장음표시 사용
131쪽
alius ressit, aut velit in iis opitu Iari L possit ipse re
manendo In saeculo. communis sentenasa. Ouia su venire parentibus graviter indigentibus est praecepti diu ni it at ratis , ingredi autem relistionem per se est tantiri contilli . At propter opus consilii non est omittenduit praeceptum, utpote obligatorium. Imo tunc religio cessa:
ῆ e. pM ς0Πsi ri respectu filii, quum tune sit ei illicita.
Unde Chri uus Mattii. s arguit Pharisaeos quod suade, rent ut eroganda parentibus egenis impen flerentur in cultum divinum. Quod verum est, etiamsi filius voverit religionem ; nam illud votum solum est de ingressit religi paris, quatenus est opus melius , nec impedit obseruatiomem praecepti divini. At ingredi religionem relictis pa- Tentibus in gravi necessitate , non est opus melius. & rm- pedit observationem praecepti divini . Si vers non sint in taIa nece late , ut filiorum obf indigeant , po tint praetermisso parentum obsequio illi religionem intrare , etiam contra praecepi lim mentum. Minia pos annos ρυbertatis eti ilibet ingenuus 3 ertatem habet , quantiam ad ea, qtiae pertinent Id ιti s γ' ivr flatus , praesertim in his, quae fiant divi mr obsequi, ' er magis es obtemperandtim Patri Spiriguum ut vivamus , quam paνentibus earnis , ut Apofo-δυs dicri ad Habr. a. Ita Sanctus Thomas 2. a. quaest. 189.
Porro neque parentibus lieet ingredi reIigionem , dum
liberi carent necessariis ad sustentationem , vel educatio nem suo .Latui convenientem . Nam parentes iure natu
Tali tenentur ea liberis providere , nec licet Deum tenta Ordinaria inedia omittendo sub spe divini auxilii. s. Tno m. loc. cit Nisi sum cienter illis prouideant de rebus necessariis ad vitam , di statum & illos per alios recto anni tuere possint.
, , NOTA. Nemo tenetur in saerulo remanere propter fratrum .s, fororum , aut aliorum propinquorum nece uatem gravem ses, sed non extremam. Quia nemo tantum iis debet, nee ita fri-- cie tenetur iis subvenire. se ut parentibus; nisi .tamen fratres s, vel sorores snt adhue sub cura patris . aut matris; nam tuna creant . Vel augent necessitatem eius p quippe sub necessitate νδ rentis Includuntur omnia, quae pertinent ad statum , & munu M truunt, inter quae pracipuum locum habet conveniens libero tum M educatio, ac cura . Atque ita ratione parentis sic obligari qui ε, potest erga fratres mos , qui tune eoasideratur ut pars eiusdeΠλ parentis . Ita Ttiaret .
Ged quid , si filius professonem iam emiserit , an re
R D. Iuxta multos tenetur, si parentum necessitas sit LX trema, cui aliter subvenire nequeat, sive illa ante. sivive post probilionem e Venerit. Quia in utroque casu ae qu/liter urget praeceptum pietatis, nee minus sunt ii Ilus
Parentes in uno, quam in altero . Ut autem talis egrenius si licitus, requiritur , a. Ut religiosus petat licς tiam ς .
132쪽
Tfactatus de ObIigationibus. t am: nam hoc exigit debitum subiectionis , & recta disciplina. & alioquin oriretur perturbatio communitat s ad scandalum. Sed Praelatus tenetur hanc licentiam conis cedere et quod si petitam deneget dicunt ponis religiq- sum egredi. eo quod Praelatus sit irrationabiliter inulistus ti aliunde praeceptum divinum naturale lubueniendi Arentibus urgeat . z. Ut egressus gestet suae religionis habitum . 3. Ut uuandiu manet in taculo , fervet Quoad fieri potest regulas , 1e statuta religionis ; nam non definit esse religiosus. 4. Ut redeat ubi primum eorum necessitati sum cienter providit: nam cessiat caula manendi extra monasterium . At si necessitas parentum hi solum gravis, non extrema , non tenetur, nec Proinde e ,ie et est redi sine legitima Superioris sui licentia : quia religiosus est per professionem traditus religioni , m P testati sui Praelati . Res autem uni tradita non Potest 1I- ne eius consensu alteri concedi , etiam quoad usum. Gl .ca necessitatem extremam. lta s. Τbom. S. Antonι n.
