장음표시 사용
81쪽
temporisq; momento homines interficiat. Corruptio haec, seu alienatio humorum a proprio reperamento &substantia putrefactio no est, sed quid ab ea alienum & diuersum: corrumpitur enim homo veneno,&ense, ita ut subito inter: eat, sicut & apoplexia, & alijs internis morbis, quibus non putrescit homo tuc, sed corrupitur, hoc est,propria amittit natura&substantia,propriuq; temperametum. In hac corruptione sola destruitur & corrupitur homo, & forma rei interna separature putrefactio autem nihil horum est,sed via ad corruptione, quae stare & esse minime potest sine calore & foetore: quae res non possimi sine putrefactione consistere. Quando autem nostri corporis humores suscipiunt alienam naturam, semper corrumpuntura
sed non semper putrescunt: quod manifeste visedetur in epilepsa causata per consensum pedis
qui manus: nam in hoc morbo generatur mate
fia,aut humor perniciosus,qui naturam,Vim facultatem venenosam sortituri: haec mota deascendens ab ea parte aut membro, eX quo gemnita est, sensu priuat animal,& motu volunt
rio, ita ut homo decidat, sicut si usus esset vehementi, lethali lia pestisero veneno Quaeritur, humor hic genitus ne fuit per putrefactionem,aut corruptionem)Non certe peretur G a putre
82쪽
putrefactionem, quia humores in humano coriapore cum putrescunt, acquirunt & concipiunt calorem igneum, qui sensu percipitur in parte assecta,& antequam incipiat accessio, in putrescente humore sentiretur calor, partique comunicaretur:quod neque ratio aut experietia ostedit. Imo si aeger non percepisset motum illum a parte affecta vel sit qualitas, vel flatus nulla esset coniectura , qua assequi possemus affectam
partem,vel laesam. In uteri etiam affectu vocato uteri praetacatio. humor aut materia maligna,quae ad cerebru& cor ascendit,& eum adoritur,& septum traseuersum,sine dubio non putrescit in utero, qua- dis in eo corrumpatur. Quia si putresceret, lin-tiret quidem uterus calorcm pr ternatura;quod non contingit,sed experientia contrariu ostendit,quod uterus non solum calorem non percipit eo tempore quo praefocata mulier affligitur,2 sed potius frigus, non tantum in utero, sed etiae in uniuerso corpore,& hoc nonnunquam in exitessu:quod accidere & causari ex humore putri; do. est impossibile. Est aliud dicendum de putrefactionis natu ra,quae cum sit causa augendi calorem extraneuin parte in qua sit putrefactio, dissoluit, separatque unionem mixti:cognita igitur putrefactio-
83쪽
nis natum,quid corruptio sit,aperiamus,& quomodo fiat. sp hil . i l l . Pro cuius livelligentia notandum,in corpo 'hil fit re humano vivente in stam salubri optime heril corruptiq. actiones: pro cuius conseruatione & tutela instituit Deus alimentum,& aerem, quae cum bene disposita sunt, ordinata & proportionata in corporibus nostris, ea tuentur, conseruantque, sine quibus neque vita, neque operationes fieri possunt.Haec duo corporibus nostris conuentuthabentia sympathia& familiaritatem in temperamento, aut qualitate, &substantia, cu nostris
Qualitas Sc temperamentum fuerunt necdia saria in alimento nostrς naturae simili: nam si cotraria agunt, & se mutuo expellut & interimul & similia se amant & conseruant, animalia per media eorum quae sibi similia sunt in temperamento & substantia, conseruari necessum fuit. Vnde euenit, quod nutriri debebant humidis actu aut potentia,ipsisque gratis: & quia amara omnia non sum hinnicia, neque grata, pessima sunt ad nutritionem: igitur ad horum armaliuconseruationem non satis est hςc similitudo, amicitia, conformitas, &sympathia alimeti cum animali quod nutriti debht, in temperamento, ct complexione,& qualitate, quia necessum est
84쪽
prouidentiam in Reipublicae gubernatione. mnia enim haec simul in unum collecta spci andum est multum profutura. - Quae vero sit causa,Vt temporeHyemiscesset isti morbi,est,quia substantia quae per contagiucommunicatur, siue vapor sit,sive exhalatioJrigiditate ambientis debilitatur,& coercetur: miliatis autem tempore,ob intensum calorem,cosumitur , & veluti euanescit. Frigidus itaque aer, aut summe calidus, contagioni aduersatur, . etsi eorpora prauis humoribus referta istis tem noribus deterius se habeant,ob apparatum:nam -frigui codensando, prohibedo exitu vapor calor aute fundendo,possunt ipsoru corpora puitredini aptiora reddere,morbisq: pestilentibus.
