Petri Pomponatii ... Opera. De naturalium effectuum admirandorum causis, seu de incantationibus liber. Item de fato Libero arbitrio Prædestinatione Providentia Dei, libri 5. In quibus difficillima capita & quæstiones theologicæ & philosophicæ ex sana

781쪽

Finirentpora nsam si totalis actio uoluntatis esset ab ipso obiecto,iam, vestiti superitis dictacit, non saluaretur libertas involsitate. sed aut penitus libertas auferrietur. buttatum in ipse obiecto remaneret, quod talsum est:imo nisi principalis motio ita voluntate remaneret, & no in obsecto. t eo uere uoluntas diceretur liber se

magis ipsum obiecturit ' Quare pater ex his, quomodo haec tertia opinio contueniat differat cum primaec a pilina quia sic etiam conueniat re disserant conuenit etiam oc disserta secunda CG uenit quidem:quoniam ponitad a. o. nem uolitionis eisective esse ab ipsa linluntate. etsi non totaliter, partialiter tamen principaliter, quoniam alites non saluaretur ii bertas nipsa uolunta te,lieluti multoties dictum est. Usseri autem, quoniam secunda positio exchaedebat odiectum totaliter ab effrientias quod tamen ostensum est per istam ter tiam positionem stare non posse. tum

quoniam non uidetur ministerium inistellectus ad uolutatem aliquid esse uel facerritum quoniam uolitio non posses

782쪽

tpeciscari. Isti igitur iunt communi, modi dicendi in hac materia ecpr habiliores,quanquam di multi alij po, nantur, de quibus nunc non est nobis cura: quandoquidem meliora es utiliora intendimus colligere

Quoniam homo no semper dicit.

eulam non menties, quod uerum est edite non mentiens dicit quod sibi verum eta uidetur. Homo enim & ueri dic 'ociuitus loquitur secudum erifumationemsuam, vertim cum modo mine re modestia sic quod non pertina iter adhaereoae opinioni, re quod, si inestores ratioes suis audia simulet senis iam: quia et ego uirum iustu 'fi' 'nulatus in hac re dicam,quod mihi uidetur, non firmiter meis dictis auendosed ea dicta minendo, donec meliora his appareant. Novi enim

vires meas 5 qd nullus est homo, qui quando non decipiatur nisi diuitis 3 ilis

783쪽

- λει post in auxilio teneatur. Imo expertus summinrories nedum in aliis, verum oc inpi', quod dum credo in aliquo max me bene sentire,ec plusquam alst, inde remota oculorum caligine errorem meum cognoui:& ubi prius mihi maxime placebam, postea mihi maxime di/splicui, pudebat. me recorda i erro. ris. Quare faciliter oc in hoc possum decipi. Dicam tamen quod mihi apparet.

Nam etsi bene erit dictu.*mihi & p

hecis erit utile,de quo Deus laudetur si vero perperam erit dictum,al a cauebui ab hoc errore,& ubi siccognouero, me emendabo. Pertinacem nanach esse,ihἀ, humanum est. Cum unicui sit tui

pe, maxime in Philolopho turpissima est. Dico igitur, ut mihi uidetur, quod

quaquam isti modi sint maxime comitanes, c quasi omnes teneant unum isto Irum modorum uel priminia uel secun dum uel tertium:nullus tamen mihi

detur essec'nueniens, re quod malui est apud me, unusqui est intelligibi. iis, & maximesecundius & tertius intestigibiles uidentur, Prinius ita p itio

784쪽

qui ponit actionem esse in obiracto, A nullam inuoluntate, ueluti in priori capitulo dictum est,manifesti im nullo modo posse saluare libertate

me in uolsitate:uerum, ut diximus, aut penitus aufert omnem libertatori aut

ps m esse in obiecto de necessitate poani quod minimἐ fingi potest, cum ob/iectum naturaliteragat,&sit latum d te initiatum ad unum. Quod si fin atur, ueluti quidam fingunt, libertatem tonsisteie inuoluntate, ideo quoniam

Uranquam obiectum agat in ipsam ubiuntatem,est tamen in potestateuoluntaxis recipere uel non recipere actione obiecti. certe hicmultiplex est error: δ-niam se dicendo est dicere uolutatem non mere passive concurrere ad uoliationem ne' consistere in pati, sed uere active 5c principaliter consistere in agere,et conueniret cum tertia salte in hoc Deinde quomodo esset in potestate uotlantatis recipere actionem agentis o

lecti, re non recipere, si ipsa uoluntas caeca gnon cognoscens ponitur. Non

est enim apud me imaginabile, quod

785쪽

qui communiter ei uoluntati assignati. tur,si . suspendere actinniuelle

si ipsa nihil cognoscit: net intelligibile est,ut ex sumo. Cur est,quod aliquad suspendat,sic aliquando uelit, ec aliqua do nolit si nihil in ipsa imprimitur,ne

aliquam habeat operationem cognosciti iam. Unde sic dicere,mihi monstruna' super omnia monstra uidetur esse. SOcunda etiam opinio, quae uolens salii re ministerium intellei ius et obiecti ad ipsam tioluntatem, oc non mouendo iapiam uoluntateria, mihi , bonatist rum uirorum uenia di erim, uidetur esse perridicula. Dicit enim quὀdinem dat uolutatia quod honum est,et quod

non honu esst,quidue expediaquei non expediat. Nam si se habet ueluti consis larius ad regem, certe nescio quid inco sideratius o quid stultius, dici aut emcogitari possit. Piimo enim conlatati us agi in Regem.generat enim in men

e Regis sales propositiones, quales habet in mente sua ipse cςnsiliarius. Nisi rum sic generatet,pos unius d i re,dd- consuli

