장음표시 사용
131쪽
praecipitandumarbitror,quo minus rimosanobis fatiscat
runt,De Iese Vareno,rumuis a Propheta potens in opere sermone coram Deo se omni popais. Et quomodo eum travideruntFum sacerdotes est primcipes nostri in damnasionem morsis, or crucifixerunt eum nos Hemserabamin quia iraeesse reriptum Israel est nunc super haec omnia, remeau fhodiae quia haec fa Iasent. Sed mulieres quadam exu
resse etiam visonem anguorum vidissiquiduum eu
vam Lit,vir executor erroris: in nucquae mortem prior gustauerar esurrectionem prior vidit,culpae ordine.& remedio prior. Et ne perpetui reatus apud viros opprobrium sustineretiquae culpam viro trans , funderat, transfudit&gratiam veterisque lapsus eo-
Ptimum igitur illud spectandum . quid est quod seriptum est , ehreaatem vii qua lausu inprim Mari, resertexille Dominum Sie enim liabes, quia vesteres ι--i venit Maria Magdalma altera vim videresipus um. Meae terraemotinsactus est magnM. Non enim die sabbati, na
siluerunt sabbato simundum mandatum)sed post sabbati s Murruerunt nor, quaame Liafuerant admonudiem , nocte utique resurrexit. Denique mane vene. frunt , licet valde tempore, tamen iam Dominum resur rexisse cognouerunt. Sic igitur temperandum est, vineisque mane dominica quae est prinia post abbatum, neque labbato reserrectio facta credatur. Nam quomodo triduum compleretur Non ergo vesperascente die, sed, estis vespere resurrexit. Denique Graecus sero dixit, hoe est, ψ Sero autem horam in occasum diei,4 cuiusque m ligitificat tarditatem: quomodo si dicas, Sero mi. hi sinestum est id est,tarde Sero venit is qui post praestu rutum tempus aduenit; & licet mane venerit, sero est e men, ubi agendi tempus emensium est. Est&seroten, pus, s profunde . viii dicas,sero ad lucubrandam se rexi, id est, non vespertino tempore,sed profunda nocte surrexi. Vnde Minulieres ad monumentum accedendi habent facultatem,tain utique custodibus quiescentibus:& ipsi custodes terrentur amplius, quod usu venit Amno exclus Postremo etiam principes sacerdotum congregati eum senioribus, no id factum en onfirmant, dictis
uexari μι eam inu dormientio M. Ex tempore enim quod a custodibus compererunt, argumentum fraudis arripiunt. Nam Ioannes cum adhac tenis essent, Mariam Magdialenam ad se ad Petrum ventile lignitueat. tamenisnaram facta resurrectionis inducit. Nam utique si advesperascente die facta esset , statim potuit imiotescere Mane est adhuc Petrus nescit , nescit Ioannes. Numquid pariebatur Dominus diutius torqueri discipulos suae resurrectionis incertos, ad quos statim angelus Domini gestae rei nuntias mulieres destina uitὶ Et ostias nocte factum, mulieres aliae nesciunt, aliae sciunn Eunt quae obseruarunt noctibus4 diebus, nesciunt quae reces nint. Nescit una Maria Magdalenae, secudum Ioannem; scit altera Maria Magdalena , secundum Matthaeum. Nam eadem ante stire, postea nescire non potuit. Ergo si plures Mariae plures fortas Ie etiam Magdalem: eum illud persenae nomen sit, hoc locorum.Denique alteram esse cognoste. Illa permittitur pedes Domini tenere tangere Dominum ista prohibetur. Illa angelum videre meruit, haec primo quum venit, neminem vidit Illa discipulis Dominum resurrexisse nuntiauit, ista raptum esse signineat. Illa gaudet,haec plorat. Illi in gloria sua iam Christus occurrit aliaee adhue mortuum quaerit. Illa Dominum vidita credidit, haec non potuit agnoscere eum videret.llla fideli adorabat spiritu haecdubio mcestificabaturaffectu Merito nistrum prohibetur tangere Dominum. Non enim eorporali tactu Christum, sed fide tangimus. Nondum enim, inum asianes adpinem meam hoc est, nondum tibi ascendi, quae viventem Cum mortuis quaeris: ideo ad sortiores mittitur, quorum Gedere diuini exempla , ut illi resurrectionem praedi-
Heue sexi ibant ipsa diei ea stam, quod