Cur confit ut is hac epidemica in hoc anno I s o p. Matritum molestauerit. Cap. V L
. Verum est,ut nos superius diximus, epi-demicum huc morbum tres habuisse ea ν sas, in dubium reuocari posset, cur pomis hoc anno,quam reliquis praeteritis grauior & lethalior extiterit:siquidem ab eisdem causis effectus eodem modo dimanare debent. CHuius certe euentus multas fuisse causas non est dubium: nam sicuti tres dictae vim habuerut inseredi mala,ita qua: a nobis tradetur, non
85쪽
solum conseruandi,sed augedi vim habeserunt. -x a Prima, Quia cu innumera Hispania loca fue- rint peste allacta, ut se tueri possctenti clanculum . huc peruenerunt: quorum commercio incre . in inissuit contagium. lIII Secunda, multi pestilentem bubone,aut glatidulam occultantes usque ad vitae extremum. ne fossan ad Xenodochium deferretur, materiam similiter cotagioni suppeditavere:nam cum ad stantes incaute se gererent, postea eodem moraho fuerunt apprenensi. Tertia, excrementa contagiosorum hominu pro foribus de vijs publicis expulsa, non exigua damnum induxerunt,prauos illos & pestilentes
riti Quarta,multi incaute se geretes,in ci bis pra sertim horarijs & fructibus, na praeterquaquod facile putredine coparant,suspectis temporibus
Quinta, situs huius Xenodochi j D. Antonii
intra vibem contenti; nam per vicinas domos, continui ratione, vapores contagiosos commua
.: Hominum similiter plurimorum tanta copiaἰ qua hoc oppid ii plenu ex istit,innumeraqtie do , mi ilia, bina ulti habitant, i oru graveolentia paratissima est ad pestiletes morbos procreadon
86쪽
ut lare ρο- Sed dubium est, quare sere in omnibus aegro- τω ita i' iis frequentius inguina istis glandulis malignis
fuerint molestata, superiores vero partes ca partibus Ubunculis.s iμη - - Respondetur,qudd cum alimentorum consectio & dispositio,ad naturalem facultate, quae in hepate resulet, spectet,& haec prauitate alimetorum languida fiat, cum introducitur qualitas praua & maligna in humoribus, tunc tentat se exonerare natura ad sua emuctoria, quae inguina sunt, excrementa deponendo, aut paullo inferius,quod multo deterius est: nam quod paries ita languidae & imbecilles, i sunt ad enota, tibi transmissum excremetum recipere nolint, argumentum non leue est, humores deterrimai qualitate esse praeditos rad quem motu deorsum concurrit grauitas ipsa humorum, qui ut plurimum pituitosi,aut melancholici existut:& cum crassitiem habeant coniunctam, simulq: letito-lem,ob maiorem moram qua in parte efficiut, minus auxilijs ced uat,& fere nunquam euadur, nisi citissime succurantur:idq; non alia de causesa,nisi ob dictam moram,qua venenosa illam xctia,Ob terrestres, crassas & lentas partes obtInci:sicummmaniores surit dysenteriis, quae ex
salsa fiunt pituita, quim ex alio humore,qui mi
87쪽
- t Quod si cotingat in partibus supra Kep r te'
nuiora excrementa hac mala qualitate assici, ad superiora trudet natura humorem, glandulaeq; ex his productie ob maiorem temu latem, quam humores habere solent, qui sursum ferunturicedunt facilius medicamentis cui rei maxime fauentaspectus coelestes cum his causis concurretes , Ut magis hae quam aliae partes molestentur. Carbunculi similiter cum ex adusto sanguine,feruidoque fiant,igneumque elementum in ipsis dominium habeat,hinc frequentius partes superiores,quam inferiores afficiunt.
An possit morbus pestilens citra febrem in adere S interficere. Cap. V II.
