장음표시 사용
381쪽
Aiunt enim, a quana,& terram,glauia corporaeste, graue aut cm omne, ad centrum tendere. Vtiaq; ergo ad centrum tendet; eiq; conl ungi appetet na usa. Quae nain ergo magis centro ploximabit Quid prohibet utratq; cetioseque eite pro Sima Sc bi enim ola grauia centrum petiit,qua grauis aqua, qua grauis terra, nulla ratione altera centro propinquior,alte xa longinquior ab eo erit. Si vero dicatur, terram elle grauiorem, ideoq; prius centrum petille, locu q; in eo occupat se, iam de maiore, & minore, no aut de grauitate limplicitet quς stio erit.Concedunt pleriq; Omnes, terram qua elle grauiorem. Inde tequitur, non aequo tempore, ii ab aere demittamur utraq; ad cent uin peruenire polle . sed terra suturam ibi priorem . A qua ergo ad centrum uniuersi nuperueniet, leu terrae supernatabit .Ergo moles aquae, a terrae mole erit diuelia. Et quia aquae Partes,& ipsae, uti graues centrum appetunt; non pollunt aut ad ipsum,obstante terra, per- uenue, saltem implam, tota aqua conglobabitur, S proprium sibi estici et centrum, circa quod, pla unus globus elliciatur, qui iit a terrae globo, longe alius. Itaq; aquae centru, cum Vnluetii centro, no erit idem. At cum & terrae tota partium grauitate,& cetri appetitu ,se ipsam, S ipla conglobetur, in globu unu ,ec Placonuoluetur. At videmus i plana moribus,vallibus ingentibus, planiciebusq; admodum distincta. Non et go oes eius partes aeque ad centru uniuersi tetenderunt. A qua quoq; Vt dc 1 Psa grauis est,& cet tu appetens, rationabile eit, Gς quod potuit impedimentu ait u lille, ne terra, uniuerti centru occuparet sola. Itaq; terra, grauitatis partiu inaequalitate, di aquae Impedimento, potius circa proprium tuae molis celru est circu uoluta, qua cuca uniuerti centru. Ex quibus sequitur necellario tria elle in mu- di medio centra. Duo, aquae, & terrae inter se distantia. & uniuerti centru ab utrisq; distans. Quod si concedatur, verum quoq; erit, grauia quaeq; , non tam uniuersi cetrum petere, qua Pi Opin globi centiu . itaq; respectu uniuersi, eiusq; centri, nec terra, nec aqua, nec eatu partes vitae erunt graues, ut pote quae uniuerti ce trum minime petant. Quae, cu iliis disputatoribus absurdissima videantur, ad id coiugiunt,
ut dicant, ex tota aqua, & tota terra unum Lia
stati globii, cuius unu quoq; fiat Letrum,quod
idem sit cu uniuersi centro. Atq; Ita non tria, non duo, sed unu de terrae,&aquς,& elemeto ru reliquorum este, & vntuerii deniq; ceti u. At vero dogma hoc peribit uni uellum, si errae grauitas, ii grauitas aquae de medio tot latur. Cur enim potius, grauitas PMtium duarum sit e quae mundi cetrum constituat,qua
uitaslonge maioris partis, aeris nimirum
de quo dici; ur, eum quia leuis sit a medio serri, iurium. Quod si id admittatur, ut rationi
contonantius, quia maior mundi pars praeitatior,& dignior in eo e lt, putanda,grauitas incligni Oiu partem nullam habebit in cello insidi coniti tuendo, aut aut horitatem, aut potestate. Quod si omnino, omnis & grauitas & leuitas tollatur ex uniuerso, quod Plato secit, quod secit Ar litoteles, ridenda erunt,quaecu que de grauitate, aut leuitate terrae, aquae, Maeris, centrisq; tum eorum, tum uniuersi sunt disputata. De sententia autem Platonis, qua omnem grauitatem, & oem leuitatem de mado iustulit, nulli dubium elle potest. Eandem quoq; suille Aristotelis sententiam, sui oes inclubiu lunt vocaturi, nisi apertius significetur.
Id itaq; Oitendamus. Uno contiacio in natura
posito, ponitur, de alterum . Ergo & e contra via O contrario iublato,auseretur & aliud. Sed in natura nihil leue et t. Ergo nihil grave. Nihil autem leue esse, Aristotiles docuit, praeter igne. ignis aut nullus leuis est. Ergo nulla leuitas, ergo nulla grauitas. Tria genera ignium A illot .potuit. ignis sphqra, ignes aereos. Igne hunc noli ratem. ignem l phaeticu nullum et Iesubluna, iam est a nobis demonstratum. Atello, si ibi ignis sphaera, ibi certe leuis .nsi et t.
in no enim et aς το ἐχατον του παντὸς ἰ ad e
is tremum uniuersi fertur. Sed suum locum nactus,vel quiete agit, uel sertur circulo, neutro modo leuis est uice diis. neutro enim modo ad extremum fertur,& si se tietur, non natura, ted vi terretur, non aliter ac dicit iple.
is Sursus hiero, in ignis regione sublato igne
itaq; si ille sphaeralis ignis in aethera seratur, viserretur,& no natura. ille ergo sphqralis ignis nullo modo leuis est At nec ignes aerei,stellae
cadentes, nubes,candelae,caprae,cometae, tales
alii, lullum non seruntur, sed uel in latus, uel et deorsit in .eigo aerei ignes no iunt leves. De igne vero hoc nostrate, si duplex est, anthrax, de i lama, alter sine dubio sursu nsi sertur. Flamma uero, nullu Pi optau Let motu . sed & in t tela,& deorsu, Ni uisu, sumusemper sequitur. Non ergo P se sursum sertur, cu nec ad tui totalitate, nec ad naudi extremit unqua Pueniat. no eit ergo diceda esse leuis. Et si maxime leuis sit, nihil ad te nostra No est. n. cu elemetiscopaiada flama,de quoiu leuitate, ex grauitate disputamus. Nullus ergo ignis sui natura leuis est. At nec aet leuis est, Aristotele docete. Γν τη αὐτου γρ' χωρ πάνΤα cαρος Pχει ,
is In tua enim regione,omnia grauitatem ha, , ben , Praeter ignem,& aer.
