장음표시 사용
71쪽
dialorum humorum, alius: Hippalb.de inorbis mu-riebribus. Dolor grauis capitis, praecipue sinistri r ut ab hepa- te aegro, dextri. Oculi limpidi, lucentes: aspectus
inis ,& terribilis. U. Vigiliae & insoninia i aut somnus leuis, plenus insomniis turbulentis,terribilibus, a somno expergi-
Somnia terribilia: ut mortis, cadauerum,sepulchro um , tormentorum , daemonum, nigrorum alio-
Pulsus varius, pro contraria humoris natura in siis misi& aegris.)Integer,grauis.Galen ait, de natura humana 'ii Malignus intellum : ut etiam sibi mortem consci- at: inuidus, Raudulentus, auarus, parcus, sollici e blitarius;misanthropbs, idest, osor hbmmum.Immoritur studiis, propositi tenax, iratus aegre placaletur.Ιngeniosus problemate 1 .sect. 3 o. Arist. Timidus &moestus,nph. a 3 aib. 6.& T .lib. 7. . Libidinosus Gal. comi neniar. 3 in lib. 6.epidesmo a
et Arist. problem. 31. sectionis quartae: quia flain-
1x his notis, quae magis aut humorem melanch sicum iant atram bilem ,aut communiter trunque declarant, distinguere non erit dissicile : si clictisi 'vixiusque humoris nutista memoria tenueri, us- iis, ut humorem melancholicum, sic atram Utelix Galenus frigidana ista lippellat: hoc est, quὰ ab in xendio illo bilis, aut sanguinis, aut humo in clancholic , deserbuit: quomodo glebam fecis illi,sti, aut calcis, ubi ab igne refrixerit, si id au actu Omimus': tamen in his calor quida iii causticus C. I C iiii
72쪽
est sopitus,qui in actum productus, Urit, te De his humoribus plura & certiora ederemu si Hippocratis librum de humoribus, ct Galeni in ea
librum commentarios tres,haberςmus integrosin rCausis febrium tam effectricibus., quum materialibus explicatis, docedum est inquo corporis affectu, causae eflectrices sebrem promptius generent:sed minus periculosam. Corporis enim afficiendi praeparatio, magni est momenti ad febrium & morbq- Tum aliorum generatione': ct in corporibus stola holum,seu naturarum quendam consensum habetibus, mutua transmutatio est propensior. rob id corpora calida sicca,ad febres,affectus calidos siccos,sunt opportunissima: quae,ex diaria in acutam promptes abeuntmisi inature' obentur. Τa, me illis corporibus febris est minus periculosa:quia Per eam minui a natura recedunt quam frigidi liq- . midi,febre aeque' vehementi laborantes. hi. 28i'' Ob id recter Hipp. In morbis minus periclitant irquorum natura aetati,habitui,tempori morbus ingruit:quam quibus secundum nullum eorum coη- sentit. Intemperies calida humida,post dictam,se. bribus opportuna. Ad alia vero' vitia putredinosa, priore est multob vitiosior. Tertia,cali la,humid'
sicco Umperata, quae diariis, & plurium dierum st-bribus,stiam.opportuna est. Quarta, sicca, alid
. Absolute' autem temperata,in utral primaru q. tu*r qualitatum oppositione, media inter praecede tequentes. Nam ea omnibuν intemperaturis. Pptentissime' resistit, ut calidae silidae tantum:fri' gida,calidae tantum & aliae similiter. Quinta,se . gida humida. Sexta, humida, calido frigido temp rata .Septima frigida humido sit co temperata.Octa
73쪽
ua,frigida sicca. Pituita item & bilis,lum sau tu atra, quantumuis vel in corpoxe toto ut in levi phlegmatia,ictero viro , elephantia vel in aliqua parte ut in alphis albis, nigri , oedemate,erysipelate, herpete,cancro, pli'gedaena) cumuletux. nisi p Duc sisebrim non excitat. Natura enim sui. facultatibus use,assimilare partibus nutriendis,quod uti ei se i potes .expellere autem,quod inutile est,iena ter nititur. Quod prauum,totum si excexuere nequeat, ob suae facultatis expultricis imbecillitatem,
vel excrementi copiam,aut crassitiem, aut lentore, xel ob meatuum constipationem,id diutius in corβ pore i inmoratu,putrescat necesse est. Nullus enim humor,qualis erat initio,permanere in corpore potest:etiam si erat utilis: niultd minus,qui adeo' pravus est,ut a natura coqui ad nutritiouem,nequeat.
Quin & utilis ipse,nisi coctus apponatur,& assimiletur solidis animalis partibus,corrupitur & putrescit. Sic ictericis,& melancholicis,& pituitosis affectibus, bilis alterutra, ct pituita in corpore diutius immo rata putret: sebrem p putridam excitat. Saepe etiahepatis aut lienis phlegmone uel obstructio icterii,
. Te febrium signis generalibus. is,
- PEbrium omniu signa maxima,& maxime' pro-- pria,sumuntur ab ipsa caloris proprietate:quς reliquorum prope' signorum causa est. Nam quae a pulsu dc urinis, maxima febrium signa Galenus sumenda scribit:ea suae mutationis causam, calori acceptam reserunt.Quanquam di facultas pulsifica,&naturalis,adhaec organi obedientia,& alimenti natura, eaa in pulsu di urina mutationes etiam afferre
74쪽
rossunt. Sitim vero , tolerandi sacilitatem aut ficultatem, insomniam, S aIta non pauca febrium symptomata di signa,acali re proficisci certum est. -i Alia febrium signa ab actione omni, id est nM Tali vitali, animali,laesa seu potius ab action ista differentia, di ab excretis,&a propriis morbi sympto malis quae una' cu morbo inuadunt ut sebris actita,doloriateris pungens, tussis, difficultas spiran uin pleuritide)& ab hisquete mox apparent ut sputo in pleuritide & a caeteris quae communiter designis affectuum scripsimus lib. de signis,hic scientes omi
timus. At cum sebrium causae,riam internae ut temperatura,consuetudo,aetas,habitudo, sexus tum externae: ut vitae conditio , victus ratio praecedens, &alia sexcenta, ante signa scribi debeant & in signo
rum catalogum a Galeno ubique reducantur: nos
eas inter prima febrium signa,etiam ante calorem; in singulis febrium differentiis, cogitatione latum repetendas collocamus: quod febribus generandis praetendantur,ct saepe partim genitis,partim gigne dis adhuc adsint.Per signa igitur omnia aut saltem Praecipua febrium,ut morboru aliorum, primo sini-plicium deinde compositarum naturam cognosces. Simplicium quidem, primo die:duplicium,saltem se cudo: ut triplicium,tertio. Obserua autem primum, quae secundum propriam substantia morbo insunt ut sebris sermam, ex accessionis principio,augmento,statu, lectinatione,interniissione,caloris qualitate, pulsu. Deinde ex his quae saepius accidunt: ut ac cessione in dies,vel alternis diebus,vel quarto quoudie repetente, quae sola nonnulli obseruantes, saepe saliuntur: ut dum quotidiana, quae quotidie: tertia nam vocant,quae die tertio repetit,& desinit.N ana ex hac not duas tertianas ita implexa*, ut una b
75쪽
die, praehendat,cras altera,Vnam quotidianam puis tabunt:& duas quintanas sic mistas, ut una hodie, altera perendie praehendat, unam tertianam. Feabris igitur tibi cognoscenda potius ex ipsius specta& forma,quam ex circuitione quotidianae,tertiane, quartanae,aut accessionis proportione. Nec solani fibris speciem & formam.nostas oportet: sed etiam aegri virium robur,& morbi magnitudine seu quantitatenae qua nec stribi nec dici exquisite' potest sea longam exigit experientiam , & crebram exercitadtionem circa quantitatis coiecturam. Morbi autenim agnitudo & uirili robur , duo sunt verbis breuia: sid usu maxima. Cognoscas item,si morbus si xiistialis,vel saluber.Si enim vires ades validar,ut nosthum superaturae sint,euadet aeger.Si contra ,morietur. Qualitas autem remediorum, breuibus verbis manifeste' doceri potest: vi in calido morbo,refrige ratio:& in aliis,sua contrarietas. Sed qualitatis quantitas,seu ordo & gradus certus, tum morbi,tu ni remedii certis limitibus vix circunscribitur:sed coniecturalis est. Ad haec in omnι morbo acuto cum se Bre,respiratio facilis est saluberrima:& alia huius generis infinita signa sunt salutis aut mortis, non modo demonstrativa, sed prognostica. Que ex aphorismis,prognosticis,prorrheticis,coacis,epidentiis,de
aliis Hippocratis libris adscribi potiunt.
