장음표시 사용
71쪽
nimo nimio pondere superincumbentia illum jam primis mensibus tenellum , sui l- ue secundinis inclusum comprimunt , dcuffocant , adultum vero in caeteris praemollitie, Ac nimia laxitate , firmiter utero alligatum continere non possunt , ut exemplo fructuum luis pediculis arboribus adhaerescentium per belle quidem edocuit
Galenus q. apb. comm. primo ., A PHORISMUS XLVI
Guaecumque praeter naturam crassae non concipiunt utera , iis omentum os aeterro rιmis et prius quam extenuιπtur, non concipiunt.
DE obesis nunc disserit, atque in illis
causam exquirit, quamobrem conet-pere non soleant, nam haudquaquam simpli. citer inquit illas non concipere , cum AT aliquando concipiant , ac salubriter pariant.
Sed solum edocet, unde sterilitatem in illis conjicere possimus, si caeteroqui bene valentes, citra quamcumque causam manifestam, steriles obterventur. Hinc non abs re addit, non concipiunt utero, ut nimirum ab utero
solum hic causam deducat. Et quamvis sterilitatis causae plures aliae esse possitnt , de
quibus idem Hippocrates lib. de serilibus;
hic tamen illam dumtaxat memorat, quae ex habitu corporis dependet, pari ratione, ae de caeteris habitibus antea meminerat. Quoniam vero corporis habitus crassus ,
seu obesus , duplex esse potest , ut docet idem Hippocrates e. Bb. de fleνitibus, o de Iuperfaetatione , atque advertit etiam Galenus in eamin. alter ex propria natura , al- er ex vitae ratione, d,stinguere sane opor.
ebit , de quo speciatim sit hoc loco intel.
ligendus . Et qaidem propria natura cras. sae, seu obesae, non semel concepisse, cvitaliter pepetisse visae sunt, satagente ni
mirum natura, ut partes corporis universae convenienti mole ita construantur, re increscant, ut altera a heram in tuis operat
nibus non impediat. At vero, quae supra modum , Ac citra naturalem eonstitutionem pinguiores evaserunt, puta a ciborum ingluvie, potibus immoderatis , somno, otio, caeterisque, difficulter concipere consueve-Tunt . Quam eamdem lententiam clarius idem Hippocrates expressit eis. IV. de summutatione , his verbis: Μulier, qua 'AEt ruaturam crassa est, ae pluuis, cypituita
repleta, non rancipit bor tempore qua' vero ex natura talis est , horum gνatra conerpit. β πω aliud quidpiam ipsam impedias.
Quamvis autem totius torporis obesitas coneeptioni promovendae impedimento esse possit ob nimiam vasorum exilitatem , de sanguinis crassitiem ι speciatim autem illi
officit partium in abdomine contentarum , Ac praecipue omenti immoderata pinguedo: id enim sua natura in ςunctis animantibus multa pinguedine resertum , longe admo. dum corpulentius , de pinguius in obesis foeminis evadit 3 unde fit, ut ingenti molanedum tumeat, de elongetur, sed plurimum quoque subjecta viscera aggravet, & coinprimat 3 cumque inter haec uterus sit, plane prae caeteris , si potissimum emineat, eiusmodi patitur incommodum , adeoque seminis receptioni , retentioni, dc conceptioni ineptus evadit, neque solum, ut hic Hippocrates recenset, ab illius internae va, vae compressione, quasi vero hac de causa foecundantis seminis vim , atque essicae iam is excipere non possit , cum Ac undique comprimatur, dc coarctetur, sed etiam meo, quod ovarium in ipsis multa pinguedine obsitum , neque grandescere ν neque
per tubas in uteri cavum elaboratiora ova deponere possit , quemadmodum expertinmur in gallinis, quae pinguiores plus iusto
redditae, ova nec gignunt , nec pariunt. Constat insuper in obesis sanguinem in jori ex parte in pinguedinem verti , nec tam vividum esse , ut ita gracilibus. Subdit tandem Hippocrates id illis acet, dere, priusquam extenuatae suerint, & quidem si ve medicamentorum uis , sive alimentorum inopia . Quod late edocuit Lib. de natura muliebri inquiens: si praeter . turam eroga facta fuerit mulier, non conenpit in ventre, nam omentum multum, is erassum ineumbent uteros depramιι, ωρο-nitvram non suscipit. Hane igituν atrenua re oporae , ων medicamentum per inferna purgans bibendum daνe t uteνιν vero avo
nere , quos si s purget, o, status inducat
Hine edocemur Naeminas ejuscemodi Obeis corporis habitu praeditas, ut ad concepti nem , ct generationem disponantur, opor. tere prius extenuari , atque m meliorem smoderatioremque statum reduci, non solum victa frugaliori, Ze vim extenuandi habenote i s indicto, itemque exercitiis, consue tis evacuationibus, Ac aeris tenvjoris inces tu, sed etiam medicamentis crassos glutino sosque succos incidentibus', atque per almuum , dc urinam potissimum evacuantibus. iisque pariter, quae uterum repurgent, cicapaeiorem reddante quamvis ista aliquam
do etiam opportune praestita , neque satis
72쪽
esse soleant. Porm haud inutile erit advertere , quod in hanc rem Lucretius admonet q. de Natur. Rer. prope finem, dum inquit:
Nam fleriter nimium eroso sum semine
Ea IQuido praeter iustum , tenuique ub
Tenue , Iocir quia non potis es adfigerae ararium
Liquitur extemplo , os revocarum celeab ortu . Crassur boe porro , quouiam concret aus
Mattιtur aut non tam prolixo provolat
aut penetrare Deos aeque nequis r aut ' penetratum. Eere a IIcetur muliebri semine semen. Nam multum barmoniae Heneris diffrine
atque alias alii complent magis : ext Hiisque se iunt aliae potaus magis , inque graveseunt rst multa serues 'menaeis ante fuerunt Pluribuir is, nacta post sunt tamen, un-
suscipere, Ox partu possem diustere dulei r . Et quibus ore domi saecvada saepe nequissent Uxores parere , inventa es illis quoque
Naιura, ut possent natis manire senectans: UIque adeo magni refert, ut semina possint Seminabus comm/scera genrtaliter apta , Crassaque conveniant tiquidis a cγε liquι-- eras , suae eis iuncta viro fit femina per Uri
Atque adeo refert, quo victu vita eolatur :- Namque atiis rebus concres πι semina
, -- cisin , is c. . Uerum Hippocrates lib. de superfaetatio. M , ut o in mulieres fertiles reddantur, haec etiam a viris exigit, ut non sint ebrii, neque vinum album bibant, sed quod sortissimum est , ac meracissimum , itemque edulia sortissima , ct calida non lavent :robusti autem sint, di sani, dea cibis abstineant ad rem non, nserentibus. & ubi marem generare voluerint, mensibus desinentibus , aut desectis, misceantur . di quam penisissime intrudant, donee desaeviant. In idem laeti, quod idem Λuctor edocet lib. δε arra, alvis, is heιs, ubi crassas mu-
lieres squales Scythas esse alti non con-eipere lubdit, quia os uteri propria pinguedine ita coarctatur, ut nequeat suscipere, aut admittere semen . Quae denique sint in universum ad concipiendum aptiores, vel ineptiores , idem Auctor edocuit a. Bb, pris dictionum inquiens : Parva ad concepti nem praesanitores sunt majoribus , tenues erassis, albae rabie dis, nigrae lividis . suaertem venas cons cura habent , metiores sunt, quam quisus πω anarem . Carnem autem uberiorem babere , aniculae malum es t mmmas avsem tumidas , ac magnax a bonum . Conserenda his quoque erunt, quae idem Auctor late congerit pluribus aliis in locis , praesertim vero prιmo de morbis mu-sierum, de natura maΓHνi , o, lib. de s ritibus, unde plurima, quae conceptionem retardare , veI promovere possunt , quis utiliter deducet.
