장음표시 사용
101쪽
aut concocti,aut utrunque passimec partem ullam habent peculiariter affectam,ut quae continuae putres phlegmonarum internarum sint symptae marct intermittentes,& circuitione quadam repetentes. Hae enim superueniunt dispositioni partium,excrementa aliunde' missa recipientium, aut attrahen-llum,uel in se gignentium.Vei,cum Aphrodisio,pu Probl. 8itridae fiunt ex humorum putredine: continuae qui- d' dem,in magnis vasis interruittentes Uero', in Paruis. Aut etiam extra uasa,seu in habitu corporis,seu . in carnibus ta externis cuti propinquantibus,quam internis:ut in uasis,uel carne hepatis,lien is,renum, pancret,vel capacitate uentriculi,intestinorum, uesicae utriusque.
In quibus tamen,si magna est putredo, continuae excitantur ut in phlegmonis internis non amplius
Quem locum putredinis,per febres intermittentes, innuisse Galenus uidetur:cum raras esse quotidia. Das,in quibus non assciatur uetriculus:raram quartanam, illςso splene & stomacho.Cui addere possis, raras tertianas,illarse hepate & solliculo sellis. V defit,ut reces uentriculi cruditas saepe quotidianas pariat:quas leuat, uel soluit, uomitus pituitosus:&multae tertianae,a biliosis causis recentibus excitatς, uomitu S deiectione bilis multae plurimum minuuturo interdum soluuntur. Quomodo quaedam
quartanae,uomitu nigrorum,sanantur,quibus, pinor, uas a lienis sima amplius est, ad stomachum. Alioqui tutius deiectione curantur: ut Hippocrates innuit.Lien nanque per intestina sceliciter uacua- Aph. 0.tur: materia,per splenicam,in truncum portae: ac in , de,mox in mesenteriam uenam,transmissa.Vacuatur dc per uenas hemorrhoidas a splenica natas: de
102쪽
per mesenterium arteriae ramum,in renes. Qu-r
modo igitur putridae febres a liae intermittentes a coeteneribus sibi continuis materia putrente non diia ferunt, sed solo loco putredinis disterunt sc biliosae. Nam bilis flauae redundantia,tertianas & ardentes sebres excitamdiuersas tanru locis,in quibus bilis collecta putret. Per ardentes enim febres putret in venis,praesertim hepatis,& ventris. Per tertianas aut in totius corporis carnibus. Prohibita nanque percutim densatam transpiratione,quantum bili sis naturis in carnoso genere collectum prius per culina purgabatur:nunc retentum tertianas creat. Febres vero' ardentes raro' ex biliosorum excrementorum retentione gignuntur: saepius ex caliditate invasis & uisceribus aucta, ct aere multum calido inflammam conuertis Nos quoque crebra experietiaconuincimur, febres putridas tum intermittentes.
tum continuas saepe fieri,densatis uel obstructis poris S uasorum ostulis tum externis ad cutim pertinentibus,tum internis ad uentricuIum & intestina desinentibus:du per hos a frigida ,aut adstringente, aut Obstruente causa occupatos, transpirare bifaria corpus impeditur. Id quod multo citius: si ante' corpus labore,aut ratione alia, incaluerit adeo' , ut etiasudet,& tum moueri cesset. Si enim uel frigidius,uel classius& glutinosius alimentum,ut uinum, aqua, lac,serum, fructus, homo larga manu & consertim
sumpserit a quo uentriculi os,& hypochondrium. uel alterutrit,vel utrunque dolebit uel aeri frigido,
Deto,pluuiae,terrae apidi, corpus exposuerit: mox caioris & frigoris inaequalnatem sentiet:& deinde febris significationem. Citius autem , si intus de foris corpus denso urmisi mox ille quidem vomat: deinde calidum vinum,aut oxymeli Caleni, aut aliud tacultata
103쪽
cultate simile biberit :& partes ad uentriculum at, einentes calorificis seuerit, Galenum sequutus :&calidus, in lecto collocetur. Hic vero' corpus vestiat, exerceat,fricet: soli,igni, balneo,iaconico tradat.Si enim febrem eam nascentem uterque sus. secaret. Quae enim febris in generatione adhuc est, ablata causa,haec una cest,t:nisi corpus plethoricum cacochymum, excrementis putrere paratis
plenissimum sit,& densitas obstrumo coni
Ex his patet,febres putridas intermittentes, a que continuas,ex densatis uel obstructis oribus & meatibus, internis quidem, Vomitu & deiectione, tum spontanea , tum medica, mox ubi coeptae nasci sunt,& iuuari & saepe fanar hexternis autem , in sensili transpirati me larga, aut madore,aut sudore. Ob id causa etiam externa inquirenda medico est non quo' d ab ea,utpote iam desita, indicationem sumat et sed ut dispositionem in corpore ab ea relictam, sebris genitricem de fautricem , cognoscat S tollat. Quod si sebris a densatione interna incipieti,sudorifica,aut uretica imperesae rudam ex uenis primis materia,ubi erat coqui habilior,in corpo λ ωris habitu uix tande eam cocturum,rapies. Qua de nit. tuen . causa his,quibus in vetre S primis uenis reces crudi l-ib- l .altas est,phlebotome interdicit Galenus,quod sangui δμ' ne tam boni ex uenis vacuat:cruduin aut succu,ex uentre in venas traiicit. Sic etiam febri a densata cute prodeunti,quae intres cohibita excrementa rapiut,insalubria sunt.Vbi ueres ta morbus processit, S coctus est: si per cutim uacuatio,a digerentibus, ct sudorificis,non sufficiat: etiam purgandum per aluum,&urinas:& in primorum uasorum cruditate
iam cocta,utinia stiudoribus studendumnon solis
104쪽
Lib. t. ad Glauca In fine capas,lib. l.feb.
