Petri Pomponatii ... Opera. De naturalium effectuum admirandorum causis, seu de incantationibus liber. Item de fato Libero arbitrio Prædestinatione Providentia Dei, libri 5. In quibus difficillima capita & quæstiones theologicæ & philosophicæ ex sana

511쪽

uersationem.quare dicitur re in Rubria ita, eos qui omnia fato fieri dicunt, o/mnem humanae viis aditonem auferre. Alexander itam primo suam proponit intentionem dicens qui facultatem hac id est,Liberum arbitrium destruiit, coinguntur,quantum ad eos attinet,uniueriam hominii uitam cofundere sc eueratere.Secundo quod proposuit, probat cedo ad multa inconuenientia dc improbabilia . primu est, quoniam tibi omnibus hominibus sic constaret, uidet licet omnia fato fieri, fortassis omnes homines laudarent uirtutes cu sinthois nestaeoc bonaemullus tamen eas pnbs queretur,quoniam uirtus est circa dissicile,quare cum labore acquiruntur. Verum unusquis* naturaliter fugit labo/rem & sequitur uoluptates, quae sunt . delectabiles secundum illatum quod isti magistri sic aliquos persuadentes ueluti suos discipulos non recte cos incro parent, quodcun* scelus perpetrasset:

quoniam ipsi discipuli a magistris siecocentibus se defenderent, quod alit resecere non potuissent. Teritur

512쪽

is Petri inponasii insertur, est,quonia obiurgationes,supplicia rationes, laus ec uituperium clegitimam nam in his bent causam sedete dedi: quandoquide aliter facere nO potuerunt. unde nev ipsi obiurgatio es et supplicia inierentes) suam non seru Lunt naturam patent ista, quoniam noobiurgates no inferimus supplicia ine vi abilibus, si taliter fuissent circumstantionati aliter secissent. Quare u luti ipii obiurgantes, re supplicia in ferentes si talia perpetrassent nollet ob

iurgari& supplic is affici:sic ec ipsi dolinquentes non debent obiurgari nem poenis affici. Hortationes quoin uanae re irritae essent: quandoquidem secti

dum quod causi superior disposuit fie

ri necesse sit.Non enim ab aliquoraccurrente quicquid sit impediri potest, laus

que ecuituperia penitus e medio totilunt: quoniam non laudamus nem uitituperamus alique nisi ex his quorum nos sumus domini.Ast per positionem ducimur non ducimur. Quartum,ec hoc non est uidere, meo aliquid ad ii

sonueniςns demonstratum', sed magisa ostendit

513쪽

dent L a . praede Ab L is ostendit ex rebus ipsis oc ex his quae inhumanis conuersationibus videmus, hoc Stoicoru placitu esse falsum. Est auatem hoc quoniam sane videmus nemii nem bonarum at* honestarum actiorinum, fato at* necessitati causam ascriis here,verum ipsos autores talium actio num dicimus esse causam, malos cotra

nium ad siti aesensione. Quare hoc pla- . citum sceleratis maximum erit patroci . nium. Quintum est, quod huiusmodi positio a diis ipsis omnem amovet prouidentiam. Sae enim uti prouidenatia esse potest,quae non unicuim secunad ni sui dignitatem impartitur ec tribu' i LAOecundum hoc placitum unicui que tubuit ea; quadam prς currente causa Nulla igitur secundum hoc prouid Elia remanei.Sextum est, quod deorum culms ex toto corrumpitur annihi

latur in his qui credunt deos esse colendos,sed a superis denegatum est, quod s colant, iniusticiaci uidetur esse in

514쪽

ipsis aIiquibus bona tribuunt 5c aliquobus mala dant ison ex demeritis. Septi mum quoniam hic sermo tollit &'diui

natoriam:quoniam per eam mala nouhis nunciata evitare non poterimus, si ad hoc fatu nos pia tequa nasceremur ini

Pelleret, bona autem nactata profectione diminuent, quoniam nihil ex no pr uiso nobis eueniet, quin sciebamus illa futura. unde ueluti 5c malum praevisum' minus nocet, sic bonum praeuisummi

nus delectat, ad quid igitur ista uaties nia sint utilia oc lisc deprimo.Quanta uero ad secundum,dico quod quamuis haec adducta per Alexandrum, quae se re omnia a Boctio ec a reliquis euosistoribus Aristoti commuisiter adduci se tent,uid latur magnam fidem secere,scit 00'ue uelle; q-a Stoicis a L,inatur, innia uidelicet fato fieri: tameris us exposita parte biderit ratioes Stoi corum,uoluerito essesquus iudex,so tactis non minores,nem debiliores. it Stoicorum rationes his rationibus qu rememorata sui.Unde mihi pro Stoici, ves praecipue uidetur esse ratioties, pruma qui-

515쪽

inaclidem, quoniam si Deum omnia esse causam ponam', omnes* alis eam sae per Deum reguntur, totum quod sunt ec operantur a Deo sunt ec operantur,dissicile est saluare, quomodo homo Dominus sitsuortim actuum, & ab

extrinseco non mouetur ad agendum quicquid agat.Nam quod causa secunda agat sine prima, S iterum quod sit

caula adaequata pro aliquo essictu, α non ponatur eius effectus, siti, impotentia ad utrumv,et tamE reducat se adactum, quomouocunt rationes Aristi in s.physicorum procedant: dissicil inquam,cii apud me ista saluarcsed ratio est, quoniam no uidetur uerisimile Deum aliquid ignorare, siue sit praesens sisue praeteritum siue futurum,sive uniuersale,siue particulare ponatur, siue materialcsiue sit ex immaterialibus:quandoquidem ipsum ponimus omnium esse causam,ips cognoscat non quoniam a rebus accipiat, sed quoniam derebus csictis ipse dat omnia qus habet, eius scientia sit longe cetitor omni alia scisenti quantumcunsa ipsa scientia esses