si uterus in coxam vergent suppuratur, necesse est linamentum peri.
Non unius , sed multiplicis dissensi,
nis causam praebuit Expositoribus hic aphorismus. Sunt , qui volunt , nota suisse hoe Ioco reponendum: filii nullat nus uterum in coxam vergere posse conintendunt: Quidam , rem nimis vulgarem, de lippis , ac tonioribus notam continere autumant , veluti ad curationem suppurationis ejusdem pertinentem . Reliqui de. mum omnes sensum illius in varias , diis versasque sententias ita distrahunt, ut iam dum mentem Hippocratis nullatenus assi quantur, sed nec quid voluerit per ipsum edocere percipiant, quin potius alter in alterum conviciis, re expmbrationibus invehatur , praesertim , ut exponant dicti nem illam linamentum , quod graece διωμρων scriptum est . Verum nulla erit iaaphorismo dissicultas , si anatomen , de experientiam attendamus. Et quidem licet ipse in illorum sententiam non iverim, qui putant uterum loco moveri posse, cum satis notum sit, eum quatuo ligamentis, iisque validissimis utrinque abligari , quia tamen ex his anteriora liga. menta inguina, adeoque in utramque cinxam portenduntur , facile fit , ut alter trius oppletione . tumefactione, relaxati ne , aliave simili aegritudine , procumbat in alterutram partem , ct tumorem , i flammationemque ibidem pariat, transpo.
sitis una simul exinde diversi generis recree
73쪽
mentis, praesertim ex impuro sanguine, sortasse nee convenienter per menses repurga ro, procedentibus. Quamobrem fieri subinde potest , ut postmodum ibidem restagnans sanguis in sermentationem indebitam deducatur , computrescat, & suppuretur , & simul etiam uteri substantiam putrefaciat. Recte igitur, inquit Hippocrates , fluxerus in alterutram eoaeam vergat a delapsu scilicet vitiosorum humorum, necesse est Emm ton heri, a suppuratione ibidem contracta. Sed uuid pro Emmoto intelligere voluerit , in noc graviora litigia : si quidem In te pretes inter sese nullimode conveniunt. Alipse nullo negotio Hippocratem cum Hippo - . Ga . crate interpretabor I Is enim tib. de Artieu-CO lix , qui ulcus cavum , & exelum ex suppu- Itiis uia ratione contraxerunt, quod scilicet curati nem per linamenta expostularet, Emmotos a priuat ut propterea hinc deducere fas sit. Emmoton fieri uterum , cum in coxam vergens suppurationem subierit , quoniam inde necesse est, ulcus cavum, Ac sinuosum exoriri, quod non nisi pennicillis , seu pessariis ex concerptis, & contortis linteis, tractari, dc curari potet .. Itaque voluit potius Hippocrates hoc aphorismo Medicos docere , cujusimodi sit ex uteri suppuratione suturum ulcus , non autem curationis methodum , aut medicamenti genus, quod pro curatione ipsa sit adhibendum : nam praeterquamquod ista non videntur hic opportune,
aut convenienter memorata , sunt plane omnino indigna, ut inter aphorismos recenseantur, ut proinde aphorismus dici. debeat prognosticus potius, quam curativus. Caeterum istiusmodi ulceris curationem proponit idem Hippocrates lib. de superseratione.
