장음표시 사용
531쪽
ma igitur in Mundo superiori est omnino inalterabilis impatibili ne, cognoscit substatiam
suam,& totam unica lcientia,& penitus indicserente, atque hoc propter unionem si am , siquidem tunc ipsa, ct res, Σ intellectus sunt unum quoddam.
Quod anima habet memoriam in mundo sensibili, qualem. Cap. VI. Diuertens anima ab intellectu, ad hune,
inundum de nussa , speculandoque ali
quam rerum ultra intellectum, habet inemo-;xiam, neque ideo meminit entium superio-irum, alioquin non descendisset huc, sicuti inseriorum memor,illinc recedens, istuc descendit, sic prius lapsa ad coelos si memoriam eoru seruaret,in eis substiteret. Quare ut hic existens habet solam inferiorum memoriam, sic
etiam ascendens ad c lum, non meminit alterius quam ipsius,& est similis, quasi idem illi.
Etenam anima memor aliquarum rerum, etiadem es Himilis,eademque, alioquin non esset uere memor. Memoria nanque quaedam est similis intelle tui,alia vero sensui, Se substantia cum intellectio est ratio scina. Cogitatio auto est infiima, neq; unica, sed varia,pro rebus coqgitatis, terrestribus,sive coelestibus,quibus se-
cu dii imitationem est similis, litasq; eadem, iis sunt corpora sere defuncta, siquidem secuaria,vere autem similatiytrisq; minime cogitatio potest,ut intellectio,quia est media inter intellectum,& sensum,& ad virosq; pariter inclinata, nec seruat persecte sine illis aliquid.
Patet igitur,quod anima memor,imaginati ni rem coniungit nobilem, uel ignobilem. Reuerentes igitur dicamus, quod anima in mundo superiori nec vetita. desiderat bonum perfectum, intelligitque medio intellectu praesentante illud in occupatum,irretentumque a quo distat per medium intellectum anima
uniuersalis,& rationalis. Auersa enimuero anima,bonum primum.& ad inferiora conuersa, desiderat contenta secundum memoriam. Siquidem non desiderat talia, nisi prius cogitet,& iam praefati sumus, quod cogitatio est inemoria quaedam.
Quomodo intellectus ignorat superiorem aut
rem, inferiores creaturas. cap. VII.
Quod si subderet quispiam, quod anima
l peculatur hunc mundum,antequam ad
eum descendat, igitur eadem ratione, ab ipso reuersa ad superiorem,respicit inseriorem , &sic proculdubio meminit. Iam autem dictum est, quod in mundo intellectivo nil meminit huius mundi. Dicimus, quod anima considerirat hunc mundum per intellectionem , ant quam inhabitet, licec uero est,quaedam ignotatia, non scientia,quae tamen est nobilior omniicientia,& hoc ideo , quia intellectus ignorat superius agens,& inferiora.Et memor in seriorum medio alio,ὶ descendit ab illo honorabili, ad hunc mundum .Propterea autem intelle eius ignorat superiorem autorem primum, quia non cognoscit eum persecte alioquin etias et superior, ut autor eius.& sic effectum, redesiiciens sui efficientis. Quod est fallum, & nimis improbabile. Rursus dicitur ignorare in seriora ut praediximus non quod careat scientia eatum, siquidem continet eas, unde causa
nostrae ignorantiae est desectus maximus. intellectus autem ignorantiae ratio est,summa persectio ac suprema sublimitas.Propterea,quod illas res speculatur, non secundum ipsas,sed altius,cum fit causa ipsarum . Res aute est alti otin causa sua, quam in se ipsa. Conditor etiam primus, cognoscit eas non pariter intellectui, sed adlauc altius, qua do ipsas quatenus creat, eas cognoscit. vate scientia identidem intellectus est ignorantia,' uia non est uera, qualis
diuina. Ideo etiam diximus, quod intelle tus ignorat subiecta.Haec turursus ignorantia dicitur scientia, siquidem est talium consideratio persecta, licet non iuxta e stentiam eorum, neque indiget eatum scientia, quia est causa earum, continens omnes sciit sapiens dixit.
Coditor sublimis seruat omnia in intellecti , quae eduxit in animam,iolo medio intellectu,& in naturam,media anima, & in hunc mun' dum utroq; medio,ordinate, donec peruenit ad particularia. Cum aut Deus crearat intellectum causam rerum, ex consequenti etiam ipsae est autor earum, nec indiget earum scientia.Et si intellectus ignorauerit, idcirco est, quia eas non produxit ex nihilo,neq; primo.Sed Dei is dicitur sciens, quatenus creauit eas intellectus aute ignorat iuxta cognitionem in seipsis,
sic etiam cognitio intellectus essentiae suae,dicit ut quaedam ignorantia,comparata ad cognitionem Dei. Nam cognitio sui sicut est, non est quaedam ignorantia omnino . Quomodo enim itxelset , cum sit aliis scientijs,& scitis,
idem,& per eum speculetur anima,ut ante di ximus . Nos autem asserimus, quod scientia eius est ignoratia respectu coditoris, sic etiam anima ignorat causatum suum , modo quo ante exposuimus, respectu intellectiis , alio, quin non indigeret aurore primo superi re. Quare reuel si tantiamus , quod anima separata ab hoc habitaculo, existens in altiori, non meminit cuiusquam praecognitorum
maxime sensibiliu , & corruptibilium, sed vetiatur circa intellecta ex sensibilibus, alioquin reciperet imagines quales hic plius. Quod est absurdum rod by
532쪽
absurdum, etenim cogitaret, cum autem cogitati magi nat tu, sicut praedocuimus, Quod si illic Animae imaginarentur, tales essent ibide, quales hic prius, Α hoc est maximum inconueniens, tantum enim recipiunt medio intellectu unito. Quare anima non imaginatur in mundo intellectivo. Probatumque antea est,
quod ab illo delapsa, indiget memoria sensibilitum, alterabilium, corruptibiliumque,&qualiter sit ignorantia eius, comparatu ad autore superiorem, & causatum inserius, per sermo
Quo modo Anima diuisionem admittit. Cap. VIII.
