장음표시 사용
61쪽
gna statuu:ex uictu prςcedetei pituitosoassatulento, di tensione sine grauitate, ex ructu'orboriginis,crepitibus,dolore turgido di vago cito orascente & desinete,tumore tractui multu cedete, tiansparete,leui. Somnium quom deuolatu,aut saltu et fluuios suspeso corpore superate,hac aetate si eques est.In aliis aut pituita & flatu caretibus,humoru aequalitate, dc euchymia significat Hippo lib. te somniis aegrorum. De Bile. e
Κολ. id est bilis,cum absolute & sine alia ad
iectione dicitur: pallida ,rarius flaua, intelligitur. Aliae autem limus disserentiae, cum caloris aut consistentiae nomine appellatur χολή πυρρα, λολη IH θη, χολη ἐρυθρα , χολή πρασωδ'κs ii πρασοά- ρης dis αλωρά, υλ -, υλήισατωδ ς,χολὴ μελανα,χαλ- υά τω bis . Vitellina sit ex flaua incrassata,ouorum crudorum uitello,colore dc consistentia similis. Pallida, quae aquosam accepit substantiam Miridis,bile pallida &crocea est tincta.Eadem prope' sed plenius & dilucidius,initio,lib.de atra biletiumoria pituita alius es
semper amarus, ut uomentibus senxitur,non tamen
semper flauus,sed interdum pallidus,&is flauo semPer tenuior:quo'd pallida bilis ex flava fit,& mista simul humiditate tenui,& aquea substantia seu serosa: ex qua sit urina & sudor.Contra' vero' ex flaua bile impensius digesta dc discusia,fit bilis νεκυθώ s,id
est uitellina uitello oui crudi similis crassa & sume' flaua,uomitu saepe & deiectione reddi solita : humidior aute bilis de minus flaua,quae proprie maximo' ωχρα seu pallida uocatur,per stu habes in se tota, . Pituitosuin humore tenue,vel aquosum quodda excremetu. Hsc aut ωχροι bilis gignitur in corpore secudum natura habente: κMeid iis aut habet praeter
62쪽
dum naturam habente:πρασοειδὴς autem, habente Praeter naturam,& haec in uentriculo sepe gignitur, ob ciborum quorundam cruditatem:& Olerum , ut betae,carpapyrassicae. Aut etiam his non sumptis,gignitur interdit a morbo seu calore praeter naturam in venis,a quibus in uetriculu & itestina deponitur. Et ea triplex bilis differentia,in uenis generatur. In Dentriculo autem ,πρασοειδης id est porracea, a porri colore appellata:quomodo est aerugino a & -r M.t .glallea,ab aeruginis & glasticolore. Omnium moderatissima & minimum calida,amara,mordax,est pallida:acerrima vero',calidie& mordacis est,isatodis ta atrae bili consistetia,colore,uiribus δxima.Qus in medio haru sui:quo' magis pallidae,propinquant,minus sunt uehementes: quo magis ι τω eo' sunt quiores & maligniores. Praeter has est bilis rubra saguinis seru seu saguini tenuis substatiς ppinqua: seu bilis dicta,et extra uasa,ut saguis ipse,no cocrescit .Ea aut bilis,l nobis sic gignitur.Vti ex uino reces expresse,sed seruete & alterascete a suo calore,duo excremeta per mutatione illa separatur:alteru leuius,& magis aereu:alteru grauius & magis terreu illud flore,hoc scce vocat illi biIῆ flaua:huic,atra assimiles licet.Qui duo succi,in nobis,sanis,alia g in aegris,habet specie.Na bilis flaua,
quadiu animal a natura regitur,naturalis est & utilis.Vsta ueres efficitur uitellina,seu ouoru uitellis,colore,& cosistetia seu crassitudine,similis:sic & succus
ater naturalis est moderatus*:nisi ustione aut putrescetia malignior loge euadat:quae ia,no ater succus,sed bilis atra uocatur.De qua suo loco. In saguine.n. generado quod abude' crassu & terreu ex cibo Iu natura in nutrimeto sertur,nec comode' a calore natiuo alteratur,id lie ad se trahit:qua tu vero' eius
63쪽
trimeti dulci stimu,& callidissim v,assu, ac ustsi, laua bilis dicitur:& a sollieulo fellis trahitur.Est aure hoc naturale seu secundit natura tenue,humidu, fluidii, nis flauu igneu,crassu, uitellis ouoru simile, vid ultimum scilicet ia excoctu in & prςter naturam. In utram aut hac bile,multe sui maioris & minoris rationes. cum quaedam, sanguinis adustione parua,
fiant:aliae,maiore: aliae maxima. . nit. tuenda
Causae bilis largioris 'l'CAlor hepatis S cordis S uenarii & arteriam im Ca. α.li.2. modicus:qui chylii,& parte saguinis tenuiore, in qualitate amara di acre vertitaeperatura totius, C i
.calida sicca immodice':ut in iuuetute omniu aetatu biliosissima,li. 2.seb.ca. I.&in aere calido sicco: qua iis est aestate sua natura seruate,& opoors parte canis ortu sequete,li. r .antidotoru :& in regione intertropicos, media. Exercitatio celeris,robusta,uehemes mulaa,freques,in aestu,per inedia aut cu cibo pauco,calido sicco:& cu medicamelis calidis siccis .Inedia unius diei,multo magis bidui,tridui,immo pallus alicuius cosueti omissio potus parcior,rarior, calidus, siccus.Omissa cosuetudo bile uacuandi,spontanea,vel medica praesertim aestate, & in morbo bilioso per medicameta cholagωgaseu bilem purgantia vomitu,deiectione,urinis,sudoribus,aut per balnea aquam dulciu. Vigilia, cura, ira, furor,cogitatio, moeror, animi impetus alii uehementes, frequentes,longi. Alimentorum partes vita:coquendo,elixando, assando, frigendo:ut crustum panis placentarum, carnium pars extima,nimis assando sistis,amara acris:
cortex fructu uni assatorum,oua frixa , lactis portio imae sartagini affixa. Salis,di salsorum,di amaroxu, ii di acrium usus frequens &largus:praesertim primis vulis, di in temperatura calida licca, ct aere ca-
64쪽
lido sicco :ut falsorii,tum quadrupedu,tum piscium. Vt apti,gingidii,sii,nasturcii, sinapi,pulegit,calaminthes,origani,thymi,maiora nae,rotasmarini, hysopi, satureiae,& aliam herbarii similiter calidarii: ut aromatu omniin ut cςpae,allu,porri,pastinacae,cari, rhaphanidis,& caeteroru humores crassos,suo calore, tenuatiu. Et e fungis,boleti:cholera, n. morbugignu
uti & pepones:& magna pars eoru quς flaua sunt,ueluti alboru magna portio,pituita:nigroru, melacho ita gignit,& trahit similitudine totius substantiae,in medicamentis catharticis . Sic rhabarbatum, aloe, bilem uacuant. Cnicus S elleborus albus, pituitam: elleborus niger , melancholiam trahendo, purgat. Bilis flauae largioris signa,cum causis nuper scriptis. Corpus,tagentibus, calidu si si,mordax,gracile, hir satu,lib. I.temperamentorii. Venae S arteriet amplae. Color oculorum,saciei,corporis reliqui,pallidu=,rustus, flavus, nigellus. Vacuationes & spontinet di medicae,biliosar,salubres & toleratu faciles, ut vomitus biliosus & amarus muc flavus,nuc viridis .Aluus assidue' sicca:& stercus paucu,siccu acre & uires sepe biliosum,flauu,pingue torminosu.Vring admodu flauae,tenues,cu paucis cotetis.Et si cibo diutius abstinuerint: igne ,mordaces.Sudor flauus in strigili linteis,amarus linguae ςgri,S per sudoris initium
horret,ceu acubus pugatur.Auriu excremetum Bauius,largius. Mucus narium rufius,sauui, uiridis, paucus. Lippitudo oculorum, similis.Lingua sicca, aspera, pallida, russa, flava praesertim mane .aut post laborem. Os am ica saliua sputum, amara. Morsus aliquis in uentriculo,& magis in eius ore,dcinde conuulsio epileptica, syncope stomachica.&uehemens S inexpleta, frigidis humidis placandri quibua calidae ct siccae naturae delectantur, di iu- , i uantur:
65쪽
Nantur ut contrariis laeduntur. Appetentia cibi deiecta:ut aliis, aestate, & per febres piaesertim acutas: Somnus omnino paucus,leuis uigiliae prope' perpe-mae ct inquietudo.Somnlina ignis,incendioruin, i-πarum,pugnarura. Animo est dextero & prudenti. Gai lib.de natur. humana: nisi s saepius est ad omnia praeceps,astutus, fallax, iracundus,audax,temerarius,gloriae cupidus,uindictae appetens,acer ultor iniuriarum, liberalis & saepe prodigus, ingenio perspicaci ad cogitaticines propense , celeris Incremen- . t Puli Ira agnus, uehemens, uelox, frequens, durus.Morbi frequeny liosi:ut herpes, er pelas,se-bris tertiana,& ardens cholera morbus. sag
De humore melancholico,& melanchesia.
Ποχα ατα λαραseu deiectiones nigrae, im q. medicis ueteribus dicuntur:quae φολη με λα- να ακρι Etrus non sunt. Nam illa nilail habent alti eap.c. neque οἱωilis,neque διαβρωτικον neo in terram equia ebulliunt, terram* fermenti & aceti modo attollunt quod atrae bili,seu melancholiae proprium est sed sunt ueluti sanguinis limus, faeci uinorum crassorum similis. Porro' hic limus, si diu
tius in corpore retinetur,nec uacuatur per meatum et
aliquem sensibileni aut occultum, transmutatur &putrestit, ct a' sebre inflammante uritur : sith bilis iatra exquisita. Quum autem sanguinis uelut limus est,eum humorem melancholicum lien, hepar expurgans: ad se trahit:eose ad sui nutritionem alterato,utitur, reliquias ad uentriculum expellens, una' cum aliis excrementis uacuandas. Quod si lien,hepar male hoc humore purgarit, hepar grauabit &debilitabit:tatu tunc delectiones nigrς quales per C aluum
66쪽
per aluum aliquando excernuntur non paueb hepaticorum, ut docet Gai .lib. 1 .I .aff. cap. r. Idem xlus S fusius explicat Gal.initio de atra bile. μέλανα χολ quam paulo' post μαλαγ χολίαν vocat seu atrabilis,ab atro sanguine diuersa est: quia non concremscit,ut sanguis ater. Ab his aute quae proprie o λα-
να,id est,atra vocantur multu diuersaevirtute,&qualitatibus sensibilibus. Nam atra bilis vomentibus manifeste', τρυφνή κοα οIisae, idest acerba, ct acida, Racris ut paulo' ante' dixi gustasu de odoratu sentiatur: dc terram sermenti ritu & aceti acerrimi eleuat splendet: ex adustione,liquidior. . In Eadem partes quibus incubat erodedo ulcerat:ean UNec musca,nec mus,nec aliud quodvis animai,degastat. Ex humore autem atro, di faeculento supramodum exusto,conflatur praecipue'. Quorum nihil a
est dictis proprie nigris, siue humoribus, siue dei ctionibus, siue ἐδεσμαα S cibis. Atra bilis alia, exhile faua vehemeter usta nascitur: tanto' priore malignior,quantὀipsa bilis flaua humore melancholico , seu sanguinis tace est malignior. Ob id bili
atrae excretio Galeno semper visa est perniciosa: do Hippocrati,dysenteriam ab atra bile inceptam letha Iem monuncianti. Atrorum autem vacuatio,non raro' salubris. Nam in pestiletia persedem die 7.aut .aut 0. plurimis salubriter sunt excreta e conua-Iuerunt:acetiam quibus humorem hunc melancho licum,natura ad cutim per critin expulit,exathemata purpurea excitauit:qualia etiam plurimis sine sebre excitantur,naturam humorem melancholicum
ad cutim expellete. Sed qui exactam bilem atram ex sanguine usto natam deiecerunt, omnes mortui sunt.Idem repetit Gal. comment. in prOg. 29.lib. 3ω his verbis artana ex humore melancholico giis Smtur:
67쪽
gnitur: i humori generatio duplexest.Vna,ex sanguine crassiore, qui in venis proportione respondet Mei vini in dolio subsidenti. Altera, ex bile flava vehementer asiata. Ipsa igitur ιαλανα χολή Dialefica est:& erodit partes in quibus abunde' collecta est. Altera vero' iusΛανα mitior est quam haec: potissimum quando in animali non est morata cum multo calore praeter naturam.Sic & Gal.lib. 2.facul.nat. sincus ater vocatur,quado naturalis est:quando autem seipse longe' malignior euasit, iam bilis atra vocatur.Eadem ODios qualitate habet,& δε υμειαρ modo aceti:& illius more radit & rodit corpus animalis inc terram,si in eam effundatur: in ea: fermentationem de ebullitionem efficit. Gignitur1autem ex succo atro naturali, per aduenientem illi putredinem. Naturalis autem succus,infra saepe deiectus, ct saepe supra fluitans, terram non
ermentat. Quod autem fermentationeni in ter-aa excitat,praeter naturam est, in talem vim dc specie mutatum ex ustione,a calore praeter naturam:a quo
crinaoniam acquisiuit de uelut cinis quidam est redditum: uti faex vini ante ustionem,frigida,licca: postvstionem,adeo' calida est,ut carnem urat,tiquet,coae rumpat .Fit & ex vit lunae bilis ustione. In ea v sunt multae aliae disterentiae. Humoris melancholici de melancholiae causa
. HI Emperatura totius, frigida sicca: nativa, vel
acquili titia:cum lienis imbecillitate, ex alimeneis frigidis siccis, de aliis sumendis, admouendis, faciendas, educendis , humorem melancholicum sarcisimilem, hoc est,crassum, flagidum siccum, gignen
68쪽
Temperatura vero' calida sicca:uel natiua uel acquIstitia: ex bile flava, ct biliosis alimentis:& calidis siecis,crassis: & ex sanguinis parte crassiore e & ex humore melancholico usto, atram bilem taci usta fimilem, id est, calidis siniam siccam, & causticam,gl-gnit.Et quibus sanguis multus generatur, his prompte' in cacochymiam melacholicam peruenit.Ktas declinans,iuuentuti aetatum biliosissimae succedes, ct bile retorridam excipiens. Autumnus,aestati omnium anni partium calidissimae siccae succedens, &ustam in ea bilem excipiens: & alius quiuis status autumno similis, id est, nocte, mane', uespere frigidus
siccus, meridie calidus siccus. Vere autem furores, atrae biles deteguntur aph. 2 o. lib. 3. non autem gignitur,uel augetur vere,atra bilis. Exercitatio,qua lis quae bilem gignit: sed diuturnior, frequentior:&dia aestate uel autumni die medio, & cum multo sudore,ira,cui a,Uigilia, metu,moerore,cogitatione uehementi rerum grauium aut tristium, uitae sorte
Febris ardens praecessit,non commode refrigerata, humectata. Omisia consuetudo spontina,vel medi- La ,humorem melancholicum, uel atram bilem uacuandi per haemorrhoidas uenas, deiectionem potius quam uomitum, per menses, urinas, sudorem.
Vsus multus, ct frequens, alimentorum hos humores crasios gignentium qualia sere' sunt. Gai .in alimentis, & libro de attenuante uictu, & lib. 3 .loc.
