장음표시 사용
261쪽
Resp.Τales motus non esse contrarios,nec esse duos motus, sed potius partes eiusdem motus circularis, &. continui: nec terminos eorum aliquam oppositionem habere , sed urium esse viam ad alteram adquirendum. Sed inst. Saltim motus proprius Caelorum , x motus , quo moventur ad motum primi mobilis, sunt motus contrarij , &oppositi. Quia motus proprius Coelorum tardus est,& alter moistus est velocissimus. Et motus tardus,& velox oppositionem habeat. Sed illi competunt Coelo.
terminos oppolitos habent. M tus quippe tardus , & velox non stiriper habent rigurosam oppositionem. Eo quod motus lapidis in principio tardus, velox est in fine iuxta proverbium, motus in fine velocior. Et homo ex intensia navi per motum propriupaulatim de ambulat, & ad mo-
tum navis vesocissime moveturidi quandoque motus proprius est versius Hispaniam,& motus navis ad India S. 'Sed dices: Motus primi m bilis est ab oriente in Occidens;
motus vero proprius Coelorum habent terminos traniversales, respectu occidentis Sc orientis: Ergo motus isti 'terminos oppo sitos habent. . Et consequeucer motus contrarij sivit. .
tos materialiter: One .cons. Foris maliter,ila exercite : neg. cons.
Nam termini ex se contrarij, dc oppositi , si inspiciantur a m bili secundum diversum respeciatum ad virtutem moventis, m maliter non opponuntur , sicut etiam motus ipsi oppositionem non habent: ut conflat in exemisplo, quod saepe adducit D. Th: in aqua maris, quae motu proprio movetur deorsum , di admotum Lunae movetur sursum, absque ulla oppositione. Et in illo , qui motu navis movetur ad Oriens , & motu propri movetur ad Occidens.& eodem modo Coelum motu proprio movetur ad unum terminiam , & adimotum primi mobilis, ad oppositum terminum movetur.
2.arg. Si motus Coeli es.set naturalis , quies post diem I
dici j esset illi violenta. Sed quies post diem iudicii violenta non
est. Siquidem erit perpetua. Ernihil violentum est perpetuum. Ergo motus Coeli est naturalis, Mai. prob. Motus, & quies op ponuntur. Ergo si motus Coeli esset naturalis , ipsa quies esset violenta. Quia duplex oppositum non potest esse naturale respecti. eiusdem subiecti: Sicut motus sursum deorsum non possunt esse lapidi naturalesia Resp. l . tum,& quietem non opponi rigurose, sed solum se habere laquam lmpericctum, P. 3. α
262쪽
& persectum. Et Ira posse eidem
subiecto naturaliter convenire.
Sicut lapidi convenit moveri ad Centrum , &. etiam quiescere in illo: Motus autem lursum , α deorsum in lapide opponuntur inter se. Quia per motum furiasu ira non tendit lapis ad quietem deside ratam, dc proportiodatam cum natura ipsius.Sicut quies post diem iudicii erit proportionata Coelo. 2.resp.Opposita pro diverso statu posse naturaliter convenire:&ita pol insolum posse quietem Convenire naturaliter Celo.Quia motus Coeli ordinatur ad insuendunt in haec inferiora. Et cum ille finis cesset in die iudi- cij , post talem dUm erit quies
naturalis in Coelo. Dicest Si motus est naturais iis, quies illi opposita non erit ab intrinseco Coeli. Nam duplex oppolitum non potest ab intrinis seco provenire. Ergo si motus esset naturalis Coelo, quies post diem iudicii non esset ab intrinis seco ipsius Consequenterque naturalis non cstet.