Quaest. III. ad quid opariores, oe snferiores generat 1 mobile enitir erga se invicem l . Reis. I. Superiores tum ecclesiasti ei, tum taculares tenentur procurare bonum subditorum eorum malum impedire secundum potestatem , quam habent, di munus, quod exercent erga illos, ev Eccii 33. Reerorem re ρ Itierunt Z Curam illorum habe. Et I. Timoth. s. ..s quis suorum curam non habet ... es infideli deterior . Nam orianis potestas publica, ae munus est propter bomimi ub-ditorum, & Superiores ratione sui officii parentum vicibus funguntur . . Resp. a. Ut filii erga parentes , ita cum proportione subditi erga Superiores quoslibet, debeat amorem , reverentiam , & obedientiam , secundum euiusque potestatem, ac munus. Nam c ut docet Catech. Roman. de quarto praecepto Praeter eos , qui non genuerunt , multi ρνα- terea sunt, quos in ρarantum Ioeo eoIere debemus , vel potesatis, vel dignitatis, υel utilitatis , vel ρrael aut salicuius muneris, S Feii nomine . idque constat ex Scripturis , & Patribus : x. Petri x. Subjecti es o te omni humanae creat tirae propter Deum : sive regi quasi prae cellenti, live duribus tamquam ab eo missis . . . quisse es votan tax Dei . . . Omnes honorate .... Regem honorificate. Et Rom. 3. Omnis anima potessaribus fu-blimioribus subdita sit, se. Reddita e reo omnibus debita, cui tributum, tributum; etii verergat, vestigat ' cui timorem , timorem ; etiit homorem , honorem. Et Hebr. I 3. Obedite praepositέν υUris, subjacete eis se. Eces i. p.
Hinc graviter peeeant inferiores, si suo erioribus in re gravi ad eorum munus pertinente non obediant ; si e Scontemnant, uti eorum defectus aliis referant ut eos
133쪽
Im Tractatus do ob Iigationibtis . offeti non lappeditent, ut decimas Ecclesiasticis , tributa Principibus. A aliis stipendia , &c. Quaest. Iv. Quaenam fiant obligationes Tutoeis , ct G-
,. rum eius. Curator est . qui assignatur minori , praeeipue in eu-- ram eius boantium . Ia hoe i ter se disserunt , quod Tutor detur ,, principaliter in curam personae , & secuntario in euνam bono -
,, tum fmpuberis; Curatot vero principaliter tu curam honorum , , , ct secundario person re puberis .
Reis. Tutor tenetur curam gerere pupilli, eius perso. nam auexi, eum.bonis moribus imbuere, & christiane educare per se, vel per alios & dare operam, ut artem sta convenientem addi eat .. Item eius bona curare , & fideliter, ac diligente ν administrare. Nam in hune finem iure prasiti eo constituitur , ti assignatur pupillo loco patris, ideoque ejus vices erga eum gerit. Tutor enim estis , qui pupillo datur in defensionem , A curam pertonae,ae bonorum pupilli. Curator vero tenetur recte , ac fideis I iter bona minoris administrare, & insuper eius personam tueri, quum opus fuerit, D educationi , R institutioni invisti lare: nam praecipue assignatur in curam bo rum , secundario in curam personae. Quare si Tutor, vel Curatcir in hoc delinquat, vel grauiter sit negligens, peccat graviter, , tenetur ad compensationem damnIἰ quia peccat contra proprium ossicium ad aliorum commodum spectans . proindeque contra iustitiam . Hinc tenentur statim inventarium omnium honorum pupilli, A minoris esseere , lib. 24. Cod da admin. tutor. omnia eorum bona, iura , R adtiones diligenter conseria vare , & curare, ut ex iis redditus annui percipiantur ,hona alias. peritura vecidere, ex mobi ibus praedia idonea comparare, Ex digessis, ct eodiee. Quod ii neglexerint , vel res pupilli, aut minoris io suos Mus conserterint, te
mentur. rem ablatam , vel amissam restituere, & som pe n-sare totum lucrum cessans , ac damnum enurrens . Te
nentur autem de eulpa lata , & levi, l. 7. Cod. de Axbit. tute l. nam iustum pretium fuse administrat innix exigere possunt; ti sic eorum munus cedit in utilitatem suam , A aIiorum. Peeeant etiam, si pupillo, vel minor, dent pecuniam ad usus malos. vel inutiles, quum ex suo G ficio teneamur fideliter , ac utiliter eorum bona administrare. Caeterum pupilli, A minores tenentur obediro, ti reis eren hiam exhibere tutoribus, ti curatoribus , velut P Tentibus, quorum locum illi tenent.