382쪽
Probat autem hoc euidenti experimento. Σηαειον δ' ιτι ἰ κει πλῶον ο πεφυσημένος ἀσκὸς ,
signum autem est,quod plus ponde rat in-- flatus uter,quIm vacuus.
Non est ergo aer levis. At in his duobus leuitas omnis continebatur. Nulla ergo est in uniuerso leuitas. Ergo & grauitas omnis tollitur, contrario suo e medio sublato. Amplius, Neque aqua grauis ullo modo est, in sua regione, urinantes enim,& pisces, de homines nullam supra se sentiunt grauitatem. At sentiret, si grauis esset,& grauitas tactiI,aut podere co-snosceretur. Quod si aqua grauis non est,in sua regione cur terra in sua regione erit grauis dicendar Neq; enim in sua regione pondus vllu habet. Si enim haberet, nec cauernosa esse t,in sua chasmata,ac speluncas , tota caderet: nec saxa tantum virium haberent,ut tatum pondus sustinere possent.Nullus aer, nulla aqua in cauilaetibus subterraneis, reliqua aut esset,aut per meatus permearet. Sed in se non cadit,ergo in suo loco non est grauis. At partes videntur graues, quia cadunt. Uerum est, sed cadunt a non proprio in proprium locum. vi toti scilicet suo uniantur, Sc cum eo re integrentur, non autem ulla id faciunt grauitate. exemplum autem illud.
is Neque enim si quis transponat terram, ubiis nunc est luna, serretur unaquaeque pars,d ipsam, sed eb, quo & nunc. At quo modo id probat Aristoteles philosophiis ingenio tam acti e Nulla ibi adest probatio. Et si quae est, circularis est. subnectit enim. Oλωα - ουν τοῖς ὀμο σις, άλαφόνοις , πο της
ἰπου πέφυκεν ἔν τί φερεδιάρι--τὸ ωοῦν. o omnino in similibus,& indifferentibus,abis eode motu, necesse est hoc accidere. Itaq; is ubi nata est, una aliqua pars serri; Sc totu. Quo pars mouetur, eodem mouetur, de totum. & quo totum mouetur , eodem de pars mouetur . Non ne haec circularis est demonstratio . Sed quid nam rationi comsonantius est, partes ne ad totius inoueri motum e an vero totum ad motum partita me
Quod caeci vidissent, Aristoteles non vidit. Aer sibi similis est. &a se ipso indifferens.
suprema eius pars circulo, ut aiunt sui,mouetur, ergo de media, de quae supra montes, proxima infimae est. rotabitur . Quae est haec
falsitas, de absurditas e Flumen sibi simile
est, una eius pars aggeres scandit . totum ergo flumen illuc curret. nihilque ad mate
alueo decurret e Oceanus Blitannicus mstu ingenti currit ad littora . Cur & Nam bonensi , & Ligusticum in tra columnas non idem facit. Quando ergo Aristoteles nullam probationem adducit, si terra apud lunam ellet, partes eius non ad torum, ted huc ad medium ferrentur, dc quas pr seri , vel dignitates , vel argumentationes, partim snt circulares, partim falsiae. tota eius de sane prolixa de graui, & leui disputatio,& sali, , S: stustatoria est,& terrae partium descensus , non grauitatis ratione ulla fit, sed similis appetitu , & partium cum toto desiderio redintegrationis . Ergo & Geo. graphorum rationes omnes, quς hinc de sui nptae sunt, frustraneae, & vanae sunt, de inefficaces , ad terrae, aut aquae rotunditatem a struendam . Nos vero de uniuersi centro sermonem prosequamur. Vnum est uniuem si centrum , a quo lineae quantum possunt productae, omnes inter se sunt aequales. Ita enim ante alios omnes, vetustissimus docuit
Zoroaster. Κεντρον άφ' ου πάσω με sic ἄν τυχον στυ ασιν.
, , Centrum a quo omnes usque quo conti gat, aequales suerint. Pollunt autem lineae , ex Geometrarum concessionibus protrahi in infinitum. Οmnes ergo quaqua versus, a centro in infinitum , productae lineae, inter se erunt, aequales. In quo sane infinito spacio medium, centrum est. In hoc medio terram, uti vidimus. Conditorem collocasse docuit idem Zoroaster. r δ ἐν μεσω τιθύς. Terram in medio ponens ., Quod medium etiam terrae centrum appellauit. Ανωθεν Iιηκαντος δἰ ἀμπάξ ἰ ' το κατ ἀντικρυ
, , Desuper penetrantis transversim,in Oppoinis situm. Per centrum terrae. Itaque uniuersi medium, & centrum eius, de terrae centrum eadem res, sunt. At te ra non grauitate sua ad centrum a principio defluxit. Sed a conditore eo loci potata est. Γὶ δ' ἐν μέ σε τιθει . Terram in modio ponens, nullδ grauitatis coactus necessitate. Sed ut Hermes ait. Καθως ητΔη- ό νους . Sicuti voluit intelia
lectus, nimirum Conditor ille primatius. At cur in medio posuit totius uniuersi. Quia saecem rerum longissime esse voluita purissimis . Cum enim omnes uniuetas integrales , de partiales partes ex primo illosiluore snt constitutae , Omnis aut illuor , & purissimam habet pamtem , dc mediam , & Deculentam , quae
duabus illis subsideat, Empyrei mundi seces, Conditor,
383쪽
Conditor, non in unum effudit locum, sed huc,& illuc toto dispersit coelo . De cuius secis partibus sunt, eae stellae omnes, quas
veteres Astrono mi,&obscuras, & nebulo sis nominauere; & eae quas recentes nautae Americus Vespucius, circa Antarcticum polum obseruauit, quem magnum canopum
vocat, sed sustum; & nubeculae illae duae quas
circa polum continue volui Andreas Cori lius annotauit. Et maculae illae in eadem cimti parte quas supra commemorauimus. Quae quia crassiores coeli substantiae nimirum, aptiore illa empyria declinantis ,& nigriores
lucentes minus remanserunt. Etheris autem,
sub coelo positi, quia,& ipse fluor sis,& puris
smas suae naturae habet partes. & medias, &secolas, seces Conditor, non estudii, non diaspersit, sed in unam redegit lunae molem. Quae tum densa, tum obscura, ni Sraque maiore sui parte, nec ipsa luceat, nee lumini transitum praebeat .&siqua parte minus est sec sa, ea vel vix luceat, uel alienum tantum recipiat lumen, seu potius reuerberet, Quia Ve--,&hylaeus mundus suas habet partes alias
quantum natura sua patiatur, putissimas, a xem nimirum, allax medias, aquam uniue
iam . alias secosas quae terra est . voluit Conditor Deusai asce hylei mundi feces, uti omnium crassimas, & obscurissimas, longissime a superis omnibus seponere, uti indignissi,mas , quae cum alias, non dico miscerentur, sed quae puriores ellentias , ne tangeret quidem, neque ab eis tangeretur. Itaque terra
longissime ab omnibus est seposita, ut login-uius non potuerit seponi . Atque haec qiii-em verissima, ut philosophica latio dictat.