purgantibus utendum. Locus ergo putredinis per febres intermittentes,& saepe continuas, frequenter est in ventris inserni partibus:uentricuIo, intestinis Vena porta, hepate,llene, saepe etiam in carnibus dicorporis habitu:nonnunquam in spatio inter peritonaeum & intestina ut in fibri ascitar& tympaniae: interdum in thoracis spatio,aut pulmonum carne, per fibres empyorum & asthmaticorum, interdum in cerebro,& partibus subiectis catarrhum excipientibus. Quas sebres medici in hos putredinis semites
uacuandos,& alterandos, sc roborandos,intenti:ciatius S tutius curant.
Porro' sebris putrida seu ex humoribus in nobis putrentibus accensa sunt primae tres disterentis pituitosa biliosa, melancholica synochus enim putris ex putrete sanguine nata, ad biliosam refertur.Gal. cap. 2.lib. 2.sebr.& lib. Ia. methodi & Aphrodisi probi. 8 I aib. I. & harum unaquaeque,aut intermittens est, aut continua:quanquam melancholica t5tinua rares uisia Galeno:& utraque aut uera est, seu pura dc legitima,ex humore uno aliquo,siti progenitore solo,excitata. Altet a non vera, sed notha feci spuria,ex mistis duobus aut tribus humoribus una putrentibus loco interdum eodem, sepe diuerso, prosecta. Sed haec composita est ac implexa , non amplius simplex, de qua agimus. Ad haec ad continua pituitosam,causus hybernus seu pituitosus ab Hi pocrate descriptus. referturiad biliolam,causus aestiuus seu biliosus eidem descriptus, dc Galeno. Pestilens maligniorem & uenenatam magis sequutui: ex humorum prauitate,& tape spirituum, putredinem: δε anthracas,ex sanguine per qua'm calido, dc per adustionem magis melancholico,nunc sequitur, nunc praecedit,ct Procreat loci. variis:pro varia
105쪽
sede lamitis malignae illius putredinis.Hanc tamen Cap. sal. t. frequentissime' excitat aer putris,corruptus,& pesti sed, lens,a causis variis vitiatus,& inspiratus,& transumptus per cutis poros, in uasa ipsi adaperta in raris corporibus magis,qua'm densis. Cum tamen haec,qua'm.illa,putredini a causis internis sint magis obnoxia:ubi excrementis multis,&putrere paratioribus, quia male' difflantur, abundant. Synochus autem, scilicet non putris, ad diariam resertur Gai lib. 9.meth.quia utrique una de breuis est accessio:& calor blandior,qua'm putridis. Quin & synocho similem facit hecticam Galenus, sub d utraque sit homotonos,quum calore, & pul-1bus,& aliis,multum differant. Febris symptωma. seu symptae matica,phlegmonas internas secuta,etiacontinua est:& ad biliosam,sed mitiorem, resertur: si purior est phlegmone: ad biliosam ardetiorem , siphlegmone est erisipelatodes:ad pituitosam,si cede-matodes ad melancholicam, si scirrhodes. Febris autem cum symptiamatibus,multo' alia est:non noua tamen febris differentia sed morbus est cuim symptae mate magno,medici solicitudinem ad se trahente: febre in praesens omissa: ut cum lienteria, disenteria, insomnia, Iipotlaymia,syncope,& aliis in ipsius curatione repetendis: quibus succurrere cogimuerer ea remedi quae frequentes febre ipsam augent.
