장음표시 사용
111쪽
ptionem desinit:absurdum eriim est existimare, spiritus simplices, aethereosq; esse,& nulla mixtione constare , ut nonnulli arbitrati sunticum, ut dictum est,ex alimento tanquam ex materia& ex halituosis vaporibus fiant: id enim quotidie experimur in animi passionibus , ubi citissime dipipantur, reparantur,& alterantur. Putridarum vero signa licet a nobis tacta sint praecedenti capite,ex pulsibus, urinisque lepro-pla,sunt tamen alia, quae potius hanc quam illa putridς febris speciem ostendere sunt nata, quia sic uto cum pestilens morbus in bilioso humore viget, sitis inexhausta,lingua nigra, furor, aliaq; similia accidetia apparet; igidis tamen humorib corruptis, sopor, tedaargus 3 qccedit:m aliquibus sudor citra toleratiam apparet, VomitUS,aut .
alui deiectio. in alijs cutis eiu ore emiar, qu re papulae a nonnullis dicuntur: Tumorum pellit en-ltiu Varia genera, rigores inςquales singultus ouulsio, prout materiaacrior,deterior, de velocio iri motu infestat. . Complicationem vero febrium pestilentium putridarum ex sy mptomatum diuersitate δί varietate deprehendere licebit.. Hecticas etiam pestilentes noni solum anti- iqiii nostri Medici eognouerunt , sed etiam in i quacunque constitutione pestilanti omnes ob - Rud seruant,
112쪽
sertiant: nam quid ,quς ,obstat, calorem pestilentem & malignum substantiam cordis primo inuadere, ob analogiam & dispositionem,quam in ipso,& non in spiritibus & humoribus habere potest; praesertim si cor calidum,humores vero frigidos subiectum habeat: etsi ob caloris malignitatem statim homo perea cum duratio nost de morbi essentia.
Videamus tame, quibus signis cognoscemus heisticam pestilentem. Primo, cum calor iste,in quacunque substantia cxistat, putredinis sit auiator, statim cordis substantiam alterat,&corrum.
pit, ex qua foetor anhelitus resultat, pulsus paruissimi sunt; tum quia cordis substantia inessentia patitur; tum quia spirituum fit maxi- .ma iactura. Celeritas etiam reperitur; nam ex sebre aucto viai necessum est augeri hanc differen tiam , quae ipsum consequitur . Erisipelato saetiam allectio oris partes occupat. Ab aegro sc-bris non percipitur, nam cum corpus quod in hac febris specie accenditur,densum profect3 t& durum sit, & a partibus externis valde remo tum, non mirum, si aegrotantes calorem febrile inon sentiant, praesertim remissione facta a frigildis cordis humoribus: & quantiis urinae a principio cum optimo colore & sedimento possint , apparere, cOmni unicata tamen labe alijs parti- .L. bus
113쪽
bus,tenues,aquosae, crassae, aut flauae apparet, ut, secuitu natura peccatis humoris,necessarioq; anxietatis syncope, luctuosa suspiria aderunt. Quod si contingat, cor & contenta inaequali temperie constare, tuc pulsus naturalibus per similes apparebunt, ut docet,& obseruauit Gal. 3.depraesagatione ex pulsibus. Sed nonulli Medici, inter quos Petrus Salus, Vtrunque negant
primum, febrem hectica pestilente dari possie. Secundum, quod naturalibus, similes posset pulsus apparere. Probat primum, quia ut detur hectica pe stilens,requiritur,ut calor pestilens &malignus in membro nobilissimo, a quo fons& vitae origo dimanat, per modum habitus exi-- stat, nam per hanc disserentiam ab alijs minime pestilentibus hecticis distinguitur. Sed ad huiusmodi introductione sequeret statim separatio
partium, quae mixtione & coctione crant unitς:quod vivo existente homine implicat. Igitur pe lstilens hectica dari no potest: quod probari pon iset primo ex Arist. 3. de part .ani. ca. 4. ubi nullulgraue vitiu cor pati posse affirmat. Ex Hi p. . de morbis,tex. Io. dolorem pati no posse dicit. Ese, id quit, ressolubinc densa, proptere i Elore non affigitur. Si igitur ob substatiae densitatem dolorε non potest pati, minus certe putredinem. Secunda, quia vel id fieret a causis externis, scilicet
114쪽
scilicet ab ambientis praua coditione, aut a causis internis. Si primum,febres ex humorum putredine fient, obsaciliorem transitum & dispositionem,quam causa externa habet Cum humoribus, qui corpora humida sunt, quam cum sic- .ca cordis substantia, solida, compacta, & sbro
Si vero ab internis, omnes partes cordis contactu causae putrefacientissimilem mutationem patientur ob causae excellentiam in modo operandi ,&inter has primo tenuior &spirituosior, ob minorem resistentiam.