Reo. I. Secundum omneς, domini tenentur I Gerere curam salutis famulorum , ia famularum, ex s. Timoth. s. Si quis suorum , er maxima domesteorum
134쪽
runt et ideoque obligantur cum proportione ad ea, ad quae parentes erga liberos tenentur. Quare graviter tenentur curare. ut famuli. R ano illae res ad salutem necessarias Calleant, peccata, ac occasiones peccati vitent, Del , α Ecclesiae praecepta servent , Saeramenta tempore debito frequentent. Item tenentur hona exempla iis Praevere , graviter delinquentes corrigere, ti a iv invigilare : alte d. domos ieis tuis . Eccl. 32. II. Tenentur alimenta congrua praebere, R tempore statuto mercedem iustam solvere. Domi ur , quos 1 tum
die sanguinem, oe qui fiatidem saviis mercenaras, 1ratres fa i , E i. 34 Nec possunt ante Ierminum et stpsum cloismo dimittere sine iusta causa , quia violarent Lontractum. Oucid si dominus sine iusta causa st tenente ex parte famuli . invitum eum dimittat ante tempus condictum , tenetur ei integrum stipendium dare, perincte ac D toto illo tempore ei seruiisset, nisi alteri eo tempore se lexit Leg. 38. F. Loeaii. Nam conductor pensionem sol - e re venetur, quando re , vel opera conducta usus non est . ob causam se tenentem ex parte sua. SI vero Invito
domino. 8c sine i asta causa iam ultis discedat . ni nil ei
conceditur in foro externor at in i foro canis ι entiae sene tur ei merces pro rata temporis, quo fervivit, mu aliua
ferat pactum , vel exitu suo intempestivo damnum clomino intuleris, retenta mercede. aut illius parte colueensandum: quia opera praestita est digna pretio, q- privR-ri non potest in poenam, nisi ex conversione , vel per lenistenti m Iudi eis. De Lugoos alii . III. Tenentur eos non aspere , ac superbe trae re , te a benigne tamquam fratres in Christo , & cohaeredes vιtae aeternae , quos debent sicut seipsos diligere . Et vos as-mini eadem farite si is - νemixtentes minas e scientes qusae r illor- . ex vinis Dominus V in ea ιis: m per1onarum aeωρ tis non es aρυd etim. Ephes 6. Unde peccant si domestiens e tumeliis afficiant, ut si appellenu diabo
l V. Tenentur curare, ut in eorum morbis , ac Ini rinio
Iatibus auxalia temporalia , L spiritualia non deunt . Juxta mul os tamen , se elusa pactione , vel coniue Iudine, non tenentur ex iustitia famulis alimenta, R. iti petritium dare toto tempore morbi diuturni . Nam haec denentur solum propter operas quotidianas conductor ni nil teis Detur mimere, dum re, vel opera sibi locata uti nou potest , ob causam provenientem ex parte locatoras A vei re Iocatae. Item non tenentur solvere impensas pro eorum Curatione, nisi fini moditae, vel nisi versentur in necem istate . Postulat tamen charitas, ut impensas saltem moa
sa1 faciant pro eorum curatioue , di alimenta, naeo
135쪽
33x Tractatus de obligationibus.
est praxis timoratorum. Imo charitas eos obligat ad graiatis praestanda famulis pauperibns omnia, quibus indigent. s ea possint praestare. λ' V. Tenentur famulos expellere, qui liberos . aliosque
Omel Ilcos Uerbis , vel moribus pravis corrumpunt si reprehensione non emendentur. S. Caνol. Insertist Conseg. in ConeaL Mediolan. III. Nam tenentur a suis causas , H occationes peccandi amovere.
