장음표시 사용
561쪽
huc dicat, quod animae stet lates desuper pro
spectant homines, quo modo enim aliter uerterent curam ad mundum inferiorem'Et qua atione hic entia inuicem transmutarentur, alteretur ue 'Cum vero animi stellares prospectent homines, impossibile est, quod non snt illorum memores.Si autem sint memores is hebi memoriam. Dicimus, quod sicut non oportet hominem uti memoria ad rem ipsam coram conspectam,sine excitamento cogitatiuae, sed ut cognoscit simpliciter, ac prompte accidentia , propter manifestum eorum sensui occursum.Ita minime conuenit, quod animi stellares cognoscant obuia simpliciter, ratione particulari squalis memoria ) relicta uniuersali, nisi cognoscant tanquam singulare sub specie. Quod autem quidpiam memoria non cognoscatur . ex pluribus contingite Aut enim, quia a cognoscente nihili fit,ut res nullius usus. Ideoque spectrum eius impres.sum sensui, anima non reponit thecae corpo ris idest. Memoriae corporali,aut quia cum fit Presenter inspectum,cio idque nullum sit o staeulum, ut simulacrum habeat, quo ue mi mas obiectum comprehendatur, non indiget cogitatione, seruandum reeondi: sicut praete-
ritum, ut si sublimes a terra transiremus aeris spacium aliquod, no meminimus quotam partem transerianus, aut quia ignoramus, quare nequimus serirare, aut quia non indigemus rescire,ideo quoque volumus seruare,Quando autem non seruamus cogitatione , nequaquam meminimus.Praeterea scut cum mouemur, non semper meminimus nos moueri tacum scimus aliquid, in aliquo tempore, non coniungimus notitiam tempori, ut discentes aliquid contingens, quopiam mense, vel anno, non oportet meminerimus, mess,vel anni uel alterius successus teporaris . Satis enim existit tantum noscere rem iptam . Amplius causa operans aliquid perpetuo, nullatenus indiget seruare notitiam eius . Quare neque memoria agnoscere. Sic autem animi stellares se habent. Postremo cum animi stellares moueantur, nihilosecius digressi a signo Zodiaci ubi existum ad aliud, non oportet reco gnoscam per quae sima moueamur, quatum
que spacij distando percurrerint, squidem
accidenter dillongantur, non autem secundum intentionem qua circumferuntur ab honorabiliore ui praelixa, ideoque incessabiliarer .
562쪽
sectile summus. Talis quoque existit: quoniam perficit quodlibet aliud persectibile, perficit aute, quia omne illud essicit. Idque
siquidem creat omnia principia essentiae cuiuslibet entis, ut pote actor uniuersi, ac utriusque mundie. Dcenter vero primitus infundit vitam , & potentiam ac dignitatem singulis influens per gradus capacitate. Vnde ens illi propinquius:est capacius.Tale enimuero omnium primum, suseipiens est illi propinqui Gsmum dignitate substantiae, perpetuitateque constantiar: quid medium inter autorem priamum, productaque cettera existens: ante illa suscipit in fluxum vitae , ac dignitatis , quem deinde infundit. reliquis subterioribus. Hoc namque continet lumen Iobusque veritatis maximum, in essentia spiritali, simplici absolutaque. Et quod infra subsequitur, roboris, honorisque gradu, existit luminis paucioris propinquiorisque corporalitati persectae, e positionique ver . Atque hoc primum subexistens soli sorinae primae est contiguum verbo eius, ut pote substantia prae omnibus subreliquis persectiis ma. In fluxusque persectionis in eo receprus est infinitus. Transmissus autem, quod lumen possibile appetitus perpetuitatis, ad creatum subtersequentem, intellectit in secundum, est finitus. Quoniam priamum creatum paulatim influit intellectui secundo, ne turbetur,ipse. Lumen autem ne dissuat, cuius insessio est excitabilium desiderij aeternitatis in substantia qualibet spiritali,pro eius imitatu. Interruptio autem est causa destiatus seu corruptionis uniuersi. Hinusmodi vero lumen,quamuis sit interdum,magnumque ae sublime, haud tamen est par inutamen unutatis atque uerbi ciea totis sui, qui existit infinitus ideoque influxus eius optimus in unia uersum,& perpetuus in desectibilisque, &i dependens aliude, sed & causa omnibus appetendi ipsum mel ens primum. Quomodo Deus es prior alijs entibus, quique est ordo entium. I LDEus est ens prin um, sed enim prioritate creationis, squidem cum substantiae quaedam sint priores aliis,ut simplex,composita,ac intellectus agens anima, non sunt tales prioritate temporaria, sed utinos accepimus prioritate essentiae ac naturae: qualis est generis ad species. Quod vero aliquid sit prius alte
To,nec tamen tempore. ratio est, quo modo
enim qu dam priora sunt,talia tempore, cum sint supra tempus,& causa temporis . Et iam quidem probatum, quod unum non dicitur prius tempore altero, nisi ambo sint sub tem
pore contenta: atque unum extiterit in tem
pore priore, quam alteiu. Primaria igitur simpliciter inter essentias existit mens, quae icci co dicitur princeps, quamquam est ide quod uerbum Dei, ac suppositum formae primae , coti nens, ut generis summum, omnes substantias illustres: absolutas, & puras.Illi succedit intellectus comparatu ad mentem illam sec darius, qui est velut species eius,constituitq; subiectum suum. Cui etiam est forma appro-psiata. Atque huic inest lume ab intellectuali radice,
563쪽
radice,ut et istallo, radius a sole reflexus. Ad hucque ab isto procedit ellentia animae rati natis, cuius lumen etiam paucius est, simile matutino crespulo . Iccirco ei contingit obliuio,& ignorantia.Vnde sit ut indigeat doctrinaria eruditione, memoriaq; servatrice,acr tiocinio, ad tuae sulcimentum,directionemq; essentiae. Rursus ex lumine rationalis an inrat, oritur natura animae sensitivae, quae etiam exi-
.sit Minoris luminis quam illa. uapropter caret exploratione syllogistica Est tamen,tantumque imaginatrix,&existimatrix. Amplius, ex huius lumine profluit natura animae plantariae, quae quoniam multum distat a luce pura, absolutaque,remanet crassa,priuataque vi pro prediendi: ac respirandi.Solamq; retinet pullulationem .Praeterea , ex huius lumine fit natura, quae adhuc propter interuallum a luce principali, priuata tenuitate incorporea, sciapit cras litudinem corporalem ac quantitatem trimensilem, uidelicet, longitudinis, latitudinis,ac profunditatis,moueturq; aliquo motu, videlicet, circulari,simplici,& incellabili,qualis coelestis, talis ab autore institutiis, propter
Generationem,corruptionemque subinde co-tinuandam. Monetur item motu uniformi, i
contrarioque alteri, & cum coelum sit contentorium,generabilium, naturalium, seruans singula pro conditione sormarum in compositis. Siquidem a motu proprio peruerteretur, deficerent illa omnia Porro ab hac natura coeli Circumlatili, procedit natura multiformis, &multi mobilis inferior, cuius motuum inter se contrarietas, est caula generationis, corruptionisque.