CAlor putridis omnibus, tam intermittentibus,
quam continuis,est acrior & mordacior, qua'mdiariis, & synocho non putri:sed magis in augmento,& statu tum accessionis,tum constitutionis: & in
biliosis, statim manum medici acrimonia pungit:
106쪽
mox autem a manu lenitus calor, mitescit.In pitvleosis,contra':uaporosus initio,nec mox se prodit: sed aliquanto post emicat, dc manum medici mordet, sed maximὸ inaequalis:tanquam per colum aut cribrii trasmitteretur. Sic qualitas inllaris,etiam humores febrim committentes,dc libris speciem,maxime' indicat.Caloris aute febrilis copia, in effluuij per cutim copia,semper posita est. Calor dc pulsus, initio accessionis de augmento, inaequalis: non tamen omn ibus. Multae enim sine hac inaequalitate sensibili,ad statum perueniunt. Inaequalis autem,no modo in multis pulsationibus:sed etiam in una: quia diastole tardior: systoles autem uelocitas, euidens in accessionis augmento:non tamen obscura initio, dc in uigore. Pulsus initio accessionum arctior,id est paruus,dc inaequalis,de uelox,quibusdam adest.In uigore,magnus,velox,freques. A nulla causa externa incipit recente,uel diaria:a qua tamen in putridam fit transitus,in uigore:saepius in declinatione. Cuius transitus signa docet Galenus. Cum ergo febris cum frigore,horrore,rigore,incipit: nul- Ia externa causa praegressa:suspicari oportet meatus corporis exiles,uel ad cutim solum,uel intus solum, uel utrobique obstructos esse,a causa aliqua interna: Diplethora utraque,cacochymia, usu largiore alimentorum succos crassos di lentos gignetium. Virtusque autem plenitudinis,de eius scilicet quae supra vasorum capacitatem est,& eius quae supra vires animales,Vitales,naturales ex istir,signa ex libro Gale-ni,de plenitudine repete. Urinae putridarum febrium, colore, consistentia, contentis,odore,multum variant:pro febris specie, di temporibus accessionis,dc constitutionis: ut post
in singulis harum disserentiis audies. Ad haec
107쪽
putridae febres intermittentes , inuadunt e cum frigore quidem partium extremarum & eminentium , ut nasi , aurium , pudendi, quotidianae. Cum horrore autem, quartanae: sed qui temporis processu uehementior factus, ad rigorem accedit. Cum rigore denique, tertianae: qui etiam primo insultu saepe magnus est, ac ualidus. Adde quod quartanae raro' statim ab initio praehendunt: sed fere πυρπου t,id est errabundas & uagas ct chronicas febres, sequuntur.
ο Votidianae febris simplicis ac purae , esse
cctrices causae sunt: eaedem , quae pituitam Iargiorem in nobis gignunt: frigida omnia, di humida per te, di per accidens. Τemperatura natiua , de acquisitiua r infantia , pueritia , seneus, mulier, eunuchus, consueta uictus ratio insumendis,admouendis, faciendis, educendis. Hyems suam seruans naturam: regio,coeli status frigiadus, humidus:uita otiosa: repletio non solum a frigidis humidis,sed etiam a contrariis. Nam uinum,quanqua'm calidum siccum potesta- Lib. 3.tem. te est:tamen largius sumptum, tuitam, dc morbos ει
Sic ebrietas, crapula , cruditas , balneum quoque , & labor mox a cibo, praesertim multo, di caetera similia prius scripta in causis pituitae. Quae putrescens , ct per partes sentientes a natura pulsa , causa est interna & continens se-bris quotidianae intermittentis: siue in primis uenis a porta ortis, siue in ultimis a caua natis,sive extra
ipsa uasa 2 in carnibur vilcerum,uel aliaris parti
108쪽
siue magnis uentriculi,intestinorum, cerebri, pulmonis, di aliarum partium capacitatibus collecta,
Quorum locorum quaedam etiam continuam pituitosam gignunt.Febris quoque pituitosa a coryza &catarrho,Hippocrati est, uti de prasticis,nunc inte
mittens,nunc continua:& interdum exquisita: saepe mista cum tertiana. Tuncque tertiana est notha. λ .
