Petri Pomponatii ... Opera. De naturalium effectuum admirandorum causis, seu de incantationibus liber. Item de fato Libero arbitrio Prædestinatione Providentia Dei, libri 5. In quibus difficillima capita & quæstiones theologicæ & philosophicæ ex sana

811쪽

petri Pomponatis dum in uolitione, uerum dc in intelle,ctione, ec unoquot motu θc mutatione. 5c hoc proculdubio cocedimus,n que repugnat diciis nostris. Scias etia, quoniam quan* diuus Thomas quasi semper determinat voluntatem realiter distinguit ab intellecti a. oc eam non cognosce te: tamen notauit, quod aliquando dicit oppositum . pro nunc mihi occurrit unus locus. In scripto enim in primo sententiarum in distin 'ione tertia in una quaestione, qua quir an me moria pertineat ad imaginem: in resposione ad oetauum 8c ultimum argumetum, eiusdem quaestionis sic dicit ad literam:Voluntas enim quia considerat finem,mouet alias potentias omnes qua ordinantur ad finem, ct imperat eis ctus suos. Quid clarius ide legi in aliis is locis ab ipso scriptis. quare coactus veritate concessit voluntatem cognoustrie, scilic. non qua inducit Volitione, veluti nos diximus.

Opulsextum,in quo indagaturdecim di late intellectus aduolaniat .

Ex dia

812쪽

X dictis ut opinoi patere potest,

quam causalitatem habeat obteis ctum ad uolutatem in eligendo actum suum. Nam quod obiectum sit necessatalium pro specificatione actus , apud me no uertitur in dubium. impossibilena mi est, voluntatem exire in actum' abscir determinatione. Cis enim operaritio es sint cotra singularia et determinata, ut in prooemio me thaphysicae dici, tur. aut igitur uoluntas in omnem actu exigit, quod no est dare:aut in aliquem determinatum. Non est autem dabile aliud determinans, Φ ipsum obiectum: quare necessario per obiectu determitanatur ad actum,& eius speciscationem re currit similitudo eadem inter intellectum oc uuluntatem. Verum istud non sufficit. Si nam cy talis causalitas susticeret, veluti oc superius diximus,non ui/deo expugnatiam,quin posset esse uo olitio non existente cognitione,&sic incognita velle pqstems: quod rationi ocautoritati aperte repugnat. Ubi em obiectum esset praesens uoluntati, di factis fuisset obiectum a non cognoscente, Di

813쪽

ligere actum,quia cu apud alios uoluntas ponatur caeca oc n6 cognoscens es

set electio abs cognitione:secundum

vero nos quantucunm uoluntas sit coisgnoscens:quoniam uoluntas est intellectus,sicuti superius diximus Uolitio tainen non est cognitio formaliter neque realiter: Zc tunc electio posset esse ab oconsilio Sc delibera tione. Unde uid tur dicendum, quod praeter illam causalitatem,quam habet obiectum ad specificationem electionis,intellectus oc obiectum habes aliam causalitatem supra voluntatem in productione uolitionis vel nolitionis, est: quonia intellectus consultat voluntatem de agendo, quia obiectum uoliIntati reprisentatur, sub ratione boni uel mali. Unde secundum istum modum obierictum uoluntatem mouet, ec non uoltintas obiectum i 8c actio obiecti praecedit actionem uoluntatis. In ratione autem specificationis actus uolitionis est uice uersa: quoniam uoluntas momuel obiectum, ipsumque obiectum est instri

814쪽

ia Fas ex Praedest. lib.schistrumentum uoIuntatis. mare actio voluntatis natura praecedit actionem obiecti: quandoquidem instrumentum non mouet nisi quia m*

tum.

Unde imaginari oportet, quod intellectus est ueluti consiliarius ostendens psi uoluntati,tanquam ei cui datur corii ilium de aflendo:&sic intellectus concurrita 'iue ad uolitionem causadam. Verum cosiderandum est,quod quemadmodum consulens, re si in dando consilium concurrat active,&id cui cosilium datur, passiuἐ concurrat in ratione consilii: consulior tamen in execuratione operis, quod subsequitur constilium non est causa principalis,nem adaequata, sed est ueluti adiuuans,dcoccaasionaria: sicut etiam dicit Philosophus in secundo Physicorum Sc quinto Μ thaphysicae. Na est in potestate comitantis exequi

consilium, & non exequi:quia cum inat lectus selaabeat ad uolutatem veluticosiliaris, etsi ut sic itellectus 'cocurra i a

815쪽

sitie: tamen in electione actus, intellectus est causa coadiuuans θc quasi occasionaria,& non per se: uoluntas autem est causia per se di adaequata. Quo sit,ut obiectum sit causa effectiva moves uoluntatem, sed non totalis & sussiciens, imo ueluti est causa sine qua non: in specificatione autem actus uoluntas mori uel obiectum,ut per ipsum specificetur

operati ipsum* obiectum est causa a

se & necessaria specificatiois actus,qua . quam obiectu no moueat nisi motum prius ab ipsa uoluntate Quapropter in ratione consultantis Zc repraesentantis obiectum praecedit omnem actum uota, luntatis, re est ante ipsam uoluntatem Qua uoluntas est: in ratione uero specificantis obiectum est post uoluntatem. de actio specificantis obiecti praestippomi motionem uoluntatis, taquam principalis agentis.nam in primo intellects practicus consultatde agedo oc demostrat uoluntatiquid sit agendum, θc se cundum hoc intellectus concurrit actiaue,& uoluntas passive, non quide quoniam tunc uelit, uid