De communi sebrium omnium curatione. Morborum curatio omnis, naethodo es ratione certa, di ordine bono constituta, per indicati ames proceust. Est autem indicatio faciendorum insinuatio:seu respectus quidam & circunstantia,ad rectam curatione necessaria . Ea aute sumtur a rebus
76쪽
pulsuum. lib. i. meis Eb .s,meth.
mturalibus:vi temperameto nativo 'bac usititiin, di temperamenti causis: vi consuetudine,seu consueta victus ratione,quae teperamentum potenter tat ct efficit: ut aetate,ut sexu, ut corporis habi rudiane,ut vitae conditione,ut aere seu anni parte, regi ne,coeli statu . Aerem enim Galenus causis naturalibus accenset: vi exercitationem, balneum,cibum,potum, non naturalibus quarum facultas natura: sa miliaris & similis, S morbo autem contraria,est de/ligenda. Sumitur indicatio curatoria, etiam a rebus Praeter naturam,causa morbi,morbo,interdum & aiymptomate: non quatenus sympto maiest. Tunc
enim nihil indicat sed quatenus habet rationem:
causae morborum augentis, aut vires debilitantis:a quibus vitalis indicatio potius,quam curatrix sumitur. Illa autem priora,in morbis indicant sui conseruationem per similia: temperamentum enim vitia tum,per morbos immutare non tentabis. Aer vero, si temperiem habet morbo contrariam , seruandus est: si similem, alterandus,& in contrarium mUtan dus,ut causa sit salubris. Haec vero posteriora: morbus, causa morbi, &, si vis symptoma, indicant sui
ablationem per contraria. Cum enim disserentiarum febris primarum , una sit in qua causa adhuc adest sebrim creans,aut febri excitata,iam desij tralia tera,qua febris iam secta,est schetica seu solutusaemiis: vel hectica seu solutu dissicilis: ab harum differentiarum singulis propria sumitur indicatio. In febribus vero' vel affectibus aliis, indicatio quaedam est summa di generalissima a morbo sumpta, ipsius ablationem per contraria praescribens: secunda ,specialis,seu ab tali morbo: quae non absolute' ablatione, ut prior:sed certam quandam ablationem indicat:
per frigida scilicet, cum febrilis intemperies sit in ca
77쪽
lore. mnis enim excessus per contrarium & aequalem excessum sanatur. Itaque si sebris est causa iam desita,ut diaria, hectica stilum frigidis humidis alteranda & oppugnanda Lbris est:per sumenda,admoVenda,educenda,facienda: quae calorem redundantem,aequabili excessu refrigerando,abigant. At si sebris adhuc in generatione est, causa eam accedens,
prior est submouenda: cum nullus affectus tolli possit, manente in corpore causa, quae ipsum gignit ac uet. Sin pars sebris iam genita est, pars adhuc in
gignendo: utrique consulendum est,prius accendentem causam submouendo. Deinde accensana se-brim extinguendo. Scias ergo causas febrim accendentes in in quo corporis affictu,ut quod meatuum constipatio sebrim excitat in corpore , a quo prius transpirabat per cutim effluuium acre, mordax, fumosum,suliginosum: ut in picrocholo homine,idest bilioso:& atra bile vexato . Quanquam vero' morbus,& causa morbi, hoc habent commune,i per corraria sint abigenda: tamen no semper eadem sunt ipsa contraria: sed interdum quod morbo ipsi est cotrarium,cauta est simile,& ipsam fouet: atque contra.Τunc autem potentioris indicationis maior est habenda ratio: non neglecta tamen altera.Vbi autem indicationes ambae consentiunt: & idem utrimest cotrarium: tunc modis omnibus refrigeranda &humectada febris: si indicatio a rebus naturalibus, eadem cum morbo, & causa morbi, postulet remedia. Vt si febris pituitosa est,aut ab humore melan- cholicoriausa utraque,si oppugnanda est:prior calida postulet & sicca, in pituitosa:& humida, in melancholica. At calida sicca febrim augent. Victus enim frigidus humidus sebricitantibus omnl-bus conserdat is causam febris exacerbat Ergo in
78쪽
ea indicationum pugna, maiorem habe rationem eius, causae scilicet aut morbi, a quo maius impendet vitae periculum. Si vero' sebris est biliosa, victus frigidus humidus,& causam,bilem calidum siccum humorem, & sebrim affectum calidum siccum,similiter oppugnat. Ergo modis omnibus refigerarsi temperamentum est humiduni: ut puerorum, &victui humido assuetorum . Si vero' etiam frigidum:
N am tutius calfacimus & humectamus, quam resta geramus & siccamus: et illae qualitates uni vitales magis, vita enim a calido in humido hae veris senectutem ac mortem accelerent. Si igitur causa febris,sebris,temperies,aetas,consuetudo,aerunam uictus speciem postulanti hanc instituamus: si diuersam:quae indicantia valentiora dc plura sunt, praeseTemus:contraria tamen non negligemus. Sic vero' in pugna indicationum,earum numerum & magnitudinem expendemus. Α febri sumpta indicatio, reliquis omnibus contrarium praescribentibus, numero quidem,inferior est : magnitudine autem seu potestate,superior: prcsertini si febris magna est, ct indicationes contrarias abolet sic, ut refrigerandum & humectandum sit. Si vers parua febris est: non restigerandum humectandum absolute': neque calfaciendum siccandum si id forte' aliae indiacationes contrariae postulant) sed media victus ratio, ubi haec sunt paria) instituenda est. Porro' in
diariis, utpote breuis sinus di mitis limis indicatio a viribus, locum raro' habet:nunquam a causa.nen Pe iam desita:tamen utraque putridis conuenit:hecticis ea quae a viribus non quae a causa. Refrigerant de humectant,quardam per se:visumeda,actu
vel potestate frigida humida: quaedam per accidensa
79쪽
dens,ldest per calidae siccae materiae vacuatione timui medicamenta cholagωga, transpiratio materiae febrilis libera, per cutis poros:a calore, ut stragul rum,vel balnei in declinatione, patentes. Ociuim quot, per. ccidens refrigerat seu per abstin mia in exercitarionis calorem augentis: ut inedia per acci dens uacuat:quia humorem triplicis substantia' noresarcit:& calfacit,siccat.
Ob id picrocholis, tum sanis, tum aegris, aduersis, sma est: minus noxia calidis humidis, calidis liverni do sicco temperatis, siccis calido frigido tem ratis. Salubris autem frigidis humidis, humidis frigido sicco temperatis , frigidis siccisse: ubi humoribus citra corruptelam abundant: quod illis est
Non tamen omnibus his ex aequo salubris est : sed Praecipue' frigidis humidis .Frigidi autem sicci ex inedia liduntur ala ut uix longo tempore ad natura Tedire possint. Sicca autem natura calido frigidorem perata . in longa inedia gracilescit quidem magis quam. 6jgida licca: sed uictu idoneo facilius rescitur, ob caloris mediocritatem , quae cum frigidae siccae naturae delit senium di mortem promptius sentit. Caeterum uictus ratio in febribus, non solum a se-hris es,ntia,ci caula,2 distis nuper indica tionibu aliis sumenda est sed etiam a uiribus & totius morrbi statu.ut illa uirius qualitatem magis indicent re-fligerantem,humectatem, calficientem,siccantem: haec autem, & qualitatem, ted magis & minus nu-1ritoriam a & quantitatem, tum con inuam, seu ci-hi potus, mesuram: tum discretam, seu quoties die est nutriendus aeger: ac praeterea tempus, quo si
habriter nutriri aeger debeat Quae Hippocratesia' libro
80쪽
libro primo,aphor.plenius docuit . a siphor. te. Quibus morbus statim consistit: iis statim tenuis victus adhibendus:quibus vero' posterius debet conmsistere:iis di in ipso consistendi tempore,& paulo' ante) illud.cibus subtrahendus:prius vero uberius agedum, ut aeger sufficiat. Nam quando morbus in suo vigore constiterit,tunc victu tenuissimo est utε hes ἴ-Vbi autem morbus peracutus est,statim est
y ' tremos habet labores , id est statum Nam dum
morbi consistunt, omnia ct sebris & sua sympionista sunt valentiora) & extreme' tenuissimo victu necessaries utendum est. Vbi vero' non,sed pleniorem victum contingit adhibere:tantum cibi indulgendum est,quantor mora apb , , bus extremis est mitior. Coniectabis an aeger cum tali victu sussciat perdurare, donec morbus consi-sat:& nunquid prius ille deficiat, nec possit cum tali victu perdurare,vel morbus ante' deficiat & hebeapho. 17. testat. Et quibus semel, aut bis, & quibus plura aut pauciora particulatim offerenda, considerant dum:sed condonandum aliquid aetati, consuetudia acta. i i. Mi,tempori,regioni.In accessionibus abstinere oportet,nam cibum dare, noxium est. Sic igitur mor bis biliosis quia cito' & siunt,& crescunt) statim victus tenuis est saluber . Pituitosis autem,& melantholicis diuturnis,initio plenior, in statu & ante sta.
Alioqui aeger cum morbo perit:aut intempestiue',&in ipso statu victum tenuissimum & inediam postulante, nutrire cogeris. Neque ab his solis persecta victus ratio in morbis instituitur: sed etiam a natura,& aetatibus' cosuetudine,& somno, di anni parte: ut recte' etiam eodem libro admonuit Hippocra- phy tes. Senes facillime' ieiunium serunt:secudo loco, L . qui