Porro quum famulus, ti ancilla iustis de causis expel- Iitur , sufficit si pro rata temporis si pendium ei persoluatur. Nam justa causa expellendi famulum recte censetur impedimentum ex parte locatoris proveniens : ob quo ἀconduetor jam eius opera uti non potest . Resp. a. Famuli, & ancillae debent suis dominis amorem . reverentiam, obedientiam, & fidelitatem . Ex T. Tmioth. 6. Servi dominos Dos omni ho uore dignos arbi-xrantur . Et Epites. 6. Serυi obedite dominis earnalibus cum timore, . tremo ei, in simplicitate eordis v Uri si vit Chroo : non ad oculum δενυ ientes , quasi hominibus platentes , sed ut ferυi CBVidi, facientes υoItintatem Dei
ex anrmo 4 etim bona voluntate servientes fieret nomino
Ge. Et ad Tit. x. Feνυ os dominis stiis subditos elye , in
omnibus placentes . non contradieentes , non frauiantes , sed an Ommbus fidem bonam Uendentes. Itaque tenentur
dominis suis eadem praestare cum proportione , quae filii parentibus; nam domini erga illos parentum vicibus fumpuntur Et insuper tenentur ex iustitia fideliter servire , ac laborare, munus sibi commisium recte obire , & res abi creditas diligenter curare, ac servare ; nam ad haesprael ane a stipendio conducti sunt, A ex contractu Oner -
Hi ne mortaliter peccant , I. Si in re maeni momen ta non obediant . a. Si peccata ac defectus familiae aliis referant . 3. Si non bene laboraverint toto tempore designato , ti obsequia debita negligenter praestent , R tenentur tum ad restituendum partem stipendii prorata laboris omissi : quia non habent ius nisi ad stipendium labori, & opera impensae congruens e tum ad compensandum damnum, A lucrum cessans , quia fuerunt injusta illorum causa , quum sequantur ex omissione diligentiae 4 ac operae ex iustitia debitae. Idem die de aliis operariis conductis . q. Si de bonis dominorum disponants ne eorum c qnsensu. 5. Si grave damnum inferri permittant , quum impedire possint; vel videntes inferri taceant, nec moneant dominum . sve illud inferatur ab extraneis quod certius est , ti ita fere habea communis gentium sensus , ait Lemus si oe a confamulis etiam in rebus , suarum cura sibi specialiter commissa non est , teneturque illud resaroire in defectu aliorum. Nam famuli omnes tenentur ex justitia non permittere , ut damnum hero Rquoquam inferatur; nemo enim famulum , vel ancillam
accipit, nisi eum hoc pacto tacito, ut impediat ejus damnum s
136쪽
Tνarctatus de obligationibus. T33mnum , si possit. Praeterea domestici aliter x magis te
nentur impedire damnum heri sui, quum extranei, qui ad id ex charitate tenentur. Domestici vero , quibus specialiter domus, vel alia res commissa est, tenentur insu-Per magna tura eam custodire , R diligenter invigilare , ne quid damni in ea patiatur dominus. VI. Si ante tempus condictum discedant sine iusta ea uafa . Nam ex contractu . ideoque ex iustitia tenentur toto illo tempore servire ; R sic tenentu, resarcire danauum quod dominus inde patitur , ut si majore pretio aliuni conduxit Rc. Omnis enim injustitia damnosa parit obligationem restituendi.
Quaest. VI. si uaenam sunt obligationes mag*rorum , oenisscipulorum ZR p. Inter magistros , paedagogos , ti discipulos est
quodam modo eadem obligatio, quae inter parentes , ialiberos. Nam magistri, di paedagogi vices parentum erga discipulos gerunt in iis, uuae ad studia , & bonos mores spectant Sed speciatim magistri & paedagogi graviter peccant , 3. Si quum non sint idonei, nec sufficienter docti ad hoc
munus reete , ac utiliter obeundum, illud suscipiant, aut non dimittant, aut se ad illud idoneos non praestent. a. Si discipulorum progressum in litteris non sedulo prom ueant. 3. Si non satis studeant ipsi , ut recte offcio fungantur . q. Si ex proposito falsa ut vera doceant vel 1 uperuitiosa , aut laluti noxia . s. si negligant eos honis moribus imbuere, nec delinquentes arguant, nec puniant, quum Possunt. 6. Si lysis malum exemplum praebeant. 7. Si improbos , & alios perniciosos ad schola in admittant, vel ex iis non dimittant, ne alios depravent. S. Si doctoratus , vel licentiatus gradus indignis conserant rnam c ut docent S. Andon in . Navarr. Sylvest. Sancti. R alii . m' ta a s culpa Praesertim in Theologia, jure canonico, di civili, R Medicina, imo etiam videtur in Philosophia. iv p r. hoc gravit r bono publico nocent, & Ren,pub.