Panis furfuraceus & ater, etiam ex laudatissimo tritico.Panis item ex typha seu secati, uitia, lens quouis modo parata.
Zythus, & curini ex hordeo putretacto potus Alexandrinorum nostrae biriae & cereuisae proximus.
69쪽
Caro caprina: hircina magis:bubula,taurina magis: aprugna,ceruina,leporina: maxime' autem,asinina, camelina, canina, uulpina, salsa item multo' magis quam recens: lien anguis eorundem animalium,caseus uetus,cydonia,mespila, sorba : nux, praesertim auellana: germina tener a terebinthi, lentisci ,rubi, canisrubri: muria , uel oxyhalnae condita, brassicae corpus,cinara iam durior. Limaces:crustatorum,& testatorum,& cetaceorum praesertim salsorum caro. Vinum crasi um,nigrum: dc bitia cereuisia nostras:sed lupulorum satiuorum flore seliato,ipsi in- incocto,innocentior efficitur: ut docte' scribit Μa- nardus epist.2.lib. s .ct alibi. Ab his ergo Sc similibus
causis,humor utero augescit: ab euchymis vero',&i temperatis,& contrariis,mitescit & minuitur. A partu quoque sanguis melancholicus, & is reliquus exstetus alimento .Portionem enim sanguinis optima trahit festus:deteriorem & saeculentam,in chaerio deuasis ad uterum pertinentibus deponit. An ueror pituita,siccando dc urendo, in melancholiam ut in calculu dc tophum, transire possit,a multis dubitatum audio.Μihi tam scrupulosa animaduersione hoc loco opus non est : praesertim cum uideam morbos prope' omnes plane melancholicosa' ueteribus aestimatos,quartanam, alphos,elephantiam,scirrhos, etiam a pituita in his regionibus sci-gidis , alimento multo dc crudiri assuetis generari: ac etiam Galeno confirmari omnem humore cras sum,quodani o esse melancholicum: dc epilepsia, a pituita crassa, de melancholico humore nasci .lib. 3 doc. affcap. s. de pituitam uel subamaram de cali damiurendo fieri in melancholia flatulenta, ibi
70쪽
' Humoris melancholici & bilis attae signa cum dictis nuper causis. i
COrpus totum emaciatum,Venis latis,hirsutum. nigrum,saepe rutam ct flauiun, calidum siccι - atram bilem significat.Τumidum vero ,& venis amgustis,nigrum, depile, Bigidum siccum, humore
melancholicum. Lienis durities, tumor, dolor grauis,color palpebrarsi, praesertim inserioris & totius. Corporis,fuscus,viridis:sanguis,vena secta vel alitecdiuisa excretus,niger,crassus,concretu facilis.pacilitas tolerandi vacuationem per medicamenta hunc utrunque humorem purgantia: & per haemorrhoi das,& per venae sectionem amplam, si sanguis cras. sus excernatur. Morbi melancholici frequentes: ut scirrhus niger,alphi nigri, phagedaena, cancer, et Phas,psora epra,varices,hemorrhoides, melancholia morbus. Febres inordinatae, quartanae,quin-ltanae,sextanae,septimanae,odiauanae,nOnanae,Hip. di Gai in epidem iis & prorrheticis.Vrina crassa,nigra,fusca:Interdum viridis,liuida interdum rubra, Oblcura imerdum alba, tenuis. Sudor niger in strigili, linteo: paucus, acidus odoreti sapore. Deiectio nigra, acerba, acida, concreta, obscura ala humore melancholico: acida & acris, fluida, spleniades ab atra bilae sputum paucum. Ructus acidus, ..ti interdum & acer & mordax cum ardore quod auxinore ventriculi. Appetentia corrupta, interdum eanina, a materia acida os ventriculi imbuente &suggente. Hypochondrii sinistri, interdum derisi issionis mela cholica,&satulenta passione. . OColor menstruoruui, in sabulo vel panno,suscus: R