Quod mundus intellectualis infuit caelesti, coele- Iis autem sub rari, quo modo Cap.e I II.
NAtura mundi spiritalis,imponit ordine,
corporeae perpetuo circi imlatae in euitas orbes seruant succedaneam alterationem inferiorum per influentiam latentem ae uerbo Dei, &consequenter generationem : corrupintionemq;. Atque ita motibus iugiter succedentibus,illinuntur genita eoloribus spiritalibus, in singulis speciebus,& indiuiduis ad pet siste.
dum suo tempore, similariaque uniendum. Natura enimuero testis mouet corpora inserioris mundi composita, elemetariaq; α generabilia, ae sensibilia, a concavo ad centrii, pecellentias supernas,spiritales, ac pendentes ab intellectu primate, perpetuasque, sed & viti uia te a Deo per uerbum, eis inlita. Ideo autem liqsubstantiae sunt simplices,excellae, constante que existentes, quoniam causa illarum est fit ma , ut pote immediata verbo Dei, undet etia
sunt inalterabilest. Alioqnin minime serent 4 uales, ac iectae. Cum intellectus namque stin essentia perfectus, oportet etiam Opus eius esse absolutum , quando ipse iob id quod est proximus verbo Dei. Ex consequenti assidua quoq; ac infinitam uirtutis summit immissi nen , non indiget alio coagente. Influxus alit vi praedictum in alias subcausas ad amanda Deum est finitus, ne recipiendo turbentur. Interque istas, quamuis substantiae corporales generabilesq; valde deficiant in illius suste-ptione, tamen ipse intellectus iuuat huiusmodi caiisas infimas, sicut patet in aquis ex quibus, oportuno tempore gignitur magis unum animal, quam aliud.
Quod solus Deus est tor uerus animae rationalis. Cap. IIII. NAtura qualis plantarum,brutorum, mLneraliumque, est opus animae rationa .
ais, dissimiliter factum ab ea, qua ipsa sit opus
intellectus agentis factum ab eodem .Quoniaintellectus non agit vere huiusmodi animam. Siquidem omne agens uere producit elementum rei, substantiam,subiectam serinae,& viam servatricem elementi.Intellectus autem non agit elementum, neque sermam animae. Quare intellectus no est agens vere animam,
quamuis sit medium inter agens ipsius primuin, c sit agens ultimum quod est proximu.
Primum autem est Deus,qua est agens uerum.
Siquidem agit essentiam, cum ipse si essentia vera. Atque impossibile est, quod aliquid producatur ab aliquo sine illo. Quod tres sol illuminationis animae gradus,
Vin omne lumen propaget alterum, palmum quidem est persectius postremo. Medium est particeps uti iusq; extremi .Porro conuenit etiam lumini, quod propagatum est infitiamque intellectui secundo, habere tres fradiis, uidelicet supremuin, proximum vero,quod vere appellatur lumen absolutum. mundus lumineus.Gradum quoq; alterum infimum,itemq; alium medium. Iccirco etiam cum ex animabus quaedam hauriat lumen gradus lii premi, spiritus eius accedit ad illius perfectione, adsimilaturq; spiritibus daemonicis. Attingitq; consideratu veritates, speculans ndiuinitate creatoris . operatio etenim ab hoc intellectu,rationis uerae,actioni'; probς prouenit ex coniunctione eius cum intellectit puto, absolutoq; qui existit proximus uerbo perfectissimo avioris supremi omnium persectione,ac puritate,opus proximum.Siquide persectioni ipsi, est etiam pei sectum. Huiusmodi
564쪽
autem verbum continet ipsum intellectum primatem nobilem , nequaquam tibi cognominem,sime uni vocum. Animabus vero in gradu insitio constitutis, distantibusque ab intellectu primate,contingit ignorantia, error, o bliuio, incertitudo, exotbitatio,atque corrupi o Mediae autem animae participarunt utrunque extremum, illudque magis, ad quod magis declinarunt. Sic quoque se habent anima sensitiva, vegetatrix : ac mineraria. Harum secundum trifariam9 unaquaeque species: gra duum ditarentiam. Iuod intellectus en simulacrum Dei, ant- au tem est simulacrum intellectas, tamquam verbum expressum eius. p. VI.