ives Ecclesiam publico testinionio decipiunt m re gravi et unde tit ut indignis conferantur officia saecularia vel bene licia Ecclesiastica, cum danino multorum. Porro Concit. Lateran. V. sess. 9. praecipit , ut humaniorum litterarum magistri discipulos de rebus fidei. Rpraeceptis Dei, ac Ecclesiae instituant. Discipuli peccant; i. Si magistris, & paedagogis non eκ-nibeant honorem , ac reverentiam. a. si non obediant in
rebus ad studia , & bonos mores pertinentibus. 3. Si malorum consorti uin sibi vetitum non vitent. aut cum IV euribus fradii tir , sapiens Orm. amietis suti tirum si-mri s in retia ν. moverb. 14. q. Si libros prohibitos iegant. s. Si a schola absint sine justa causa. o. Si tem P e Hud HS destinato lusui vacent, ve) otio. Et quidem Inorat ter pescant , si studia notabiliter negligant : tum
quia agunt in re gravi contra obed tantiam parentibus,
137쪽
MqTractatus do obligationibus. ac praeceptoribus debitam: tum quia se reddunt ineptos
ad munus suo statui conveniens In posterum rite obeundum : tum quia vita otiosa est fons , ti origo multorumve ccatorum . praesertim adolescentibus . Quare non lunt ablolvendi, nisi negligentiam suam emenclare curaverint.
De Obligationibus personarum Judicialium,
vel Forensium. In his generarim requiruntur Scienria , Diligentia , Venit Ma , Fι deliras, Ο Jusit; .
M NOTA. QUI caeeium aliquod ad aliorum com dum spectans '' ius eruit , renetur ex iustitia , A. Ad curandum, ut '' sua ne lissi a ncmini damnum sequatur. a. Ad procurandRis commoda eius . cui per omerum szrvix , mode potest . & ad diligenter obeunda ea , inediant. εκ nee GDa sunt in finem, ad quem, , Nam haec tac te promittit. & ad ea te obtigal , . p tiae munus assumit ἔ & ideo stipendum et catur H n. ,. nos su uni neglutat, tenetur damna inde secuta inia c.ae , α- Peadiam acceptum restituere pro nea lineaDR . Z
ficientem ad mulius suum recte Meundum . NR . tur ex justitia rhcte iudicare : Di igνre sum ι am , qu iudicaι is ter3am. Sap. r. I inca politium , π ssim liter. Eccli. I. Ergo tenetur etiam ad ea, rectum iudicium requiruntur, qualis est scientia i ἔμ', consuetudinum &c. Debet etiam habere constantiam , virtutem ad hoc munus necessariam et at qui se xppericulo injuste iudiearadi. Noli etiaerere seor I ue . mse υaleas Nirtute irrumpere insevirorD νς ἱρη . ,. Ucos Iociem potentis, or poenas Ieandalum in AEqυε βιβ
Hinc I. petens , aut suscipiens officium ificienti scientia, di idone ita re, pecς x I ' d. voluntarie exponit se pericu lo λὶς Τμβ' .bsbibi no aliorum. a. Judex debita scientia carτω , non debet, nisi se offeto abdicet, vel msi pota scientiam hi meientem acquirern Post x , R φ' μ' ite iv. nulli licet ossicium, cuius munia obire nequit, rire, vel retinere, praesertim cum damno, Ve PProximi. a. Si Judex ex impervia male Iadicet, q
138쪽
Tjactatus de obligationibus . I 37
vis putet se recte judicare, tenetur compediare totum damnum inde litigantibus obveniens, sive in substantia litis, sive in supervacaneis impensis. Nam est causa in justa talis damni , quod est ei voluntarium saltem inui recte; nempe in ignorantia culpabili ex cap. ult. de in jur. ibi: a ι eulpa tua datvm cs damnum , vel insurio irrogata, aut haec imperitia rua , sive negligentia eυene runx , iure Itiper his Iatisfacere rσ oportet: nec ignoramria te ex eoat , s scire debuisi ex facto tuo a murrania veia risimiliter posse contingere , vel jacturam . Rop. 2. Ex communi sententia , ut Judex recte judi eet, praeter scientiam debet I. Habere iurisdictione ni , R authoritatem in personas judicandas, R in causam et alioqui injuriam facit tum Partibus, causae illarum se lib. gerendo: tum legitimo juaici , ejus potestatem , & onficium usurpando: quae usurpatio judicii, ex communi aestimatione hominum est iniuria gravis ex genere suo, quum per illam violentur , & jus privatorum , & autho ritas publica. lino ejus sententia est irrita, quum careat potes a te ad judicandum necessaria , c. q. de Itidit.& cap. q. de poenit. Porro quatuor modis potest quis habere potestatem iudicandi aliquem, I. Ratione potestatis ordinariae, vel deis legatae. 2. Ex consensu partium ἱ ut quum partes ex compromisso se alicui subjiciunt , ut judici, vel ut arbitro. 3. Ratione delicti in suo tertitorio patrati. q. Ratione rei , de qua contra possessorem caula movetur , ex cap. ult. de foro eompei. 1 h. Tenetur iudex habere certitudinem, saltem mora. I na in cognitione caulla: alioqui imprudenter judicaret; Et tenetur ad restitutionem , ii ex negligentia cognoiccnd1. male judicaret, ex cap. uir. de injur. cυ.