IN praesentiarum dicendum, propter quid
diuisio accidit Animae humanae, & quid sequitur diuisionem per se. Necesse est autem nolle,utrum anima diuisionem admittate Maia per se, an ve accidentariam Dicemus ita que anImam corpori coniunctam , diuidi s
cundum accides, corpore diuiso, ni ne autem
indivisibile diuisibili eoniunctum, diuisibile
secundum accidens dicitur, Divisio autem se. cundum so imam vocatur, cum dicatur,qubdimaginarina est ultra negetalem, de concupiscibalis praeter irascibilem. Dicimus item qubdpars una corporis, primo continet imaginatiuam, alia concupiscibilem, altera vero irasci bilem. Anima igitur diuiditur secundum accidens corpore lubiecto diuisio non autem per se. Si quidem lubstantiae nullam diuisionem recipit. item videntes corpora viventia indigere anima,expansa per omnes partes corpo ras , ut animal ubique corporis sentiat, asserimus animam diuisibilem esse. Patet autem, quod omne membrum sentit,do nec continet animam sensitivam . Dicimus igitur virtutem illam diuidi,ditiis o membro, & quamuis expadatur omnibus membris,ipsa tamen non diuiditur in se ipsa, sed est in quolibet perfecta. Quod si dicet et aliquis,animam diuidi secundum tactum, sed iuxta alios sensus, licendum animam non diuidi etiam diuiso tactu,sed minus euidenter, modo quo diximus. Similiter vegetativa. Appetituta etiam fugitivaque,conextensae in corpus minus diuiduntur inter se,&lunt quidem sensitivae, sed infra alias, ob id magis diuisas. Iliae namque sunt minus in
corpore discretae . Siquidem non operantur per instrumenta locis distermiuata, alioquin prohiberentur operati in toto corpore. are vires animae quaedam,iunt organis propriis ineorpore disserentes,quςdam autem sunt in to
Quod mus sensus communis,eomplectitur omnia sentiendi organa. cap. IX. VNica virtus sensitiva unit omnia organa sentiendi, defluens in ea per sensus proprios medios, quorum obiecta cognoscit, ac discernit, atque existit indivisibilis, neq; operatur per unium solum instrumentum propter magnam spiritualitatem. Quare omnes sensus terminantur ad eam, siciu omnes lineae a circun serentia circuli ad centrum. Et cognoscit simul, ac in momento omnia, in quae ipsi sensus seruntur.Omnis enim sensus proprius, discernit solum species obiecti proportio nati. sicut visus albedinem,& nigredinem, & caeteros colores . auditusque sonum acutum, leuem, grauem, & tardum , & odoratus saetore, ac reliquos odores . Gustus dulcedinem, &alios sapores. Tactus asperitatem, & lenitate,
Sed ista virtus spiritalis communis sesibus, discemit sensibilia eorum, & species singuloru,
eu refert illa ad imaginatiuain, quae eadem sormat, ac componit ad libitum . deinde etiam resert ad memoriam seruantem ad usum oportunum, quae adhuc cogitaritia trahit. Et sunt omnes hae viriues spiritales ,& operantur per se, sine organis corporalibus manifestis. Quod Anima non est in corpore, ut in loco, nec virtus in Orgoo,H in loco. cap. X.
OPortet scire virum his virtutibus animae
memoratis aliisu; , adsint loca in corpore, an non Dicimus enim qnod situs virtutis animae, cognoscitur esse in ea parte corporis, in qua operatio eius manifestatur. Et virium an in q,qua dam minime indigent locis.vtinexistant illis, sed potius,ut operationes eductas in eis ostendant, ut receptaculis idoneis, Anima autem est,quae aptat operationi membru,& virtutes animae sunt alterae, iuxta membrorum alteras dispositiones. Noautem sunt aliae simpliciter inter se, neque anima ex illis componitur,sed est simplex,&quas habet vires honorabiles, continuo influxu partibus corporis tribuit, Sob id vires non sunt animae i strumenta. Sed,& quanto sunt nobiliores,tanto magis sunt in ipsa anima tales, quam in mebris. Reversi igitur ad rem primam , dicimus quod si omnis animae vis careat loco,non di ieret uis exterior ab interiore, neque fiet pars corporis motiva, diuersa a se nimita per influxum virtutis inditum, quod nullatenus conuenit. Item sequetur, quod ignoretur, quibus instrumentis, operationes animae in istant. Quod si quispiam respondeat uirtutes animae quasdam, habere loca, illa videlicet membra
533쪽
membra in quibus operationes earum apparent. Rursus dicemus, quod si ita seret, non tota anima inest et nobis. Sed pars aliqua extra Mos maneret,atque hoc est maximum impro . babile. rapi Opter narrantes allerimus, quod nulla pars animae extat in loco,aliqua ratione, siue anima insit corpori, siue non insit. Quoniam locus ambit continetque locatum, &quicquid continetur a loco est corpus, neque anima autem,neque virtus aliqua eius, est corpus .Et quando dicimus uires animς inelle alii quibus membris, non intelligimus, quod si in illis,ut locis. Sed quod in eis operationes suas ostendant. Aliter enim se habet corpus ad locii, qua anima ad locu . Siquidem anima icontinet corpus, no autem continetur ab eo. cum sit causa corporis. Rursiis aute dicimus, quod anima non est in corpore, tanquam in . loco, alioquin corpus quandoque solet sine anima,atque anima ipsa subiret corpus paul tim, sicut aqua vasculum. Item locus non est in corpore, sed circum corpus, quum sit conceptaculum eius, estque amplior' corpore, ut in loco. Dicimus , quod loclis eius est superficies extrema circum corpus. Quare anima existet tantum in extrema corporis supersciae, reliquum vero corpus carebit anima,hoc autem minime decet. Amplius si anima sit in corpore, ut in vase , corpus erit causa motus an imae ipsi, quod non est verum.Sed anima est eausa