Praeterea impossibile videtur, pulsus in hecticis pestilentibus, turalibus similes esse, ob inia aequalem intemperiem. Supponit enim Gal. humores qui in ventriculis cordis sunt,frigidos est se: partes vero cordis solidas intemperie calidacse assectas: unde ex utriusque qualitatis ex ce usu, cum oppositae sint, medium resultat, a quo mediocres pulsus fiunt. Sed contra: Pulsus in hoc euentu debent esse languidissimi &paruissimi, & non mediocres. Probatum Nullus gradus vehementiae, aut Virtutis, potest reperiri inpulsibus ex causis externis alteratibus cor, nisi aucto interno principio, aut debilitato. Sed ex pugna duorum contrariorum ino potest addi robur cordi,& eius facultati sen-
115쪽
sitiuae, quae est causa in mediata robusti & vehementis pulsus. Ergo in hectica pestilenti, ratione facultatis, quae debilis est in essentia . pulsus debilissimi &languidissimi deberent a pa rere,& ex consequenti paruissimi, & non simi les naturalib': na sicut magnitudo est differeti familiaris vehemetis viritis,sic prauitas abilis. Quod tame id non possent impedire humores frigidi cordis,probaturinam ipsam substantiam alterado,necessum est vim cordis minuere quo diminuto pulsus rari fient: nam nulla in temperies crescens, aut versus frigiditatom, aut calorem, potest pulsus robustiores aut debilios
res per se reddere. . l. l l P Pro huius ergo explicatione notandum est,
quod licet possit dari febris pestilens hectica,
sed non erit vera & simplex hectica, quia non pendet ex mutatione temperamenti habitualis' solum,sed complicatur cum illius putredincida- ,Secundo .in hectica simplici calor aequalium' peritur in omnibus partibus ob aequalitatem intemperiei productam.' At in hectica pestilenti non ita ςquali & qui mixti partes separat,comimpit,& aestruit. pii Conueni t tamen . quod in utraque febre calor in partibu solidis fixus & permaneus est, sitne accessionibus. ιων Κ Rationes
116쪽
SI autoritates aduersus opinio inelii Galeni exiguam habetat vim
ι Ad pridiam igitur dissicultatem ipse Gai. ab sest iu primo de disser lab: ubi ob maiorem dis-pbsa mellipa i iaspectia causae agentis cotin gὸ ψ,hanc aut illam febrem pri binuadere.
- Neque etiam necessu m est,utputredine sepa rentur parte; qua&ixcbrde mi tione erant v nitae: nam putredo non est quae denominat febre
hecticam sed calor lide aut illa condulorie a ctus in partibuς talidis insatio esse producti spa 1 Ad aliud deidisserentijs pulsuum similiuni naturhibus respondAu ; Galenum no dixisse pubsus esse robustos,aut magnos, sed seruata natu rati proeottione;quantum spestat ad digeretias quae seqv untiitexcesseis,aut defectum caloris, nil suς esse mediocres: nam contemperata ilitea perie ab stroque excessu; no est maiὀr ratio, qua re uiua differentia pulsus,quamulia,excedat: sit . tuti ex aq- feruentissimae & frigidisti eder- 'in one tingit medium quoddam,quoa te'
. Sed caeteris paribus, celeriores, inquit Galenus,pulsus sunt ob calorem partium solidarum, qui sobrem constituit . Ad locum Aristotelis Tactu respondetur , cor non posse patii gra ue aliquod vitium, ita ut cum eo v ruere possiti
117쪽
quia cum tali vitio citissime moritur:quod ipsemet explicat eodem loco,reddens ratione: si .m principium ,1 nquit,eorrumpitur, nihil est quod caeterlrisiqua inde pendeant, abere auxillam &c. Et quod morbis grau ibus tentat i possit,in se rius dicit in eodem capite per haec verba: ro Pa morbo, ita ieiusmodi ereunt animalia, i dis ERaffect morbosi in corde conssiciuntur. si si Quod cofirmat Hipp. dices, 'rro ad cor' tres Uecem defluxis ut ratio apprehendit,dec'. is T''-27 de morbis popul: in historia Ctesiphontis; dnoctem,ait,corais oe oi s ventriculi δ lor, non tin Φρα ea vocis interceptio stragulano cum feriore, omtuus est.. Ecce quomodo pati potest cor in agnos morbos,sed morte ipsos comitate sicuti de his O febribus dicit Gal. omnibus motae fuisse consecut uenonn ulli vero euastrui,quibus hum res qui in ventriculis cordis erant putridi, u*in' tulerunt cordis substanti corruptionem. imi