caula est, cur terra in uniuersi medio sit coulacata naturae suae nimirum spurcicia, non autem vel partium, vel totius ulla grauitate. Cuius partes quamuis nobis, a terra sublatae graues,quia manum nostram deprimant, videantur. v niuersae tamen terrae, graues minime suerint. Nec grauitate de ortum seruntur
vlla, sed redintegrationis , ct conseruationis Propriae appetitu,& prouidentiae ordine, quae nihil in uniuerso permittit esse violentum.&s sit, non sinit este perpetuum.Nam Aristote Ies dixit, si aeris pars aliqua, in locum tolleretur ignis, id vi fieret a de nisi impeditetur, ad
totum aerem rediret, eius reditus deorsum.
sed grauitas nulla, quae in aere leui ut ipse docuit,ei causa esset,sed propriae conseruationis .mor,& Conditoris obedientiae qui nihil extra cuiusque locum quem a principio cuique tribuit, durare diu patitur. Si ignis illius Oces liani, atq; Aristotelici sphaeralis particula, in lunae orbem aut solis, casu aliquo perueniret. liceat enim,de nobis easus fingere sicu ipse
terram ad lunam sustulit, an putandum est, eam inde , non descensuram e Certe ratio dictat eam descensuram. Sed nulla grauit te, quia leuissimum omnium ignis suo dogmatae est . Qua ergo de causa descendet eredintegrationis sui totius,quod ea mancum facti im est, conseruationis propriae, Condi totis obedientiae uniuersi persectionis, de causa descendent. Multas ergo caulas nos adducimus cur ignis descendat cum Aristoteles nullam adduxerit, cur terra prope lunam po sita, eius partes ad medium ferrentur. Terra
ergo, cum in uniuersi medio posita sit a Co ditore , tamquam sex foeculentissima, huc ablegxta, dum in medio habitat, in proprio habitat habitaculo. In eoque, & Conditori Ubedientiam praestat, & ad uniuersi persectionem, suas partes facit, & se ipsam, suaque
omnia conteritat. At vero uniuersi centrum,
eum punctus si, & indivisibile quid , quomodo locus tantae molis elle potest e dubcentrum terrae locum esse dixerunt,nec quid centium esset intellexerunt, nec quid locus. Terrae locus, non est centrum . Sed terra locum suum circa centrum habet . ambit enim centrum tanto ambitu, quanta ipsa est,& verius centri locus terra est, quam locus terrae,
ipsum cent cum . Sed quia centrum indiuis, bile est, in loco elle, quod actum trinum est longum, latum, altum, minime dici potest. Est tamen centrum in terra, non terrae in centro, sed circa centrum. At vero , te 4rae centrum, cum uniuersi centro, eadem ne
res sunt, an diuersae ἐ dc a se inuicem distan tes. Hanc Quaestionem Aristoteles tetigit, sed eam prosequi ut videtur , animus ei defuit. Nobis facilis est solutio. Si terra ita centro vniueis esset circumposita, ut ab eo, ad universam undequaque terrae superficiem tractae lineae aequales ellent, tunc utraq; centra, nares etant. Sed non sunt quales. Non ergo idem erit eorum centrum.Non esse autem ae quales eas lineas sensus simul cum ratione ostendit. Ratio si ad eandem vel circumseret tiam circuli,aut sphaerae superficiem eandem non petringunt, necesse est non esse aequales, sensus autem ostendit, superficiem terrae non esse seliae ricam, nee talem qualis est in circulo circumserentia omnibus in partibus sibi similis. Nam eum & Astronomi, &Geographi, &nautae totius terrae circuitum,dicant elle iniuliarioru Ia scio. Sphaericitate in eius multa impediunt .Per uana enim Planities, quae a loco, cui nomen Tubea est,usq; ad fretum Magellanicu per leucas Io .ex tedituriquae a oo. milliaria coprehendunt,non ne H. sere totius circuitus pars est. At tanta superficiei pars, cur
respectu totius, insensibilis est dicenda e It
384쪽
enim solent soluere si i t. pars est. Montes quoque qui ibidem sunt nomine Andes
cum longiore tractu quam plana , protendantur . non sunt insensibiles putandi, toti terrae collati, si totius sunt pars fere decima. Taurus est mons qui supra Rhodum initium sumens, ad extremos totius Asiae oriemales fines extenditur, variis per partes nominibus insignitus, gradus Iao. in longitudinem o cupat qus tertia est totius terrae ambitus pars. Cur non dicetur longitudo haec respectu i lius, sensibilis,& momenti magni praese tim si latitudo eius adiiciatur,quae iuxta Stra bonis computum , stadiorum est trium millium, quae in 37 s. milliaria reducuntur. Pl nities vero tota, quae ab eo monte ad Scythicum Oceanum spectat, cum a Germaniae finibus incipiat etiam ipso mole longior est, cur
non sere dimidia totius longitudinis pars dicatur, continens gradus I so. Si quis vero ab uniuersi cetro ad Scythici Oceani superficiem ad Seuthiae planitiem, ad Tauri cacumina trahat, quis eas dixerit elle aequales. Aliae tres trahantur ab eodem cetro ad maris, ad plani Paruani, ad Andium silperficies, quo modo aequales probabuntur e In Tenati se insula media mons Pichus, est mundanoru montium omnium altissimus qui I x. milia coelum ver
sus tollitur; circum eum plana sunt, a planis maris sit perficies depressior quis has lineas tres, aequales elle dixerit e Quae cum ita sine
inaequales, quis sanus dicere audeat vel teraram pet se solam esse rotundam e vel aquam eum terra unum pangere globum Dicunt , non geometricam, & exactum; attamen . quantum fieri potest rotundum. At hoc,qua
