Petri Pomponatii ... Opera. De naturalium effectuum admirandorum causis, seu de incantationibus liber. Item de fato Libero arbitrio Prædestinatione Providentia Dei, libri 5. In quibus difficillima capita & quæstiones theologicæ & philosophicæ ex sana

651쪽

Uum prouidentiam destruat undelict possibilia simul videmur. Quo sit,si

Couidentiam ponas , fatum ponas, iberum arbitrium destruas:si uero Lia herum arbitrium ponis, Θc prouidenti, am oc fatum simul destruis. Uidetur laamen,Vr idem Boetius ait,unum quod* horum,si alteri non coniunxeris,csse in re. Impium enim & sacrilegum uid i itur,neῖare Dei prouidentia contra exa perimetum. Videtur, quod homo non sit suarum ele 'ionum dominus:quia v rumin diuisum uidetur esse concedena dum. Uerum cum haec duo coniunx ris, naturam utrius Q perfecte consos deraueris,quae tibi diuisa possibilia esse Persipexeris, incompossibilia & repit gnantia esse existimabis. Unde fit,ut diversi m0di dicedi in tuto qussito reperipnt. Et qua* tot dic tali reperiaturmulis ψ est,a maximas angustias no patiaturne pex toto satisfacere uiditur. Cu igitalia,qus di a sut,animaduerteret& ta stim retruidentia diuina 8c Liberii arbitrium humanu posse non simul stare, experietes in seipsis es e Liberum assisὸ

652쪽

trium, ipsum concesserunt, aediuinani prouidentiam negauerunt,& hii bipara uti sunt:horum nam p aliqui negauerunt esse diuinam prouidentiam: quo niam Deus nihil cit, veluti fuit Diag

ras Atheus dictus quasi sine Deo:cui Pacimus fuit Prothagoras,qui qu quani non negauerit deos esse, non tamen ac firmauit.dicebat enim multa esse, quae dant deos multa quae dant deos non esse, quia non ausus est deos affir. mar vel ipsos negare. Alij autem quaqua deos esse affirmauerint: eos tamen alia a seipsis curare uel gubernare negauerunt, existimantes eos qui talia cur*tellen stociosos uel incontinuo labore dc poena: quare inscelices esse. lnDelicitas autem no videtur d as ipsis posse cotingere, quandoquidem maxime beati ab omnipus concedentib. deos esse pisnantur Quorum caput fuit Epicurii atm princeps. copioli de his autem se

riis aCicerone pertr diat in his lib. 4s de fato' dic de deoru Nacet de Diuinatione coscripsit: qu re qui exquisitius de his intelligere desiderat, libros illos legat

653쪽

cientiam conc si erunt, ei es ni in no his esse Libertim a bitrium. Ver , quoniam,vid xiinbue prouident; rur' arbitrium in uicena pugnate videritur, ideo in alio diuinam pro uadociam ualuerunt in alio Liberiina arbitria, Non enim cadit per se oppositio,nisi iii eodem re secudum idem,veluti primo

sterioru Nonimo laechoratia' etur. Quia uolut pN uidenti, diuina ta ala tendere uis ad lunam inclusaue: dς corruptibili biis vero aequalia savidentiam se this mittere negauer φ'

inordinot',ince r

tate remota. . 'n est diuin improuid)ntiis i talim existim lex si ivi, demus enim de his proindentii am habret, uel th ux certam 5c instabi emino pririum , qtiqniam res es tersciretur,quain sit eius natura. Hoς autem

in intellinitae in sic enim impossibili

aciri possent, nec, sentia ακ'uarentur.si 'ς rodetur, quψd tua prouidentui

654쪽

iis uisita pi instabili S iii certa, hoc

pius itidetur esse poste,nili ua suae ordi'aiio

tas & pr uaricatipproceda; ς dcte '' ipsius rei non pote't sta e n ordinem recthe e: tunc eus ipse ab insipientian in exeu bitur miri alicuit gem illam recipex ''.q'nino tox ' oc estisibilla: perim mi' est, c si qui vellet astium docere Pii Jos phil. N igitur tali, inc0moda eam is, necessarium Dea absoluere a prouide-

655쪽

depaLI.' πλο praede tab.ILtia caduco ru. Amplius, Liberu arbitria auferetur ipsis hominib. quonia si Dous homine gubernat et regusa cis regulatu no moueatur, nisi secudsi regula dirigente, veluti serra no mouetur nisi s

cundu 4d mouetur 5c dirigitur a secanate.quid igitur erit, qd homini attribuat ta*Qu. Totis em erit dirigetis 5c gubernatis,quia ex toto aufertur sid est in no-. his siue Liberu arbitria: na quicqd erita scriptu suὸ attributu ipsis hoibus: aut totu erit diristis oc gubernatis, utpote in his qus fiui secudum eius pubernantis intelionem: aut totu erit Casu si eri praeter eiusdem gubernantis intelum: veluti contingit in Grammatica & inuriaquaq3 arte. Si em quid recte factu ex illud est artificis: si uero obliquu ica sua Ie oc praeter intentione est,ruenitψ aut

ex inaduertetia scribetis, aut deiectu instrumenti,aut ex aliquo alio impedimeto. Quare ut inserebat nihil erit in potestate hois. Imo ex positione sequitur uaniuersaliter, qd neque in homini b. ne in alio caduco possit aliqd contingere Prster intentii aut si potest,Deus in suo opere

656쪽

opere impedire potesst; quoniam p ris ter intentum gubernantis oc regulata' tis aliquod contingit aut nihil. dii nihil cum omnia ab eo gubernentur, ec secadum stram regulam Laoueantur nech a Iiam habetit regulam quam Dei: nihil ligitur erit praeter intentum abselute. Si luero aliquod euenit praeter Dei intenη ltum, hoc igitur erit ex aliquo impedi/ente Dei regulam. Sed horum si mali

beluidetur esse longe remotu a Deo.

Nam nihil absolute esse per intentu Measuale est contra comuniter opinate', fere contra sensum. Similiter etiam

quod Deus impediri possit,nedum ne phas est dicere,verum re cogitare. ue enim esset Dei potentia cum aliquid aduersiaretur ei, ipsal gubernaret os esse

reserta sua uolutas inuoluntarijs, o claram Beaditudinem. vlitam talia fuagiamus incommoda, neganda est Dei Prouidentia de caduci . qualia sunt mnia quae sublunaria sunt, ec ponendi est in aeternis, quae certa re immutabilia sunt.Hanc autem opinionem Chalcides in Platonicus, in Timaeu Platonis ser bens

657쪽

detur,ecesse Platonis in Timaeo sententia, cum distinguit de triplici prouid&tia Cicero quom in libro de Diuinati ne videtur esse huius diuinatio is.Quais re diuus Augustinus i n s. de Ciuitate Dei dicit Cicero dum vult facere libmiliberos,ficit sacrilems. Quida uo

ro alii partim ab hiis diicesitiunt, par

rim ueta conuenerunt cum his: a prios bus enim discesserunt cum taliter diutinam prouidentiam a caducis remouearunt. Si nam p ipsi corpora coelestia gihernant,oc eorum prouidentia habensi. cum experimetum 5c ratio testantur mmnia caduca transmutari,ad talium corporum transmutatione elementa eniniec mixta inanimata siue persecta gen rantur ec corrumpuntur secundum disi . positionem corporum collestium, it ea. apertum uidere. Plantae quot ecbestis eandem dispositionem patiutur, quaret inanima ta: homines quo diuersis cari videmus in quanto re quali,secun dum diuersitatem plagarum coeli, non Glum quantum ad corpus,uerum qua

658쪽

s; P tripompo . t m ad mores & etiam quo ad intelle diluam partem Quomodo igitur fieri

potest ut Deus horum caducorum curam non ger t:quandoquidem sit cauae si omnium istorum caducorii. Si enim corpora coelestia causant haec inseriora suis motibus, substatia autem 5c motus corporum coelestium a diis ipsis causantur: euidentissimu est,' eos haec caduca caulare. Non autem Deus aliter hora

caducorum causa esse potest,nisi intellisendo uolendo Sc prouidedo 1 quia L eus caduc0rum erouidentia in lailibiliter habebit. Verum cum uideatur inecessarium,Dei prouidetiam esse cer

tam oc firmam,oc quod nihiIeius uolim tali re ordinatidi aduersari possit, ipsis

autem caducis existentibus incertis ocimmutabilib. hoc prosecto maxima parit angustiam& dissicultatem. Quare uolentes utrumcp saluare, uidelicet re caducorum diuinam esse prouidenti' ipsam esse contingentia, & Liberum arbitrium esse in hominibus, imagina iti sunt caduca & corruptibilia dupliciscer considerati posse uno modo in uni. uersalia

659쪽

iiersali, alio modo'in particulari:si quide in uniuersale cossiderent,si cadui sub diuinam prouidentiam . nam Psecim-du istu mbdu caduca vel varia uilia sui: quandoquidem uniuersale aeternu sit,

abstrahatis a loco di a tempore: ipsum enim semper 5c υbim est. Quare uelitii secundum tale esse invariabile es cecipium necessanu θc ineuitabile est: unicie substaritia accidentia,casualia θc nocasualia,simplicia 5c composita. x quomodocutim se habent secudum tale cc se subiiciuntur diuinae prόuidentiae, Scineuitabilia sunt: Si uero consideretur secundum esse particulare, quo nia op/positas e dictiones unitier alibus hahent: ideo sic directe 5 pridunt sub diuina prouidentia: quare proprie est uere, nec, ab ipse Deo intelligatur. sic itam cum diuina prouidentia caα ducorum,stant oc eorum contingentia potestas Liberi arbitrij: diuitia eritin Prouidentia certa Ac impermutabilis

est, secunduri, illud quod primo & per

se respicit.Quantum ue. ὀ ad ea quae see dario de per accidens respicit; non

660쪽

33s DrlPomponis certa est ne 3 tamen cocedimus ipsam esse incertam, quonia incertitudo praeα supponit al iqua cognitione rei, qua determinati no sumus. Nullus em dice rei alique esse incertu de aliquo, de quo non cossiderat. Ast Deus de singularib. caducis nulla εrse cognitione habet P. cundu esse sirigulare:ua nem ea cognoscit,nem de ipsis yprie aeuidentia habet. Quare ex dictis manitestu, simodo ca Deiruidelia caducorustat eoru eotin gelia, di quomodo no stat:qmodo etia stat, δd in nobis est: ec Amodo non statiunde cu contradictio sit secundu idem, nulla uidetur oppositio. Hanc autem sententiam ut mihi uidetur,A1exander Themistius 5 Averrois attribuerat Aristoteli,5c hac ipsi insequuti sunt:& mihi uidetur, quod haec fuerit Aristotelis mens: Multi autem uiri moribus grauissimi doctrina evidentissimi, via hac non approbauerunt, immo ualde defectuosam esse dixerunt: quod enim sin/gularia per se non cadant sub Dei pr Uidentia S a Deo non cognoscatur,ir rationabile atin impium uideturarratio, nabile