D E T V R Fieri non posse,quin citra
febrem possint perire hoc morbo correptimam istae glandulae, & reliqui morbi . pestilentes pendent ex praua humorum corruptione,qua comparatur calor maior quam pro, natura, in corde,qui febris est. Ergo ea debent lassici huiusmodi aegrotantes . Opposita tamen sententia verior est, quia cum venenosa qualimias, quae innaorbis pestilentibus viget, sit cordi adtiersissima,& in exigua admodum quantitatea humoris possit subiectari,tunc absque bu moetu naea putre-
88쪽
putredine sui patet ex urinis, de pulsibus, sanguineque extracto , in quibus nullae notae putredinis conspiciunttir in mortis poterit esse causa sicut si Phalangis ictu esset assectus, re, liquis tamen partibus tunc bene se habenti
Deinde vita consistit in participatione calidi in humidum, quae in debita 'nione consistit ex
mixti temperie resultante: quaecunque ergo intemperies maximam mixti dissolutionem causere valens, ipsius etiam interitum causere poterit animanti: cum subitae mutationes & confer tim factae,naturae repugnent, quae in mediocritate consistit
Quod si obijcias, pestem acutissimum esse
morbum : acutissimos vero adiunctam habere febrem,m primo Epidem. sect. 3. m.3.Qucidconfirmata Hipp. I. Aphor. . dicens febres ab acutis morbis esse inseparabiles. Respondetur cum ipso Galen. 1. Aphorismo. comm . I9. non omnes acutos morbos febres Exbere adiunctas, sed cum ex calidis humoribus fiunt, aequaliterque in omnibus partibus genitis , autiali quem locum peculiarem occu-pΞntibus mana rari sunt acuti citra febrem. Ecce qualiter Galeni mens non se omnes acutos iam orbos febrem habere coniunctam , sed qui
89쪽
ex calidis humoribus putrescentibus oriun
Ad locum desumptum ex tertio Epid.existimo mentem Galeni esse , comparare morbum acutum , gratiem , & cum periculo, ad tutum & sine illo, ut ex antecedenti & subsequenti textu constat . In antecedenti inquit: Sunt autem in febri continua morbi acutissimi , --ximi σ graui simi, ct lethales . In sequenti ve- To aic , Securastimam esse quartanam , sed longi d
Igitur Galeni mens non est , quod acuti morbi habeant coniunctam febrim cotinuam, sed illi solum, qui aequaliter putrescunt in venis, & ex calidis humoribus fiunt , tunc inseparabiles habent febres , & ex consequen ii , periculo plenae sunt . Secus vero alij, qui ex humoribus ita calidis non fiunt : unde cum pestilens morbus citra intensionem caloris fieri possit, ex consequenti absque febre fieri non
i Neque necessarium est corde laeso perire te grotantes in hoc morbo: nam si humor pestilens citra cordis laesionem alias molestet partes , resoluta virtute , & morbi violentia, aeger morietur, prauis nonnunquam ulceribus:
90쪽
quod notauit Hippoc qui 3. Epid. sect. 3. tera. 2S. inquit: Quorum ergo caput horum quid tentaret , is caput totum glabrefiebat γ' mentum esse denudabatur, decidebant,multaeas extiterunt luxiones. His adiunctaaliquando Apuando non,era ebris,&c.qu od Gai .palam in com . confirmat. I: Et '. lib. de simpli. med .se. cap. proprio de terra Samia,in pestilentibus morbis, qui febre caret,iubet uti terra Lemnia cum vino albo: secus in his qui febri afficiuntur. Supponit igitur pestilentes morbos absque febri existere posse. aEt eodem lib. 3. Epid.text. s. Biliosa pinguia, tenuia aquosa: atque ipse morbus multis eo dccubuit citra febrem. is Quia tamen s equentissime coniuncta est sebris pestiletibus morbis, ob id sine febri pestem existere non posse credunt:& in hoc sensu intelligendus est locus quidam Hip. lib. de statibus
ubi omnium morborum comitem facit se
Experientia praeterea constahin pestiletibus constitutionibus statim homines perire, veluti fulmine percussos: quo tempore cum animales sacultates deprauatς sunt,pulsus tamen naturalibus persimiles videntur, signum euidens est,alaesione facestatis animalis mortem subsecutasti fuisse Nam etsi omne vitae & mortis genus contingat