tum fieri potest, nullo modo fieri potest,cum aquae sit perficies, quam planissimam esse demonstrati imus plusquam terra in longitudi ne, ac latitudine pateat. & terra ipsa de lex logitudinis partibus quinque plana sit tota , quatuor vero aliis montibus gibbosa. Cuius ergo terra figurae est, si non est rotundae Nullius certe regularis, non sphaerica, non cubi ea, non octaedra , non dodecaedra. non ic
saedia, non Pyramidalis. Sed multifariam tria
regularis , καθὼς η θελησε, ὀ δημιουργὸς νους,
Qualem eam voluit elle, conditrix Mens.vrea varietate,& potentiae, & sapientiae infinitatem in finita re exerceret; & plut imis ea usibus esse posset. Causas ergo erroris huius
maximi, terram cum aqua rotunditatem una
ponere , iam deteximus , inde prouenisse, quod putarent terrae , &aquae se se partes ita pondere suo quaeque praemere versus ce trum, ut dum omnes eo aequis viribus sestiunant , insimul totum conglobetur . Quod nullum globum cum effecerit, vanitas est noeonglobatae, non sphaerice rei, centrum quaerere., Multo vero maior vanitas ea est, quaerere, an sphaelicet rei idem centrum sit, cum uniuersi infiniti centro . Ut ergo tandem tam perplexas ambages soluamus, de rem totam concludamus . dicimus , Uniuesum , quantumuis infinitum, centrum in sui medio habere . circa quod terra sit circumposita, ipsamque uniuersi centrum , continere. ad proprium centrum non habere, quod eum uniueis centro, nec idem sit, nee diuersum. Hoc itidem, & aquae uniuersae, partes per terrae hyalus, & chasmata dispersae sunt, si non
infinitis , certe huc atque illue innumeris . Ex quibus tot sontes , tot lacus , tot ssi
mina diuersissimis , distantissimisque locix
scaturientia, quo modo, uel imaginabili ,
unum vel proprium, vel cum uniuersi , ac terrae, commune cetrum habere potest ' itaq;
nec sola per se aqua globus est,neque cum
erra coniuncta, globum unum essicit. Neiaque utraque iuncta simul, centro, uniuersi, centrum commune habent. Concludamus.
uniuersum, quod infinitum eiu demonstra uimus, quodque finitas in se habet partes,
Empyreum , aetherem, aerem, actuam, ter
ram, in omnium medro, indivisibile hab re centrum. circa quod terra, & aqua simul.& aeris pars subterranea, locum a Mente conditrice , habent proprium, natura sibi competentem .,Circa quod terra consistit,illudq; am tui,& ut amatum complectitur, ac
circa quod quiescit, & si motum habet,etiam
mouetur. Ostensum enim nobis est, antea,
terram in circuitum moueri longe esse pos sibilius, quam vel stellas, vel firmamentum. Itaque si mouetur, circa medium mouebiatur. & quae in ea, qualicumque mouentur
mota , circa medium mouentur . etiamsi
ipsa stabilis permaneat. A quo medio loco. nec ipsa per se discedit, nec ab eo diuelli liabens patitur. & in eo conseruatur ipsa,& per
scitur , & uniuersi persectionem implet, de Conditricis Mentis iussis, quae illuc eam aia legauit, perpetuo obtemperat, nulla sui grauitate pretia. bi quae vero sui pars ab ea tota diuellatur, conseruationis suae propriae auida . non ad centrum, sed ad uniuersitatem terrae,
quantum poterit citissime redibit. Omnia namque in loco proprio, tamquam in propria forma seruantur , & perficiuntur , &llersecta facta conseruantur. cuius quidem oci amplitudo tanta sit, quanta ipsius terrae moles est . Cuius molem Astronomi firmamenti magnitudini collatam instar puncti ecia docuerunt.At multo magis talis appareat,
si cum empyreo , si cum infinito iplo conseratur . Sed ad notitiam eius nostram quae pertinent,
385쪽
ertinent, non videtur certo sciri eius moles posse, cu m tot anfractibus diuisa, tot aquis operta iaceat. Attamen quantacumque simul cum aqua est si in longitudinem, & latitudianem per 36o. secetur gradus, gradus autem quilibet, ut ex Lusitanorum nauigationibus est obseruatum, z7. & mediam, leucas contiuneat, harum autem quaelibet quatuor Italicis, miliaribus respondeat, 3 o. miliaria cuiliabet gradui respondebunt. Itaque totus terra circuitus contanebit miliaria asioo. soliditas autem tota quanta sit tunc assignabimus quando Geographi,de A stro nomi concordes inter se suerint. De qua adhuc maximopere altercantur, de id in praesens muneris, non ei h
386쪽
Eria haec, quae in medio in finiti mundi posita, essen
tim, virium, actionumqtie suarum, conseruat Ionem,
S persectionem eo loei nacta est, cuius nam, Sc qualis substantiae ipsa erit qualium facultatum e qualium operationum quales'; patietur passionest & a quibus actoribus ἰ Haec enim Omnia, sunt de terra consideranda . Primo ergo principem eius essentiam , siue substantiam contemplemur. Sed superflua sorte videatur haec inquisitio: Quis
enim terram nobis tam proximam sensibus-q ue expositam omnibus , non cognoscit Si penitus res haec introspiciatur . maiorem qua promittat, de se praebebit difficultatem. Re, quod dicimus, comprobemus. Terram elle corpus, nemo dubitat. At quale corpus λ Simplex inquiunt Peripatus omnis. At simplex quid nam sit, non Omnis inter se conueniunt Namque eorum non pauci, simplex in materia nullum esse allerunt. Quod si eis detur, nulla corpora erut simplicia . Igitur nec terra.