CVm simplicitas compositioque substan
tiarum existat maior, minor ve, pro ratione distantiae,propinquitatis ue,ad uerbum di-Minum. Ex consequenti quodlibet creatum,
prius est, verius in simplicitate spiritali, absoluta, ut pote propinquius illi, quod autem est distantius, existit minoris simplicitatis, pr pinquiori' .ad corporalitatem ineritam. Sic luminis influxus quoque inexistit cunctis,pro capacitate singulorum: iuxta gradus praescriptos, unde quod est capacius, eli propinquius, ut recipiens primum e sit proximum propter
dignitatem elIentiq.mediumque inter Deum,
A caetera entia a se producta, quod recipit imiluxum vitae ab ipso. Receptumque alteri sui existe mi. De in infundit quo est persectius eum, quoniam existit prius illo persectius, ita quia extat imitamen primum Dei: per quod gradus eius osteditur.Ita etiam intellectus do center influit animae, quoniam ipsa est eius simulacrum factum, sicut verbum explesium. Operatio quoque uniuersa animae proli it in alia super adiuta ab intellectu uniuersali, qui se habet ad iplam animam, sicut ignis ad calia ditatem ab eo Ortam. Alteramque in alio susceptam, quam intellectus producit attamen, abiq; cuiuidam potentiae suae ex traductione,
uod anima rationalis producit sensualem, quodque indiget ea, o quo modo , ac quod illi unituri cap. VII. ANima intellectualis existens in hoc minori mundo, intelligit per cogitatione. quoniam intellectus eius derivatus a primo, cleficit: extatque materialis, idest pote iritalis. Atque intellectus quidem, perficit animam rarionalem, cum eam producat. Sicut paterialium.Talis autem antina,perficit animam sensualem, quoniam producit eam' qua uice vela sal quoque indiget, quando anima rationalis excitatui a sensiciua , ad speculandum principia. Sine qua minime diligeretur ad aliquod
illorum, neque item formaretur specie quapiam rerum, neque ex consequio foret aptaiuscipere uniuersalia ab intellecta agente primo.Quod autem anima rationalis v matur senstiuae, hinc patet, quoniam alioquin non ac sentiretur affectibus , delit ijsque naturalibus: neque appeteret victoriam, dominiumque, non indigeret discliplina erudi toria,& nequaquam affectaret gloriam, non oblectaretur, harmonia. corporalique pulchritudine.Haud etiam foret prona in naturam humanitati , neque conciperet speciem eleuationis, gat diumque euationis. Minime prosequeretur commoda corporis, ut salutem,indolentia que, et lotam haberet rationalitatem. Hae . quidem operationes illi contingunt,ex communione cum anima sensitiva, quae tamen est I utior, a celeuatior supra qualitates natura
es scilicet visibiles, gustabiles tactiles ;, & reliquae sensibiles.Quibus profecto si non uniretur, nequanquam samescens appeteret saturitate in, nec laborans quietem, neque aegrotans sanitatem, nec concupiscens coitum, & paria caetera. Rurius anima rationalis absque sensitiua solet proculdubio, adsimilis substantiis spiritalibus quae certe non cognoscunt,praedictarum ullam qualitatum. Expertuim eminuero est. hominem sentire illas qualit aes, ac explorare, sicut vice versa anima rationalis non cos
gnoscit uere statum substantiariun illarum, delitiasque intellectuales spirituum,msi ratione exemplari atque cogitatu imaginario, ad tetriani diligendam.
De intellectu agente, qua is, O quo modo se habet ad possibrum. Cap. VIII. INtellectus agens influit animae rationalla.
Siquidem existit lumen eius,quod uniuerso naudo expans um,diligit alia entia, seruatq; Omnia, quae per sinceritatem accedunt ad eius essentiam. Per immundiciain autem , receducab eadent .Quandoquidem intellectus primus post mentem principem , una cum Intellectu materiali qui est substantia nostra,influit mundo. Siquidem illius agentis,essentia est supra naturam illius possibilis. Atque intellectus agens,amat possibilem seu naturalem, ut prae ceptor discipuluin, aut pater unigenitum: aut veluti mas foeminam. Quoniam nullum aliudens est aptum sit scipere actionem eius per se ctam, nisi intellectus materialis , qua propter intellectus materialis, qua propter intellectus primus iuuando, vergit penitus ad eum , quo seruat tanqiram opus proprium supra alias
565쪽
substantias, quae sigillarim admittunt in fluxu
eius agentis, secundum puritatem, impurit temque essentiae propriar, nec persectum. Anima autem rationalis quae est intellectus seeundus ab agente, idest possibilis, non est ex harum numero. Iccirco quoq; intellectus prior unitus illam, seruat, regit, illustratque. Debuellectu p .quo modo unitur anima senseratiua , ac inteliinui agenti. cap. XI.
INtellectus secundus ab agente qui est pos.
sibilis, minime ualet. ex se depurare sormas naturales: easque reducere in essentiam suam rationemque uniuersalem, absque excitatione animae sensualis quae est nobilior qualitatibus corporeis, qua liquidem intellectus secundus praedictus amanter complectitur, euasit imaginativus: ac pronus in eam seruat. Quapropter etia anima sensitiva hominis visce versa appetit subiugi intellectui materiali, illoque indui.Siquidem nihil posteritatis existentiaeque constantis adsequitur, nisi per in
fluentiam illuminationemque ab eo recepIa,
sed habet per illum , ad miniculum fulciendi
permanentiam suae essenti . Intellectus igitur
possibilis,& anima senstiua hominis se se mutuo propter utriusque indigentiam diligunt.
simulque unione substantiali coniunguntur. qua perficitur existentia hominis,& gradus constituitur. Ita quoque se habent, intellectus agens,& anima rationalis se se inuicem optantes pro ratione,qua Uniuntur,ac fiunt substa
Liuod forma corporis duplex, quodque intelle ctus agens regit possibilem, possibilis autem
BRobatum est ante hac, quod se a corpotis est bimoda qu tam videlicet, existens per se, quaedam corporis inherens, ut forma artificiaria,item vegetativa,& quaelibet alia accidentaria, verbi gratia albedo, nigredo, quae non subsistit,sed materiae inextitit, atq; huius generis quaedam species permanet actu in sotmis omnibus intellecticis, quales radit luminis, qui inherentes corpori illuminato, per stunt in anima agetis, quod cum ita sit anima
igitur sensualis si bruti sit manet in ipso cocpore vivido,& si hominis,prius quide perm
net in corpore vivido,pol ea vero et in age te , quapropter cum morte corpus defecerit.