motus corporis, nam uas motum, secum m uel rem vaseatam.Item corrupto corpore, corrumperetur anima. Quod est salsum, imo et anima est firmior , tunc. Si autem quicpiam adhuc diceret . quod locus est spacium
quoddam, non supeisicies extrema. Dicimus tanto magis animam non elle in corpore, ut in loco, quia i pactum est uacuum, corpus autem non est vacuu, sed in vacuo. Quare etiam anima existens in corpore , ex consequenti existeret in victio, Quod est absurdum. neque etiam anima dicitur ineste corpori, ut accides subiecto, iterbi gratia color, a figura corpori sustinenti, accidentia enim non eristiant seo sum a subiecto incorrupta. Anima autem separatur a corpore resoluto, sine corruptione sui. Neque item anima corrumpitur corrupto co-pore , sicut pars resoluitur resoluto toto,quia anima non est pars corporis. Amplius non est anima in corpore,ut totum in partibus, quoniam est maximum inopinabile, dicere animam esse totum,corpus uero partem eius.Neque etiam anima est in corpore, ut serma in materia prima, quia forma est inseperabilis amateria prima,absque corruptione,anima autem non est huiuscemodi, siquidem sine corruptione seperatur . Materia prima quoque est prius serma. Corpus autem est posterius anima , quae facit serinam in materia prima,ex illisque perficit corpus, quareno est in corpore, ut forma in materia prima, Non enim agens est in acto, ut inherens illi, alioquin uice uersa efficeretur ab eodem. Iam igitur probatum, quod anima no est in corpore, iis modis quos praefati sumus.
sCHOLION IUSSU EIUSDEM R. P. APPOSITUM.
In primo ea re, quod anima non meminit praeterita, o alia qua ibi sequuntur. Fuit error quem errorem repetit cap. 6. 7. quoniam anima conseruat species hic acceptas. In s. cap. nimis tribuit intellectui, dicens eius intellectionem esse subitantiam, cum Me fotum m do conueniat prim emi scilicet Deo.
534쪽
i VM hactenus absoluerimus praeponenda de intellectu,
S anima uniuetiali, rationali , sensitiva, ac vegetatialla, necnon de naturis secu
dum ordinem suum, per signa ostendentia veritatem Philosopho. Sollicitantia autem alios ad imquisitionem, speculationemque utilem iacientia. Nunc explicabimus essentiam animae secudum stilum priorem.Exordiamur igitur recensentes opinionem credentium animam esse corpus. item allerentium eam esse compositionem accidentem corpori. partiumque ipsius unionem. Reprobantes virosque, detegentes.
que illorum in rationibus sallacias. Atque inlloc narrabimus, quicquid ad maniis nostras peruenit, ex ijs opinionibus. Dicimus igitur,
quod operationes apparentes in corpore, pro Henuini a uirtute, quae agit mirum in modii,
non ab ipso corpore. Quod patet. Quoniam cum in omni corpore sit qualitas, & qualitas. Quantitas est, alia a qualitate. Impossibile est enim corpus elle sine quantitate, quod etiam illi confitentur, non autem sine qualitate. Ite quomodo possibile est, qualitatem esse corpus,& eandem non eadere sub rationem seu sibilem. Si quidem omne corpus subiicitur quam illati, non autem qualitas sensui. Quare cum nulla qualitas sit corpus, opinio, quod anima fit corpus est vana,& falsa. Dicimus ei iam sicut iantea,quod omne corpus ablata particulo mi i
nuitur,qualitas autem remanet,quoniam In
gnitudo tibiae mellis,non ei aequalis magnitudini lenii librae, est tamen aequalis dulcedo. Quod si quis adducat, virtutem augeri, aucta quantitate, minui autem, minuta. Respondemus, quod inio contrarium videtur . scilicet quod corpus est paruum,& virtus sortis, quare qualitas, seu uirtus, non est ipsa quantitas, sed alia ratio quam corpus, uel corpuscolorucongeries,qua non sapit nisi naturam niateri corporisque , alioquin qualitas non operaretur. Quod si dicatur a quopiam , animal stanguine omni spirituque egresso) mori, & si anima sit essentia alia a languine spirituque, quare iis excedentibus animal perit. Respondemus, quod quamni humores non vivificent animal, sed aliud, tamen animal indiget illis,
ut vivat. Et humores se habent ad animal, ut anima ad corpus anima igitur regit eo aptati. que formae corporis.Siquidem cum corpus sit
resolubile, si anima non restauraret illud per hos sumotes, non subsisteret diutius. Quare
consumptis elementis, non remanente male
ita animae pro corpore seruando, animal corrumpitur. Sunt igitur humores materia antimalis , anima autem est caiisa essiciens. Patet adhuc, quoniam animalia quaedam earent sangiune, quaedam vero etiam spiratione,quibus nihilominus inest talis natura. impossibile est, enim animal existere, absque anima. Praetereas anima sit corpus,impossibile foret, ipsam dissendi per uniuersum corpus, & omnes partes unite. item si anima foret corpus, contemperatum commixtumque ex elementis corporis, anima non esset in actu, sed in potentia, sicut ipsa elementa, de corrumperetur sicut ipsa co . miscenda corrumpuntur secundum substantiam. Ceu dulcedo quando commiscetur amaritudini, unum corpus etiam commixtum alteri constituit aliquid maius, ima autem in- existens corpori non reddit ipsi in maius. Sed tantundem extat. Item patet,parte corporea disium ha a corpore sit corpus minus, anima
autem a corpore separata corpus augetur tu inescenS.