Alii dixere, simplicia ea esse ,quae substantiam
suam non mutant. Nulla ergo elementa, quia per partes, in continua sunt substantiae mut tione , simplicia no erunt. Si dicant, partes
quidem mutantur. tota non mutantur. Ergo partes, dicemus nos, si inplices non sunt.&Partes totum constituunt . Ergo nec tota sim
plicia erunt. In similibus enim, & indifferentibus, docebat Aristoteles, quo motu partes mouentur, mouetur & totum. At partes su stantiam transmutant. Et hoc singulae,& o nes pollunt sacere. Ergo & tota elementa poterunt substantiam transmutare. At substantiae transmutatio, corruptio & est,& nuncupatur. Ergo elementa tota corruptibilia sua na- Iura sunt, quae tati en Peripatus aeterna esse maxime uoluerat At & coelum mundi elemetum est,& vocatur a magistro; ergo & coelum erit corrupti sile. Ergo & mundus: pro cuius aeternitate tantopere magister laborauit. tot ambages, cum sophismata biis connexuit Sed
haec paucula hic obiter inciderunt s.cuta, simplicitatis immutabilitatem. Ad rem nostram redeamus. Alii dixere, simplex illud esse, quae
unum tantum est. At terra , at elementa nulla unum sunt, terra ergo simplex non est. H bent enim elementa omnia, materia: , & so mam. Et praeterea per eos qualitatum prim
tu binas. Alij dixere, simplex illud esse , quod
Potentia caret. itaque qui materiam simplice posuere, materiam penitus tollunt, quia ipsa non aliud sit, quam pura potentia. Et potentia caret alia omni . Alii simplex elle aiunt, quod in compostionem alterius venit. At ita, quia elementa simplicia non sunt, corporum
naturalium compositionem non ingrediuntur. Atque ita neque elementa erunt, & nulla composita corpora in natura reperientur. Itaque ea schola, quae elementalia in ista corpora omnia, ex elementis constituere est an- nixa r omnia mista,& composita corpora destrii ere est annixa: mira quadam , & sibi propria philosophandi methodo. Vt pote quae
plerumque, ea quae adstruere maxime vult, maxime destruit.
Nos vero quid alemus e Terram esse corpuet quidem,
387쪽
quidem,minime tamen omnium simplex, maxime omnium compositum.Neque enim terram esse corpus simplex, nobis licet asserere, qui iam antea, unum illud supremum rerum omnium principium, solum simplex esse demostrauimus. Qui reliqua entia omnia ab eo progenita, & procreata, prout unitatis, ita de simplicitatis esse participia docuimus. Corporeorum vero entium praeter unum illud co rus primissimum , quod spacium appellaui mus nulla alia esse simplicia. Imo vero hoc ipsum non posse esse omnino simplex,& tunc
asseruimus, de modo asserimus. Neque enim
spacium hoc per se, ulla sui parte stare liberuposse monstrauimus, sed quore sibi cognato, Inde usque ab initio,& lumine, & ealore sui L.
se repletum ostendimus.Quae tria, dc per toluspacium sunderentur,& in eo,& cum eo, de inter se miscerentur,& ex se reliqua omnia corpora, Empyreum, aetherem,aerem , aquamq;& quaecumque ex eis, de in eis sunt partes, costituerent. itaque nullum omnino esse eorpus simplex nostris dogmatibus est iam constitutum. Quid ergo concedemus nos terram esse simplicein, quae corporum omnium est compositissima Non solum quo nos dicimus modo, ex isacio, fluore, lumine,& calore, neque quo ipsi inodo elementa omnia ex materia, ct forma esse composta affirmant. Nec ut T lesius verὸ vir ingens , dc summis veterum in re physica anteponendus, docet, terrae priore hanc partem, a solaribus radijs, esse in uersam, de in aliud ens actam dicit. Sed eo modo, quo Gaspar Contarenus Cardinalis, nostro seculo Peripateticus summus,demonstrauit, terram
nullibi, nullaque, sui parte esse simplicem,
praeter quam circa centrum.Cui quoniam re
liquus Peripatus non assentitur, de in magistri insensata serὸ sententia, terram esse simplice perstat, est rogandus, ut terram nobis incredulis ponant ob oculos,& simplicem esse cognoscere nobis faciat vel inuitis .si id vel nesciat, vel nequeant ostendere,de philosophiae schola sunt exsibillandi. Quoniam nihil aliud qua
verbis contendant; rerum autem veritati sue ostendant nihil. Nos cum eis lenius,quam ipsi nobiscum , placideque agamus . Ostendite vos quaesumus terram prius, deinde terram simplicem . Non putamus uos,pro terra, ea quae in terra sunt Ostensuros. Lapides nimiruquibus, totae montium moles constant. Montes autem, uniuersum hunc quem vos terrae globum dicitis,& cingunt multifariam,& recingunt quaquauersum. Neque metalla proterra nobis ostendetis, non tot marcasitas, tot sales, tot sulphura, tot vitreola , tot alumina, tot arsenica,tot bolos,tot boraces, tot inagnetes,tot vitra, tot cristalla , tot concretos fluores,tot inconcretos, tot aquarum genera.Sapere enim vos,ante alios rapientes omnes, volais damus. Itaque hisce omnibus talibusque aliis semotis , solam terram nobis commo strate. Non putamus vos dicturos terram e .se eam, quam dicunt aliqui nescimus an de vestre an de alia schola sintd totam pressione, dc pondere partium lapidem densissimum ecia tactam.vnam pro tot rebus terram a uobis petimus.