anima quoq; vegetatrix sensualisque eessabit, terseuerabit autem intellectus possibilis, qui illi adsuit, seruatus ab agente,qui dein intellectus agens seruatus a Deo seuius verbo est pro
ximus cosistet . quapropter intellectus agens amat,regitq; possibile, possibilis aut animam sensitivam,ut pater filium: & doctor diseip tum, Se ad id uterque indiget recepto influxa
a luce,& vita aeterna. ac sii perna. Porro intellectus agens perficit animam rationalem quo niam produxit illam, anima autem rationalis perficit sim alem, quatenus perducit eam ad absolutionem, vice versa excitatur ab ea ad scientiam,sens bilium promoueturque ad sapientiam intelligibilium,pro modo recipiemdi ab intellectu agente, ac pii mario . Idcirco cum anima reueria ad essentiam suam perspexerit intellectum agentem, eius operationes sunt illi conuenientes, neque tamen omneS,
siquidem humanae actiones non nisi propriae: probaeque intellectui agenti adscribuntur reliquae uero ignobiles ac improbae in animam sensitivam reseruntur,ut pote ipsi accidentes, non intellectrici. Luod intellectus agens estproximus Deo in teli Gique possum, quod Deus continet in se uerbum , item quo modo Deus intelliguar. Cap. XI. IN telle aus agens nobilitat animam rati
nate. si quidem cum producat eam,nunquam etiam separatur ab eadem, ut pote immediatus illi: sicut uerbo diuino inter, quod& ipsum si solet medium deficeret ob distantiam a uerbo illo,neque existeret satis persoctum d continendas in essentia cuctas 1 cientias, siquidem si contingeret intercidere me. dium unum eadem ratione , ex consequenti contingeret, quoque intercidere media plura,quod si soret lume dignitasque intellectus, agentis diminueretur, augereturque crassitudo, quale est impossibile, cum si nobilissimus omnium substantiarum creatarum . Essentia porro diuina nunquam separatur ullatenus a verbo concepto, sed enim est ens ipsum, quoniam continet omnem taentiam. Anima r rionalis autem,est aliquo modo intellectus
gens,conuenitque illi cum sit ab eo producta. Neque item separatur ab eodem quoniam est illi proxima omitaturque ipsum intellectum agentem, illiusque sorinam respicit,ut subgradus intellectualis, hic autem intellectus materialis est valde honorabilis r quoniam est sim .plex ac spiritalis, quo attamen intellectus ages lecundarius a mente primaria, ut praedictum,
est simplicior,continetque eum, atque exercet in eodem mirandas Operationes ope menistis siue intellectus principis. Qui cito etia in telligitur ab intellectu possibili perspicientemudum sensibile m,ac praesertim eius gradum optimum,huiusque motum perpetuum, sim plicem
566쪽
plicem tum occultum: tu manifestum ab ipso intellectu primario prouenientem. Siquidem cum homo explorauerit entia muniti inferioris, speculatus aerem. plantas, animalia, & teliqua , ascenderitque ad mundum supernum verum, introspiciens spiritus inexistentes, i tellectruos, perpetuos, uita Optima, puraque tales resertos, ac graduq; suo omnes conte tos, atq; seruore etiam ardoreq; propter illuminationem a luce primaria: maxime autem in eo intellectum nobiliorem,superioremque alijs, atque administrantem sapientiae suae, virtutis induae ab autore mundi utriusq;, inenarrabilis, intellectus in quam possibilis contemplatione attingit Principem horum omnium.
unod νniuersus mundus est perfectus, ct cons quenti qualis sit eius autor primus. p. XII. Mundus uniuersus continet omnia, neq; aliquid superius addet quicquam, siquidem eli summe persectus. Tale ens autem no admittit additionem in primis.Etenim additamentum si quod fieret mundo uniuerso esset
ens naturale,aut non. Non autem ens natura
le, natura siquidem existit uniuersitas mundi. Quo modo autem potest iam prius contentu addijci continenti item cum omne cades subposibilitatem naturae, cadat etiam lub acti uuale agentis alicuius, neq; aut in mundo uniuerso quodda aliud agit sine primo aut ore cieanis te intellectum agetem . sequitur ut quodlibet possibile sit a Deo essectibile.Quapropter huiusmodi additamenium, aut est necellarium mundo,aut non. Et siquidem sit necessarium, illo autem careat mundus is erit desectus. At . agens sapiens, no facit opus desectum.Quod si additamentum non sit ne cellarium: si apponatur, igitur erit se ictuum.Autori primo autem non est adscribenda supei qua actio, neq; deficiens potentia. Rrursus huius inodi addit mentum,aut est pars mundi: aut non.Si nanq; existit pars mundi, no est extra mundu, an .n. firmata est demonstratio, quod nihil est extra multu,quodq; oia sunt in eo colenta. Quod si illud si extra mundu,aut est creatu,aut increatum & siquidem existat creatum iam quoque existit pars mundi. Ex consequio igitur non extrarium. Si vero sit increatii, cotinget, quod qua ratione illud est increatum. Quod uniuersus mundus pollet absque creatione existere.
Quod si ad primam diuisionem dicat,illud additametum esse non ens naturale, quo modo id contingite cum non ens naturale non sit
possibile,quando quidem omne aliud possibile, est ens tale.Et videmus totum et Ie no a nullo agente. Propterea,quod aliquid est prius illo. Et enim si contingeret aliquid produci a
nullo agente, etiam tanto magis contingeret uniuersum mudum exiliete a nullo. Iam vero
sublatum est, quod aliquid postita nullo produci . Siquidem existetia cuiuslibet producti, est ab alio. Quapropter colligimus impossibile te . quod mundus uniuersus additamenium suscipiat. Neq; est imaginabile aliquam substantiam existere qna intellectus princeps
non contineat. lam autem antea probauimus,
quod autor primus est sapiens, ac potens, is autem non prohibetur producere aliquid . Siquide cum sit sapiens, repellit inscitiam. Quust potens, lassitudinem no patitur, cum etiamst liberalis . inuidia,auaricla ve non retinetur.