816쪽

sit agendum, & consilium recipsendo. Deinde hoc habito, uoluntas habet potestatem exequendi,qiiid sibi consilitum fuerit, ct ex sui potestate exempli gratia) elisit partem assirmativam contradietionis. In hac electione uoluntas est principium mouens obiectum,& secundum mouens motum a uoluntate

8c per se specificans actum: consilium autem dc obiectum sumptum in rati ne praesentantis concurrunt ad istam eis Iectionem, prinio & per se,sed in ratione adiuuantis cauta sine qua non. Quare ex his patere potest tota causatas intelle 'us-obiecti ad ipsam uolstionem . Unde prima opinio,quae dicit obiectu concurrere elective ad uolitionem, si intelligunt secundum modum repraesentantis ei constuletis, re iterum sn ratione specificantis, recte diceret reseruaret naturam tiolitiois. Verum hoel non expressit. quare is alsa aut diminuta est. Secunda opinib,quae dicit oba sectum mouere formaliter uoluntatem

re non effective aut penitus abncienda est, ut est abusus innomine . Si namos

817쪽

. 69s Petri Pomportit' hoc inteIlligeret,quodiu uoluntati repraesentatur sub ratione bo/ni uel mali, uoluntas non necessitatur

ad adium eligendi, uerum est quod dicitur. Sed hoc nullo modo praetendunt talia uersa, sed esset maximus uerbordabusus, cum hoc quod aufert actione obieeti in ratione consuliantis oc demostrantis. Tertia aut opinio inter omnes magis verit ili apprppinquat: quoniam obiectum proculdubio est i ratione specificationis actus: sed non mouet, nisi ut praesu ponit actionem uoluntatis taprincipalis agentis. verum dimia

rdi imperfecta est, quoniam piter

iam ςausalitatem habetWaliam prio remo delicςtquoniam xepraesentat uoluntati, ness uoluntas exiret in actum, nisi prius facta esset talis replsentatio, quanquam huiusmodi actio obiecti Scintellectus ii' sit causa proxima, ec per

se,uolitionis.HOCautem totum proue nil,qtiod omnes opiniones ponunt uolyntatem es e caecam, re non cogia ,scere Quod apud me non est intelligi Oile:

yeluti per multa superius uisum est. No

818쪽

, derit Lib. rb., itast. . iii. aute debet ali diή ex liis di his pertur. harsquoniam dicimus intelle si una co/fuleri uoluntati cum tamen dicimus e esse potentiam, intellectum Mooluntatem: quoniam haec distin 'io, uae inter duo diuersa facta .ielitius intelligatur,oportet imaginari sules i. ctum consulentem ipsim et Ac non aliteri. Quare loco duarum rationum Pounimus, quasi duas res, quarum vnδ se, habet in ratione actionis, altera vero in i tione passionis: re ut inteste stus producit .elle & n ire, quod voluntatem a 'pellamus, intelligitur ut insormatus fonsilio,&repraesentatione. Quare stei fit iligendo' nullum sequitur incoiminodum. .lutfissimum δε puo mirentura

huc iusiurgit difacultas: quotii ii ' se stante opiniobe dicta, quaero utrumpi eutato sinithio bonis ver aliquo, iii

819쪽

os Ped Pompoti a Mo uoluntas non conspiciat aliquod . malum,sed tantum bonum , Utrum iacis tunitas de neccssitate uelit illud sunt naboniam, vel illud in quo nullum consocii malium Comuniter ει quasi omne tenent,quod non. Dicunt tamen aliqui mo maior pars, quod licet in isto caput voluntas non possit odire illud, iudii odio habetur nihil, nisi quoniam p- sentatur ut malum: sicut nihil amatui. his praesentetur ut bonum:tamen uolitas potest iusipendere actum, ita quo nem amet ne ii odio habeat . Veru hoc dictum apud me habet magnam cultatear: quoniam,veluti quod' io habe tur, necessariu est cogn0ici ut in lum, ec quod amatur ut bonum cogno' scaturi ita uidetur, quod si uoluitias stet usipensa, quod o rteat intellectum esse ancipitem. Cum tal uoat de necessitate unam istarum trium operationum,& unaquae* habeat dispolitionem distinctam 3b qua ui una qua instar ad intellecturia. veluti b-

ffensum est. Secundum igitur dilpon

820쪽

rabitur ipsa uoluntas. Ex quo sequitur etiam, quod hon est in potestate uoluntatis suspenuere adium: quoniam hoc uoluntatis,tanouam anceps, ii 5 est vo lutatis,.sed intellectus: & cu intellectushuturaliter operatur quantum ad inteuligere, uoluntas sequitur intelledium. Volutas igitur naturaliter operabitur.

α sic nullu erit Libera arbitrium quod Stoiciintendut; nisi admodum expres sum in primo libro: sed huic sorte dicis rur, quod quanquam ad hoc uolt intas faciat illam suspensionem. necesie sit in testectum, sic uoluntati ostendere,scilicet sub ratione ancipitis: tam adhuc voluntas emibera ad acceptandum in lam suspesionem, quia n5 sequitur tio iuntatem necessitari ab intellectu. Ueλrum multipliciter uidetur hoc deficere. Primo quidem quoniam nullus dicet aliquid esse ab olute in potestate aliculo cum indiget altero:ad hoc, ut illud factis,t,veluti manifestum extetminis.Sed si ubi untas debet suspendere talem acta indiget intellectu ric otiarente. neque

est in potestate intellectus sic ostine: