Petri Pomponatii ... Opera. De naturalium effectuum admirandorum causis, seu de incantationibus liber. Item de fato Libero arbitrio Prædestinatione Providentia Dei, libri 5. In quibus difficillima capita & quæstiones theologicæ & philosophicæ ex sana

661쪽

n bissequi dent: quoniam si singularia a

Deo non cognoscerentur,nem singularium Deus euet causa. Non aliter enim

petis est causa alicuius . nisi quoniam

cognoscit 5c vult, ut etiam Peripatetici confessi sunt. Ueriam nihil causatum est,quod a Ueo non causetur: quandonquidem ipse Deus est omni si prima causa,nedum causa. Amplius, quoniam socundum illud Deus videtur cognoscere secundum quod causat: causat enim Deus maxime secudum esse indiuidua

iri quoniam operationes sunt suppostulerum. Npn enim sanatur homo, sea Calias, ut dicitur in primo Methaphysicy; quia Deus cognoscit Caliam secti

dum quod Calias. Praeterea sensus cognoscit singulare: quanto igitur magis intellectus diuinus. Absurdum enim uidetur, quod bestiae aliqua cognoscant, qus a Deo non cognoscuntur. Ad lissiquoniam in his dis iis uidetur esse repus maritia , re quod negare contendunqmaxime amrmant. Volunt enim Libe/rum arbitrium, oc ipsam cotingentiam 'on esse in uniuersali, sed latum in par-Oo a ticula

662쪽

14. Petri mnasticulari. Verum uniuersale non salua tur in esse reali, nisi secundum sua particularia. quomodo igitur erit in uniueras ali necessitas 5 ineuitabilitas, nisi neo cellarium sit 5c ineuitabile in ipsis parti cularibus. Aliter enim uniuersale secundum conditiones reales non dependoret a particulari. Impium esse uidetur,

quod Deus singularia non cognoscat, quoniam sic auferuntur prsinia & pc Dar,ONitiones, 5c deprecationes. Sisenim praemiabit uel aliquem punieis si cum non cognoscit. quomodo exaudiet preces Socratis,si eas no auditet Quare alii dixerunt Dei prouidentiam non tantum se extendere ad uniuersaliaree tum ad omnia particularia quscunque sint illa. Hij vero tripartiti sunt:nam alis sui volunt, quod cum hoc,quod Deus

sic omnium curam gerat, scilicet cadmcorum 8c non caducorum, uniuersalioum 5c singularium: tame in caducis est contingentia 5c in hominibus saluatur Liberum arbitrium In rebus enim irraationalibus est contingentia: quoniam

quanquam corpora coelestia de necessitate

663쪽

tite agunt,non tamen de necessitate caduca reciperent impressionem corporaccelestium. Potest enim impediments incidere aliunde, materia esse inob diens, stante etiam diuina prouidentia de humanis actibus. Propter hoc non aufertur libertas voluntatis: quoniam Deus vult oc prouidet sic homines agere. Unde quemadmodum praevisit, ita homo operatur. Voluit enim homines libere agere, ec sic homines operantur: quia stante libertate Voluntatis certissima oc ineuitabilis est Dei prouidentia. diem enim operabitur aliter homo, Φipse prsuisit& voluit: oc quoniam libere praevisit ipsum operari,&libere opturabituriverum quoniam sic dicere non videtur Dei prouidentia esse secudum vi timam certitudinem.Nam sic praeuiudere, sic cognoscere, est veluti in genere cognoscere, oc non in specie: scire enim quod Socrates est peccaturus vel non peccaturus, ec ignorare quam partem faciet,est perinde ac si quis sciret aliquem esse pisce & ignorare in qua specie piscis sit Asc autem cognitio est val

664쪽

delevis 5c satis obscura,qus etiam rudibus hominibus debetur. ideo ii praeter hoc quod dicunt Dei prouidentiam esse certam 8c infallibilem,quoniam prem Misit ut libere agat homines, oc alitercere quam faciat, possiim ponunt insti-Per, quod etiam Deus certus est de deis terminata parte conir a dissonis, quod qualiter hoc possit stare,non est facile videre.Sic enim, ut superi is dicebatur

res non cognosceretur secudum sui naturam,& cognitio cognitum no adarequarentur. Si nam in res in se incerta

sit, variabilis,qui igitur fieri potest ut certa invariabilis de ipsa re cognitio habeatur . coare subtilissime imagi/nati sunt quod de Socrate exempli gratia, peccaturo apud Deum duplex pori test haberi consideratio:vna quidem ut respicit fututum,& est in sua causa prorix ima, &sic Deus no plus cognoscit nisi quoniam potest peccare S non pe

fcare ex libera voluntate sibi a Deo attributa. Unde si secundit istam consideraαtione Oci cognitio esset certa de deter/minata par co tradictioisis, alitea Dei,

665쪽

r' ipsi, cognoscibilis. 8c hoc est impossibile, ut bene arguebatur, neque ut sic plus ista pars co tradictionis est cognosicibilis quam ut dieium est, videlicet quod hoc potesvlibere a Sotrate produci. Sicutiem de ipsb Socrate quatenus est animai,non potest plus cognosci Φquod est substantia animata sensinua,

quod si ultra hoc etiam cognosceretur esse rationalis,iam egrederemur cognitionem animalis qua animal est. Sic otin proposito, si Socrates cosideret qua peccaturus praeter hoc quod liber occontingenter posset peccare, cognosceretur determinate,& certe quod peccaret, siue peccaturus esset, tune aliter Deus aliquod cognosceret qua suaria tura exigeret: θcate nedum illa cogniatio esset certa immo ec falsa.Sed stando in tali consideratione, re lute& certe cognoscitur quantum est cognoscibile coanoscendo tantu quod potest peccare oc mere contingenter libere, uel uati resolutissime scitur aliquod esse antismal qua animal est, cognoscedo ipsum

esse

666쪽

1 1 petri Pomponat iei se animata substantia sensit ua e testet alio modo Socrates peccatur a De considerari, non quidem ut est talis etiarius in causa,veru veluti egressiis a sua

causa proxima Ac in actu: ec quonia ut hcnon habet rationem futuri immo prsi enus vel prs teriti,Detist sua aeternitate circuit oc cocinet omne tempus,id eo ut sic Deus est certo de determinata p rte contradietionis, di ut sic res est firmare ineuitabilis Qitoniam secundum iristam consideratione ha t ra reo ne pro sentis vel prςteriti, quae ut sic mutari nopossunt.Quare cum certitudine diuitas prouidenuae optime uidetur saluari c5tingentia e uoluntatis liscrtas: ut namque diuina prouidentia respicit suturiri certissima est. secudum quod conuenit futuro, quatus' exigit natura talis futuri:quoniam ut est futura res,est in cori tingentiare tali, nem plus potest sciri de ea nisi quo hiaco tingeter erit: quod si ui sic aliter sciretur. L iretur aliter quam a natura scit, quod est omnino impossibile Si uero costae restir res futura noqua sutura est hed ut erit extra suas cat

667쪽

- 'dent D .H. Predensati s 3 fas 5e ad actum reducta: sic oc Deus certissime scit 8c soldi ipse sua aeternitate circuit oc complectitur omne lepus. Quae aeter netas. ut dicit Boetius in quinto de Consolatione,tota simul est.non igitur repugnat Dei prouidentia 5c Liberum arbitrium. Unde prouidelia non aufert Liberum arbitrium, ne a Liberum arbitrium prouidentiam, oc iic prouidentia certissima et ineuitabilis est: ne 3 un aliter scitur res, quam sit natura rei sciabilis ne n unquam Dei cogi titio est alii bigua uel incerta uel impropria, si cuncta suis et determinatis ordinibus res rantur. unde nullus uere dicere posset, aliquem incerte inpotent a cognoscere Socratem, qua animal est , si ipsum cognosceret cile substantiam animatam sensititiam. Quod si talis incerta est in ordine ad hominem uel ad teliquas speciesmon tamen qua animal est. si enim qua animal est, esset cognitio incerta et .

in potentia, idem esset in potentia ad semetipsum quod est inintelligibile. quales Deus cogitostens futurum, qua futurum est in materia contingenti, tanta

668쪽

346 resti mpor ui futurum esse cotingenterocaiulla patri determinate cognoscat,ncm dicitur Deus incerte cognoscere futura: quando/quide hoc non exigit natura futuri qua futurv est, sicut cognosces Socrate qua animai,cognoscendo ipsum esse stib stati manimatam sensitivam , oc non ra. tionalemmon dicitur incertus de cognitione Socratis, qua animal est, nem diis

minutus nem in potentia. quod si aliter

Uognosceret, utpote quoa etiam esset ratiψnalis,non cognosceret qua animal

est. Certissima etiam est sua scientia defuturo, non qua futuru est,sed ut est uel

erit extra suas causas:quoniam sua deternitate continet 5c circuit omnem temuporis differentia. Hic autem modus diis cedi proculdVbio inlus est uerus,quem . no uri Christiani ponunt oc affirmant. Vςrum quanquam, ut nuperrime dixismus hic ibius verus ' ultas habe- t dissicul; tes,die quibus in subsequentibus uidebimus:υna tamen mihi uid tur esse super omnes alias quae in haec:

quoniam secundum dieia,Si apud lim consideretur futurum contingens, - qua

669쪽

dent Uυ. n. o Haedest.D. II. qua futurum contingens, tantum scitur absum contingeter futurum, neo ut sic determinate sit re potest aliqua pars cotradicitionis,quoniam egrederetur nais

juram futuri contingentis. Qtiare esse

contingens &non contingens, modo

dissicustas stat. Unde est ergo, quod se

cundum illam considerationem, no pQ test certi ficari de una parte contradictiqnis, se secundum aliam consideratione videlicet, ut erit extra sitas causas deto,es apud Deu certificatio. Certe non potest aliud dici,nisi quoniam in prima cosideratione non est determinatio ad Unam partem contradictionis:in secunda Mero, est determinatio ad aliam paratem. Qtiae ritur igitur a quo depedet schabet esse ista determinatio,an igitur a Socrate peccaturo,an ab ipso Deo Verisimiliter enim aliud excogitari no potest, siquidem detur quod illa determinatio est a Deo: tunc duo de necessita e sequuntur, primum qiridem, quoniam tunc Socrates nihil hi sua potestate hari. bet quod peccet,uel qVod non peccet. Nam libertas uoluntatis datur a Deo.

670쪽

r pom Dat em Deus quod Socrates posist here operari, determinatio percocessa est etiam a Deo. Tota igitur ista adito Deo dependet. nihil igitur est quod Socrati attribuatur.Secudum quod se tur, est, re sequitur'primo, quod Deus illa consi ieratione N antequam exeat effectius adasu est delerianatus de Parte contradictionis, quQniana deteraminatio totaliter est a Deo. Eatuum est enim dicere,quod aliquis dubitςt de aistiquo uel nescius sit, cuius totii esse deis

pendet ab teso, oc a nullo impediri pό,

test. Si uero detur quod determinatio de pedeat a Socrate & non a Deo, non minus 5c duo absurda uidentur sequi.

Primu quidem, quod aliquis scito a

Deo non depedeat.Hoc aut videtur impossibile. Sic enim Deus non esset prisma causa uniuersalis,aqua omnes caute dependent. Sequitur secundo Ac ex

primo, quod illa determinatio net Olemper ex determinatione a Deo coagnosci possit: omne na quod a Deo cognoscitur,ecnon esti pie Deus, ideo cognoscitur,quoniam Deus est causa illius