Unde nihil omnino impedimenti obitat,quo minus producat, quicquid produci contingit boni, quod tamen libeat. Neque adhuc enim longitudo temporis turbat, neque dispositio quaepiam alia, ad id deest uua est verbum conceptum fere mens diuina. p. XIII. AVtor primarius uniuersi mundi creauit ipsum , nequaquam ultra praescriptum
sapientiae mentis: bonitatemq; , ac potestate
suam , ut qui continet in essentia subitantias partiarias eius, perficitq; ac eisdem influit. Si a quidem existit infinitus simplicitate sua.Neq; in secaret potentia, quamuis influxus eius in animam sit finitus.Nec enim quicquam susci piens ab eo influentiam, est imitamen par eius ii instantiae, comparatu ad verbum creas, quod est vitum cum, productumq; absolutu, ac prae
ceptum illius bonita'; , & voluntas,quod ite produxit omnia, crassa, sesibilia,& omnia subtilia intelligibilia . Quodlibet enim quod sit imaginabile formari ab intellectu principe, est etiam productum ab eo. Neq; vero p raeceptum huiusmodi intellectus principis conceptum eli terminatum, nec alterationi,variationiq; idoneum. Sedenim omnes ei lentias su existentes substantia suaseruat. Atque harum alias ab intellectu medio, a se tamen expressas secundum imitationem ad ipsum. Non etiam utitur imaginatione, nec cogitatione tale verbum. Hoc enim non competit autori ipsi primari .Quaproprer etiam verbo eius nil mi
conuenit, aequalia siquidem viri alteri, sunt qualia inter te, ut lineae egrellae a centro ad ciccuserentiam. alioquin aequalia forent inaequa lia. Quapropter cum rerum etiam quaeda sint compositae, ut sensibiles nactae qualitates, ve bi gratia colores, sonos, odores, sapores,tachi leique, tam corpora superiora, ut coelestia, tu inferiora, ut terrestria verbi gratia plantae, &btuta, ac homines.Quorum quodlibet totum est maius sua parte. Moueturque,& quorum
567쪽
Moueturque,&quorum aliquis motus o P li, non habet contrarium, alius autem , ut es mentorum, habet contrarium, liquido unus impedit alterum .Er anima rationalis quidem
est substantia mobilis motu spiritali illitaque
coloribus spiritualibus,quos ei immittit intellectus supernus , ipsa autem dein trasvit tit reliquis entibus subterioribus a se expres-ss,coni prensisque per cogitationem .Essentia autem veri proaucti, ab astracta ab omnibus aliis,' uod intellectus ipse princeps teliatur, Si nanque conueniret in aliquo speciei crestae expleti eque , illi etiam conueniret autori pie mensque princeps, qui est consubstantia eius,nec enim est aliud quid ab eo, id autem non est. Quod si uelis manifestius, specta antie qua piam altera ellentia, adiungatur sistere posui,an ut quaepiam altera essentia,adiungatur ascendatque limilis in substantia ad eum, & quoniam id non contingit, ablataque sunt
cib eo circumpendentia, non poteris comparare, coniungere ve essentiam illius cum alia, quae uere reserat eam.Siquidem omnes esse
tiae se at et creataeque , ab intellectu diuino sunt posteriores illo, ab illisq; omnibus is est abstractus, Produxitque mentem sui prima rimi imposuitq; illi ciuaslibetentuitates subratione qua ipsi conficierantur. A qua oriuntur omnes sol mae differentes,scut entia ab eL sentia:& sormantur creaturae: terminanturq;nat urae,ut species progenerantur.Quare cum omnis essentia comparata alteri sit aut superint priorque, aut inferior posteriorq;, itemque aut abstractior aut concretior illa, non fit autem aliqua essentia prior, superior ue aut abstraci ior autore primo, sequitur,quod idem non habeat rem aliquam exteriorem,quae possit eum pariter representare,siquidem insertores siue hae infimae siue illae superiores,non attingunt praedictam mentem eius, sub ea ratione,qua ipse sevit perficitque illam. Qualis sit orbis si premus. cap. XIIII. MVndus diuinus est absolutissimus om.
nuim,quoniam habet numem copiosum plostuensque in inferiorem, continetque in s. ipi o omnes substantias perpetuas nunquam desituras: nullatenusque perituras, ut pote intelligentias, animasque omnes. Atque existit immotus in summa pulchritudine, &minans aliis rebus . Non indiget motu exterius , quicquam afferente, siquidem cuncta amplectitur, neque potest aliunde pati. Nec enim extat, agens a quo pei sectionem additamentumq; suscipiat. Existit item purus,quoniam non habet partem, quae non intelligat, de ea quam habet intelligit ex se non per Co
ploratione. Quandoquidem principatus eiurivi caeterae dignit,tes,in ternus,ut essentialis,
non temporariuς,uraecidentarius Tempota rium,siquidem non existit aeternum . Tu vero
speeulaturus mundum illum honorabilem, eiusque substantias nobiles, contemplatione
dirige,sequutus ipsam nec inprilius pradibus subsiste, sed perge adhuc relicto sensu, capies intellectum, siquidem sensi is solu noscit sin.
gularia,ut hunc equum, intellectus autem sciretiam uniuersalia, ut equum simpliciter, δc si aliam quamlibet speciem,neque tantum species sed etiam genera, Atque uniuersalia talia aut primo,aut raciocinio per sensuin excita
te hic intellectum: qui in orbe dein superno
contemplatur clare , quoniam eius essentam sunt aeternae, stabiles, semper praesentes, inerrantes , in alte tabiles, immutabiles omnino. deni intelligentes, de intellectae, nec dissentientes, amatae item;&amantes. Non enim inrellectus intelligit quin adsit amor, quod si
tres adsint, intellecturi intelligens,essentiaque intellecta, de amor consequens, oportet adde Τre motum, de quietem, motum autem quonia
intellectus intelligit curri motu, qui est non transgressio, sed persectio aptatioq; nec enim a statu pristino euertit. Vt amor enim vero co mitatur intelligentem, quoniam si intellectus illo sptili et ut fiet solitatius, flentiosusu; nihil comprendens. Siquidem oportet intellectam rem aptari intellectui per amorem. Quod uterq; mundus existit per Deum arent que illi struatur, quique sit ordo interim tellectum, principem, agentem, ac possibilem, quod etiam uerbum est duplex, videlicet conceptum, expressum. Cap. XV.
