Petri Pomponatii ... Opera. De naturalium effectuum admirandorum causis, seu de incantationibus liber. Item de fato Libero arbitrio Prædestinatione Providentia Dei, libri 5. In quibus difficillima capita & quæstiones theologicæ & philosophicæ ex sana

531쪽

tum, & ad primum ibi allat iiii quod si

hoc esset veru, omnesque homines sic essent persuasi, tanta est ueritatis uirtus e potestas, utSsi omnes homines Iair darent uirtutes tanquam bonas 5c honestas,prosequerentur tamen uoIupta res. quare faciliores sunt uirtutibus L.

psis quaecum labore& tristicia acquia rivatur: ad quod primo dicitur, ipli sic

argumetantes respodet apud ipsos. unde est quod multi ipsorum creaunt uirtutes longe esse minores ipsis uoluptatib. possunt* uirtutes ex se prosequi,

- nullo ad oppositum cogete: sunt enim ut dicunt domini sitorum actuum,oc ta: menne lectis uirtutibus uoluptates sequunt, niud enim certe uidetur esse inis creditibile, quandoquidem uolutas nomoueatur nisi ad bonum 5c magis moueatur ad magis bonu,et si dicatur,cuni

homo neglecta uirtute prosequi tur Uoluptatem: tunc uirtus non uidetur esse

sibi magis bonu, inmulti sentetia mea magis approbati uiri dicunt: uel esto quod uideatur uirtus sibi esse magis bonum , tamen uoluptatem prosequitur: quoniam

532쪽

-α4 Petri inportisti quoniam Sc utrunim potest ex se serre nullo alio uariato,ueluti quidam ath dicunt. uerum quodvis istorum dederis non uidetur conuenienter nem fissicieter dictum. quod enim pro secundo loco dicitur,uidcIicet,quod hoc appareat sibi magis bonum illoboc tamen hoc sugiat oc illud prosequat quod est minii apparens bonum,nihil aliud est dicere. nisi uoluntatem sugere, bbnuque b0num,& malum prosequi, qua malum quo nihil apud me absurdius uidem .uuodi omnes Philosophi reclamant. Nam Plato Aristoteles,Dionysius, Arcopagita oc omnes illud abhorrent, ecsi quis experimentum in seipsofeceriqui debit experimentnm esse in opposiatum ne* etia quod primo loco dicebat ualidum esse uidetur. Si enim Socrati, exempli gratia uirtus prius melior uid. ia est quam uoluptas. Nunc uer. sit cotrartu, scilicet quod uoluptas indeatur

melior ipsa uirtute,uel si no sit nunc i, lis collatio,siue comparatio,siue tatum aspicit ad uoluptatem, renon ad uirtu tem,quare bonitas uir tutis nunc Socratem

533쪽

iemnon mouet. unde igitur prouenit nae ista mut tio Nam & causam habe-ie debet, 4uae autor naturalis,aut uola taria si iiqluntaria idem stabitargumen

tum quod& est prius factum,uid licet quod uoluntas no triquetur nisi ad bo uium Si igitur prius Sqcrati uirtus est μι

si melior uoluptate' nunc autem non: quoniam uoluntas noluit ut sit uisa melior, .es noluit ambitus consid ars cla virtute quand0 igitur uoluntate appa- 'ebat uirtus melior 5 postea nqn appa si melio quoniam u0luta noluit lae in apparer noluit autetiar quoniarn

visum est sibi melius, quod uirtus non appareat melior ibi quam quodappis iuerit. Vnde illud igi est clius esse nolle sibi uirtutem. apparve meliqrem quam Helle sibi uirtuten Aiorem apparete, & ta uel eritimio e s i ' causis μψIuri ta ijs Mel standum est ad causam natu 'deni: qua posita uolunta mouetur iii uitabit iter. Oare uoluntas ab alio dea terminabitur, hisi quis dicat, uelut stis