Si praeceptoris vestri: sue de eius schola viri primarii, ac tertii eius successoris Strat nis physici stetis monitis, album aliquid proterra nobis asseretis. Ita enim ab eorum altero est scriptum. ΚM δ γ. 5 φύσει λιίκη παρὰ θ τιαν βαφ πο-
Et terra quide in natura alba est, obtincturam vero multi color apparet. Probat id experimento cineris.
ri Clarum autem in cinere est, exusto enim ,, eo qui tincturam faciebat humore, alba ,, fit,non omnino tamen, quia sumo qui ni,, ger est, intingitur. Addit aliud. Διο 6 γίνετο , ν φλογοειδοὐ, is
,, ideo de puluis flava fit, quia quod flam-
,, meu, dc nigrum est, colore ei indit aqua. Itaque cinis terra est, puluis terra est, sed ne atra tetra simplex est,tincta enim utraque est.
Cinis quidem sumo, qui niger est, puluis autem a flammeo, & nigro. Sed hoc secundum
tam clare ductum est, ut diuinatore sit opus peracuto. Sed esto. Cinis ergo,& puluis, quia coloratae sunt, terrae simplices non sunt .Ergo, de quaecumque aliae terrae coloratae fuerint, simplices terrae non erunt.Solae ergo illae quae natura albae sunt, terrae erunt simplices. duatuor tantum terrarum albarum genera nos
equidem nouimus.Si quis plura noscat, veritati augendae hic adiiciat. Arenam, non quide omnem,quia fluuialis,de marina, humore tincta est,sed eam, quae sere totam inter Atlante,& Nisi rum , Lybiam operit, quia sole exsocata alba est, de Alexandria ad nos assertur. si modo arena omnis , lapilli potius non sint quam terra. Id .n .et magister docet in Probi. . δ' ἄμφως ' πεπα ἐψυγ 3μη εις ιυκρὰ κι ελά- πτα ιυρια.Arena est peria comminuta in paruas,& minimas particulas .Cerusa quoque alba est, S gypsum, de quam Gallico nomine Marnem appellant, Deus bone ad tam pauculum terrae, totum terrae elementum, principalis totius uniuersi una pars, reducetur. Sane si terrae
388쪽
si terra elementum est, mi stolii,&compositorum corporum elementum erv. At arena mistum componit nullum. gypsum nulli naturali corpori miscetur.Cerula nihil generat. Ergo
haec tria, terrae elementum nequaquam erunt. Marne autem,per agros quIdem sparsa,eos fς Cundat . At eorum, quae ex ea nascuntur tacu datione,marnae, militonem non ingreditur.Et si ingreditur, sola Marne,elementum erat ter x q. At Italia, Germania,Grecia, praeter Gallias, tota Europa,tota Asia, tota Africa,totus nouus orbis, quia Marne carent, terrae non eru nutetram non habebunt et terrae elementi, aut eius
Pars,non dicentur.Cur igitur Geographi, illudentes nobis,tetrarum Orbem totum, in Eur
pam diuidunt,in Asiam, in Africam, in Ameri cana,& ut nos, in Antipolicam, cum terra,non nisi una Matne,&non nisi in unis Gallijs reperiaturqCur Aristoteles,cur Peripatus, tam exinguam rem,unum de elementis quatuor elle uoluerunt Esto ut placet. At ex lummi magistri dogmate, omnes terrae colore praeditae, cum mistae sint, elementa elle non pollunt, neq; de bent. Alioquin, quod contendulielementu terrae esse simplex,locum in ueritate non haberet. Simplices ergo terrae quae sunt,eae elementum terrae no sunt eae aut sunt, quae albe sunt. At ex quatuor albis, tres.elementum non sunt. Solamarne elementum erit. At in solis Gallijs mar- ne in usu est.in terris alijs, totius terret globi, cum Marne nulla sit in alus nullis terra elemetorum reperietur Si ex simplicitate terret elementi,talis philosophia Peripato constatur ea ipse sine inuidia, libi solus habeat. Nos aliam ingrediamur uiam, qua rerum generationem inuestigemus,& comperiamus. Nouem illa rerum genera,quae in terra,& fiunt, & habitant. aquae concretae,iluores, terrae compactae , lapi des, metalla,plantae,toophyta,animali homines.bi dicamus ex terra fieri ,id erit comprobadum. Antequam comprobetur, terra necellario fuerit cognoscenda. Terra ergo quidnam est Nam terram simplicem, nos quidem, neq; cognoscimus, neque agnoscimus cum ea nul- tibi reperiamus. Nam & Marne ipsa,& gupsit, ct cerula, non caret humore, quo sunt cogi utinate. Quid ergo arena illa alba, sola ne, quia gluten non habet,terra erit Nos non tam pau-Perem terram cospicere luiti nemus. Sit nobis terram modo arena non sit lapillus minutissmus & arena,& mar ne,& cerusa. nam gypsu sorte lapis natus est si omnis etiam colorata,&incolor terra terra sunto.Omnia haec terra co-plechatur. At tandem terra sui essentia quid naes Id nimirum totum quod & durit & molle simul est siue cum glutine, siue sine flutine sit vllo. Duruin autem id appello, quod tactui resistit molle uero;quod tactui cedit.Quod ergo i