535쪽
mesee . Ampli , dunte omni corpore resolubili anima' non est corruptibilis. Ergo
non est eorpus. Item corpus unu in composi tum alteri, non penetrat totum ipsum,animastutem penetrat Omnes partes corporis, co
pus etiam est diuisibile in infinitum. Anim putem minime Amplias cum opinantes anumam esse corpus,alterant. Omnia agentia estis corporea. quς titur an quolibet agens sit generabiles' & si ita e igitur umim genitum est ab M lio,& sie in ins nitum. Quod est absurdu. Quare est aliquod agens primum, perpetuum, e consequenti etiam incorporeum, non igitur omnia agentia sunt corporea. Quod si agenti sunt ingenerabilia,incorruptibiliaq;,sic etiam animae formatrices corporum. Ideoq; no sunt
corporeae, allioquin non existerent firmae. uidam enim uero crediderunt, animam esse coroporeain, quia viderunt corpus operari varia, calefacere, frigeficere, animam uini liter age re opera dinersa,& miranda,ignorantes,quod corporea Operantur non per se, sed per uirit rem in existentem aliam a corporalitate. Et .si corpora etiam agerent ex se, non tamen ope
rationes illorum quales junt lectistio rigefactio sunt similes actionibus animae, quae lunt cogitatio, speculatio, desiderium, obseruatio iustitiae. Vis enim talium effectrix est lia qua substantia corporea. Quare praefatae opinionis autores,adscripserunt corroribus operatione spirituum, seiritusque iplos ociosos relique runt. Adhuc ii anima, sit corporea, penetran Corpus, pertransiret partes infinitas, quod est falsum. Siquidem impossibile est partes infiniatas esse in actit, aut si non pertranseat omnes corporis partes, non penetrabit ex consequenu totum corpus.Penetrat autem anima totum corpus,cu sit eius causa, ob idque maior, neq;
penetrat incidendo singulas partes, cuin sit in corporea, sed alia ratione meliore .st si dic tur,quod anima est spiritus naturalis refrigeratorius,qui ex commixtione elementorum per subtiliationem aliquarum partium resultaui est magnum mendacium, quoniam calones mentat is, pluribus animalibus dominatur,quibus inest anima abique huiusmodi spiritu refrigeratorio.
Quod anima non est complexis , O qui mordo rerum 'miuersi. p. II.
SI qui dixerint naturam esse priorem antisma, & quod anima fiat ex commixtione natur tum dissetentium , sequitur maximum
inopinabile apud sapientes.videlicet, quod nobilius sit posterius ignobiliori , quod est
salsum, & impol sibile . inter entia creata e
nim intellectus est primus,deinde anima, postea natura. Atq; cu e inserius est ignobilius. omne autem superins appetitum, est nobilius uni, tersaliusque. Et si etiam dixerint intelle tum esse posteriorem anima, eadem ratione sequitur suin mum creatorem existere posteriorem intellectu,sed & generabilem coiruptibilamque,quod est salsum,neq; enim hic est vG
tus ordo.Alioquin anima, i ntellectu's, atq; liud uo existerent. Ea propter, nos asserimus,
Quod Deus creauit intellectu primum, Scotatuit procreatorem rerum aliarum. Creavit autem eum, medio verbo quodammodo. N que enim inter ipsum, Deum ,&intellectum,
aliud medium intercidit, nisi verbum. Quod
certe etiam fuit conagens intellectus. Intellectus autem suit causa animae . Anima uero cau sa naturae. Natura denique principium indiuiduo tu generabiliu , uniuscuiuiq;, subinde medio agente altero. Deus autem est causarum Pmnium Rutor, ratione qua eas produxit ex
nihilo, ioseuum intellectat contentas ab illo sub xpcia universali, quas postea educit pro tempore, liquando cum medio, secundum illarum captum,ordinemq; nisi quod una extat inter causa alterius. Pqus igitur est autor Om,nibus causis,& oyod existat, &quod causent, Iantumque proaucendo,disserentia quaepiam inter illas cadit,quod est autor alicuius causis, sine media alia.
sed Deus sit, ct qualis. cap. III.
QVod Deus existat, demonstratio mem randa haec est.Quoniam non est aliquid in potentia, quin aliud sit in actu Aliter enim Don exiret ex potentia ad actum. Siquidem potentia non est aliud , tuam postibilitas actus , nec potest existere actu ex seipsa, quia non decet, quod aliud sit agens,suae exilientiae. Agens namque est prius acto . Falsum est enim aliquid esse prius, ac posterius seipso,eadem ratione. Quare si potentia ducatur adactum , necesse est aliquid esse in actu mero.