Mathe

516쪽

pqsse assignati pro in oratio M uerisimiliter possit pro ηltero assiur znari.Aristoteles quos itistitui illime

Q quoniam ab uno quo est hias nino pro nixe, unde uolens ni id Gendere distinguit de agesiste per matur m dc rationem, doceto quod sitiest agena peritaturam siue pMMotuum Frii non phecundum aliquam diuerstatemeristε initissem utili extrinsecoquat Huermi in Ginin a.α is inelidit Urascienteni silviueis d agens peruoliuntateni .pN ,ea si uori as mouet sine extrinseco; non igitur depelidetib alio: tiam sciuie habς t ad oserari, ita etiarii ad es atselsum esugitur & quod didit: inviς sorte dicitur, quod motus edetaDeoo causisuniuers B quae sunt ante ipsam talivam in latibus concuirentibusaa omiseriai um h c inferiorem re ueluti tauia elidet prima et

priori, uerum pro rarito dicitur actus uoluntatis noni m ab rinseco, quomin

517쪽

'Voniam non impellitur tanquam ab a,h FQ pq rticulari 'gente, sedhoc da tu, n minus habet quod incenditStoici ponunt uolun 'tem limitari iuchp im ibus, quod manifestum est exi mei prouidenti &ex peritia astrorum uaticinationibus non itam euaditur . A cultas sed forte dicitur illa superio ζ a a i clinare oc disi onere, uerum no iam itate nem cogere At istud non uideor iacere. primὀquidem, quoniam tum esse operari inferiorum a stipe. ixio usustanquam a causis primis

Misi a dc in linantia, cum talia ' Centia disponenua & inclinantia videis μ' -ςsse laquamcausae accidetales ec Ipsteriores c, Propterea si non c0gunc

6 unquid id tali. acti et iecudum qu a

Muersantur actioni stiperiorum dependea ni a superioribus uel non.Secunda uari mitis,igiture

518쪽

tur necessitatur uel non, uel . processus in infinitue uel opor et uoldaatem necessitari,nisi singam uoJunta ie humanam a superioribus noni depen Here, quod perridiculum est: quatio quidem omne agens praeter Deum est mouens, motum oc instrumetase,plusa me dependere a Deo quam serra cante,quae nonnaoiret nisi mota .quodes ulterius dicitur uoluntatein uolendo

HKedere aDeo, quonia ipsa habet este a Deo,no uero d moueat uelutiaraue

dicitur moueri a generante, non quoniam generans sit o moueat graue, quonia mouet per . uitatem otia huit a generant ec in propolito. certe net hoc satisti cursu iami anmm

ita omnia ineste eccqnseruari,& sita po. tentia dependet a Deo re apriniis cata' sismon sic autetii dependet graue aturante. Propterea cimi uolimias iet aut eam mouet acti seus asit noli Si non mouet , qu isodo igitur omne mouens secundum mouetur afrim

fi mpuet, priusmatura mouet Deus . Mol imas, aut lorica ut flavus : neo, 3 - sumu

519쪽

mul sunt ista, S uoluntas est posthribi Deo,ergo piis Deus mouet,ergo siemoueat habet ti6 it ex se. Uride Alex. iasi ludeturi Aedicere dc hoe de feodo,quare ec st haec ad tertiit. Caitam dicit Alexan. aufertur quod est iii. nybfs,siue Libertam arbi trium. Huic dia' cituit, quqd si sciniatur Libertim arbi, trium ueluti ipse Alexander sumpsit, sienullumest: quoinhulla causa secunda

potest mouere non mesa. quare cu Alexat der uelit uoluntates, ex se mouersi nullό extrinseco concurrente, hocpem nitus falsum estvieluti demonstratu est.

resie sumendo Uberum arbitrium, est tantuni secundum existimatioilem, ecsic ut i se biucit Stoicis. Alex. decepit

se alios. secundum tamen uel itatem,

horno habet Liberum arbitrium oc 'Ius somo: quoniahi ipse selus consutitat de agendis, armend6 ad am bis partes,quod item dij nem besti saci uat,bibent potestatem eugetidi indicteren ter iuranini partem, si agetis extrinsecs, limitauid ad Uerum nullum est

520쪽

agens tale, quod sic se habeat simplic, ter sed aliquando limitate ad unam, ali quando uero ad alteram secundum di Mersam dispositione. Quare nos exhoς decipimur existimantes quod in nosti potestate utram. partem eliger e,quinniam nem est in potestate alterius sim plicito sed quoniam uoluntate existente in eadem dispositione aliquandu uoluntas eligit unum. aliquando eligit alateru, secundu si adiuersi nodesuerit determinata, e istimat simpliciter hoc esse in potessite uoluntatis,cum tamen hoc minime sic sit.sunt em circunsiatiae diuersae quae nos latentisi enim eas uidetremus,profectὀ non sic enunciaremus.

cuius signum est quod quando hom

habet rationes contrarias aeque poten tes ad utramv partem, est ligatus nul que adhaeret,unde dicitur actus uoluntatis ille liber, non quod ab extrinseco non determinatur,li cnim tantum est

ipsius primi entis, quod est Deus: liber ille astus dici V c pMyti leper spetium ad actum inaniinatorum es itorum ψcine Ma cnim in 'mo e