534쪽

is , rore Ona imalum, qua malum est, quodum inopinabile uidetur. Unde ad illata uviconueniens dicendum est, argitinent in duobus peccare. Supponit enim pii mo, omnes credere omnia fato proue nire,quod tamen secadum positionem nedum salsum est, veru m est impossibile.Nam ex quo non omnes credunt,n que credunt omnia sato prouenire, ut manifestum est. Aduersarij enim sunt in oppositum 5c quicquid erit,de necesit. aate erit: quoniam ineuitabiliter erit,υ autem ineuitabile est, literesse non po: testrepugnat igitur position admitto . omnes homines credere omnia sataeuenire.Peccat ec secundo,quonia poanit quod credes omnia fato euenim re linquet uirtutem, qua adipiscitur ca lobore maximo,& uoluptatem .s ficiis ter acquiritur. Hoc em falsum est, & est oculis conspicere oppositum. Nam Ten Seneca,re omnes sere Stoici posv . runt omnia fato euenire,ne 3 eos latuit virtutem adipisci cum labore; ec ii l. ptatem siciliter ec iocunde: & tameis D

Psi ulmite prosequuti suasi di uoluptam

535쪽

m neglexerunt & detestati suere imo

dicant sic ara 'mentates:unde est ouod ipsorum multi qui tenent seipssis uiora esse dominos,oc assirmant uiro tutes esse prosequendas 5c uoluptates fugiendas: neglectis tamen uirtutibusi. innuptates sequuntur.& certe si quis criter eos torqueret, reserrent & ipsi i tum iri causam. Quare quasi coguntur

indeni quam Stoici reiponsionem dare,ad secudum iliatum, uidelicet quoa SDixi d.scipulos suos ad hanc opini i emdς fato persuasis de nullo quamaeui facinore scelera eis perpetii

ino iecundum De argue quis al, quem increpat de aliquo ab eo cόinmisto,an ideo illo acut illud noti sererit. uel ut i iidfictum non faciat secsidunt numerum, e c cesten , secudum ipses o lita dici potest, quoniam etiam Deus non poteti hoc facere ex Agatonis sententia, qua O. Eisitariim approbat Ari' noteles:uerum dice, ideo increpatur in

iis quoniam pro delicto poenam talem si et,ci ut uidentes talem increpatio

536쪽

ατ pririm προηρθnem a conlimilibus caueant. inare In exemplum aliis tale sit. Verum qitae 'ur cin omnes uidentes tale exemplum ab eiusmodi se caueant, an aliqui

oui, Q. Sc manifestum .i,quod non is

cines tale exemplum habentes malis actis se cauent, σcati diuersitatis cum tamen omnes idem exem

plum habeant, certe non potest ri hoc nisi in diuersitate homini hiam aliqui sic sunt astitas, aliquiser lici cum quaeritur de causa diuohs affectionis, certe n0' Videtur a.d iei ultimat, causam natu lei naue agente m reducamus, senatriin uolutatim hoc re argumenta pri Hai non fertur nisi in sqnum ubi qstemm quod tande opportet induti in causan

naturalemmiu in infimium procedym aut oportet dicere lioluntatem serem in malum qua malum, quod nop uidetu intestigibile. Unde es partem opp0si δέ to non minores angustiae circumsutticiam partem aflirmantesitum Quai cicitur Deum uniuersum regentem α

537쪽

HMnanteiri instituisse regula, quaeri que uariari, ne* praeteriri potest,ut scilicet ad quosdam mala perpetrantes fiat abiurgationes siue increpa lides et hoc fit tand inconuenienter sequens adiuta mala perpetrantes, quasi ueluti pirunitio fuerit θ tales increpationes tan*causae praecedentes ad aliquos qui talia uident uel audientes non commitisit talia male acta,licet non omnes sic faciant. Cur autem aliqui se abstinet aliqui uero non abstinent, ultimate reducitur

in Deum lc fatu sic ordinantia Qtiod si

Ulierius quaeratur, unde est,quod Deus sic uult aliquos ex tali increpatione ab sinere'aliquos non . alia non est cau/sa, nisi quoniam sic expostulant Dei na ora & uniuersi pulchritudo. Unde ui. demus multa a D as feri, Os nobis uia

demur esse extra rationem, iuxta illud:

uictrix causa Dijs placui sed uicta Ca- ioni. Pompeius quom cu aduersus patria dimicaret,iulit triumpha, cum pro patria uicta causa succubuit, sic D as placitum est, neo in aliam causam refer ri poxest.unde nequeo non admirari de