Resp. Duplex oppositum pro statu ,& tempore diverso posse
ab intrinseco convenire.Sicut i pis naturaliter movetur ad ce . trum,& post motum naturaliter,& ab intrinseco . . quiescit in illo. - ν. Vltimus. corollaria ex dictis. i
EX dictis in art. disc. collig. I.
rationem naturae non posse Deo. & Angelis convenire, Deo quidem. Quia propter
test motum sensibilem δε physicum radicare. Angelis vero Quia natura spiritualis illorum non potest etiam radicare morum lensibilem, & materialem naturae completae spirituali r
pugnantem. Dices: Deus habet naturam Divinam: & Angelus veram naturam Angelicam. Ergo in Deo, di Angelis reperitur vera natura, Resp. In Deo,&Angelis rcperiri veram naturam fumptam pro quidditate,& essentia; no i men acceptam pro principio radicali motus sensibilis, qualithrde natura loquimur in praesenti. a. infertur ptivationem non habere ratione naturae. Eo quod non est principium intrinsecum motus,nec est causa, quae in motum vere influit: & hoc ad rationem naturae requiritur. Qua
Propter quando Arist. In hoc lib.
text. I s. asserit privationem esse speciem naturae, loquitur de nais tura latissime, quatenus omne illud, quod concurrit ad fieri enistis paturalis tacitur natura in lata
263쪽
mini deresicti, qualit Et explica
3. Formam totalem non esse verb naturam. Tum quia in hoc lib. texr. I L. Philosophus
asserit : Quod compositum iratura
quidem non est , sita est , O e stat
natura. Tum etiam,quia principia naturalia non fiunt ex alijs, nec ex alterutris. Sed sorma i talis fit ex alijs: quia ex materia,& forma componitur.Ergo non est principium naturale. Et con sequenter natura non est. Dices : Forma totalis est primum principium motus natu ratis: Ergo habet rationem naturae. Prob. ant. Forma totalis
est principium motus. Sed non est principium proximum. EO quod subitantia non est Immeis diate operativa. Ergo est primum,& radicate principium. Respondebis: Formam to talem este radicate principium, non quidem simplex, & primum absoluth , sed radicater solum in
linea determinata .& compositum ex alijs,quod destruit rationem naturae, vel principit naturalis. Nam principi g naturalia non fiunt ex alijs. Dices i . ad rationem naturae sufficit esse princ spium radicate , & primum in sua linea, non tamen requiritur esse primum absoluth: nec huius doctrinae est assignabilis ratio. Ergo
si forma totalis est primum priniscipium in sua linea , erit etiamveth natura. x .Motus flendi, & riden di non radicantur in materia, sed in forma totali. Ergo forma tois talis est primum , radicate principium non in linea deis terminata , sed primum abis soluth in ordine ad talas mois
In definitione naturae debet intelligi iuxta explicatione sapienis tum qui definitiones invenerur,&rectam earum intellige,tiain. Et antiquiores Philosophi, oc lapientes , tu primum in cic finitione naturae d. pruno ablolute alae runt intelligendum. Ad L .facith resp. Motus flenis di ,& ridendi per se primo radi cari in anima rationali, quae primo , & per se est in homine radix
harum operationum. Ad foris mam vero totalem solum reducuntur tanquam ad radicem completam , & compositam ex alijs. 4. collig ex dictis motum procedente contra inclinatione subiecti esse violentum , quamvis sit conformis iactinationi minus
principali subiecti. Et ideo motus progresivus animalis,qui cauis satur elevando pedem post pede est motus naturalis .Quia licet sit cotra inclinationem corporis, est laine colarm Is inclinationi v Ivetis sesibilis,quςprincipalior est.
264쪽
Ex hac eadem doctrina col- tollarij non satis explicatur Gligitur , quod si lapis moveretur aliis Thomistis asserentibus Cossursum ad replendum vacum,ille lum habere rationem naturae s motus esset naturalis. Eo quod tum propter principium passi- quamvis sit contra inclinatiO- vum,quoStamen credimus in tetinem particularem lapidis, e1t tamen conformis alteri inclinationi magis principali,qua lapis tamquam pars universi inclinatur ad
replendum vacuum, ut ita Vniversum conscrVetur.
