De morbis malignis et pestilentibus, causis, praesagijs, & medendi methodo de remedijs insuper praeseruatiuis, tractatus. Autore Nicolao Bocaangelino, ... Ad ... virum D.D. Franciscum Borgiam, ..

141쪽

obstructionibus vendicanda sint: haec enimi multitudine, crassitie,&lentore progignuntur 'tuncque pars affecta respicienda est, nui, quia Venae messenterij sint obstructie, an in penitioribus corporis partibus obstructiones vigeant quo tempore robur addi aut minui potest me idicamelis quq inemdedi, caleficiendi,& abster i u lacrigendi vim habeant, per epicrastinque purgare

conueniet medicamentis,qu maiorem habeat cum his humoribus analogiam e mixtis vero aut simplicibus utendo, si causae inter se mixtae sint, ut ex excrementis N alijs communibus notis discere pdsumus. Sed i perueniamus iam ad . medicamenta quae ad praecautionem comMmoda vidEntur , uti corpora contra pesti- tal-NGidentium morborum insulius munia . . A q-no se idi ul. t ri posit ne a silvis nil L .cili is

Traduntur nonnulla medicamenta ,sim Dcia composita pro diuersis anni re o. ribus contra pestilentium morborum incursus. Cap. X. V I

142쪽

roo De morbis malign is,

Ci R C Aj praeseruationem horum moris

borum Varia medicamenta simplicia &l composita parari solent: sed considerare oportet, quas vires & facultates habeant, ut sic melius suum opus exequi pbsSint: nam sunt alis qua simplicia,quae ex sua italusa opiculatur moria ubeolus bis pestilentibus,ut sunt haec quae sequuntur,Zedoaria comansa,aut potu sum rauices ut iusque cruciataesurgonerae radix, aut eius succus, citri pomi semen, oleum scorpionum Matthio-li,cordi. arterijs temporum,pedumque applicatum; scabiosae suecus.. Iulia i ii Q -1;ὶ Antonius .mVerum inter haec &.alia multa, quae passim x ' apud antiquos & neotericos autores reperies,

ita sunt calida, alia frigida, alia duplici qualitate

praedita mam inter calida, connumerantur Scordium,carlina,vincito i miruta, scabiose,centaurea, valeriana, chama drys,pulegium,gario-phyliata saluta, morsus diaboli,cyperus, aristolochia, gentiana,lignu aloes,macis,myrrha, thus,

Inter frigida ormetilla,pimpinella,acetosa, nentiphar, cicerbita,flores quatuor cordiales,lupuli, bistorta, semen acetosae,plantaginis, portulacae,coriandrorum, sericum, seta cruda, grana tinctorum, succintis,terra Lemnia, terra Sigillata, camphora, bolus Armena , sandali Oinhes,

143쪽

viscum quercinum, cornu cerui, margarita, lapis b e Zoar,succus acet Q se, lim bnum, ran c ita ex mali Punici. Ex his simplicibus medicamelis, S alijs , possumus diuersa composita Parare, inter qua ma, rimas habent dotes,quae tequuntu r.

. Ni Antiasus utilis Aestate. R. Dicta mi, tormentillae, corallinae praeparatae,pimpinellae, cicerbitae , rutae, scabiosae , balsamianae, verbenae, acetosae, morsus diaboli, cardui benedicti an unci sem. Florum nenu pharis, an gelicς, graminis, scordei,an .dra g. iij. Croci drag. h. Sandalorum omnium drag.j.& sem. Sem. Aeetosae,citri,portulacae,plantaginis, hyperici, coriandorum praeparatorum, an . dra g. j. Boli Ar men. terrae Lemnia , teriae Sigillatae, succini, corticu citri & hmonum,an. scrup. iiij. Campliorae, cornu cer Uibeboris, corallorum amborum,&margaritarum praeparatarum an . dra g. iij. Ossis de corde cerui drag. j. Quatuor florum cordia lium cum saccharo an . Vnc. iiij. Succorum aceto sar, citri, aut limonia, pomorum Ad , an . Vnc.

viij. Sacchari: id sussciat. Fiat electua. sec. ar. Gradiorςs sumantia dragmayna usque ad duas:puhri usque ad stru .h. infantes sci Up. l.

144쪽

Ioa Demorbis malignis,

Antidotus Memesalutaris. λ

Antonius R. Didiami, scordei, cartinae, angelicae, acori, tori'ρrtμi si mentillae, rutae,betonicae, valerianae, pulegij, sui uiae cardui benedicti, gaiios latae,bistortae, cype ri, vincitoxici, aristolochi e rotundar, an .dra g. iij Cinnamomi, piperis logi, spicae galangae, croci, an diag. ij. Baccaru lauri, Iuniperi, hederae, an . unc .sem. Myrrhae, galbani, & atrimoniaci, an. dra g. j. & sem. Seminis ammeos, dauci,basilici, hylaerici, an .drag. j. Conseruae floris roris mari- ni viae. iiij. Theriaco optimae unc. ij.. musci deambrae an .drag. sem. ligni aloes scrup. iiij. cum melle fiat electuarium, dolis ut anteceden S.