Quoniam non extat aliud, a quo actuetur,a tq; hoc est ens necellarium, perpetuum,imrasmatabile,in diminii ibile, inalterabileque. OmneS
quoq; actiones proueniunt ab ipso , & qui quid fuit sub potentia conuertitur ad actum praecepto eiusde.Ipsum quoq; extat inalterabste,quonia est improductile, atq; ho quia existit necessario in actu ex essentia su . Imo est piis veru atque etiam supra ens. Propterea
quod,ab eo entitas pendet,& in ipso seruatur, ad illudque reuertitur, nec test imaginabile Iod fit in aliqua potetia ; alioquin indigeret tero producente ad actum. Et omne aliud Ab ipso cogitatur esse in potentia priusquam D actu.
536쪽
actu. Nam priuatio est prior entitate potentialitas necessitate.Est aute in diminui bile, ut pite ens verum absolutissimum, non conuenit alij in aliquo coniunt. Sed est ens prius quolibet proximo,cum sit agens omnium est necessat tu, per quod describitur. Scit omnia praeterita, praesentia, ac sutura, sub una ratione immotus, quoniam scit illa quatenus est autor
eorundem. Res autem scinntur ab altero,quarentis cernuntur.Item ducit aliquid ex potet tia ad actum, cotemplans seipsum,non aliquid exterius, semper inalteratus, quia est summus achiis.Creatura autem est impermanens, quia
eorruptibilis, tum & te veridis ad potentiam, atq; hoc, quia generabilis. Existens uero actu, est nobilius exiliente in potentia,namq; extat actu, postquam fuit potentia. Ensq; potentia, non est ens verum, & si huiuscemodi possibia Ie dicatur ens late, non uere appellatur ita. Quare probatum est , quod amas est melior potentia, & uniuersalior, disserentq; a natura corporea, ut pote intransmutabilis, quodque intellectus,& anima,sunt priores, quam natura, quoniam haec est utriusque opus reo ordine qitalique ratione res producantur, quomodo Deus agit. Cap. IIII. ΡRaeterea sciendum, quod anima existens ac u,causata est ab intellectu. I ntellectus aute et im existens actu productus est a pri cipio primo, qui immittit animae formam potentiamq; receptam ab ipso principio primo inserente illi terum productibilium vn uter litatem. Anima porro solum operatur circi materiam primam, media natura coelestid quae
Est honorabilis. Intellectus autem circa anima sine medio. idemq; circa naturam media aniama. Namq; anima essicit formam in materia prima.Intellecti is quoque esseit forma in anima.Omnes autem formς insunt intellectui, cogestae a lumino illo principio insitae, concre inque . Amplius intellectus seruat formas in anima,& anima seruat formas in materia prima quoniam uterq; operatur illas. Supernus vero eorum conditor,est ens bonum, assislutum,uctumq;. ideo facit res existere. Nouans ipsarum formas,& operatus omnia secundum essentiain quia existit ens uerum actu aliquid certe sine medio,aliquid cum medio, nouans
autem res , rerumque imas, ut actias verus absolutus,speculat tires lentiam suam , agitque momento. intellectus autem existens actu, cuhabeat ipsummet actum superiorem, sumit ab eo vim immittam, ideoque seruat opus sulim, ut assimiletur agenti , qui est achiis absolutus, idest essentia vera. intelligensque aliquid, respicit illum actum superiorem, agitque OPus
persectum,quia ages per vim immimm ab eo dem, aquam illemet agit. Anima pariter quoniam sumit inlluxum virtutis ab intellectu ad agendum, imitata ipsum intellectum, δe respiciendo ipsum , operatur, per eumque inquit alteri. Ages namq; verum est actus absolutus, essentia, ac sapientia persectissima, & tale ensagit contemplans essentiam suam solam, quia nihil existit aliud ab eo, quod non processit ab illo .Hoc unu existit per se, & producit om nia alia,ac dirigit producta ,seruatq; permane-tia. Sed,& mouet a se eadem,ad seq;. Hactenus igitur probatu est, quod intellectus est prior
quam anima fit. Anima aut e prior natura. Naatura quoq; est prior generabilibus corruptibilibusq;. Et deniq; conditor omnibus, principium cuiuslibet agentis actioni ,. Qui prius
creat, deinde perficit,unico tamen momento incohat, firmat, terminat.Creauitque uniue sum ab ite causa altera excitante, praecipiente ve.Cumque Omne aliud agens operetur ad
aliquid, ex consequenti solus iste est agens
uo modo anima est in potentia, quo ae nones harmonia. Cap. V.
RE uertentes ad propositi. Dicimus,quod
cum anima sit ens actu , impossibile est eam dici ens potentia,nisi cogitemus ita dici, quoniam est producta,ut prius dictum.Quodque in quoli set prodiicto sunt actus,ac potentia,& quod ens actu,re diminutu est,ipse vero Deus, principium rei translatilis Ex potentia
ad actum. Intellectus porro atque anima non dicuntur in actu, & potentia, quia producam. tui cum mora temporaria , alque alternatim,
ut corpora generabilia, Fe subinde corruptibialia .siqitide permanent, perpetuoque existilia unde etiam hae ratione anima, no est spiritus, nec corpus aliud qtiale libet omnino,sicut, Sesuperius probatum,quod quanaitis aliter a no nullis narratum sit, tamen quod nuper a no
bis scriptum est, satisfaciat. Quod si adhue di
xetit quispiam, animam ess aliquid ultra naturam corporum . Exploremus,& nos istud, aequid sit talis compositio corporis per quam antima describitur. Pythagoricae etenim lectae quidam dixerunt, quod compositio corporis, est similis compositionicvtharae. Quandoquidem sicut schordis cytharae rectae, iecudumqς proportionem tensis cythara admittit harmoniam, cytha redo ptiliante. Ita etia humorib contemperatis resultat corporis totius copis xio vera, per quam anima describitur. Hic aut sermo videtur impossibilis, cuius rationibus
quanqua sortibus ac euidentibus9respede bi mus asiunde improbates. Etenim ala est pri compositione igiliges
537쪽
. compositione corporis, quod & ipsi fatebantur. Si quidem ipta secit huiusmocli composi Monem sibi aptam . Anima item dominatur corpori,prohibetque operari plura secundum
naturam corpoream, compositio ne9;domina. tur corpori, neq; prohibet operari secundum naturam corpoream.Sed,& anima est substantia,compositio autem non est substantia, accudit enim humoribus contemperatis. Item quando corporis compositio est optima, compus ex conlequenti est sanum, atq; indolens. Non tamen semper ita se habet, quando ant ma est optima. Amplius si anima ut copositio quum variorum membrorum sint compositiones variae, uni corpori inerunt plures animae.