Ex eadem insuper doctrina Colligitur, quod corruptio equi,
vel hominis, vel alterius corporis animati, lichi sit contra inclinatatione particularem, qua compOstum inclinatur ad suum esse co- servandum, est tamen conmmis inclinationi compositi, qua temas compositaim est pars universi. Nam prout sic inclinatur ad bo- Mum commune univcrsi, quod In diversia te generatiCnis, & co rupi ionis principaliter consistit. 3 .collig. Coelum habere raritionem naturae propter principium activum, dictiam propter
principium pastivum. Propter principium quide activum. Quia
forma Coeli radicaliter efficienter insuit in haec inferiora,& ad talem insimum , naturalem hahet inclinationem. Insuper etiam propter principium passivum, quo inclinatur ad motum recipiendum, admo tum utique . quo efficienter ab Angelo movetair, ut ipsum C Ium exercere pol sit influxum in inferiora. Et doctrina huius coia ligendos esse in ordine ad motum , ad quem Coelum ' lolum comparatur passivb, non tamen in ordine ad influxum , quem Coelum efficien thr exercui in haec inferiora, & ad ipsum naturaliter inclinat. Dices : motum Coeli dimanare a &rma Coeli, sicut motus deorsum a forma lap dis. Ergo Coclum habet rationem naturae propter principium demanationis activum... Resp.m tum Coeli non dI- manare a forma cstelli tanquam palsionem . vel proprietatem illius, sed solum ab Angelo efficienter provenire conmrmithrad naturam Coeli , quae naturalia
ter miistis recipere talem motum. Sicut dicitur de speciebus. Angeis infulsis in primo condiationis instanti quς non diminanta forma Arieli, sed unice iniunia
duntur a Deo licet Angelus naturaliter exigat 1pecies illas recipeis re . Oppotitum autem contingit in motu lapidis, qui naturalites dimanat a forma tanquam proprietas , vel passio ad naturam consequuta,propterea, quae alibi dicenda relinquimus. Et haec deart.isto in hoc lib.teat. II. & I 2.
& alijs sequentibus ad Phylosopbrin applicanda.
265쪽
AESTIO SECUNDA . causam ,& essectum debere esse
i . SVersitatem saltim materialem De Causis in comm L in natura inter effectum,&causam. Et propterea Pater in diviai
ARTICVLVS UNICVs. . nis, quamvis producat silum,
non tamen est causa illius. Quia Virum rausio eos is quatuor gζησέ filius non est alius a Patre in natu- causarum ad i ata, ω - ra, sed potius eadem realitEr na 4 voca sit. tura reperitur in utroque. Quar u . supposito iri .i ν. I. F. II. . tDIOPA cause expPcatur. Statiatur prima conclusio. CAnsam in communi secunis dum doctrinam Arist. in
hoc lib.lect. Io.D.Th. SCHnivit dicens causam esse id, ex q glivdsequitu8. Quae diffinitio bo- est. Quia per illam particulam
Icqvitur absolute sumptam conve
nil causa physica cum causa pure logica . Nam etiam ex causa logica sequitur aliud sicut ex risibili bene infertur rationale .Et ex decreto permissi vo Dei bene sequitur fore peccatum. Per eandem autem particu- Iam intellectam de sequela phy MCa per verum, ocrealem influ- um,qualiter debet intelligi, excluduntur ab hac definitione causa logica ac privatio,& conditi nes sine quibus non,quorum nullum verE,dc proprie, influit In eL ectum. Et per eandem particu- Iam denotatur, quod causa per talem Influxum facit effectum a
seipsa dependere. αννο praedicta adaequata est is qua
probamus. Quia genera causarum sunt quatuor, de non sunt plura quam quatuor.Er go divisio adςquata eit.Ant.qua Ium ad I. partem prob. Quid quid fit ab aliquo, efficienter fit. Nam idem a se ipso effici non potest. Ergo datur causa efiiciens. Sed causa cfficiens non potest a gere nisi mota ab aliquo fine. Eo quod omne agens operatur propter finem sive cognitum a se, si
ve ab arithorc naturae. Ergo datur
causa finalis. Rursus enectus iste non potest ex nihilo fieri a causa secunda ,sed semper sit ex prςsupinposito subiecto,quod est materia. Ergo datur causa materialis. Sed causa prima materialis, cum sit pura potentia non potest Iribucre speciem. Ergo requi-
266쪽
ritur forma ad speciem comis municandam. Consequenterque' dantur quatuor genera causarum materialis, & formalis, efficiens, de finalis. a .vcro partem videlicet plares eausas non esse. Prob. ex eo. quod omnis alia causa reducitur necessario ad aliquam ex assGnaus, sicut tanstabit argumentis respondendo. Figo genera causarum non sunYplura, quam as. signata. Contra I .partem inst. Quia
causa materialis non est vera causa. Ergo genera causatuni non
sunt quatuor Prob.ant.Causa debet esse perfectior effectu . Sed causa materialis non est persectior forna a,quam poterat causa
Resp. Quod licet materIanon fit persectior ipsa forma entitatiuridi secundum se;est tamerfectior forma prout recepta materia. Quia prout sic forina ab Usa materia dependet.