Quotidianae intermittentis symptωmata dc signa. CAlor vaporosus 3c humidior,primo manus medici occursu,potius quam mordax : immoranti autem manui,paulatim acer sentitur: tanquam Inosus calor,cum multo vapore mistus, ras per cutim exiret. Quomodo si ignis lihnorum viridiu, in humore sustocaretur magis,qua m ipsum uincere possit. Ob id maxime inaequalis est calor:tanqualm per colum aut cribrum trasmitteretur: per quorum seramina vapor transmissus,calfacit plenius manum tagentis, qua'm quod pororum interualla attingit. Cum frigore partium extremarum invadit initio,&procedit': nunquam cum rigore: interdum tamen cum leui horrore potius,qua m cum rigore'. Pulsus inaequalis,inordinatus, paruus, debilis, tardus ini
Pulsus item rarior , qua'm tertianae: frequentior, qua m quartan sed quotidianae de quartanae, estaequet tardus. Quotidianae ergo,minimus est,rarus, Atardis-
109쪽
endissimus.Tertianae, maximus, uelocissimus, se quentissimus. Quartanae,paruus,tardissimus, rarissimus.Pulsus autem inaequalitas, paruitas,debili- 'tas,initio & primis diebus incrementi, quotidianae adsunt:tertianae autem , accessionis initio, adsunt quoque:sed cito' abeunt: praecipue ipsa inaequalitac: quae magna ex parte cum praehendente hac febre
non adest,neque eam comitatur. 'Vrinae primis diebus albae,tenues,& aquosae:quales. F. quartanis incipientibus:uel crassae,& turbidae. Aliae autem procedente morbo apparentes,ipsius tempora ostendunt. V.Quotidiana aegre' accenditur,& tardes mouetur,humore ipsis meatibus saepe haerente flongum habet incremetum,adusque vigorem:quia humor,in quo
consistit,natura frigidus & humidus est, ac saepe consistentia crassus & glutinosus, uires interdum
Accessio quam tertianae, longior intermissio, impurior:& quae putrescentis humoris indic tum in cal re' pulsu,semper seruet.Quod etiam mani sestis stimum est,in accessionis principio & augmento. Plorique tamen,ubi uera est quotidiana, puram illi tribuunt intermissionem,quaqua'm sit multo' qua' m. tertianae,impurior.Nam per inclinationes accessionum,integre' non purgatur: led multam pituitam uelut succensam,in corpore relinquit:a qua imp rior intermissio,& secundae accessionis principium maturius. Nam quae in accessionibus relinquuntur, recidiuas accessiones accelerant & augent. In ea ergo paucae sunt evacuationes. Nam declina tio primarum accessionum sudore non sinitur : ut
tertianae,quartanae. Ob id ad integram quietem Paucae quotidianae perueniunt:procedente vero' tepore.
110쪽
pore,sudant. Vomitus tamen illi sunt saepe mu
tosi. Deiectiones pituitosar,frigidae, humidae, aquosae,crudae. Nam corpus totum crudis humoribus plenum est:& os uentriculi & hepar illis ferebi bo-Tant , ob multas cruditates praecedentesn coquendi tarditatem. Vnde illis ructus sunt acidi: de hypochondria, sebris initio, multis intumescunt, inflantur , distenduntur. Calor cum pallore albus , etiam vigente accessione. Quotidiana mi-aius siticulosa,qua'm quartana:& haec,qua m tertiana. Non enim deurit:nec corpus nudare, dc pallia ac stragula iactare, cogit: nec multum dc saepe inspirare, dc uelut flammam ore efflare, de frigidum. FOtum appetere,ut tertiana. Cum igitur in quotia diana,lingua dc corpus totum sit humidissimum: in tertiana, siccissimum:in illa, minimum sitiunt: in hac,maxime'.Nihil igitur cum tertiana commune habet quotidiana: ad quartanam propius accedit. uotidianas febres multas,populariter grassantes,signis quotidianae accenset post Archigenem,Galenus:& in aliis omnibus febrium disterentiis, similiter. Quotidianae,in his regionibus frigidis, humidis,septentrioni propinquantibus,& uictui, ob aeris frigiditatem,largissimo dc eidem crudo magis,& excrementoso assuetis, sunt frequentissimae. Quas a duplici tertiana facile' separabis: si utriusque specie, de causas longe pugnantis simas, dc symptismata obseruabis. Adhaec quotidianae praehendunt postmeridiem, praecipue' ad uesperam dc noctem: non manes,nec usque ad meridiem:ut de febre parua, a crudi succi copia,uetriculum premente,probat Gal. lib I a .meth.Tertianet sepius mane,& circa meridie. Quin & quotidianae accessiones, inuicem omnes