tus , mares quidem in dextris, foeminae verst in sinistris magis
Statentiam hanc veluti a Vetustioribus
communiter receptam placuit Hippocratii inter aphori si iras referre, utque illamno perpetuo veram d signaret, non irrationabiliter addidit adverbium magis , cum non semper mares in dextra, & foeminae in sinistra uteri parte gignantur, licet id ra- v. eluintum omnin fuerit Anaxagorae, dc Empe- ά . dedocli, quos tamen redarguit Aristoteles :: de gener. animaΓum cap. I.-7. de histor. L 1.. eorumdem ev. 3. At vero hinc sententiae te M. conatus est Hippocrates adjicere rationem
a. Fidem. Ita. 5.-7. epide n. 92.4. illam, re rescire in vigorem I caloremque partis extrae, sinistrae praepotentiorem 3 unde e iam semen ita dextro teste contentum vivis dius, & efficacius quoque existima vit: quamobrem tib. de sup aetatione consulit ad gi Iendos mares conferre plurimum, si sinia er testis obligetur , ut totum semen in conis cubitu e dextro, non e sinistro, in uterum effluat 3 quin & cuncta viscera in dextra corpori L parte posita , caeteris robustiora
existimavit eit. a. epid. inquietis: secundum naturam plurimam vim habet mamma dextra , oeulus dexter, quae intra sum Me parte. At ista non tanti iunt, ut contrarium 1aepenumero minime successurum euincant,
eum saepissime sit expertum,. & sceminas,oc mares indifferenter genitos, de gestatos fuisse in alterutra uteri parte , quo tactum , ut plerique Medicorum in praesagiendis ejusmodi partibus , non sine eorumdem derisu , cilii fuerint, hoc aphorism confisi .. Neque praeterest verum est, sceminas iageneratione semen effundere, quod cum 2-mine maris commistum, pro varia utriuiaque vi, atque efficacia , modo masculum ,. modo tremellam efformet. Nam M. Anat
me satis luperque iam constitit,. illas nonnisi ovum suis pelliculis obvolutum , in quo rudimenta foetus prae jacta manent, in. uteri cavum deponere 3 mares vero suo sollam semine illud so undare ,. atque in motum expansionemque membrorum adigere , ut alias est quoque a nobis explicatum. Si itaque contingat e X Ovario abruptum se motumque ovum in uterum deponii per dextram , sinistramque eiusdem tubam , quod jam masculini sexus dispositionem fieri r pr tortitum , atque a robusto semine maris spcundatum, masculus orietur 3 contra vero
scemella ιi nihilum ad id conserente loci conditione dextra ,. vel sinistra , cum utraque , & pari calore, & non di Isimili venarum , ac arteriarum propagatione , foveatur . Forte autem accidit, ut ovae vividiora meatus latiores , de dextera uteri pars robuώllior evaserint , quia universa pars dextra xorporis, brachium, latus , crus, pes, tumque musculi,. veluti magis exercitain, grandiora, agiliora, & in Omnibus operia us efficaciora prae caeteris fuerunt ia Hinc levis omnino est conjectura illa, quam plerique deducunt a pondere motu , calore alterutrius lateris, ut laetumi masculinam aut scemininum in utero gestari praesagianr,.
sicut de aliae plures ad hoc idem a pluribus. aliis adhibitae , utpote quae falso innixae fus-ldamento saepissune lallant ia Porro non irr-
74쪽
ti MIIter tredere est, prarima istorum, quae' in aphorismis continentur , licet in operibus Hippocratis scripta inveniantur, non fuisse tamen ab eodem inter aphori. sicaa sententias redacta , sed ab aliis successoribus recollecta , huc illucque sparsim sui me interposita.
Ut se ninae procιdant , ferorMorio apposito, nares comprime, is os .
Sicut antea dixerat apbor.33. Mulieri di
ficulter parienti sternutatio superveniens bonum 1 ita nunc ad deturbandas secundinas illam arte excitandam admonet, & quidem auxilio cunctis obvio, ne scilicet illae diutius intra uterum ab edito scelu detentae, repurgandis inde recrementis impedimentos ire, ae mox putrefactae, nedum gravia in-larant symptomata , sed Ac mortem inevita. biliter , nisi penitus depellantur e comparatum namque Natura est , ut ad maturitatem perductus scelus iam iam se partui accomo-det 3 ac deor tam in uteri valvam procumhens, diruptis jam spoliis, proprio nisu, dc
ipsius parturientis valido conatu efferatur in caput, mox vero secundinae procidant cum sanguineis superfluitatibus 3 quamquam, Ac non raro accidat, simul una scelum suis ob. volutum involucris in lucem prodire. Sunt autem ista hominibus amnιον , &Cborion, cui adnexa est placenta uterina 3 Vasa vero umbilicalia sunt duae meriae , una vena , sed major, & urachos . Quoniam vero in umis
bilici , seu umbilicatium vasorum resectio. ne, non levis error quandoque ab obstetri. cibus committitur, puta si intempestive, si inaequaliter, si non debito modo , aut loco resecentur , proinde fit , ut illa retracta ,
atqua contorta in uteri cavum revolvantur,
aut etiam fortasse dirupta, secundum partes utero alligata remaneant, unde postmodum incommoda plurima, imo manifestum vitae periculum. At vero neque salubriter egeruntur, si primo loco, Sante partum prodeam, exaresacto nimium utero ab intempestiva illarum ejectione. Cum ergo continfiit illa a partu detineri, omnis industria adhibenda est, ut quo citius
fieri possit, expellantur 3 in quam rem plura Iolent a Medicis commendari, nedum ad exturbandas secundinas, sed etiam ad expellendum foetum mortuum I verum hoc loco ab Hippoerate proponitur facile, ae prom. ptum auxilium ab incusso sternutamento de-Laeptum i etenim per stemutationem totum
corpus vehen enter concutitur ad expulit nem ejus , quod nares , & processus mamiliares molestat , atque proritat , ex cujus vehementi concussione uterus non leviter commotus , sacillime deponit, quod int rius reconditum , eique alligatum est.
Sed quid est , quod Hippocrates in hoe
aphorismo vult obtervandum , ut imposito sternutatorio nares deinde apprehendantur, dc os claudatur λ Neutiquam plane, ut Splerisque putatur , quia detentus spiratus per celophagum inserius protruditur, & uterum comprimens , ad sui exonerationem , sci 4 tuique depositionem , eumdem compellit. Id namque nullatenus crediderim, cum neque aer per eas partes ferri, neque eo delatus Vim , aut impullum utero tribuere possit . Existimaverim proinde potius impetum ea industria afferri majorem pectori , aedi aphragmati, quod propterea expansione malori comprimat , impellatque subjecta
viscera , praeprimis autem uterum mole sua. Y a retentis secundinis tum turgidum 3 Quin & obturatis naribus, ec ore , vi medicamenti stemmationem moventis penitus te inserit , atque nedum nervos per nares diffusos, sed etiam , qui e vaga conjugati ne promana at, vehementius lacessit, atque motum quemdam , sere spasmodicum, Per subjecta viscera , dc uterum ipsum excitat , quo tandem detentae secundinae extrudan. tur . Neque enim stemutatio levis motus concussivus est, aut naturalis, sed violentus, ac praeternaturalis, saltem a caula irinritante , & vellicante meninges , ut quod noxium est, ct cerebro insensum , expellatur, quamobrem a Galeno a. de is tonneaui eap. 3. dicitur quidem sternutamenis tum promotum a natura, sed non sine vi atque irritamento causae morbosae, excitatum , ut propterea aliquando acciderit, ex quadam pestilentia, aegrotantes iteratis steris
nutationibus i inliciter periisse , quippe
quae desipnabant causam illarum adeo mali. gnam , , delateriam, ut non solum naturae expellenti minime cederet , sed cerebrumiplum prava contagione depravaret, aetandem in exitium deduceret. Quibus denique medicamentis id peragi debeat, quamvis hoc Ioco Hippocrates non
explicet, alibi tamen illa describit, ex puis veribus nasturtii , hellebori albi , piperis,
sinapis , pyrethri , nigellae , dc similium
acrium medicamentorum, tenellas narium
membranulas , ac men inges ipsas cerebri proritate valentium 3 quod nunc nostra aeta
te, usu tabaci passim fieri solet, adjecto
75쪽
prae lettim , si libuerit, modico pulveris cyclaminis leni calore siccati, atque ad clibanum leniter etiam torre iacti . Sunt etiam succi herbarum, qui id ipsum potenter efficiunt . Sed di Hippceiates ipse potiones quasdam exhibet ex succo artemisiae expreseio cum vino albo: quod essicacissimum remedium est ad expellendas secundinas, -- tumque mortuum 3 Dictamnum quoque creticum , di album, tacula hryoniae, bora κmineralis , extractum granorum chamae actes , & alia huius generis plurima , in idem conserunt , ut apud Medicinae practicae Prosessores passim est legere.