Sed Inst.Forma vi recepta In Hateria communicat illi esse. Ergo etiam prout sic excedit ipsam materia. Cons. bona est.Et prob ant.Forma dat esse materie. Sed non dat esse nisi prout in materia recepta. Ergo prout in materia recepta communicat Illi esse. Resp. dist. ant. Vt recepta
maliter: neg. ant.& conseq.Lichtnamque,ut forma dat esse materiae,requiratur, quod sit in materiria concomitanter, &In eodem istanti; non tamen tama dat esse prout recreta formali thr.Sic enim accipit esse a materia in genere causς materialis.Et Ipsa forma' dat esse, qarenus materiam actuat,& Ipsam toformat ecundum quam ratibnem est' eavia
formalis materiae,& non illius e fectus. Dices:Foma,ut afflat maia
teriam , est persectior materia ipsa. Sed non actuat materiam nisi prout in materia recepta. Ergo prout sic recepta perfecin
maliter: n .min.& cons .Quia quamvis ut forma actuet, di cauisset materiam, debeat esse ConcΟ-mitanteσIn materia recepta; non tamen actuat formaliter ut recepta sed solum se habetat informam. actuans,lichi esse in materIa receptam essentiaIiterm depactumst , ut forma praestet effectum per suam informatio.
Contra x. partem concluzarg.Dispositiones, quibus mateiaria ad formam recipiendam di ponnur,habent rationem caus: . Vt tamen no continentur sub aliquo ex praedictis generibus. Ergo
plora sunt genera Causarum: prob. mi.Dispositionesti per tinent ad genus cauis emcientIs, finalis,vel formatis,ut per se no-
tu est: nec causae materialis. Quia
267쪽
non recipiunt formam. Ergo non continentur sub aliquo ex praedictis generibus. Res p. Dispositiones pertinere ad genus causae materi aliis. . Quia licet non recipiant formam , disponunt tamcn materiam,vi possit formam recipere.
Sicut assensus praemissarum , qui determinat intellectum ad assensum conclusionis,concurrit efficienter ad conclusionis taenia sum cui intellectus ipse., Sed init. I. Dispositiones non determinant materiam ad . recipiendam formam. Quia de- terminare est proprium formae, non vero dispolitionis .Ergo di positiones non concurrunt in se . nere causae materialis, sicut & ipsa materia.
a .inst. DIspositiones non se. tenent ex parte materiae. Ergo non concurrunt in genere causae materialis.Prob.ant.Quod se tenet ex parte alicuius causae, dat illi virtutem in ordine ad effectum.Sicut assensus praemissarum, quia te tenet ex parte intellectus, praestat illi virtutem ad assensum conclusionis. Sed dispositiones non dant materiae virtutem ad recipiendam formam Nam materia a se ipsa est capax recipiendi .Ergo dispositiones non se te
Resp.ad I .Determinare esse Proprium formae Ex mo non infertur repugnare dispositioni.
Quia dispositio est sarma acclin. dentali dans esse secudum quid,& ita per modum formae ad materiam comparatur. Q ia tamen materiam praeparat . oc dii ponit potius ad hanc form4m,quam ad aliam . propterea se tenet ex par- .ee materiae , ct in eodem genere caulae materialis in orainc ad formam concurrit. Ad 1.inst. neg. an ad prob. dist .mai. Ex parte causae non habentis. sufficientem virtutem: conc.mai. 1llam habentis zneg. mai.& conc. min. neg.conseq. Illud namque, quod 1e tenet ex parte caulae non habentis sufficientem virtutem ad etactum- causae virtutem communicat. Er, ideo assensus praemissarum communicat intellectui virtutem ad assensum conclusionis. Eo quod intellcctus ex se indifferens est ad verum,uel falsum.Consequenter que,ut determinare verum attingat indiget luper addita virtute raemissarum. Materia vero exseabet sufficientem virtutem ad formam recipiendam .Ft ira non indiget nova virtute dispositi nibus super addita. Addimus tamen Quod ut aliquid se teneat ex parte causs. non requiritur praestare virtutem , sed
sulficit quod causam determinet ad effectum: ut constat in applicatione ignis. quae non dat Igni virtutem ad comburendum .'Et tamen se tenet ex parte ignis. Dices: Ergo dispositiones non pumicant materiae aliqu1 viris rutem,
268쪽
2 6 cuae L 2.de causis in commuia.