Antidotus pro Vere& Autumno potest parari ex praedictis ingredietibus permixtis: quant is Antonius Portus antidotum longo usu probata scribat pro Veris & Autumni temporibu q. Iisi. 3. ecst Dia scordion tamen Fracastorei a non ullis, m=rsi humod si laudatur, quod recipit cinnamomi, caste ligne , an .uncis,lcordii unc.j. Dicta mi Cinfici ,rormentillae,bistortae,an .vne. s. Galbani, gami, an . Vnc. F.Dpij dragd.&sem. Styracis drag.iiii seminis aceto e drag.j.& sem. Gentianae unc. 1 Boli Armen. vnc.j.& sem.Terrae sigillatae unc. se

Piperis lonsi, etinetiberis, an, drag. ij. Mellis albi despumati lib.is. α se vini aromatici lib. s. Sae

145쪽

& pestilentibus. l Io 3

. . Antidotu etia Zopyria venenosis morbis comendat Gal. a. de antid. c.vit. ex myrrha,spica, Soco, unciq: floribus, thure, pipere, dc cinna momo. Eodem lib:alia etiam tradit medicameta his morbis venenosis utiliaes tri iAlij stibium & argentum viuu praeserui, sed

non arrident, ob deleteriam vim quam habent. : Hoc tamen, medicamelum quod sequitur tutius est quod sic paratur. Florum cordialium,pimpinelli , betonicae, an . manip. j. centaure min. dictami Cretesis, Valerian , cartinς, benalbi & rubri, scordei an unc. Sem. seminis citonioria, aceto citri, andra g.iij. &sem.ex fragmetis lapidu pretiosor. boli A ri . coralli rubri, cornu cerui pr parati, sing. drag.iij. ligni aloesdrag.j.&sem. Specier aromat. rosato, Miamusci, diabrς,trius ancisoru,diarrhod. Abbatis, diatri5 piperi nucis muscat. gariophylloruPan. drag. h. Croci,getianς,Imperatoris,Zedoari ,angelicς, an.scrup .ij. Teratur subtiliterquς teri possunt,& cu saccharo albistimo,aqua ros.&acet ost, fiat

146쪽

Io . De morbis malignis,

Hoc electuarium satis expertum fuit a suodam Medico Iosepho Daciano, in ciuitate Utinenti,in multis peste affectis. Qita' titas illius erat pondus dra g. unius ter in hebdomada exhibitae per quatuor horas ante cibum , cum Optimo Vino aromatico,praeseruationis gratia: gris vero & actu affectis cum aliquo liquore destili ititio, aquae videlicet aceto fae, aut cum iure alterato cum floribus de fructibus cordialibus. InaMlijs vero dosis maior aut minor erat. , habito res pessii ad aetatem,temperiem, S coeli statum. lPrς seruationis etiam gratia traduntur alia co-

posita a Diomede lib. suo de peste. Ad eundem ysum sunt multa medicamenta; quς apud: Magnum AEthruriet Duce reperiuntu quorunonulla olhedit mihi praeclarissimus vir Fraciscus Gui chardinus , eius apud Philippum Tertium Regem nostrum Catholicum Orator. Euonymi vero quasdam destillationesi his morbis profi-cuas in suo thesauro scribit,inter quas haec quae

sequitur, maximas habet dotes. . im QR. Gentianae partem Vnam, centaurij partes duas, trita, & quinque diebus in vino macerata de stil l ato. His crura, inquit, mane ET vesperipota se ρ uat corpus ab omni morborumgenere:omniaq0lima tu exeludit. Onum colorem facit, stilentia resi u. . Similiter si nuces,virides capias,&p arte assi rum

147쪽

& pestilentibus. ΤΟ

rum internas excaves, intus vero theriaca im

pleas , & in balneo Mari distilles,scito hoc esse non vulgare remedium ad obsistendum pestileti morbo, praesertim in delicatis, & quibus lan

guet ventriculus.

Ad idem praestant coseruae cordiales cuaquascordet,aut tabellae consectae ex pulveribus electuarij de gemmis, scordei,tormetillae, & terrae Lemni Glapideque begoar,& alijs consimilibus. quae diuersis modis possunt componi.