Nihil utriusque orbis existit absq; autore
primario neq; uniuersi entia subiiciuntur nisi ipsi, atque illi proptet dominationem, ,seruationemq;. intellectus vero possibilis est infimus aliorum intellectuum apud Deum, perque illum nos intelligimus entia. Ille autε non intelligit sine autore suo. Sed & non intelligit eum per spectrum representans, uersi per sui speculationem, intelligendo enim seipsum, intelligit consequenter autorem suu ,
quatenns vivit, non tamen quatenus est. Idcirco etiam intellectus ob istum essentiae gradu est perpetuus, seruens.siue ardens,humilis, traquillus, ac sortis, propterque assiduum iniit
xum ab autore primo maiestatemq; diuinit
iis eius se se illi submittit iugiter, a cuius d minatione si mundi declinarent, corrupere tui, siquide sunt ab ipso .Et quicquid eis inest, consistit per ipsum .Praecipue si subiectionem illi praestitetit, intellectus agens videlicet, ac coeli substantias intellectivas continentes, is G intellectus
568쪽
intellectus siquidem post diuinum primus inest animae rationali, animaq; illi coniungitur iuxta periodum, quibus coniunctus si unum emore, ac gaudio incomparabili. Quod si anima separetur ab intellectu isto, sequitur eam corruptio. Comungitur porro anima intellectui agenti, quoniam existit ab ipso, sic tu ipse intellectus agens a uel bo diuino, cui iunctus continue, perseuerat, quoque continue. Siquidem tale verbum non sormat immediate nisi intellectum, neque intellectus formatur nisia uerbo. Intellectus vero agens est proximus verbo diuino , quoniam non potest cogitari quicquam prius, intellectu agere propinquius ipsi vel bo. Qui etiam propter imitationemquadam autoris appellatur verbum abstrahens, ruoniam antina per eum potest abstrahendo e putare qualitates sensibiles.si vero inter autorem primum, intellectumq; agentem seret substantia quaepiam media, illa esset superior. nobiliorque, ac illustrior proc ut dubio intellectu ipso, cuius corratium suit probatum. Ideo quoque intellectus agens dicitur verbum creatum autoris primarii, quoniam speculandoiple autor semetipsum exsormat tale verbum,
contemplando autem creata minime nouat
aliquid ulterius. Essentne porro omnium creaturarum insunt substantiae autoris primi,quo niam n ci intelligitur aliquid piae ter ellentiam ipsius. Et si foret verbum creatum prius in te uilectu primario, ellet quoque persectius eode, lat quo modo id fiet' quado iam probauimus, quod intellectus primatius existens verbum primuin,creauit verbum extractum, solusque id egit. Dicitur,& enim vel bum quod da prius ordine, perseqius item, puriusque comparatu alterius inferioris. Et quo modo etiam continget,ut quodpiam verbum creatu sit persectius intellectu agente, cum enim tali intellectui in ellet desectus, qua ratione pollet sincere speculari autorem suum e in quem si sorte ignoret nihil aliud poterit discere. oniam omne intellectum pec ipsum intellectum principem intelligitur. Praeterea si vel bum creatum flaret persectilis intellectu agente, is non seret causa nec ellaria inter autorem primum,& creata,
quod est salium. Quare intellectus agens est persectior, ac prior Omnibus, sub creatis, impossibileque est imaginari quicquam aliud
creatum persectius. Inter intellectum siquidesecundu ab agete, qui est anima rationalis, ai toremq; primum, est medium imaginabile, intellectus videlicet, ipse agens. Quoniam intellectus ab eo secundus, est primum mobile admittendo, recipiendoqite. Idcirco etiam constitutus est medius inter intellectum agentem primum,& naturam ignobilem corporalemq; ac trimensilem, sed de tres potentias comple- .
xus, scilicet vigetatiuam, sensitiva, atq; in tela lectivam,& cum is intellectus lecudus specu
latur ens ipsum unum,quod contingit ex gratia primi , est unus, cum autem reuerius ad se, quatenus, est medius inter duos orbes, uidetiei plum, sequitur unum, mundusque inferior naturalis, corporeusque ipsum subsequitur. ivilogus praedictorum. Cap. X V I. I Am probatum est igitur,quod inter aut oraverum,& naturam sunt media plura, quo rum intellectus agens e si primum,& anima rationalis lecundi na, anima autem sensualis tettium At in intellectus primus post diuinu tu
gitur verbo eius umone inexcogitabili proximinus ei daem, Itaq; ambo sunt unum, neq; lamcunio ipsorum e si qualis intellectus primi ag ris ac lecundi postabilis , quoniam intellectus is secundus ab agente, quamuis secudum sub , stantiain sit ab intellectu illo primo, tamen est gradu longe in serior. Siquidem huius intellectus secundi gradus, est primus entis mobilis pendens ab intellectu pruno, cuius gradus est
quietis propter suam absolutionem, quae non indiget per lectione exteriore, ad quam . ob id sit mobilis. Immobile autem continet omnino mobile, omnesque illius partes, ct conti-inens est prius contento, superiusque dignita tς, ac sibi susticiens simplicitate substantiae, pro multiplicitate alterius. Namque semper aliquod movens existit exterius, animaque pro pter indigentiam est mobilis ad multiplicit tem,S: cum nobile quod da sit motum, quo sdam quiescens, verbum quod est intellectus agens, neq; existit mobiliter neq; quiesces, sed . ab vitoque abstrahitur. Iam quoq; probatum, quod inter creata, primarium est intellectus primus siue agens,lecundarium autem intellectus secundus qui dicitur anima rationalis, collocata a Deo, ut praefatum, in confinio v triusque mu ndi. Quod si quispiain quaerat. quina auror extitit intellectus primi agentisque t Respondemus Deum autorem uerum suille, qui creauit eum ante omnia alia, cuiq; inquieomnia, qui intellectus quoque agens cum septoximus ipsi Deo, dicetur verbum ipsius e . prei Euri cuius gradus, ut dictum, non est rei mobilis neque quiescentis, squidem motus, de quies non insunt nisi substantiis inscii ribus illo. Quia verbum expresium si causa proprie crea sitorum, Deus autem non est proprie causa eorumdem. cap. XVII.