tutem ad recipiendam formam. cies. Sicut corpus dividitur In consequentErque non concur- animatum,& inammatum , quaerunt ita genere causae receptivae, divisio adSquata est,quamvis sub sicut ipsa materia,ac proinde non Vtroque corpore dividente plu-
concurrunt Ia e Tm genere res contineantur species. Causae. a. arg.Obiecta potentiarum. Respondebis.Non concur Tere in eodem genere causae infimo: quia non concurrunt rectis piendo ς concurrunt tamen in Modem genere Causae subalternis,.quatenus Concurrunt disponen- .do,& coaptando materiam, ut Iecipiat forma.Nam genus causae
materialis est draisibile perdive sos modos causandi, recipiendo videlicet, vel disponendo male aliam ad recipiendum. Dices: Secundum doctrimam istam intra genus cauta mainterialis dantur diversi mo i causandi specifice diversi. Ergo caudi sae sunt plures, quam quatuoT as fgnatae. Et consequentes divisio
Resp. dist. conseq. Plures pluralitate specificarconced con seq. Pluralitate generica : nego conseq.Quia divivo causae in quatuor genera assignata non est in speetes infimas. Eo quod intra genus causae materialisiatur dive si modi caulandi: & intra genus cau* essicientis datur etiam cautast essiciens instrumentalis, & eLficiens principalis, causa rad Cain iis, & proxima, causi superior,
di inferior. Et iti divisio prmicta
'λlum.est in genera eausae , sub quibus plures nanentur * di habituum sunt verae causae. Et tamen non continentur sub assu natis. Ergo dantur aliae praetor assignatas. Cons. Causa instrumentaIis est vere causa. Et tamen sub his non continetur .Ergo idem quod prius. Dices contineri sub causa efficienti. Contra tamen est. Quia causa e Sciens est illa a qua primo inincipit motus. Sed a causa instrumentali non primo incipit motus, Ergo ea non continetur sub causa emciente. Raersus etiam. Idaea , quae est in mente artificis, est vera cauis arteiam. Etiam En non contine tur sub his.. Ergo idem quod
Resp. tamEn ad arg. Quod obiecta potentiarum, α habitum specificant potentias , & habitus
in genere causae larmalis extri sicae Et ita sub causa formali continentur. Licet etiam possit dici Contineri sub genere causae fina
tabiecta., ut ad finem ordinannis Et etiam ad genus causae mate in rialis reduci. Eo quod sunt male ria circa quam habitus, &. potentiae versantur.
269쪽
Ila ad replicam disting. mai. tur ex intenthm spretis deferent nais Primo comparative ad alias cau- sibi sim .Quae diffinitio coincio Iesas: conc. mai. Primo absolute: cum alia communi thes inistia ala nego mai.& sub eadem dillinctione minoris neg.coni .Quia li-- CCt ab instrumento non incipiat primo motus absolute, incipit tamen primo comparati vh ad alias Causas. Eo quod prius incipit in
executione motus ab instrumento,quam a caula materiali , laria
mali .& quama causa finali. Ad aliud de idςa resp. Ideam
pertinere ad genus causae forma iaἐis. Quia dat speciem saltim ex- trinsece i ato. Eoquod arte faciarum producitur ad initar,& limilitudinem idsae quae solutio colligitur ex Ariit. 3 . metaph. text. 2.α ex αThctbi lect.2. Poterat etiam dici, idςam reduci ab genus causu finalis. Nam operans artificialiter inteniadit stamitare eflectum artificia ialem Idae ς vel exemplari. q. resp. di bene. Idaeam reduci ad genus cauta efficientis. Quia sicut forma naturalis se habet ad essectum naturalem: ita se habet idaea ad etactum artificia Iem. Et consequenter sicut forma naturalis concurrit effectivd ad essectum naturalem. Ita forma idaealis concurrit efficienter ad artificialem effectum. Et rursus Idaea determinat agens artificiale ad essectum artificialem producedum.Undh D.Th.quaest. 3. de verit. art. I. sic definivitidaeam; υνο a quum aliquis imita- quod videlicet: Idaea est id ad quod
respiciens artifex operatur. DercrmInar ergo idςa iplum artificem ad euectum arti licialem producendum. Et consequenter concurrit efficienter cum illo ad cundem effectum.