Di nitates signomm ad τὰ a s mortis pra
118쪽
stilentibus, in quibus spes Medici frustratur, & erit argesimul totiesq; iisdem auxilijs,quibus il ius salus sperabatur. Cotravero alij praesagijs relicti, coualuerui: ob idq;n5milla animaduertere iopus erit circa varietate & dignitate signorum: nam cum multa inter se pugnatia apparere so- , leant, Medicus scire tenetur vim & dignitatem uniuscuiusque: nam quantumuis non recedant
signa a re ipsa quam significant, & sensibus nostris oblata, obscurum & abditum ostendat: sed quia fontes e quibus sumuntur, non habent 22- . qualem certitudinem : hinc praesagia dubia m gis aut conspicua dicuntur aMedicis,diuersisque nominibus,vim & energiam illorum describut: quod exemplis illustremus. Inter omnia signa praecipua sunt illa, quae robur aut imbecillitatem facultatum, quae nostru corpus gubernant, ostendunt: quod praecipue faciunt inter alia coctionis & cruditatis signa. iSecus quae in morbis contingunt & eueni ut; na etsi iudicium aliquod indicent, non tame certum illud est & firmum, sicut corporis agitatio, dolor,inquietudo, dc reliqua,ouae si in perniciem aut aegri commodum futura sint, opus coctionis,aut cruditatis signa praeijsse. Haec igitur sunt signa valde bona, sed in morbis pestile tipus tantam vim, quantam in alijs non habent:
119쪽
ciborum vero appetitus maxima ι qui enim vi riliter cibos oblatos sumpserum, euaserunt. IAlia absolute optima dicuntur , quae versantur circa aegri decubitum,cum seruat eandem figuram , qua cum sanus erat Optimum etia est, corpus esse aequaliter calidum,& praecordia absque doloris sensu aequaliter mollias: sicut si somnus & vigilia modum naturalem non excesserint,& alui excrementa mollia & coacta,&quae eodem tempore ac in bona valetudine excernutun Ex his signis quae magis in pestiletibus morbis minus a naturae statu recesserint, tutius aegri optimum exitum praesagire poterimus. Placidissima vero signa sunt,quae morbum facilemsere
ostendunt,ut de simplicissimis febribus;signisq;
firmatis securissimis,quae: quarto aut citius fini, ri solent. Quibus correspondetperniciosissiina pestilentium signa,vt mox videbimus. Alia non tam morbi breuitatem,quam securitatem pollicentur, vii dolores, qui ex statuoso
spiritu, aut crasso humore,partes externas niole stant. In pestilentibus etia morbis nonnunquacontingit, tumores & exanthemata transactis .primis diebus, ob aegrorum resistentiam & materiae c5tumaciam,non tam periculum vitae mi- Mari,quam longitudinem. lit. Sunt etiam quaedam signa prognostica, quae
120쪽
in relations potius & compamtione constit ta sunt i sicut inum' diciti Hippo erat Harum fina senisu aut crepitu exire, aptimum est . me sal Aeaeum senisu exire, piam reuoia. Melius similiter euse in quocumque in mo partes eiαρ umbili' cum ac pectinem crassitu ginem habere . Eo dem modo in quibusdam morbis pe stilentibus; comparatione is icta, quaedam prasitantiora, aut
L Nam melius es L confertim tumoremi exireδquam paullatim vob idque etiam dicimus mul, toties melius esse sine febre tumores pestiferos
apparere, quam cum illa,ob minorem Contur . bationem partium internarum.
Praedicta igitur signa inuicem collata osten
dunt, aegrum conualiturum, sicut ex diametro
sunt alia quae interitum potius & exitium signi scantiquae similiter eandem energiam in signis ficando non habem. Reperiuntur enim quaedam sgna Asbicibinata, quae etsi periculum & vita: discrimen stendere videantur, sed non perituruna. aegr-tantem certo ptaesagire possisnt, nisi a princ pio perseuerent, aliaque signa absint opposi tum ostendentia: namicum a morbi principio signa aliqua videntur, quae non tam caloris in tensionem quam Prauam naturam ostendant haec