V Erbu exorestum appellatur causia caus re, atq; hac suit opinio sapientu Babiloniae
569쪽
niae, quoniam ab eo producuntur entia , ipse etia intellectus ab eo secundus, id aut propter unionem verbi huius cum autore primo, a quo ipsum , & omnia alia existentia vere procreantur. Causa vero dicitur quae est effectrix cum expressione simili existentiae causati, quare si nihil fuisset aliud creatum, verbum tale non appellaretur caul Nullumq; ob id etiam aliud inserius dicitur tam decenter cau.SJa- quidem nihil cum expressione simili produci. tat sine ipso uerbo praedicto.Et quando etiam nihil recipit expressionem suae existentiae a seipso.Cum & enim existit haud .procedit ad expressionem suae existentiae. Nequaquam coli
nit,quod aliquid nuncupetur,uel ut causa sui, ut falsum est,quod aliquid prius,qua prius,sit posterius se ipio,& superans quatenus tale, sit
superatum. Contingit porro intellectum agentem qui est tale uerbum dici causam, quoniam est plenus seminibus.Si cateret non decentur nominaretur causa, imo existentia illius destineret , non enim contingit, quod quicquam pendeat ab altero extremo , & id non existat, alioquin continseret causam sere absque causam, ac viceveria causatum pariter sine causa. Quod si sit,entia forent inordinata.Quo dato, auferretur praeminentia praedomniumq; vi tutis absolutioris. Quare agens,& patiens administratumq; existerent aequaliter se habentia. Quae tamen elle inaequalia experimur,tum ratione actionis, passionisque in quibusdam, tu ratione medii unius, vel multiviij in aliis, vel nullius etiam in plerisque, qualia sunt entia abstractae potentiae persectq. are,ut dichia causa nominatur comparatu ad causatu.Quod si quispiam dicat cum causa, & causatum con ueniunt correlatione,differant autem substantia, quo modo igitur causa coniungitur causa tot Respondemus,quod inter causam, S causatum est quaedam coniunctio per radiatione quampiam,proportionem'; communem,sine qua impossibile eth unu elle causam alterius, ut aliquem est e patrem alterius filii. Quorum quamuis unus sit prior altero, tamen eorumeth quaedam coniunctio,& licet filiatio insit ii.
lio, paternitas autem ratri, non ideo tamen aufertur omnis inter illos communio,sicut autem de ijs patribus correlationis sic de reliqui S. Sic enim inter elementa quae sunt causa mixtorum,uerbi gratia mineralium, plantaru, animalium, ipsaq; mixta, est haec coniunctio.
Adhuc quoq; inter individuum unius speciei
de individuum alterius extat talis communio, ut contingit uni illorum alteratio,irasmutatioque,ab alio, collocatio item in regione pro tria,& ascensio, tum dignitate, tum situ unius apta aliud, ut elementi, verbi gratia aquae supra Ierram,aeris, lupra aquam,igius upra ae asrem. Quorum singulum in suo loco constitu tum quiescit, ac ut in animalibus, item velut capitis supra pedes,implantis quoq; , ut ramorum supra radices, praeterea animal est subli nuus planta, plata minerali, atq; ita inter unu,& alterum proportio.Si nanq; inter praedicta
minime foret communio nominata, impositabile esset unu eorum existere causam alterius. Ita quoq; coeli circumlati sunt causa, quod elementa inter se alterentur, transi nutentur, patianturq;. Quorum est coniunctio quaeda multimoda Conueniuntq; , tum quod sunt mobilia localiter,tum quod sunt,quata, termina in que.Et enim si non esset proportio inter illa, elementa no paterentur a coelis, quod fallum tamen est,cuni ex illis non genererur aliquid,
nisi per impressionem ab ipsis cadis, eorumq;
motibus. Sunt enim cςli causa formarum naturalium,hae autem compositorum generabiliu, quorum est talis communio. Praeterea mate via, & sorma quarum unius est motus cogit bilis, alterius uero quies, sunt ambae causa coapositionis coeli .inteiq; illas,& coelum est communio plurima,quia coelum cucunfertur, mina aut circunfert,quamuis ibi materia,& sorma sunt insensibiles, sicut etia hic. Adhuc auteanima uniuersalis habet proportionem ad huiusmodi materiam,& formatri, quarum utriusque est causa,& fit naior, qua particularis,quo niam illa utitur descriptione luminis spiritaqIis, haec autem corporalis, ut quae materiae im mergitur. V niuersalis anima item est causa moetus orbium, quietis autem polorum, sic quo que anima particularis est causa motionis oraganorum, quietis autem potentiarum.Rursus materia , de forma sub naturam cadunt, quatentu materia non potest existere sine sorma supposta, neq; pariter forma sine materia subiecta. Amplius intellectus ages,qui est uniuersalis, iam praedictus est, causa animae uniuersalis ,& sic habet manifestam communio nem cum anima. Siquidem qualia insunt indita semina intellectui agenti, talia quoq; ineximantaniniae rationali, nec enim anima agit, quin eius essentia suscipiat a formis intelle cius agentis, iterum etiam alia est communio huius intellectus,& animae praedusta,quod intellectus aliquid est particulare,& aliquid uniuersale,& similiter animae. Et sic etiam intellectus est unum idemque.Quod verbum expres
sum a potentia aut oris pruni, cuius voluntas,& praeceptum sapientia est idem,quod genituin eodem gradu essentiae. Atq; intellectus ages est cieatus ab autore primo, per huiusmodi