Mulieri , si velis menstrua eobibere , cucurbitulam quam maximam as mamin mas appone.
ΝΛximum, quod sautrix Natura mu
lieribus ad lalutem largita est, auxi-2atamentorum est lunari revolutione repurgatio , quae, non aliter, ac in reliquis consuetis evacuationibus debitam quantitatem , convenientemque modum servare debet , ut juvet, ac nullatenus officiat , si qui .dem omne nimium Naturae inimicum est riisque plus justo fluentibus morbi eveniunt, ut dicitur ab eodem Hippocrate hoc eodem s. apbor. ST. Et quidem aliquando ita immodice fluunt, ut exanimes non raro deserant mulieres, vel saltem illas in pessimas aegritudines deducant , potissimum cach ex ias , hydropes , amplex ias , &c. Dicuntur autem immodice fluere , vel cum singulis mensibus servata temporis Opportunitate , ad certos dies affluenter erumpunt ι vel cum continuatis diebus, nulla, vel modica intermissione data, profluunt, ut in profluvio muliebri, quin oc aliquando, non sine molestiis , torminibus , ct praecordiorum anxietatibus. Verumtamen in utrisque purus , sincerusque sanguis e eritur: nam si fortasse serosus, aut Iymphicus, aut etiam mucosus, ec albicans appareret, vel si loco sanguinis, perpetim expurgetur ichor, lanies, aut pallidus humor, ut in fluore muliebri , sicuti evacuationes istae per uterum nullum sanguinis vestigium reserrent , ita nec ad immoderatas ejusdem evacuationes, neque ad sententiam hanc aphor isticam peristinerent , in qua solum immodica mensium quantitas, non qualitas con sideratur. Praeterea, quia ii ultum, dc paucum ad aliquid reseruntur, attendenda quoque erit cujuslibet menstruantis mulieris constitutio, e& hab ludo corporis, itemque consuetudo,oc mos excretionis , vita anteacta , idque genus alia: nam succipienis, otiosis, opiparis , vinosis, largior semper esse solet ejuscemodi ex pu gatio , contra vero parcior exinercitatis , debilibus, frugalemque vitam duincent bus. Hinc pleiaeque soletit ad integras
hebdomadas mens ruare citra ullum vitae incommodum, imo lalubriter I aliae veto vix uno, aut altero die. Contingit autem istiusmodi mensium immoderata evacuat o , aut vitio sanguinis, aut vitio vasorum uteri, unde is esiluit. Et
quidem vitio sanguinis , si ex propria sui constitutione, ac natura, plus justo per id
te in ris, quo in motum, & exitum adigitur, in suis particulis vividioribus, ac volatilibus turgeat, dc ampliorem locum exquirens , iacta in eum impetuosa irruptione, diffundatur 1 vel si adepta , a non bene rem purgatis suis recrementis , acritate, Iati rem vasorum anastomotin sibi faciat, ac factam occludi non permittat . Quam ver Ueteres inculpabant plet horiam, & imm dicam in vasis sanguinis superabundantiam quis umquam admiserit 18 Si praesertim consideraverit sagacem Naturae tolertiam , quae sicut in necessariis non deficit, ita nec in superfluis abundat, nisi ex accidenti, aut quia vasa reddita sunt incapacia , aut quia non mole, seu quantitate, leu euphoria, ae Or-galmo ab intrusochylosortassis energetico, oc particulis plus justo mobilibus saturo, t multuaria commotio in eodem excitatur, cum turgentia , seu potius vehementiori seris mentatione, ut proinde vasa ampliora fieri necesse sit, de tantum non dirumpi: quod tu aliquando contingit, non solum in apicibus, ac osculis arteriarum, aut venarum, verum etiam in ipsis meatibus, Ac glandulis, si praesertim aliqua de caula flaccescant, aut laxiorem natura sortitae sint structuram . Atque hinc alterum in eruptionibus immo deratis vitium esurgit ex desectu vasorum uteri, vel ut plus justo laxa, distenta, aut aliter male affecta, facile aperiantur, vel etiam, ut erodantur, de difficulter nimis deinde e arctentur. Seclusa ergo cujusvis alterius humoris, quam sanguinis, evacuatione, undecumque illa proveniat, consulit hic Hi pocrates , in omnibus immodice fluentis sanguinis vitiis, cohibentia, & sistentia medicamenta esse adhibenda, equorum numer nunc speciatim meminit cucurbitularum , veluti, quae externe adhibitae, citra magnum corporis incommodum, dc absque eo quod
humores, dc sanguis ipse, interius pertur
76쪽
aut alterentur, prompte, ac saciliter fluentem sanguinem sistere possunt. Neque vero vereri est, quod vitiosus, acris, autaeidus fortasse sanguis intra venas , aut arterias detentus, viscera ipsa inficere, dc alias
aestitudines excitare possit: siquidem in his longe nragis praevalet desumpta indicatio ab
immoderata sanguinis e Facuatione , unde
vires repente concidunt , ae lancope , &mors certo certius imminet: Ab immodica namque sanguinis effusione , cujuscumque conditionis ille sit, aut undecumque effluat,estractis viribus . partes cunctae corporis col-uhascunt, atque interrupto cordis , di arcteriarum motu vita ipsa deficit. Ut autem hane evacuationem ab aliis exere mentorum expurgationibus seiungeret Hippocrates , piamque non alterius aegri tintinis ratione, vi , aut violentia inductam , sed consueto empore, dc cum debitis circumstant iis prodeuntem per catamenta speciatim designavit,quae nonni si comprehendunt mensurnam per uterum purgationem , eamque opportunam , convenientem, & salubriter a Natura institutam , ut corpora seminarum a lusi im-
itatibus repurgentur, & uterus veluti peram irroratus, ct ablutus, 3d tacundita. tem , conceptionem , generationemque sit
dispositas i unde si contingat e cedenter fieri , & ultra id quod usus postulet, cum vita pernicie, consulit esse cohibendam. Quamobrem non immerito innuit, si velis euomisi idest si plus justo fluant, atque ex immoderato profluvio expediat eohibere ι namia velle debet prudens Medicus, quod rati nabiliter agendum expedit, ne ab evacua ione 3 quae caeteroqui salutaris esse solet, in
morbum, aut vitae periculum patiens adigatur, quemadmodum in catamen iis immod Fatis, non raro mulieribus accidit. Admonet ea propter cucurbitulam magnam ad ubera esse apponendam , tum quia e medi amenti genus prompte potest adhiberi , ne fluenti sanguini induciae praebeam tur in vitae perniciem, tum quia apud veteres stequens erat illarum usus, ut deducitur ex eodem lib. de psea Meteina . Ac de in Heo 3 tum etiam quia medicamentum est degenere eorum, quae eκtrinsecus adhibentur,oc momento fere tempori opitulantur I underi vicenna 1 I. R. tra 2 3. c. q. ventosam
magnam, inquit, sauianem in ana hora retineres & licet unius, sed magna cucurbitulae hic meminerit Hippocrates, ut exinde maxima sequatur ad mammas retrinio, dcvasorum inde pereptantium compressio , &constrictios nil tamen vetat, quin etiam
plures, & minores admoveri non possimi ecfortassis major, & amplior timeatur. At qui eum ad mammas hic dicat, & 2. e LI H.S unde aphorismus hie foria me desum. plus est scriptum sit, mulieribus menstruis cohibendis cucurbitulam maximam juxta mammam adhibendam 3 ansa plerisque da
ta est, num supra, vel infra mammas adis movendae illae sint. Et quidem Galenus in boc comm. dc Avicenna eis. loco infra, &sub mammas interpretantur, ubi Fen ς mammariae eum uterinis conveniunt, & maj rem videntus inter sese inire consensum. verum ex hoe non recte evincitur, quamobrem non etiam supra mammas illae possint admoveri , praesertim cum consens
hic non per venas, sed per arterias potius habeatur, ut ex Anatome jam satis constitit 3 quinimo sanguis post detectam elusdem
circulationem, per arterias ad uterum deinsertur , non per venas, quae deinde in iecur Omnes contendunt. Attamen notabilis est
rata in ubemeridius Germanicis Anno I. obf. o. qua uteri cum mammis consensus apertissime detectus est. Sed & eunctis no tum , a mammarum iterata , assiduaque Montrectatione uterum ad sui repurgationem solicitari, unde etiam experimur enixas asuctu lactis, atque a lamentis uberibus a
plicitis, plurimum iuvari ad puerperiorum
evacuationem , indeque etiam exoriri maj rem in natos affectum, ac nutricum in la ctentes suos, etsi non a seipsis genitos, parem matribus amorem , ac benevolentiam oa frequenti,& diuturna per illos mamillarum contrectatione, sectioneque, ob quam vola-ptuosam illae in utero percipiunt tensionem. Hi ne quoque fit . cur ad unius desectum, at
tera evacuatio promoveatur , & supervenientibus menstruis lactis profusio diminuatur . aut etiam desinat. Caeterum, cum easio tulerit, ut ad mammas cucurhitulae fini apponendae, convenientius longe erit, atque securius, infra , non supra mammas illas adis movere , ne labinde mammae.iplae tu me fiant, aut inflammentur, non sine graviori periculo e neque insuper scarificentur . ne ulcera exinde oriantur, quae pectori, Ac costis plurimum ossicerent. Per id temporis vero, quo cucurbitulae mammis admoventur. sunt
qui vellat, etiam obligandos eise poplites , eum brachiis subjecta eisdem lana ι iste quia per has I gaturas sanguinis motus ali
quantulum impeditur, ne vehementius per corpus excurrat. Unde idem Hippocratesct epulem. 92 7. edocuit , sanguinis vo
77쪽
figura alterara, interceptio, sinamentum intortum, appositio, Ilatura. Αt utilius erit iis interea medicamentis uti , quae langui .nem fluentem sistere valent, quemadmodum ex Galeno est luccus plantaginis , dc in Praxi sunt in usu pulveres ex C. C. usto, Ora liis rubris, hollo Armenia, lapide haemati-
te, colehotare vitrioli, croco martis astrin. gente ,. atque ex Opiatis innumera ..
Iuae utem gerunt, fis uteri os comprimisur.