538쪽

ει immediatam in adi ionibus nostrisse uoluntatem, eum tamen uolutas heat causam, ut odietis potess esse m nifestum. quare*ad tertium cum in etebatur,viaelicet obiurgationes supplicia, hortationes,laus uituperium uia ron seruarent naturam dici tur,quod si ista intelligantur de commisti a quod euitare per nos ipsos potuimus a. i lex nobis facere, reuera nomina uaana suist, nihilis eis ex natura correspondet.Si tamen sic intellig/ntur,quod istorum quaedam sat ubiequ*tur,di quaedam antecedatisic re aera sunt & propsiam seruabunt natura nam fato ad scei ra perpetrata aliquado obiurgationes re aliquando supplicia sequatur,&ista eadem sunt cause praecedentes Sc ordi.

natae,ut aliqui talia non comittant,non autem omnes, sicut etiam negantes fotum dicunt . Vnde Diogenes Laertius in libro septimo de Vitis philosephora

in uita Zenonis Stoici reseri, csi uerboraret ipse Zeno famulum , qui surtum

commiserat es cum seru*s in diceret

539쪽

h lato suratum esse, sertur respondisse 2 eno:& fatale est me te uerberarequa re sicut peccata sivit satalia,sie 5c pcens idem p dieitur de hortatoribus: quoni am sicut fatale est illos sic operari, iatas te est & illos mediantibus illis hortationibus sic operati,sinela illis nihil operatur,de illis quom qui operatur sine hor. rationibus eodem mouo quo operatur sic fataliter operamur. cuml dicebatur de laude ec uituperio pariter dicitur. das intelligat laude & uituperium esse de his quorum nos sumus domini, uideliacet non impulsi ab extrinseco: sic sunt trana nomina,nihil quod sit inre,importantia, sed tantum secundum existim elonem aliquorum qui negant fatum. Si autem per laudem 5c uituperium,ir rei ligamus quaedam sequentia a stare Quaedam praecedentia agenda quae qua Cam prominentiam designare uidenatur uel oppressionem, sic uini ex parte rei ec fatalia sunt:uelutio res quas ipsi, scillaei laus& uituperium sequsituro antecedunt suntlatales. Cummulterio in dicebat inemo laudatus uel uitupe

540쪽

Petripomponat i ratus Gimpossibilibus aliter se habMre,dicitur,hoc non esie apud omnes uta rum sed solum apud aliquos.Apud Stoicos hoc ueritatem non continet. apud quos non est abusus uerborum iapud uerὀ alios est uerboru abusus,dicitur quod proprie iecundum ueram si gniticatione laudis Sc uituperii ista fidii attribuatur, nisi ubi sunt coiisultatio ocelectio et non concurrit aliquod extrinsecum particulare nobis cognitum. Exempli gratia, si quis motus per uiolentiam ab aliquo homine innocentem uerheraret uel interficeret, istum non uitum peramus: quoniam mahifestum apparetqu6d uiolentauit ipsum,& uoluntarie ipsum nori intersedit. 'Si quis autem consimiletii essectum fecerit, nullo tali particulari apparete uolutatio,imini Vitupetamus: quoniam existimatur se tantum fecisse,quanquam ex seno secerit. nem est possi bile quod ex se fecerit. Quod si dicatur istud uidetur esse iniustum ec contra rationem, cur namo cum uterin no potuit aliter facere,unustatum punitur alter uero non. huic pri