786쪽

Hulinius marmori. Verum secsidum hositionem obiectu nihil agit in i oluit ratem, aliquid generat. Secundo,

quidstultius dici potest quanis dicere intellἡdia cognoscenthiis oste idete u laxati ne* habenti bculas:nel sensum aliquem, re ab omni eocri tione peniatus absolutae c Secundum quod asserit positio. Est enim periri cae n Uesitos elidere colores ut de is i dicet,imo quod peius est lapidi: Auan.

do quide caecus,essi uisupii norieamen omni cognitiorie. Ast uoluntas ipsa ponitur a sic dicentibus uacua ab

ab aliiquibus audiui tib lentibus hac Alsitatem sustinere, balere non uidetur Dicunt enim ali ut, quod ipse inteis. eius,pro tanto dicitur uolutitati osian acie, non quoniam reuera aliquid deis msistrat, quandoquidem, ut prae ostensiana est. ipsa uoluntas nullam prorsus habet cognitionem: sed ideo dicitur Oastenderevoluntati, quoi iam uoluntas non potesimouere se ad uolendunt, nisi rationesinis.hoc est,hia a finem intena

787쪽

P lpomponat dat. Oportet enim agens per se εἰ maxime uoluntatem finem intendere. sint, autem a uoluntate intendi non potenilist sit praesens quare intellect y per o lectum intelle sta ab ipso facit sine uouiuntatis, in que inredi esse praesentem. quia di sic uolutas potest se mouere adactum uolitionis.Sedproh Deius im talis, quanta mihi uidetur esseignoraritia in hoc dicto.Nams finis intenditur ab agente aliquoi iam ille no est in actu. neo praesens agenti: si nam* esset prae sens oc in actu, non desideraretur amaplius, nem intendereturPduci.Dicitiuenim finis,quoniam finit & terminat a ctione re desiderium. habitibus GP

prssentibus in materia cessat motus,ut

dicitur primo de Generatioci Quare stquis desiderat exempli gratia) aurum

quod actu est,aurum reuera no est finis

desideriised auri possinio, uel uti notae

est. quare si dicitur uerum esse, quod Qtiis secundum radeesse, quod termipat desiderium nonnaabet esse in deside ni

788쪽

quod in uniuersalli saltem ab intelligenitia cognoscantur. Quare sufficit illam uersalis intelligentiae cognitio, secundum quam talia diriguntur, veluti in sagittatione sussicit quod Ψε sagittante cognoscatur,quanquam sagitta non

comoseat. Sed nute festassis dicitur secus esse inanimali bus quae mouentve ex se,ut dicitur octauo Physicorum,ec maxime in hominibus . qui proprie diaclitur se ducere'non duchec in rebus inanimatis quaeex se no movemur, is ab alio, ut s. Ph3scorum 8c de Geloci mundo dicitur. Unde non cognos.centia non habent, nee habere debent cognitionem suorum finium. Ast gnoscentia debet suos fines cognoscore. quare quod adductum est pro simili est ualde dissimile. Uerum hoc non videtur satisfacere , quonia qd finis co/gnoscatur,hoc est ratione di etionis sttie sit animatum illud quod mouetur adfine quod enim terminus ,aqueis

789쪽

tendit sigilla debeat cognosci, hoe est ratione Qirectionis. Nisi em sagitta per

cognitionem artem dirigentis diti. geretur a sagittante, temere moueretur sagitta, e etia nisi animal cognosceret terminum,et per talem cognitione dirigeretur, non magis ad unum quam ad

alterum terminum tenderet, modo aedirigere importat causam effectivam obiectum igitur effecti mouet uoluntatem,quod tamen poatio negati Am. plius cognitio sic dirigen3 uo luntatem uel necasitat uoluntate ad mouedum sicut diriges sagittam necessitat ipsam sagittam, nisialivde impediatur. Quod silic,quae igitur erit ibertas voluntatis profecto nulla:quoniam neo in sagittalic directa nulla. est libertas; si uero obiectum sit cognitum , dirigit uoluntatem ut non necessitet,sed relinquat voluntatem in sua pratestate inimaginabile est, quod ipsa nihil cognoscens, sed se habens veluti inanimatum habeat talem potesta m, quod si dicitur, ut ali qui prae dictae opinivnis fautores &desensores dicere consueuerunt,quod scilicet uo. iunias

790쪽

vinias non dirigitur, nes uoluntati ostenditur uel consillitur, ted est ipse hoamo qui dirigitur ec consultat: quia non caeco nem insensato consilium attribuutur, sed uc dicere, est propriam uocem ignorare: quoniam sicut uoluntas non in illa, quae dirigitur occui consiliti da. tiir,ec bonum uel malum osteditur,sed

est homo ipse, quia ipsemet homo ipsin ex homini consulitec ipsi ostendit. quare si dicitur hoc uerum esse laquam quod, sed tamen per diuersa principiatast quo: erit igitur necessarium,si idem homo seipsum dirigat oc sibimet ostendat,quod hoc fiat per diuersia principia. oua res Socrates cosuliticovendit sidsit bonum & non bonus si Socrati per

intelle fium praedictum taciet homo.Si autem sit ipse cui osteditur, hoc erit per voluntatem, erit , uolutas principium, quo et Socrati ostenditur. Verum ii ytargumenta priora,quoniam uoluntati, si caeca est, non potest tale ostendi aliquod. Amplius,cum dicit opinio,qudd intelle eius ostendit homini de nonum luntati,ille cui iustostensio,aut includit