tactui resistit, de tactui non resistit, terram esse statuimus. quodque impressionis tactus vesti. gium,& recipere,& secvate possit. Quod i men a sui primordio,tale si factum a natura, ct non sit ex alio consectum, ut cera, ut caseus, ut caro,ut alia quaedam talia non pauca. Sum malim terra est, quod natura sua primaeva, tinctui cedit,& non cedit. At talis terrae essentia, fluoris ne illius primaevi, pars est ullar An & i p. si fluore illo constat Statutum enim iam est, unum e corporum principijs fluorem esser Aeterra nitere nequaquam visitur, ut aqua & aerfluunt.Quoniam ergo retra non fluit,fluor n5 est. Terra ergo corporum omnium, sola inuet. tit ordinem . quandoquidem omnia fluores
sint,ipsa sola fluor non est . At & ip ta fluor est
compactus.In fluore enim uertitur calore. Docet id magister ipse Metoro. cap.6.Tηκεται σψ ό πηλὼ κ, ψ γ u. Funditur velo,& lutum,& terra. At uidendum utrum omnia cor pora adhuc sat fluores, an vero a principio latum fuerint cProfecto, alia adhuc fluores sunt,al ia ex nuoribus sunt consecta. Nam & stellae omnes & ipse sol & luna,ex Ruoribus quidem densatae de
concretae sunt: fluores tamen adhuc non permanent.Sic de terra dicendum;& ipsam a principio suorem extitisse,nima uero non amplius es le . Fex enim illa per aerem,& aquam, in minutissimas atque aromas concisa partes, quM uua uersum volitabit, non aliter ac in vino novo, secosum quod est, per totum cursitat. Et quae vel reliquiae illorum sunt corpuscula at ma, quae per iolis radios volitate cernimus,vel ab hac sece sint modo secreta, certe in aere videmus motu inconstantissimo habitate,& cur stare. Nec minus,in aquis, quantumuis putissimis, ac limpidissimis, ea videmus in elle de quae si quiescat aqua, in fundo residere cernimus.Talis ergo,in elementis aere,& aqua,a primordio sex minutatim volitans, Verbo mentis conditricis,in unum est postea redacta locum ex qua omni, est terra costituta. Dum ergo elementorum sex, in atomis adhuc esset, pars fluoris erat. Et cum eo insimul,& ipsa fluebat. At postquam Conditoris ivllii in unum est redacta locum, fluere desjt.& in se densata constitit. Non tamen primaevae suae originis, memoriam penitus aboleuit. Nam,si qua data porta , etiam num fluit. Nemo nescit lateres e terra,&aqua conflari.ls in fornacibus ut durentur, excoquuntur. Eorum qui igni proxima sunt, non solum aquam quae eis inest, ut reliqui omnes in sumum agunt, sed etiam soluuntur, deliquefiunr, & fluunt. Quae res quotidiano constat exprimento. Cinis, Aristotele docente, ter ra est. is cinisvitrariis sornacibus iniectus, priuasluor fit, deinde vitrum . Quae res testimonio sunt,teriam omnes vehementi igne, in fluo.
389쪽
rem posse verti. Terra ergo omnis, s no fluorta, fluxilis tamen est, quia e fluore primaeuo est costitui & in fluorem sunditur. Et si actu semper fluor non est, semper tamen potentia suor eli. Nam cum lateribus illis, si arena si uiuis adsit. etiam Ruit. Haec experimenta Ο-endunt euidentissime terrae ellentiam ex suore esse, ab initio constitiiram,& Ruorem, eam esse compactum;& in suorem solui pol- se. neque umquam vel intus, vel extra seiungitur a suo re. Semper enim pars eius quaeq; vel aquae, vel aeri, vel Ruori alicui in ea genito, est coniuncta.idque a Conditore suo, s ientissime est factum. Nimirum, ut aqua ququor semper ellet,semper etiam Rueret,neq; a suo munere unquam desilieret, numquam tamen disiueret e se ipsa. Et ideo cum suis no possiet, alienis coerceretur terminis : & terra quia sex erat prius dispersa, ne iterum dispelgeretur, & in nihilum sere rediret, glutine opus habuit, quo in se contineretur,& conlineret.Tum etiam quia sex erat crassa.& inersci nihili ut aliquid pollet ex se proferre , suoribus tuis, S intus immisceri,& extra ς periri, opus hibuit. Vt mutuo videlicet complexu, munia sua otiinia, a Conditore sibi iniuncta. Obire posset. sunt autem eius muni , qua beius ellentia, ac viribus eius prouenire pol- sunt. Vt nimirum ea omnia, & agere, Spati possit,quae tali contietunt eliantiae. Rex enta cum sit, densa est,&crassa. v t vero talis lumini non est petula, luminis tamen' capax,&hac ratione multicolor, atq; etiam obscura,& mbrosa. Be densiat is merito, & etagitet dura , M alieno loco grauis , de grauitatis ra Aione tum dissicile mobilis, rum stabiliet, &Eistitiet eausa, resiae os, Se non sicile susci-rrens,& suscepta retinem. M seruans. Hae e go omnes,& vires,&qqalitate 31 M opera terrram coli sequuἀtur, quatenus irri perfecti viorum corporum,elementorum scilicet sex est. ec secium postrema. Patitur autem a coelo maxime, ab astris vide licet, a planetis, a sole,a i na; patitur de ab aere,& ab aqua. Ab illis quia dem tria maxime,duo indubia lumen, & calorem:tertium autem minus notum,insuxus
nimirum quosdam occultos, coelestium aetherearumque impressionum. Cum . n. ipsa:per se iners sit, & in emcax. cernantur aurem in ea, opera quaedam, quae a rerum seminibus proximis, oriri non videantur possse, necesse est, aliunde in eam qualitates illas miras i sui. insundi. De quibus,quando de ijs qtrae in terra fiunt, perquiremus, aptior erit diis rendi locus. Sed modo inter terrae qualitates, no ne est,& siccitas,& frigiditas adnumerata