P Lura reseruntur a Medicis signa, quibus
conceptio atque uteri gestatio dignosci possit a sed fallacia admodum . HOC autem , quod ab Hippocrate hie proponitur, quaqua ratione fidelius videtur, eoque ductae peritae obstetrices de graviditate certius solent vaticinari , si nimirum os internum uteri oc. clusum tetigerint , atque universam illius regionem molliter tumefactam percipiant. Ea namque est Naturae in omnibus suis ope.
ribus solertia, ut quoad fieri possit , quod ipsa molitur, perficiat, & ab externis inju.riis alterantibus tueatur,. atque in suo robore custodiat, foveatque , potissimum autem in hominis generatione , unde non solum scelum suis involucris obtectum, de utero circumvallatum a quocumque extemo alterante tutatur , sed interno quoque uteri ore occluso, ab ambientis aeris aerumnis defendere satagit. Et quamvis in superistantibus aliquando hiare a pleri sque sit creditum, id tamen ipse nullae ratione crediderim.sed Potius, quando hoc acciderit, prae nimia delectatione ex iterato concubitu, leviter aperiri ut vim prolificam tacundantis seminis interius admittat, pro nova alterius istus conceptione, si sorte alia, quae a -- minis suggeri debent, parata sint, beneque disposita vi ut etiam advertit Hippocrates lib. de supersen. Quod autem a Leoniceno scriptum est uteri os comprimitur, melius ab
aliis vertitur, estnmvet,. constringitur, aut
corrugatur φ quippe re ipsa compressio nullast, sed sola interioris oris corragatio, &coarctatio, sed adeo stricta, Bc occlusa, ut neque specillum admittat, ut alibi Galenus adnotavit ex Herophillo 3. de naturalibus
facult. cap. 3. Quamquam haec pro varietate muliebrium i constitutionum se soleant , ac possint, non leviter etiam permutari ..
Sed quomodo fit, ut nonnullae adhuc post conceptum ad plures menses soleant menis Quare is si uteri os internum occluditur e Plane per alios ductus menstrua per id temporis prodire manifeste deducitur ex Anat me, qua constat, alias venas , aliasque arterias ad uteri cervicem protendi , unde sangustempore gestationis prorumpit, v luti sunt venae illae , quae haemorrhoidas ut ri non raro excitant, si a glutinosiorν, cratasiorique sanguine tu me Eanr, dc in suis valia vulis distendantur , quemadmodum in varicibus: quod tamen rarum. Postremo tumefactio ista uteri , ejusquae oris occlusio in gestatione, lange admodum differt a tumoribus praeter naturam , qui utero contingere solent , ut est scirrhus , phlegmon , oce. nam in his tumet utemicum duritie, & non raro etiam cum dolore is ac ingenti calore 3 in iis vero cum mollitie ψAc citra cuiusvis lensionis molestiam.
Iieri utero I renti s Iae multum e mammis effluat , faetum imbecillam Agni eat . Si vero mammae solidae fuerint, faetum fieri or sariorem ἀ, Amotae ct recte Galenust is remm
non quocumque mente, ex profluen
te plurimum e mammis lacte,. indicium imbecillitatis istus esse delumendum, sed ei, tempore quo solet effluere. Lac autem itumammis comparere solet circa postremo menses, cum iam laetus adoleverit,& litat in nonnullis illud observetur circa quartum mensem , sorte quia robustioressunt, & c piosiori alimento fruuntur, Plerumque in men nonnisi post quintum . vel sextum men sem lac e mammis p ire solet, cum iam istus per os fugere incipit contentum illum in Amnio liquorem . Hoc igitur tempore fi V. flaccescentes mammae lae emundant, flui- 'a dum nimi , ac multum , istum indicant e. l. . sore imbecillum. Debet autem luc multum, & fluidum , seu serotum essundi , nam si modicum, & consistens exprimatur, valen. tiorix istas indicium erit x Hinc effluere diaxit Hippocratexia quod est sponte sua prodire, nulla adigente vi mammas ad illius ex tum comprimente M hac siquidem ratione indicatur lac serosum nimium esse , adem que malum, ut signum, & κ causa: ut signum quidem, quia inde arguitur simili aliis mento nutriri, in utem istum , quod cum inutile sit, . de fluidum nimir. ad maturi a tem illum perducere non poterit v, ut causa vero , quia lae non ex sanguine ut Antiqui
Tibus ereditum, sed a thylo provenit rhic' vero erutus, vapidus , ae serosus plus jus obs
78쪽
llo, veluti ex languidis eoaionibus, malisque
cretionibus dependens, non tam matri utem gerenti ossicit, quam latui , cui in alimentum cedere debet: is autem seroso hoc, inutisque alimento nutritu , necesse est,ut sensim elangueat, imo etiam superfluitatibus aquosis
opprimatur. Perperam autem putarunt Ueteres lac malum e mammis etfluens,indicium esse laetus imbecillis, quia cum nonnisi pau- cum sanguinem in sui alimoniam prae im- hecillitate attrahat, majorem ejus pariem in- concoctam deserit,qus ad mammas confluens in lac commutetur, & efluato alioquin simultum traheret, atque tu sui nutrimentum converteret, modicus remaneret ad mammas transferendus , adeoque multum lac gignere non posset. Haec sane commenta sunt, in salsis hypothesibus innixa, imo Λnat micis observationibus omnino contraria. Cum dixerit praeterea Hippocrates insecunda parte aphorismi, solidas mammas se etiorem stium significare , proculdubio tacite quoque subint effigere voluit, non solum laclerosum rumis, sponteque sua effluxurum,sed etiam mammas ipsas flaccidas, ac nimium laxas esse oportere: fieri enim vix potest, ut Iae multum serosum effluat,quia etiam glandulae, quae majorem in mammis structuram faciunt, laxae quoque non sint, ut propter ea lac ipsum eontinere nequeant, quemadmin
um etiam in lactantibus illiusmodi experimur : sed neque durar, dixit, sed solidas ι nam durities morbosam plerumque tumefactio. nem, ut in phlegmone, ot scirrho, arguit:
quamquam O sib. 2. c. T. duras mammas
cum solidis confundere non sit veritus, cum .hune aphorismum reserens dixit r mlierim avidis Ilias e mammis profluit, imbeeutam est, quod imaugerit: durae mammae sanum illud testantur. Atque hine fit, quamobrem Hippocrates in hac secunda parte nihilum meminerit lactis multum fluentis, sed solum
dixerit, fi mammae solidae fuerim : siquidem in priori aphorismi parte, cum lacte fluente
tacite comprehensam quoque voluit mammarum laxitatem ae flaccescentiam; ins cunda vero parte expressit mammarum soliditatem, nulla iacta lactis fluentis mentione,
quia illam implicite subintellectam existimavit ; nam subditi frium significam samorem,
per comparationem scilicet ad imbecillum antea memoratum t siquidem mammae fia
ce tentes , & laxae , lae serosum effundentes in illum simpliciter latum arguunt 3 soliis dat vere licet lac pariter effundantuanilarem designanir At sanum prosecto ostenderent, s solidae simul forent, dc lac nonnisi expressum emitterent, illudque crassiose ulu mi unde robur mammarum lactificantium,& alimen. ti persectio, ae elaboratio signiscatur. Porro lac, quod primum comparet prope partam . purum omnino non eli, sed Colostrum dictum, quemadmodum appellavit Plinius, ocPhavorinus apud Gellium. Hine deducere fas est . consensum uteri cum mammis, non per venas, sed per arterias, & nervos haberia qui per glandulas vim, facultatemque sibi
invicem communicant, ut propterea non solum liquorum irrorantium energia, sed etiam partium componentium valida, firma que constitutione fulciantur, & mutua, ac Teciproca affectione consentiant.
