce no, qui inter Indicas insulas ,& caput bonae Spei, & terram Antipolicam,& Bratiliana littora interiacet. Ita sane est. Sed unde nam Oaceanus hic vastus, impetum hunc capit, qui artim per Magellanicum, partim inter duoaec capita, veluti exoneratureSane necessariuvidetur, impetum hunc vel ab Indicis insulis
innumerabilibus initium sumere,vel in vastissimo suo ventre eu parere,& de se dare. Vir que ex demonstratis ratio dictat, fieri posse.
Nam quia mare salsum sit, est etiam calidum, α quia calidum, est & spirituosum. Et quia spirituosum in motu est perpetuo,& quiescere nescium,& impotens. ubicumque sit locorum.Sed in latioribus locis, & in amplo pelago, minus sentiunt nautae has currentes. M
tus enim Omnis, & in stabili fit re , dc in stabilis comparatione magis cognoscitur.Condraria namque, stabile,& mobile,uti alia omnia contraria iuxta se polita, magis elucescunt. Et testant ut Hispani, quando in patriam redeunt,dum prope Anci glias quascunque versantur,currentes illas facile sentiunt . Cum in altum sunt progressi, eas non animaduertui. Sed aduersas tamen experiuntur . temporis longitudine in regres Iu . Sunt ergo in alto Oceano,antipolico, a se ipso genitae currentes.
Sed & ab Indicis insulis impetu etiam capi ut, Quae cum satis angustis stetis, ijsque innumeris uariisque sint inter se dissitae, nullum est
inter eas fretum, quod suas non habeat currεtes. Itaque miris modis perpetuo mare illud agitatur, modo in hanc,modo in illam curres di recutiens partem. Ita ut & ab Oceano magno impetum accipiat,& in eundem Oceanu, eundem impetum restituat. iuxta axioma inlud, in canales,a maiore mari,fit in fluxus. Sed di in eandem partem etiam refluit. QuodHerculeum stetum nobis declarauit ante. Itaque currentes hae,cum inter insulas Indicas ab O. ceano magno fiant, in eundem etiam rem runt,& iplum commouent, & impetum eius innatum magnopere coadiuuat. Antipolicus quidem oceanus,a Iaua maiore, minore, S mattra, aliisq; circumcirca positis alique impetu m recipit. A Gilolo vero, a Vendenao, a
M oluccis, ab S. Laetari Arch ipelago . in mare Cinicum impetus idem sertur, usque ad Iaponas,dc fietum Anianicum . Feruet autem multo magis, in angustis ficti a mare, tum quia parua eius moles, calore & spiritu Deilius agitatur,tum quia vicinas quas lambit terras, veluti contrarias sagit.Sunt autem inter se contraria,liquidum,ut est ipsum.& durum, ut est terra, & calidius ipsum a terra sagit frigidiora.
Itaque omnis eius agitatio, per fugam fit a contrario. & dum contrarium sugere sempernitatur, a contrario numqua sagit. Continua
ergo fuga, & continua non fuga angitur, MPremitur, & agitatur perpetuo,& libens in alta maria sese in preceps dat, ut in hoino ge neo latoque quiescat magis. Itaque ab Indicis insulis bifariam in altos Oceanos duos, hinc,& inde, mare capit impetum altero ad nos,altero ad Iapo nas, sed nostrum nobis notiorem Prius peragamus. Currentes ergo a medio O. ceano antipolico, inter duo viride,& S. Augastini capita ingressae,ab hoc per littora , marctos extenduntur, donec ad os Draconis veniat, inde in ponentem tanto impetu precipitantur, ut nullus torrens , lain cito seratur.