Quod est absurdum valde. Adhuc si anima
foret composito corporis, fieret a seipsa, nam compositio partium corporis sit ab anima. Noenim a seipsis, quom fiat ab aliquo priori.Siacut etiam compositio cordarum quam sequiatur concentus organi musici, non fit a se ipsa, sed a musico.Cordς siquidem componuntur, non autem se componunt, quae est operatio ignobilis. Similitet si anima, sit compositio corporis,cu haec fiat a corpore, sequitur quod anima fiat a non anima, quodque entia sint inter se priora comparatu solo, non produciatur autem forma alasque anima formatrice, silioquin fieret a casu, quod est impossibile rebus particularibus uniuersalibusque. Anima itaque non est compositio corporis.
Quid sit Anima. cap. VI. Si dicatur, quod ueteres Philosophi co
corditer asseruerunt animam , esse actum
corporis Physici organici, quodque actus noest substantia, quia inhaeret substantiae, antia ma igitur non erit substantiae Respondemus, quod oportet huiusmodi rationem examin re. Actum ergo hune Attici quidam, alit et e tellechiam uocauerunt, Philosophique idem dixerunt, quod anima est corpori quadam proportione, sciit forma materiae, quae cor pus fit, nisi quod anima non est forma corporis, quatenus est colpus tantum'. sed est actus corporis Physici organici, potentiae uiuentis. Iamque probatum est , quod actus corporis est substantia, non accidens .Ea propter autem
dictum est,corporis physici distinguendi ilulud gratia in ab artificiario qnale pingitur. Item
potentia viventis, ad discernenduin ab inanimatis , qualia sunt lapis, & serrum, & similia, quς quamuis sint corpora physica,tamen non sunt potentia uiuentia.Additum etiam organici, idest habentis instrumenta exercendi opera uitae, qualia sunt cerebrum, cor, iecur, m bla principalia. Actus quoque est duplex, qui-
dam seperabilis, sicut nauta nauis, atque ςques equi, quidam inseparabilis , sicut caliditas ignis,frigiditas nivis. Actiis isitur separabilis non corrumpitur corrupto subiecto, insep rabilis autem corrumpitur. Anima itaque est actus separabilis, corporis physici, non enim
corrumpitur corrupto corpore, ut iam oste
sum. Actus rursus quidam est,persect ira materiae suae,ut caliditas ignis perquam existi quidam agit persectionem, ut faber domus, antima est actus corporis physici, non quia sit persectio eius, sed quoniam agit persectionem in eo, ut puta sensum, intellectum , imaginati
nem,& alia opera.Siquidem corpus ante an mationem est imperfectum,no est autem anima persectio corporalis, alioquin seret diuit Mbilis corpore diuiso sicut figura statuae sec tui dissecta statua ipsa. Quod anima es actus separabilis. cap. VII. ANima non est persectio unius membri,
ut visus oculi, quia persectionem sing lorum membrorum agit, & corruptis ijs sngulorum membrorum persectionibus, non est necessarium animam corrumpi. Sed est separabilis actusa subiecto cui inest, no aut est corruptibilis quonia habet operationes P se,sine organis corporalibus, rectas morum bonorum, contrarias corpori, discernitque sine medio omnia membra eius. Exercet autem operationes inorganicas existens munda,contemplansque res incorporales. Quare essentia animae proculdubio restat superstes,corrupto corpore, alioquin Operationes eius forent nobili
res essentia. Quod est absurdum ualde. Siquidem essentia est causa actionis. Falsum est
autem,eflectum esse meliorem agente. Anima
etiam si sic inseparabilis actus, ut sorma nat ratis, quo modo in somno eleuatur a corpore sine diuulsione , ad suscipiendam prophetiam, reuelatio Remque Sic autem quoque in uigilia emergit a corpore, reuersa ad ecsentiam suam, remotis a se dispositionibus materialibus, sed hoc patet maxime noctu, propter quietem sensuum , cessationemque illorum ab operibus. Rursus si anima sit persectio corporis per quam est corpus,non m ueret illud contra suum impetum , neque cognosceret, quamuisque diicernat sensibilia, non tamen est similis sensibus, siquidem cognoscit rem etiam dissimilem, secundum natu tς ordinem, sensus i psi recipiunt simulacra rerum , anima vero discernit. Neque item anima specularetur incorporea, si ipsa foret corporalis forma. Sed, & si anima esset perse hctio naturalis, non moueret illud appetitu
538쪽
ud contraria. Praeterea si anima indigeat compore, ut existat, ac uersa uice anima communi compositione, sicut virtus, & membrum unum non aduersaretur alterit olim autem inuentum est, quod anima scientia plena, ac eleuata a corporeis desiderijs r aduersata est corpori, quamuis anima quandoque, bonis moribus instructa communicat eos: perficiens hospitium corporale,liberansque a detrimento, unde illud animae parens non odit alterum , neque aliter allicitur praue. Qua ratione etiam anima est persectio huiusinodi, &potentia corporis, incipit diminui ab anno uadrageseno, virtus autem animae augerie Praeterea anima hominis,non est persectio naturalis, ut anima bruti, quandoquidem bru-- a reguntur instinctu naturali citra scientia in , Homines autem nequaquam tali naturae ductu. alioquin non incumberent disciplinis. Diciguntur enim uero ab anima doctrina in stituta, quae prius fuerat informis, tantum.