Δ. III. Tenetur judicare secundum leges , Ium quoad modum procedendi, ordinem, A formam iudicii, tum quoad sententiam ferendam , R exequendani, ex cap. I. de cons. A ex S. Ambr. in Psal. II ου. serna. 2o. Bonus Itidea nihil ex arbitrio Iuo faeis, Dd suxta l.ses, oe jura pio-muntianι , Icilis iuris obtem erat , non rndula et ' ιρε πvoluntati et sectit audis i ii a Iudicat, et seu Ie babst
sit. de .cio itidie. ibi : aliter judicet quam quod egibus , aut conjututionibus , aut morrbus proditum est. Nam ad hoc constitutus est a republ. , vel Principe. Qua- Te non potest quemquam condemnari, inauditum , & ii ne testibus . clement. a. de seni. er re itidie. nec uti potest fetentia injuste , di contra juris ordinem parta , alioquin iniuriam codit inuaret, ti augeret. Item nec Potest st-cundum omnes, condemnare eum, quem privata scientia scit esse nocentem, si iuridice non fit urobatus reus . Quia non habet potestatem judicandi, nisi v I persona publica : ergo non potest judicare, ni fi secundum scientiam
139쪽
136 Υractatus de obligationibus . publicam, quae habetur per testes, legitimaque instrumenta . & acta . IV. In summa ae quitatem ante Octi Ios habere debει iudex leg. 4. f. de eo quod certo loco. In omnibus quiadem, maxime tamen iv jure, aequitas spectanda, l. so. g. de re g. jur. Deceriae quod iusium , oe judica inopem, re pauperem, Prov. 3I. Ut autem justitiam in omnibus constanter seroet, memoria semper teneat illud, Sap. 6. Discite, iudices, finium tervae ... quoniam data es a Do Mino potesas vobis , oe vir ιtis ab Alti imo, qui interia rogabit opera vesra , . cogitati oves Icrutabitur : qu niam Otium e fetis mmiseri re ni illius, non re cte iudaca sis, nee ctis odis s legem ius irrae , neque secundtim vo- tintatem Dei ambu Iairas. Horrende, oe cito apparebit vobis : quoniam Iudicrum durissmum bis , praesunt ,
fet: exiguo enim conceditur misericordia: potentes auiatim po enter tormenta patientur.