Quia nimirum angustias octo tantu millium inter Margaritam insulam,& Cumanae conti nentem ingreditur ; quas ratione sugae suae a
contrario maximopere, horres, in latius inito
pelagus praecipitaturan magnum scilicet Me-xicanum sinum. Cui cum ab Oriente praetensae veluti quaedam perforata sepe ,sint Antiliet
Omnes, inter quasque duas, eaedem currentes in occasum inter Hispaniolae littora co tinentem ruunt. tanto impetu, ut Columbuscum redire vellet diebus o. vix Iocleucas concerit. Ac tota ea tam magni simas longitudine usque ad caput iguerum , & Cotum elum insulam penetrant. Et cum finem nullum eius fluxus faciant, te exitus non cernatur,multi existimarunt, per subterraneas cauernas, eas aquas in Australem Oceanum pertransire.VEIumtadem compertum est,in sinu intimo in
Iucatana,vbi Campecce est,& Cotocce, & c Put Iucatanum, a quo ad caput S. Io: Baptistarin insula Cuba non plura iunt quam millia 41. tanta velocitate ad Arcton serti aquas, venullus nuuius tam rapidus reperiatur. Cumque in littora opposita, spiritus Sancti de Culatae incurrant, nec ad occasum exitum inueniant, necelle habent in Orientem regredi.&inter fauces quae inter Cubam sunt, & caput Flotidae, egredi. Atque inde fit, ut qui a verae Crucis portu, qui ex hac parte in sinu est o
cidentalis maxime, in Hispaniam sunt redituri, oporteat eos recta uersus Orientem,insula Bahanam tendere, ut sectandas habeant curto res,& possint Bermudam petere, quam etiam
petunt ii, qui ex Hispaniola redituri soluunt. A qua Bermuda,plerumque 3 s . diebus in Hispaniam appellunt. Quod iter mense longius est, quam a Canariis ad Desiatam, quod et conficitur
377쪽
OCEANI ET MEDITERRANEI MOTUS ALII 14
eonficitur diebus. Id autem euenire est existimand um .Quod Canarias inter, & Desiatam, α secundiores,& validiores sint currentes, ABerm uda vero, sint debiliores duplici de causa; tum quia,itineris longitudine sint,ut nauistica voce utar,magis itinche,tum quia, ea cur xemia quae a Laboratore venit hanc transuersim seriat & eam retardet. Id autem esse non
Procul a vero, ostendit iter quod tardius Ausonsus Nun ius, teliante Petro Martire 6 ci.
consecit diebus ob aequae currentes, quae natum, in occasum propellebant.Diximus autepraecedentibus libris,a laboratore fluxum venire,& per Canadae, & Norumbegae Littora, ad Floridam,& si uum descendere Mexicanu. Ex quibus apparet a Bermuda citra versus Meridiem currentes esse ab Oceano Antipolieo;
alias vero contrarias inter Bermudam, & littora nouae Franciae currere in occasum. Ex
qua currentiarum diuersitate , constat falsumelle id quod Scaligerxum authore libri, Causa aestus maris, tradiderunt,oceanum ab Oriete, lis sequendo cursum, perpetuo in occidente serti. Sed mirum magis eis, vi homunculum hunc secundum ommittamus Scaligerum virum apprime doctum,& acutu, id protulisse, ut mox sibi contradiceret. Ait namque
in sinu Alchico, secundum littora, quae Scythiam claudunt, omnino motum esse Orientem versus, contrario fluxusceano AEthiopico. Sed tamen eodem quo ille motu. Nam quo modo, si totus Oceanus solem sequendo,ab ortu in occasum fluit, idem contra sole cursum tendat ab occasu ad ortume Tum in Scythico ut ipse ait; tum in Mexicano a Iucatino ad Floridam, inde ad Bermutam , & vutra multo item quo modo, solis cursum imitatur is Oceanus qui a tetra Laboratoris, quae sub Aquilone est, usque ad Aremorica,& Germanica descendit littora, quae ad Meti diem sunt LaboratoriὶN Gt celandiae,& Euripis illis Arcticis vende venit. Et e contra quo modo a faucibus Magellanicis, in Oceano Pacifico,
a meridie, per littora Peruana, Nicaraguana, Guatimatana,vsque in rubrum mare, septem triones versus indesinenter eurrit e sicut & in Mexicano, per sauces Cubae,& Iucatani,continue ab austro in Aquilonem transit Hoc sane non est solem sectari,aut imitari. Sed soli o
uiam ire,& cursum eius medium secare. N que magis soli obtemperant tot ille eurretes,
ruas Oceanus Arctous,sub polo,per quatuortos exercet Euripos. Qi intum non nisi duo, dum in receptaculum illud, circa magneteumontem,incutiunt,ab oriente,in Occidente
currunt. Sed iidem duo, ab Occidente in o
mentem iterum recurrunt. Duo vero reliqui,
Aquilonem spectant alter, meridiem alter. Et dum ille in aream sertur, in meridiem sertur.& dum recuriit, in Aquilonem currit. Alter
vero e contra, quando in aream ingruit, in Α-quilonem vergit. quando vero egreditur in meridiem regreditur. Quid vero tot illae cur rentes,& recurrentes quas supra Baccalaos, iii
Verrarzanus, tum Cartierus, circa Brionem,
S. Moisium,Sangnenatum,& innumeras illas insulas,inuenere,alias in Circium, alias in Mquilonem, alias in Corum serentes Sed numquid hi solis amatores, non viderunt, aut non erpenderunt.Moeotim a Septentrionibus icionium. Pontum in Propontidem, Propontide in Aegaeum, versus Austrum fluere, usque quo Cretam pertingant f A qua, pars maris eius, superata Doride, versus Rhodon,& ver sus Cyptum in orientem se itur.Cypro circu uoluta, per Syriaca littora, in meridiem quo usque in Aegyptum veniat,labitur.Inde in occasum vertitur. Pars altera ab Aegaeo , inter Creten,& Cytheram praeter fluens,& Pelopone si littora pretieriens sinum Adriaticum semper in occasum petit.Sed in eo intimo, a Septentrione in meridiem voluitur.Deinde per Italiae oram ad Hydrunti, usque promont rium in Orientem currit. Ab eo promonto rio rursus vertitur ad meridiem,usque quo Siciliam pertranseat,dein pars per stellum,pars reliqua inter Melitam,&Siciliam,tandem in occasum ad scelum Herculeum perlabitur.
Ommittimus, ingressus, flexus, & egressus. quos Aegaeum, per sinus Strymonicum , Singiticum,Thermaicum, deinde per Saroni . α Corinthiacum facit, diuersos semper ,
paeque contarios. Non igitur, haec tot maris motuum,ac lata diuersitas, lis motum semper imitatur,aut sequitur. Sed diuersitatis hailis,littorum positus,& canales,& freta,& E ripi sunt caula. 3e maris ipsius fuga a contrario, natura sibi ,perpetuoque insita. Sed magna apud veteres fuit, & anceps quaestio, utrumare hoc nostrum Mediterraneum a Ponto
sit effectum,in ipsum per Byzantium Bospora
defluente,an vero potius ab oceano, per Herculeum stetum inὸecliuia Sardoi Siculique decurrente. Strato quidem Physicus Peripati
alumnus, existimauit Pontum aliquando exitu caruisse. Sed fluminum multitudine ita auctum,ut vi exitum, qui est ad Byzantium sibi parauerit, & in Propontidem, & Hellespo tum,eruperit,& id mare essecerit. Et hoc it rum aucto,in Aegaeum aquam desivisse, usq; in profundissima Creticum, Siculum,Sardoii. Sed videtur sibi contraria dicere, dum ait,ab
externo mari, ab Oceano nimirum, apud c
lumnas Herculis stetum porrupis te. Causam vero affert, qudd externi maris aliud sit solii, quam interni. Quod Strabo ex Stratone rei
378쪽
lit.Plinius autem mare hoe nostrum ab Oceano ortum elle ait. Scribit enim ita. ,, Origo ab occasu solis, de Gaditano freto. ν, quam irrumpens Oceanus Atlanticus, in D maria interiora dissunditur. Et alio loco, aliorum recitat opinionem. Non est ommittenda multorum opinio, , , priusquam digrediamur a Ponto.Qui mari ria omnia interiora, illo capite nasci, non ,, Gaditano fieto existimauere, haud improri babili argumento,quoniam ςllus sempers, a Ponto profluens, numqua reciprocetur. Solinus vero priorem sententiam est secutus, Atlanticum aestum, in nostrum mare di iasidium immittere dicens dum a solis irrumpit occasu. Dissidiu in hoc qua nos conciliabimus ratione e Propontidem,& Hellesponitu,& Pontum,& Moeotim, nullo modo effici ab
Oceano potuille, cum tamen inter mediterranea maria videantur numeranda . Quoniam
nec AEgaeum, nec mare aliud, per Abydenas fauces, in Hellespontum ascendat. Haec autein inseriora, Ionium, Siculum, Sardoiamque cum descendant, rationi est consonum haec a Ponto fuisse derivata, vi que ad loca maxime decliuia. Rursus cum Oceani fundus altior mediterraneo sit,rationi itidem consentanesi est, ab Oceano in deest uiora Sardoi, Siculiq; maris, aquas confluit se. Sardoum itaque, &Siculum ,& a Ponto,& ab Oceano, sunt essecta, non ab alterutro, sed ab utroque.Totumue interius mare, aquis virorumque ineunem locum confluentibus, suisse in supersi cie complanatum. Si vero verum sit, quod iam retulimus ,& quod Gaspar Contarenus Cardinalis retulit, mare quod a Ponto fluit, ea quam descripsimus littorum circuitione, per Africana, & Hispanica littora in Oceanii exit.&quod Gonetalus de Oviedo, scripsit, Oceani aquas, per Gaditanum stetum ingruetes, usq; ad Alexandriana AEgyoti per eadem Asticana littora procurrere, necesse fuerit, nautarum obseruationibus quaestionem hac permittere dirimendam.Nam si prior illa verita sit,salsa erit haec secunda, si vera suerit haec, salsa videatur prior. Non videntur enim contrario fluxu vitare tie polle esse verae. vel si v raesint, alteram necesse erit littora proxime lambere, alteram vero a litto tibias procul magis, illi non occursare, sed proxime attingendo, itinere contrario eam praeterire. Neque veto id est impossibile. Mare enim, praetereas, quas recensuimus currentes,quae omnes
ei a natura videntur insitae, etiam alias habet. partim etiam ex vitoque commistas. Quas huc conserre, a re prposita non fuerit ali
Nam inter eas vel syrtes ,vel seccas, vel stagnos, vel baneos, vel freta, vel canales , Se
promontoria mare varios edit motus , vel enim lunt incursus tantum,vel incursus,& te cursus . vel sunt currentes , vel sunt quas vocant trauersas, vel sunt vortices, seu vertigines . Haec explicemus. Incursus tantum ille est, quando mare, intrat tantum, non etiam iterum exit. Qualem dixere esse in Magellanico ab Oriente, in pelagus Pacificum.
Et Petrus Martyr, narrat, Columbum, in ore Draconis, incursum maris in occasum sensisse rapidissimum, nullum tamen illine es se iecursum . Incurrit autem, & rursus re crurit mare in lacunas quasdam,quae littoribus sunt proximae. Id autem fit, aestu affluxus, atque refluxus, vel tempestatibus. Quod
etiam in fluminum saucibus , sere semper accidit, causs ijsdem. Incursus quoque in plana littora quas spiaggias a nautis diximus appellari , ut deni fit de causis. Et si
magnos venti ad littora volvant fluctus , non sine magno fiunt naufragorum peric culo . Nam unda incurrente ad littus feruntur, eadem recurrente in male reseruntur. Et alia superueniente, operiuntur, α opprimuntur unda. Trauersias vero vocant nautae, quae maris motione incerta est, & cuius caula ignor tur. & unde veniat , & usquequo decu rat. Et quam modo per hunc locum tran siens reperias. regrediens eodem loco, non reperias . Quae magno impetu plerumque, ab uno in alium mutantur locum etiam in alto . Quas nautae etiam, filones aquae nominant , seiique plerumque in snuum inariscationibus ci edunt. Sunt,& secundi gen ris trauertia , circa promontoria . Qua do scilicet duo venti inter se contrarii hinc inde occurrunt, id mare commouent ita,
ut de ipsum sibi oceuiset, de fluctus tollar, & stangatur. Quales multas Ioe Barros scil-bit, mirabili quodam, atque horrendo modo, circa caput Bonae Spei se penumero euenire, cum maximo nauium discrimine. A cidere enim inquit , ut saepe nauis plenis velis eat. Cumque in dromon , aut para.gium , ut vocant, capitis illius , aut alterius proaeimi , peruenerit , posterius velum uno vento plenum sit, anterius vero, contrario repente infletur. Atque ita peticulosissima in mari fiat trauersa. Sed & ad
alia quoque promontoria eaedem fiunt trauet sire,de contratiae currentiae, non a contrariis ventis concitatae , sed a eontrariis maris motibus. Qualem perpetuam esse narrant , circa caput , quod in Atlantico . vocant Boi adorem . Ultra quod transisse,.