que apta sermari. Sed ,& si anima sit perseitio hominisi ut anima bruti, non esset possibile hominem gubernari ab altera substantia,
nec illi pareret,vique bruta ipsa, non inquireret formas alienas a corpore ioccultasque speculaturus. Amplius sicut aer recipiens omnem colorem, caret quolibet illo. Etenim si unum quempiam habeat, non admittat alte sum : PMirer aqua. Oculus quoque si contisneat unum colorem: non comprendet reluquos . Sic auditus, odoratus, sensusque alij. Ita etiam anima humana cum recipiat, disce natque omnes sermas corporales: non est una quaedam ex illis.Neque uero anima recipit cognoscitque formas corporalest ut brutatis cύ- muniter, ineuidenterque , sed specialiter di- sternit: aperteque comprendit per proeriam rationem, ut colorem, odoremque definite. Quare satis probatum, quod anima hominis non est forma naturalis, ut bruti, ac praecipue, quoniam si esset talis, obsequeretur corpori inaduersata eius impetui,inclinationique,n que dominaretur illi. Praeterea ouoqile facta corpori impressione, fieret etiam animae simulis, atque homo foret tantum sensitivus.Siqiiidem actus corporalis conditio, non excedit senium, neque vis cogitandi consulendiquesquod est discere ignotum ex praenoto,colle tione unius ex altero) insistit corpori. Cumq; hoc prauiderint opinantes corporalitatenti animς,coacti dixerunt,quod extat alia anima, aliusque intellectus immortalis,quodque hic est actus,non ut persectio naturalis pasti. Sed effectrix persectionis , quae est anima una,quet recepta dicitur actus corporis physici organiaci, potentia viventis.Nos autem dicimus non esse alteram animam supra rationalem, quae gu
bernet hominem,& quod philosophi uocat ut istam, actum quia perficit corpus physicum.
539쪽
vi superato corpore, sed uit sensus affectusque materiales,depivataque ima. ginatione , reuersus est adlubstantiam intellectus , agnosceret dignitate sua, qua est roboratus ad speculandum mundum intellectualem , secundum celsitudinem eius, ideamque eius supremam,qtiae est lux lucum. Bonum bonorum, Dignitas dignitatum,atque entitas entium, de ipsum mel ens, extra quod, non est aliquodens, quodque existit desiderium sui iplius, Est quoque principium,per quod Omnia exi- sui, ae permanet elle appetibile,ad quod om
nia naturaliter appetentia mouentur per ua
turam propriam , quae est forma imitata . Per motum igitur illum existunt, sicut per impressionem essentiae receptam producuntur. Iam enim alibi probatum , quod substantia naturalis existit per naturam propriam, cuius firmitas est forma , huius autem firmitas est imitatio sui exeplaris . Quare omnia appeti tillud. Appetentia mouentur ad ipsum. Motae Sciuntur ab eodem. Quodque est omnino immobile, sed moves omnia,motu per quem existunt,donec perueniant ad motorem unii, supra quem non est aliquis. Ideo hie primus conditor,est principium omnibus essentiae c permanentiae, sine quo nihil existeret.
Diam materia est producta a Deo: quodque m neatur ad illum, oe quomodo probetur. cap. II. I t fortasse quispiam, quod substantii
ad quam resoluitur omnis serma natuis ratis, no inest motus talis propr ius, quoniam
motus fit per desiderium, illi autem no inest desiderium . Quare si non est mobilis , non etiam est secundum essentiam producta, sed
compositum . Ipsa autem est causa omnis motus . Huic respondebimus , quod ita sentiens errat . Primum enim simplex ad quod resoluuntur omnia alia, nunquam caret omni forma propria,per quam res existur, alioquin vacuum formis non subsisteret. Sed cum aufertur una forma, succedit altera,qu re recipiendo subinde formam a primo m tore, essicitur etiam ipsum .'Qua propter sapientes adhuc iam dixerunt, quod materia prima mouetur motu, qui est receptio sermς,& quod appetit formam,ut imperfectum per sectionem e puta oculi visum, foemina marem. Ideoque mouetur , quodam motu , qui est appetitus formae recipiendae. Et receptiui istas sermarum , est ratio per quam illa estens . ita , quod si auseratur talis natura
recipiendi , non subsistet , neque intelligetur. Et si dicatur quod subiectum, adhuc re soluitur ad aliam dispostione simpliciorem.
erit sermo qualis de resolutione ad movens infinita. Quare materia etiam existit per in tum , qui est actus perfectus . Est autem imaginabilis transmutatione successita in infinitum : ab una forma ad aliam, nec nisi cum re-eeptione formae est principium. Cuius inditii exemplum est, rerum solidarum uaria figuratio ad omne propositum . Quare iam prob tum , quod omnis alia substantia habet essi-eiens in essentia, existentiaque, ac permane tia: Primum agens, quod est mouens primum uniuersale , & quod omne mobile mouetur ad illud , quodque omne factum motu, pe manet etiam motu, propterea quod motus estachiis entis in potentia, idest persectio eductioque euntis ad actum.