Dixi cause iis quatuor genera asi uis
tam probemus, praenotare opportet causam analogiiacE dici de causa prima, & secunda. Eo quod caula secunda comia Parative ad primam est causa secundum quid,& a prima in Ope
rando dependet. Et Deo,& cre tura: nihil datar uni vocum.
Dices: Quod licet Deo , dccreaturis nihil detur uni vocum in esic entis; poteli tame dari alia quid uni vocum in ratione causis. Sicut licet enti reali, & rat onis, urbstantiae, & accidenti nihil detur uni vocum in esse entis;datur tamen aliquid uni vocum in esse scibilis. Quia accidens,& cnS rationis sunt scibilia simplicithr.
Resp. tamen. Quod ratio scibilis solum importat conedii nem essentiae cum proprietatibus suis,inqua conexione accidens,de substantia,ens reale, & ens ratio-
270쪽
nis habent convenientiam univo esse analogam ad substantIam,Cam. Ratio vero causae non sollim importat connexionem explicitam cum effectu ; verum etiam virtutem contentivae flectus. Et cum virtus caulae secundae lit talis
virtutem causae primae , dc essentialiter ab illa dependeat.Inde fit, rationem causae non polle esse Vm vocam ad utramque. 2 .praenotandum est causam
analogich dici de substantia,&accidenti. Quia virtus causae accidentalis est talis secudum quid,& productiva effectus secundum quid talis: virtus vero substantia istis est talis simpliciter,& productiva effectus,qui simplicitEr talis
est. Consequenterque virtuS con
tentiva effectus inaequaliter participatura virtute subitantie,& 1 virtute accidentis: ac proinde inratine causae analogice conveniunt.
Dizes:Quod accidens in operando non dependet a substantia. Ergo divisio causae ad lubstantia
Iem,&accideralem univoca est. Prob. ant. Calor v.g. potest tan- qua causa primcipalis producere alium calorem. Nam calor producendus non excedit virtutem caloris producentis. Ergo aliqua- do. accidens non dependet in operando a substantia. Alias numquam accidens esset Causa principalis comparati vh ad effectum. Resp.ranaen. Replicam istam probare divisionem caulae non& accidens analogia orta ex dependentia unius ab alio : hon tamen non esse analogam analoiagia orta ex inaequali participatione , quatenus virtus substantiae est talis simplicitEr virtus vero accidentis eli talis secundu quid. Praeterquam quod, licet calor producendus in ecte entis noexcedat virtutem caloris producentis,in ratione tamen effectus talem virtutem excedit. Quia calor producendus praeparat,oc diu ponit ad formam ignis. Et ideo sicut calor non potest producere formam ignis nisi dependenthra substantia: ita non potest proinducere catarem disponentem ad illam niti cum depedentia a sub stantia. Quibus suppositis. Conclusio nodra prob.Quia ratio cause simpliciter participatur ab omnibus assignatis. Ergbratio cau*vni voca est. Prob. ant.
Quaelibet causa ex ' supra dictis est causa simpliciter./Ergo ratio causς simplicitEr participatur ab omnibus assignatis. PrUb. ant. Quaelibet causa independeter ab alia habet tuam rationem causae. Na materia independenter a fomma a se ipsa habet recipcre forinmana : & forma a se ipsi habet actuare materiac Ec finis a se ipso habet movereti causa efficiensa se ipsa habct efficient Er producere .Ergo quaelibet causa ex supra dictis eli caula simpliciter. Dices: Divisio illa non est ge-