379쪽
OCEANI, ET MEDITERRANEI MOTUS ALII. 1 8
ante CC annos ne in cogitationem quidem veniebat nautis . Et quales multas Cartierus refert in suis ad Canadam nauigationibus sibi occurrisse . Sed fiunt, α aliae tales trauersiae a fluuiorum aquis, cum currente maris luctantibus. Qualem Cois lumbum ultra Os Draconis reserunt inutanisse, dulcium aquatum in mare ingruem tium. Qua nullam horribiliorem esse serunt.
380쪽
Supremis per gradus ordi- is Terram in medio ponens, aquam vero in ne naturae pomos tertio la is terrae sinibus Aeremque desuper hasce. bore, ad infima perueni- Hermes autem Trime gistus in hunc mo-mus: a summIs ad ima, ab dum loquitur. incorporeis , ad corpplen- αε- ιδ δ H αλληλων κτέ-ὐ Atissima, a tenuissimis, ad θῶ 'κ θελησεν ὀ νους. crassissima, a purissimis, ad ,, Separatae vero ab inuicem sunt, terra, ecrerum omn tum seces, ad terram nimirum ip- is aqua ero ut voluit mens.sam . De cuius essentia, viribus, actionibus, Sed haec in ba, non tam loci digetentiam, passionibus. qualitatibus, quantitate, loco,est aut identitatem da signant, quam naturς diueragendum. Sed ante omniaciuod postremum statem. Zoto altei vero, clarissime, in medio est propos tum,de loco eius protrio dicendu. terram istatuit, dein eius cauitatibus aquam. Iuniores enim quidam Astrono mi, ut coele- Locum vero ambarum simul esse,aerem,utrassitum phaenomenon rationem reddere pos- queambientem.Neque videtur, a rei verita-sent,eam in orbe lunae collocarunt.'ripatus te, vitri parte, discesssisse Zoroaster,quando. autem sicuti supremo coelo , sic terrae nκllum q3igρ m philosophantium nemine dii sentienassignarunt locum, sed diuersa, ac sere contra te,terram ingentes habere specus constet , dcria ratione. Coelo quidem,quia nulla haberia ι -4t Aristoteles vocat chasmata; in quae omnia, extimam superficiem, qua ambiretur terrae ve aqua,& spiritus, Sc venti, incurrant, eaque re
ro, quia in indivisibili puncto,uniuersi centro
ea collocarunt. Dum. n. aiunt terram in cen tro esse, centrum autem, nec corpus, nec su
perficies, nec linea sit, terram ambire quς corpus sit,minime posse, nemo est qui no videat. Attamen, sicut coelum per partes in loco esse dicunt, quia omnes se te inuicem cotineant, ita putes terrae quia centro incumbut aeque, de ad ipsum nituntur, se se inuicem sustinere est necesse. Itaque duobus mundi extremis, de contrariis de similibus rationibus locum, de
negarunt,ic concesserunt.Inter vero sapientes, vetustissimus Zoroalter in uniuersi mundi medio,eam collocauit, dum ita canit. rita δ' ἐν τιθύι, υδωρ δ' ἐν γαῖαs κολα ις Hέ- γ ιανωλν ου,ν .
pleant,ut quali terra, fornicata habitacula tri
bus hisce habitatoribus sempiternε praebeat. Quod cum ita sit, si vera est Peripati lententia terram esse in centro,aqua quoque in centro erit. At si in centro esse, non est, esse in loco. Aqua etiam no erit in loco. An veco,etiast terra in loco non sit,aqua nihilominus in i co erit, in terrae nimirum concauis, atq; spe Iuncis. Cum autem ita inter se sint compositae, aqua in loco erit, terra locum non habebit.At si natura utraeque sunt inter se diuerst, dc mole etiam disserunt,& seiunctae locis sint, ita ut altera omnino sit in loco,altera omnino non sit in loco, quae nam earum uniuersi ceutrum obtinebite Haec namque res,apud recentiores in magnam est cottouersiam deducta. Aiunt