540쪽
Rursus qualis est Deus , quodque non est prior
tempore alijs. cap. III. Conditor primus est author mundi, prae cedens in infinitu immobilis. nec enim est quandoque talis, postea, qui non fuerit sinis, & pri ipium cuiuslibet entis,prius prioritate agentis adactum omnimoda, non nisi per quod res fit, ac durat, non autem dicimus eum priorem tempore, alioquin poneremus ignobiliorem entibus quam plurimis. Siquidem unum non est prius tempore altero, nisi quia sub tempore complectuntur utraq;, hoc
autem est impossibile ipsi , cum si causa omnium: imo etiam substantiis simplicibus: quato magis Deo sublimi. Tepus namque est inferius naturaliter anima, intellectuque atque aliis substantiis simplicibus , quae sunt causa temporis. Etenim si asseratui, quod mundus aliquando non existit &quod tunc praefuit tempus infinitu deinde esressus est ad exiastentiam , sequitur Deum habuisse aut horem socialem, superioremq ue,excitantem ad pro ductionem mundi. Absit autem adscribere hoc illi . Item si dixerimus, quod mundus habuit non existere tempore infinito , tequitur , ut suerit aliqua caua altior, quae prohibuerit productionem mundi. Quod si foret, oporteret esse adhuc aliam causam illis superiorem. Hoc autem tanto magis absurdum est Deo, quanto is intellectu, an unaque, est e celsior. Cuius sublimitatem magnitudinem que de si velimus,conantes, narrando conlid randoque,mInime attingere poterimus. Eius certe ellentia existentiaque , excedit omnia alia entia sigillata, pendentiaque .Quoru Pro duxit per suam essentiam intellectu primum,
sub ipsum animam , & singula generabilia. Ideo potestas humana infima, nequit istum
comprehendere, nihilque attributorum eius reiicite valet.
Auanta fit dignitas mundi intellectivi, qua
ratione ad illum perueniatur . cap. I I I I.
NArremus modo pauli sper pro facultate
nostra dignitatem intellectus, mundidique intellectualis nobilitatem, de quale sit ingenium as cendedi ad illum secundum es.sentiamIconii derandum. Dicimus itaque, quod intellectus est, sicut inter puchum circuli,quod continet, quicquid angulorum, cO llarum,linearum,&lupelficierum, aliorumq; imaginabilium ipsi, caeterisque figuris inest. Iplum est indivisibile ac indi inenlue, omnesque lineae circuli sunt revettiles in idem,ortς
ab eo . Ideo vocatur centra. Nominatur quoque circulus,quod omnes illas intra ortas circumplectitur, seruans ut instas quassibet mu-di figuras, subinde ductiles. Quado autem dicitur,quod intellectus est sicut inter pu nctum circuli continens alias sermas , intelligitur , quod scietia nostra de illo habetur ab eodem, ac subintrat nos in ortu, cum vocatur indiuisibilis: sensus est, quod essentia eius non illi susticit ad cognoscendum alia, cum sit anim bus nostris appositus. Neque ideo est alterabilis a substantus subterioribus,sed eius scientia prouenit ab agente primo acuero. Atq; animae particularis imago, est signum minimum
ad enarrationem, cognitionemve illius,in ipsum reuersam, alioquin non esset uniuerialis,
neque hic existit aliquid conueniens illi insiatis r tionibus,neque extat quicquam quod sit eius expressio. ideoque non adest nobis iudicium , neque exemplum par ad illud pei spiciendum. Ex consequenti qualis erit speculatio nostra illius autoris, qui est essentia ipsissuma,plura, plena trice,honore,altitudine,cuius mundus eli omnium nobilissimus: Quare i tellectus titillos, mudiq; intellectualis, dignitatem, solum pro uiribus ingenii nostri expo
nemus. imprimis recitantes rationem,qua ele
uamur ad illum contemplandum. Hi mundi itaque sic se habent , quod intellectualis est superior sensibili, utpote causa eius,virtute que insundens, ad quod exemplum praeseserunt duo lapides , quorum unus sit egregiae
sculptus, alter insormis, tunc enim unus est persectior altero, non quatenus lapis, siquiadem ambo sunt lapides, sed quatenus figur tus, cuius artificium non in fuit materiae , sed memi artificis prius conceptum quam lapiadi incisum, artificium , porro inest sculptori, non quatenus est Ocnlatus, manatus,&pe datus , sed quatenus est sculptor peritus a iis, per quam iudicat agenda, formaeque uniuersales illi insunt pse autem singulares facit S pulchras, quae quidem habent essentiam
unica in,sed fiunt materiebus plures, corrum
punturque, formis uniuersalibus incorruptis Quare artificium est nobilius in alte fice: qua in opere, neque eadem secundum essentiam praeest in artehce forma, quae luccedit in lapi,de, sed illa permanet firma in arte fice, ab ill que procedit alia in materiam, Opera sculpto ris infima minusq; pulchra, neque absoluta pro conatu artificis , sed iuxta capacitatem ipsius materiae, quς plus, minusue, ad imitationem illius etiam uera existit. Forma quoqἰ in materia est singularis, inseparabilisque: de si transferretur ab uno subiecto ad aliud, adhuc lato magis diminueretur.Breui ergo col.