praeceptionem, uoluntatemque eius indifferetem Omnino. Neq; ex materia producto, neq; exemplo exteriore, sicut reliqua creat quare
570쪽
lumq; suum est communio aliquo modo,alio. quin line hac habitudine non contingeret sore unum causam alterius. Deus enim uero quoniam non habet huiusmodi proportionem ad creatura.impossibile est, quod sit proprie causa eius, sed tamen est autor,essectorq; rei emanantis ab eo.Neq; necessaria est inter agens,&actam talis comunio, nec enim intercedit passibilitatis conditio in agenter sed si qua coli sit, apparet in ipsa re emanante ab eo.Ite cauissa imprimit causato qualitatem sui simile alia quam , semperq; caulae, & causato commune quiddam inuenitur, scut caliditas,qualitas naturalis essentialitq; ignis, est communis ipsi aeri,& aquae lapidiq: calefactis ab eodem. At impossibile est, quod mundus existat ab auctore primo,ut caliditas ab igne. Siquidem haec est, velut anima ignis. ille aut nequaqua se se habet ad autorem.Suiscit etiam cu anima describatur exprimaturq; ab intellectu ipximo , uerbo diuino, quod est omnium creatoria autor, descriptio seu qualitas animae causatae prOc dit a simili in intellectu agente caula extilente. Amplius si Deus foret causa ipsarum creaturarum. eius scientia esset smilis,scientiae earu-dem .Quod est falsum. laenim notii est, quod Deus creauit entia absq; alio ente,exemploq; exteriore. Neq; extat in aliqua te ceti esti, uel elementaria eius similitudo quaepiam. Rntsus igitur Deus, ut dictum, sublimis,non est vere causa rei cuiusdam creatae, sed autor causae irsius,qu ς est opus illius.Nam ut praesitis usum. caret communione haic oportuna, ad ipsas
Quo modo intellectas est agens, est oris, item Deus , O quod est νηιtas,
ac numerus multiplex. OP. XVIII.
AVtor primarius costituit verbum, quod
est creatum primu , elle causam entium an illo procedentium. Atque hoc non est unuverum,siquidem non agit essentiam,& existe tiain creaturarum, qualis actio est supra pol statem eius, neq; tamen subit dualitate, paritatemve numerariam,sed permanet unum, re vere abstrahitur ab illis.Neq; enim est unum unitate principiaria numeri,quanquam numerus
etiam si eilentiae aliqirantu tu abi tractilis, quonia haec unitas ineli quoq; particularibus compore is omnibus,ac necellario, quibus eam quidem verbum ipsum dedit bimodam, nonnulla Iis unicam, sicut terrae aeri, soli, ac lunae,similibusq; reliquis. Quorum quodlibet est unicusingulare indivisibile in plura contermina specie, Vnde dicitur, quod omnis terra est unica serra, ct sic de caeteris.Quibusdam aute tribuit
plurificatam,& hane quoq; bigradam quapia.
ut ignis,stellae, indiuiduotuq; naturalium, exepli gratia mineralium, animaliumq;. Alteram
ut particularium latum conumeratorum, quorum dicitur unitas prima,lecunda,lertia,quartaq:,& h c sunt abstractilia a naturalibus,licet numerata. Dein venitur ad spiritalia multipliacata per creatione novatrice ira,& vivida, perueniendo usq; ad intellectum creatum,a uer do diuino , qui existit unus unitate cotentrice seminum iniitorum Multiplicatur aut per illa plura abstractiva, &productiva creaturarum. Creator aut verus inuentus supergredi numeros, abstractus a diuisbi litate creaturaria, nec multiplicatus per sermas insitas activas, vel exemplares.Quapropter est unus vilitate ditia Tente a naturali,numeraria, ac spi ii tali qualis eius unitas no apprenditur nis per abstracti nem,& negationem ab unitate expressa. Nam qui cogitat ipsum Deum esse unum, quia non existit duo, neq; tres, ignorat talem autorem
primari u . Siquidem ita is conimaginatur numerum expressum praenumerando eius una tatem nominatam,aqua,ut dictum,abstrahitur,
haee igitur est disserentia inter unitatem numeIariam, atq;vnitatem ueram creatori supremo
proportionatam.Quod si quispiam quetrat cur
intellectus est ita unus,& dominus aliaru creazurarum, respondebimus,quod autor eius ensvnum,uerum: simplex, continens ota tum c posita tum incomposita, pro ratione,uI noua Ior entitatis, singulorum, de multitudinis cunctorum, idem ellicit hunc intellectum, agentem,& quicquid inest ei. Numerii quoq;. Noenim tiumetus est principium rerum,ut put
uerunt aliqui. Siquidem unum est prius duobus,quae sunt numerus. Unum aut non existit numerus, metiturq; num e rum.Porro cum itast velut praedictum,anima rationalis quoque est numerus secundum imitationem, similitudinemque unitatis intellectus agentis, quo niam et lentiae primariae, ac supernae non sunt corporeae, neque auctiles, sed existunt spiritales absque terminatione mensili, alioquin
serent crassae solidaeque, ac superficiatae, qua les existe te sensu, licet salso cogitantur. Cuius
argumentum extat, quod rationes leminariae, ut plantarum,quae insunt humori, non eximit
apparentes, & visibiles, sed occultae, ac inuisibiles, quale etiam lato magis verbum, quod est intellectus agens, numerusq, eius ellentia lis.Neq; autem in praesentia accipimus num rum recensilem, qui extat euidens,sed naturalem qui est ellentia contenta ab alia, qualisq; unitas duaria mundi superni,inest intellectui rationiq; agenti absolutae, neq; imitatur quidet unitatem diuina, sed resultat numerus quid qui existit forma singulorum creatorum ab