V. Quando ius non est clarum , tenetur serre sententia in secundum opinionem certo probabiliorem in quaestione cum iuris, tum facti. Nam officium iudicis est judicare secundum merita causae. λ sententiam , quae injectis allegationibus, L probationibus , aequitati , di iuri conso mior est: alioqui effet locus acceptioni personarum , conistra Scripturam, multis locis, ut Peuter. I. Zιod ju itimes iudicate ; sive civis sit ille . si υa peregrinui. Nu Iaerit dis antia ρι οπartim , ita parvum auiietis ut m gnum nee accipietis cujusquam personam, quia Dei iudicium U. Et contra regul. 12. jur. in 6. Iu Iudiciis non es acceptio personarum habenda. Hinc Innoc. X l. damnavit hanc propositionem. Probabiliιer iudico, Iudicem posse judicare Iuxta opinionem minus probabilem . Quare juu ex non potest ferre sententiam secundum judicium a liorum , si post diligentem , A sinceram veritatis inquisitionem certus sit de maiore probabilitate suae opinionis: 'nam tunc certus est de obligatione secundum illam judieandi . Nee in tu telo ρlurimorum acquiesces sententia ,
Quod si opiniones sint teque probabiles, L nullus ex Iitigantibus rem possideat, debet rem inter partes ex aequo dividere, vel eius pretium ,- si dividi nequeat. Nam iudex non est dominus rei , sed tenetur suum cuique ius tribuere secundum merita causae ; ergo uterque qu m aequale jus habeat, debet res aequaliter ei distribui , alias esset acceptio personarum . Hinc Alexander VII. damnavit hanc propositionem: si ando litigantes habent pro Ieopiniones aeque probabiles . Potes iudex pecuniam accipere pro ferenda sententia in favorem unius nae alio. idem dic de quaestione facti. Iudex enim tenetur cauiasam adiudicare parti pro se habenti testimonia , vel in-Brum nia, aliave argumenta probabiliora , quum ius probabilius reddant, I. ar. g. detess. Quod si hae probationes
iacti sint aequales, aequale jus fundant; ideo aequaliter res
140쪽
Tractatur de obtigatio ' bur. 33 ess in thr eos dividenda , si nemo eam postieat: alioqui postestori ad judicanda, quum in dubio, & pari causa meislior sit conditio possidentis, ex Reg. 63. Jur. ῖn 6. In causis vero criminalibus si utrimque appareat aequalis probabilitas, debet reo favere, eum absolvendo, ex Reg. II. Jur. in 6. Alioqui se exponeret periculo damnandi Inno
VI. Tenetur lites celeriter expedire ea p. a. de sentent.& re rudi c. ibi : Iurgantium eontroversias celera Ienten-xta terminare, or aequitati eouυenit , ω rigori. Nam
Partes habent ius, ut non sine iusta eausa differatur juis cium. Quare tenetiir parti laesin damna, R impensas iaquae ex iniqua dilatione sequuntur, compensare . . V U. Debet habere rectam intentionem, scilicet iust tiae Ita ut nihil agist ex odio , ' invidia , aliove pravo fine anam actio licet ex obiecto bona participat malitiam finis oci L a S lige, Judis em, qui in cognoscenda, vellceciae ncla causa negligens, aut iniquus fuit, peccare Mor-c taliter contra iustii iam, & teneri ad resarcienda parti lae Iae omnia damna , quum fuerit eorum causa injutia. Quaest. II. An Iudex possi eapι te condemnare eum , Quem certo noυix in nolentem , se per reses Iraitime probetur reus rReis. I. In tali casu, ex communi sententia, Iudex tenetur omnes, vias inire quibus possit eum liberare, ut Impediendo accusationem, extrahendo judicium, remit tendo caulam ad Superiorem, & apud eum assumendo OLncium testis dic. Quod fi liis inediis non postit eum liberare, secundum multos non ei licet tal na mortem damnare, ted debet iurare se certo cognoscere eitus innocentiam , & potius officium dimitiere , k quaelibet pali .
Quia directe innocentem occideret, & quidem v I causa pratὶ palis, mandando, ut occidatur, quod est iii insece malum, & contra illud, Exod. 23. Infontem, oe sinum iu averso' νmpium. Enimvero intrinsece malum eli adimere alicui vitam sine aut horitate : sed Ju- θη n iam habet authoritatem in vitam innocentis ἀquum haec solius Dei dominio subiecta sit: nec Reso. i- verum innocentem. directe occidere. sicut pot-
directe bonis temporalibus spoliare, ob iustam causam Ai. . 'μ' 'MI HI Pertinuntem, quia habet dominium
a Iubditor ut i, non autem in eorum vitam.
Equidem tenetur Iudex iudicare secundum allegata teis ni monia; λ iudieare ut persona publica, quae sequi de-
, ἀλλn '' δ' Publio m. 1 si nempe judicet. At in casu E. - P0xςst Iudicare, condemnando, quia inn
ζ is malum est, neque amolvendo ,
de mutilatione : quia Respubl. non potest hanci . a. ΤΠηψ ut inurru I non enim habet dominium vi
et ' p. a. 222 4 μ' VM subditorum . Quare nec mini
Iustitiae potest executioni maudare sententiam mo tisa Disiti co by Cooste