Illa eorrupturae suntritas, iis mammae existis nuamur . Gaου rursur durae fari , uolor
aut mammas , aut coxas , aut oculos, a
genua ἐnfestabit, Ox non Porrumpent.
N Edum a lactis fluentis copia, dc mamismarum laxitate , laetam imbecillum fore prςsagiendum,sed accedente earumdem mammarum extenuatione ipsum aborsurum
significari, hoc aphorismo subdit Hippocrates, quemadmodum AH.38. huius quoque dixerat, alterutra mammarum gracilescente, alterutrum pariter geminorum stiuum abor tiri . Sed expressius Lib. I. de morbia mulier. edocuit : Iuibus in utero habentibus eirea s primum , is octavum mensem reρente rumor mammarum, is ventris roncidit , Menon mammae tracilescum, lae non anaret,
ferendum es puerum, vel mortuum esse , vetus vere, sed debilem. Ex quibus deducere nunc licebit mammas non solum staccescere, sed extenuari, cum abortus imminet, & quidem cum antea intumuerint, dc lae in seipsis colligere coeperint, quod nonnisi ultimis mensibus graviditatis accidit. Id quod manifestius videtur comprobatum ex adjecta secunda aphorismi parte, ubi dicitur, si vero rursur me famι quo patet, illas antea solidas, d rasque suisse, aliter qua ratione gracilescere, dc extenuari dici possent, nisi prius iniudimuissent ρ unde autem tumor illarum, & liditas, uideque ex mala latus, & uteri habitudine , laxitas, dc extenuatio insequatur,jam lupra est expositum : verumtamen gracilitas haec, dc laxitudo mammarum comp/randa erit ad statum graviditati prccedentem, cumplar ue mulieres natura parvaS,gracilesque tortitae mammas, non multum tumidas illas habeant, etiamsi praegnantes sint, beneque valentes: at vero ex imminenti abortu mulin
79쪽
to graciliores illae fient; parum autem reis
fert , an multo antea ejusmodi mammarum incommodum patiantur, an etiam in iplo abortu , aut prope quamvis Galenus in commentar. temper ii Iarum extenuationem praecessisse se compertum sateatur. Quod ad secundam Aphoriimi partem,putat Galenus verisimilius dictionem graecam πάλιν exponendam esse pro, secus, aut collintra, ut sensus siti.si vero contra mammae duraefant, ac propterea , ut ipsemet subdit, quod in toto Aeitur aphorismo fit taler mammae quidem tenues omnino praecedunt foetuum eo
ruptionem , Θ non possunt isti eorrumpi sim
earum extenuatione praecedeute ἰ durae vero
corruptionem quidem non significant, sed d Ar qu/dem dictarum partium ad ipsas conse itur. At Oporteret non solum dictionem hanc variari, sed totius orationis senium, nam si supra scribitur mammas extenuari, proculdubio antea tumidae esse debebant:& si sblidae, ae durae fiunt, antea flaccidae erant. Si praeterea durae persi sterent in uti que casu, quomodo simul etiam extenuatae, di graciliores fierent , attenta potissimum earumdem mammarum glandulosa constitutione, ac textura pQuod si revera durae fiant mammae, duritie penitus morbosa, qualis in tumoribus Praeter naturam I tunc alia de eausa, de sor--tassis etiam in mammis particulatim haerente , dolores.accident, ad que utero bene se habente , neque abortus consequetur. Caeterum comparata in universum mammarum soliditate , cum earumdem laxitate, ac extenuatione , gravior semper haec ad partum, levior illa censenda est . . .. a ζΛ recurrente autem mammarum duritie
dolores accident, vel easdem in se stantes, vel coxas, vel oculos, aut genua, sicque abortus non sequetur; quoniam pravi humores ab utero in has. partes, veluti per metastasim delati, immunem illum deseruat, de alias partes sua corpulentia deturpant, de quidem n eas pol l lsimu m,quae specialius cum eodem consensum ineunt , vel aliqua ratione cohaerent , aut propter languorem excipiendis humoribus consentientia fiunt , ut experimen is constat, atque ex Anatome palam fit rquamobrem idem Hippocrates pluribus .in locis recensuit pravorum istiusmodi hum rum decubitum modo in coxas, ut I. dc a.de morbis mulierum, Ec Id. B Natara muliebri; modo in genua, poplites, & erura, ut eodem a. is morbis maturum, di Q. Q superuta- νι orat ouandoque etiam in oculos, ut dicitur
eodem Diso desuperneratione, oc NMura muliebri, & alibi. Eiusmodi autem recin
cum affluxum e visceribus naturalibus ad a ticulos, musculas, dc nervos, ac viceverinis, iam satis ostendunt colicae, hypochon driacae, atque hys laricae passiones, mutuo cum articulariis doloribus respondentes . Porro uterus speciatim per carnosas fibras peritonaeo alligatur ι per ligamenta lumbis , coxis, Ec inguinibus, Per nervos tum e F go pari, tum e vertebris ossis sacri, dc per arterias, ac venas, de vasa lymphica, cum reliquis omoibus partibus corporis . conis. sum init, ut liquet ex Anatome. i
Iuibus os uteri durum est , iis uteri ore primi es necessarium. Cum antea dixerit Hippocrates in utero
gerentibus os uteri in temum comprimi ac corrugari,ne quis inde putaret ex illius cum prelsione. Occursioneque perpetuum a que in fallibile conceptionis indicium esse de ducendum, subdit nunc ex illius duritie solam compressionem necessarra egie colligendam , quae si praeextiterit, conreptioni impedimento erit quamobrem, ut antea etiam est an madversum, nisi uteri occlusio fiat eum ejusdem mollitie,dc citra quemcumque dolorem, conceptum laetum nullatenus indicabit 3 it que si durum , ac renitens admodum illud percipiatur alia de causa occlusio illa proce det. adeoque morbosa eme poterit .. v it au-
em durum uteri internum, nOntraro eae