Siccitas quidem, si duritiam dicit, terra, αλca erit.& non sicca. dum enim pressioni resistit dura est,& sicca.dum aut pressioni etiam cedit, nec dura est, nec sicca. At siceitas non videtur duritiem tantum significare.quia & glacies,& grando, durae sunt,sed non sunt siccet. Siccitas ergo , si nihil aliud sibi uelit, quam
omni carere humore, terrae, siccitas non videtur conuenire. Nam & ipsa ex seuote est, Msuor est,& stuor fit. Neque terra vlla sui pariste, humore caret. Nam & quae maxime vide tur a calore exsiccata, cinis,puluis, arena, ad
alium ignem sanditur, & sitiit, igitur humovet non deest. Et quae glutinosa est,nullam s
cum habet siccitatem. Gluten enim omne ab humore est. Eadem autem hac glutinis rati ne, terra sui natura,necessirio e calida.Omne enim gluten ab humore . humor autem omnis, & a ealore est,& calidus est. Nam si a pii maeuo illo fluore sit humor, iam calori tun ctus omnis humor natura sua fuerit necessa rici. Neque humor sine Buore; neque fluorsine calore essentiam suam habebit. Sin ver humor is qui gluten terrae facit,ab aere suetit vel ab aqua, cum aer Peti pati coiata calidus si aqua, nostra demonstratione e mast probata. nullus humor stigidus erit: nullumque gluten erit a frigore e Cnmqnh terra glutin s a sui natura sit, id a calore habebit, non a frigore ullo. Atque ita terra nequaquam frigida erit dicenda. Et quatmiis,ocellus il lipp0
crateis Aristoteles, Perip1tus uniuersus, G lenique omnis secta, terrae tribuerit frigiditatem, secundus,& tertius in sententia non ptastiterunt. Hippocrates namque. terram cali dam .ssia: hisce .eibis scripsi. AxεMI: a τ θερμοῦ πουλυ Dτη γ . lictns est calor multus in terra. . Ab aethere sicilicet, quem vel e calorem esse existimat, causit 'quin ceddit. quia ponder
menta diuisa cimi rodant. Omnis enim qu ruticumque rerum, constipatio calorem generat. Si enim ligna aliquo in loco, seu in naui, seu domi costi paueris in aceruum : si lapides, s metalla, lapidibus, metalli'; superponas, calorem inde exire senties. Quod in lignis, nos ito semel sumus experti. Si de sale,de frumento, de farina idem seceris, idem quoque
experieris. Naues multae in Cypro Bona bice; in Hispania,in Britannia, lanam constipabat,& etianum arcte constipanti Euenit aliquando, ut tantum calorem ex eo conceperint, ut
exardescerent,& comburerentur. Quod Naui, Magei Bernatili, nobis pueris, in portu iam, quem prope Venetias, Male mauchi v cant, memini mus contigisse. Metallorum, lapidumque , & salium fossores idem sub terra continue sentiunt, calorem scilicet, eumque non eaiguum. Hac eadem sorte ratio quoq
390쪽
uit, cur Aristoteles, n6vno in loco calorem hunc subterraneum est apertissime consessus.
Semel quando ita scripsit. r. χει δ' ενrε 7ῆ γῆ πολ π- i ' -- is Inest autem,& terrae multus ignis, & muti,, ta caliditas. Paulo vero post. Κώ - ἐν γν θερμο Τα Τ Παπαιειν, συμμνον δαυα4ἰν, ἐμὰ ψ αναγ-ον eti H Et eum qui in terra est calorem, haec sacereri non solu est possibile, sed etiam necessatiu. Iterum idemr epetit. Υπαρχει γρ η γη , - Pta: δ ξηρα, 3 7.Jo
θ uli. γλῆK Τὸ πνεοῦ ι .is Existit vero terra, per se quidem sicca, obis imbres autem, habens in se humorem ., multum. Itaque & a sole, de ab eo qui inia ipsa est igne, calefacta, multus sane extra,ri multus quoque intra fit spiritiis. . . Nequis autem putaret te de non naturali sed de aduentitio quodam terrae calore loqui, soli de hunc cognouisse ostendit. γΚM γαρ' δἰ τ γιγνομινον πυρὸς ἐν Τη γη mnis .in Τίον Τ- ῶ7ίαν,Παν κοῶο α ιν ἐκπηδεοῦ Me μηρα αερμήιθέν ς τ άερος .is Namque sane , eius qui gignitur ignis in is terra, hanc putandum esse causam, quan-- do primum minutatim sectus aer, ince ditur. Itaque hic alius est sub terra, accenso aere genitus ignis, ab eo quem toties subterlaneum
ignem, & calorem nominauit. Quid ergo si terra, si aqua, si aer, non sunt natura frigida. Quod nam aliud erit frigidum corpus' unde frigus erit e Quod hieme sentimus frigus, unde ad nos perueniet Hoc sane iam, & quae ad hare: consequuntur, quarto labore erunt prosequenda. Haec vero de integralibus mundi corporibus sunto satis.
Tribus his laboribus, rentum dierum horis matutinis finis in impositus.
SUMMO DEO, SUMMA GLORIA EST OSed quia obtetractorum 6st supersitiosorum omnia sunt plena, audiant, qua R. Po
Dυminicus Dannes Praedicatorum ordinis. I .parte SN a. q. A. 8. Δb. I . in Me verba scribit. Ummium deductum in rebus fidei ex auctoritate plurium Saticlorum, reliquisbcci paucioribui in conetrarium flantibus. Et in rebus quae ia fidem non attinent, cocors morum consensis probabilitatem agerρ, non tamen Armis Iem .