Exterius tandem prςseruationis gratia cordi, temporibusque applicantur pulueres cordiales, Vngueta, sacculi,epitomata,in quibus consideradaest subiecti temperies, anni tempus, quae ex dictis simplicibus efformari poterunt. - 4

De his quaspectant ad Agagistratus es Rei publica gubernationem. Cap. XVILOMNIA Quae a nobis hucusque dicta

sunt circa aeris putridi & pestiteris correctionem, parum certe prodesse posse nr, nisi communis aeris fuisset prouidentia, aliarumque omnium rerum,quibus ad vitae con- .semationem est opus,ut sunt alimenta,Vin carines,leguinina,& alia,quae unaquaeque Respublica,& unusquisque Iocus aut continet,aut aliunctio has P O de re-

148쪽

1o 6 De morbis malignis,

de recipit,de quibus , suspectis teporibus,maxime est nabenda iratio: quae praecipue ipendet ab his quibus Reipublicae cura commendata est, - n, Nullum tamen praestantius auxilium excogitari potest, quam iram Dei ob quam fames,bella, & reliquae calamitates proueniunt placare, .ut ex pluribui locis sacrae Scripturae lique , praedisertini ex secundo libito Paralipomenon: Amp- .. purat. ,inquit, 'lentia. c. Sed hoc magis ad T lix logos,quam ad Medicos spectat Erigantur igitur a Magistratibus Sacerdotes, Medici, Chirurgi, seplasarij, tonsores, & reli qui ministri huicioperi dicati, qui non tantum suis facultatibus idonei sint sed qui omnia amore & charitate exerceam. i ut ia,

Eligantur etiam eodem tempore alij, qui ur- . bis portas vigilantissima cura custodiant. ἱInterdicantur congregationes & comentus, ubi prius multi amicitiae, aut recreationis clausa. conueniebant. ): O ' I l . Eligatur etiam extra urbem Xenoqiochium in loco optimis ventis exposito, habita in ipso distinctione, ut in una cius parte cotineantur hi

qui absque dubio fuerint peste affecti.' Alia eiusdem Xenodocliij pars deseruiat his,

quibus aut glandulae citra febrem sunt,aut suspicio est exigua morbi pestilentis - 2 2 Tandem

149쪽

Tandem in alia parte, qui a morbo pestilenti liberi euastrinat,existant,& ea pars omnibus coualescentibus deseruiat: semper tamen cito doribus ex lignis, & rebus putredini resistentibus Xenodochij aer purificetur, neque liceat, quanuis a morbo liberi sint, in urbem redire,quo usq; quadraginta dies transerint, & vestimenta mutau eri ni. Vestes omnes contagiosorum comburantur,

quam citius fieri possit,& eadem diligentia peste interempta corpora sepeliatitur profunde, calce viva superius sparsa. Eadem cura habenda est de xcrementis.& reliquis quae exulceribus infectombominuChirurgi inter curandu extraxerunt; nam tunc si pro foribus e ij ciantur, c IVS, sues, aut reliqua animalia possent his infici.&ex consequenti labem illam gomibus adsportare. Sςd curandu est,ut viae & plateae expurgatusint,tepstre AE statis ipsas rigado aqua aceto permixta; Hyeme vero ignib' odoriferis accesis ae qualiter per diuersas urbis partes: sicciat. refert fecisse Hippo. cu de hac re sic loquitur: Sumis laudiis 3 prosequor admirandum Hippocratem,qui petem illam ethiopia ad Graecos venientem non abo praesidio repselit, quam aer mpurum faciendo, ne ab bominibus abs tunc erat )mbectus hauriretur . Si acepit itaque , ut per totam ciuitatem Igma accenderetur , qui non solum m

150쪽

io 8 De morbis malignis,

simpsici materia constaret liabene olentescoronas, refo res habereti talia Rutilem ignibus alimenta subministrari

consulis, ετ in uenta quapinguissima infunderentur id genus alia bonum odore undentia, ut hoc pacto ciues aerem purum insipirantes,ab imminenti lue tuti forent. Cura etiam eiusloci habenda est, ubi animalia victui necessaria caeduntur, & carnes paratur: nam ibi contentus aer grauiter olere solet. Evitentur etiam in urbem ingressus alimen torum, quae facile putredinem comparant, & Mlia quae in porositatibus possint cotinere, aut coseruare prauos aeris pestiletis vapores, ut omnia quae ex lana,gossipo,& consimilibus fiunt. Panis praeterea,oleum,fructus,vina,in suo genere selecta sint, & minime suspecta : nam cuin no solum putre sevi,sed semiputrida,aut humiditate excremetitia praedita sunt juspectister

libus inemendabiles noxaspariunt Tande cum

aer petseuerat crassus, putridus & pestiles,omniingenio impelledus est: ad quod ma&ime faciut

bellica tormenta *pius repetita. Inter praecipua ver3 consilia,quae in praeseruatione & custodia tradi possiant, hoc unum est,ut tempore quo truculenta & fallax huius morbi natura finem facere videtur, magna inquisitio ne procuretur, ut si aliqua supellex contagiosi hominis fuerit reseruata, statim manifestetur,