tumore praeter naturam ibidem inducto, potissimum autem ab instammatione, dc scit. tho, aut etiam a calloi vel ulcere calloso, ut dicitur in lib. destinisus. Unde de dueere est, occlusum uteri os conceptum designare, si cum naturali ejusdem partis mouitie conjungatur, citra dolorem, ardorem , aliudque simile sympto 3 contra vero cum duritie, memoratisque symptomatibus con junctuna tumorem praeter naturam , aut e iam callum significare 3 quamobrem licet eompressionem , Occlusionemque ejusdem necessario arguat, mutatamen perpetuo abuteri gestatione orietur,. Sed dc usto sis plus tu Ilo. quibus omentum pinguius reddi tum elongatur. dc procedit in anticam ut
ri regionem, illius os precluditur , ut an tea uirium est 3 itemque in hydrope uterino affectis, at isque similibus ι verum in his,
aut uteri os non omnino occlusum est, augmolle nimis , de aquoso,iluctuantique humore repletum , ideoque tactui prementi cedeas, praeter alia plura indicia, morbo, , salu
80쪽
sam eonstitutionem attestantia , de quibuslpendent, exceptis solum ephemeris simpli-
hic sermo non est . citer dictis, quae cum non nisi ad diem unum , aut alterum perdurent, prosecto in-ΑPHORISΜUS LV. gentem noxam utero gerentibus afferre ne
queunt , aut cum extenuatioue citra cau
s eumque utero gerentes a febribus corrLilam manifestam copulari, quare a pravis hu-piuntur, c x fortiter ealefiunt De occasioneimoribus progenitae, utero gerenti & seetui manifesta, di ulter parιum ,-eum pe-ldetrimento sunt, unde idem Hipp. 2. vh. Geuis, aut abortum facientes, perιctitantur. 28. animadvertit febricitantium corpora ,
Ap R qV'm ratio postulat, contabescere, maia
Lias dixerat utero gerentes aeuto morbollum esse 1 quippe quia imbecillitatem, vel eorram, Ietbale si nunc de febribus, si ut aliis placet, pravitatem significat. illis accidant, verba faciens inquit, difficulter parere, aut aborientes periclitari, sorte Λ PHORISΜUS L v I. ibi specialius in utero, hic ex reliquo corpore aegritudines gravidarum perpendens ab u-lis fuκu muliebri si eonviam , O, animitero remotas . moniam vero ibi lethale, in defectus advenerit, malum . hoc autem aphorismo periculosum , inquit, o . - crediderim , propterea non de sebribus ar- um revera de suxu muliebri proprie dentibus, quae acutissimae sunt, sed de aliis dicto, an vero de copioso menstruo- levioribus locutum , in quibus licet dissicul-irum suxu scriptus sit hie aphorismus dubita. tas parienda , aut abortus timendus sit, nonire contingit apud Expositores s & quidem in tamen mors certo immineat 3 quemad-- utramque partem propendere, suis non caret dum de acutis aegritudinibus meminerat, dilargumentis. At vero quoniam Aphori g. buo
ab ardentibus febribus proculdubio sequere-ltur dixerat : ubi sanguis multus fluxerit sim
tur . Hinc sententiam hanc congruentius eκ' gustus , aut comes o superveniens malum
ponerem cum iis , qui loco serιιter calefium,lprobabilius videtur, non hic quamcumque ex potius legendum suadent fortiter extenuan-iutem sanguinis evacuationem illum intelle tuν r Hac enim ratione melius explicabitur,ixisse , sed eam speciatim, quae non sinerei quamobrem non penitus sint, periturae, &lsanguinis , sed corrupti, ac saniosi humoris quomodo absque manifesta occasione incale-iest , qualem descripsit Aetius Tetrabibi Me scant, & qua de causa distinctis dictionibus14. cap.s . atque ex Archigenis sententia ute exeate iactionem immoderatam a febribus liniri destillationem appellavit, eaque Galenus junxerit . . Miror autem unde sibi persuaseritiBoethi uxorem affectam retulit tib Gyraee Cardanus robustas mulieres facile epialas se irritione Postham. ut eumque autem se res haabres sufferre posse, quas inter graviores, p Ibeat, plane fit, ut quamcumque immodicam
xiculosioresque recensuit Galenus 6. emdem.ievacuationem undecumque procedentem comm. I. tex. 29. illas cum hemitritae iε, &lconsequens convulsio, animi desectus, maἰ continuis enumerans. Itaque longe rationa llum sit, dc longe deterius censeatur si xbhilius erit si dicatur, utero gerentes febribustulem plurimis nervis reserto , atque eum correptas difficulter parer , & Periclitari, principalioribus corporis partibus eoi enas simul una magnopere extenuentur, & ab Itiente. proveniat; nam morbi isti suaptμ nasque ulla manifesta occasione, puta, inedia,ttura Rerniciosi sunt, ut qui vitae tu stodes maivigiliis . evacuationibus, aliisque extenuare te affectos arguunt, quin imo vires infrinvalentibus : Hae quippe ratione plane con Igunt, ipsumque vitς somitem perdunt. Recte sabit tum a. labri ad plures dies producta, autem monitum est a Galeno in comm non tum a causa interna extenuante , nedum u-Istatim hςe in recenti fluore advenire Limntero gerentem, sed & foetum ipsum vehe-ivel vetimentior fuerit, vel diu perdura nimenter debilitari, unde partus deinde dissi- .cilis consequatur, ac propter virium languo- Λ PHORISΜUS LVII. Tem, non sine vitae periculor Quod si latus , serendo non sit, ut in tempus partus produ-lsi menstrua plura fiant, accidunt morbi catur, proculdubio aborietur,.& simul cum si non fiant, ex utero morbi eontino. illius interitu pariens ipsa periclitabitur. Ex his modo deducere licebit, febres hoe Ediocritatem eunctis in rebus lauis loco memoratas, de genere earum enisti-lI VI dabilem, nemo est, qui non lateximangs esse, quae a materia humorali de-itur, ac magnis laudibus non depraedicet,