pensat aerumnam resiurrectionis indicio Peros mulieris moIS ante processerat, peros mulieris vita repararur Sed lquia constantia ad praedicandum inferior sexus, ad exe-lquendum infirmior, viris eirangelisandi mandatur 1 -4.cium. Nam sicut mulierum per Iesum non solum eulpa luitur,sed etiam multiplicatur gratia,ut pluribus suadeat quae unum ante deceperati ita is,qui temereante et diderat, semeratum mulius recuperate debui ut qui sibi ipse fuerat ad credendum lubricus , fieret aliis ad prae dicadum idoneus, Sed ad Ioannem reuertamur,&adueris liamus ipsa verba mandari es, topere nondam erumas asad panem merum ad atatem ad rarus - , ἐσω, Asena adpatrem mmm . ωρο- νυλε ιμ- - - um, o Deum stram. Quomodo non ascendetasio lmine Iesu Quemadmodum aberas, qui manus patris commendaueras spiritum Aut quando abesse potes,qui semper in patre es, cum patre semper Denique ipsis di
Δια-. ut quomodo ascendis, qui ubique semperes instendisti quidem filius hominis, nee patricum descederes, abfuisti: sed descendisti nobis,ut te oculis ac memtibus videremus, ut in te crederemus. Ergo ascendisti nobi vin te sequamur mentibus,quem oculis videre fici possumus. Ascendissi Apostolis. quibus dixisti, strumendra, ridero patrem. Denique Ioannes ubi te quaeiaret, scivit, Apud mem quaeritat&reperit.&ideo ait, uri tam rear apudinum. Ascendi su&Paulo, qui non contem tu solus te sequi,n quoque docuit, quemadmodum te sequamur,&via te reperiremisimus, dicans, sterea comsurrexistu cum Christo,quasiussumsi quarue, Me stis es ad dexteram misedens Et ne oculorum magis hoc quam an morum putaremus officim udiuit, Quasusum furiisque non qua Auper terr- Ergo non supra terram recin terra,
nec secundum carnem te quaerere debemus,
inuenit Nunc enim Fecundum carnem iam nam inmischmstum Denique Stephantis non supra terram quaesiuit, qui stantem te ad dexteram Dei vidit: Maria autem quaesum rebat in terra, tangere non potuinstephanus tetigit, quia quaesiuit in celo. Stephanus inter Iudaeos vidit absentem Matia inter angelos non vidit prisentemSed quare non potueriturat re, Euangelista ipse nos Mintit:quia eum te vidueret aestabat Mutue rasSic enim trabes,c laesa retrasum, opi- α -- omni me accideris.Etscrimes,du abutire est Merito x re e non portaliquae videre nonpo erat a qui videt, tangit. Itaque quid εntersit inter illam hane Maoe νMaci scriptura distinguit Illa occurrit, ut Ieium videat, hae retrorsum conuertituri illa salutatur, haec redarguitur. Deniq; fie trabe Din Iesu, unQuq non creditimulier est,&adtru corporei sexus appellitione signatur.Nam quaecredis,occurritu virum persectum, in men
tarer Iecum quaererent,dri e Is Vpropinquans i
a , oscerent. M ait ad Hos, diuisunt Usermones uos consenuia racem ambulantes, hesi tristitEt re- Pondens -- euinomen Cleopbis, dixit ei, raso peregri-es in Hierusiae eris cognouisti quas sentin ista his dub-αιι b. Eedixit, α ρει ἀπι-
132쪽
citergo Ies iis, Mithreqvi ploras Quasi dica: Nouuci es Inesie axu longius tre. Et coegerunt ιEum uicen-rnas nudas Deus , sed fidem exigit. Bonae lacrymae si Christum agnoscas. Quem quarti inquit. Moumiliacis nirn seraDominus damnat.Sed bene addidit, ulum qiinti non quod iste dubitet quem requirat sed quia illa quem
quaerat, ignoret Noa eni in Christum qil erit, qucmputat raptum. Adest Christus quemadmodum quaeritur. Nesciuit ergo qui quaeritur, quando non agnoscitur cuin videtur. Deruque Clitinum videbat .vi hortulanum pu
brica &siliortu Linum putauit, meti Dei filium delignauit Disi adhuc ironcrcihil tamen a sectat via dat.Iple enim corpus tulit, qui suscitauit. Ergo veniabilis error mulieris quae licet dubitareno debuit Christi corpus per gloriam retur rei tionis allum pium, doceri tamen gestu a Christin&tidem uani iam deuora promittit, ut&ipia illud iam tollat e tetris, ad dexteram Dei quaerat. Denique post haec verba non mulier. seddin Maria voca in Aliud est enim commune vulgi nomen aliud reciale personae Christum sequentis. Et ad discipulos licet nonduarbitra, plenae tanto fidei nuntia dei tutariit. Prohibetur aute in tangere, quia nondum inliabitare in Christo cor potaliter pilanitudinem diuinitatis, sicut lyaulus accepe. rvinonduin euacuaverat lubricum Laeetili, carnis ambiguum: nondum vitam vixerat Christi. Denique ista nec adorat Dori unum,nec pedes tenet,sicut illa Matiaein qua etique non tam obsequium corporale quam plenae fidei designaturasseetus quod Christum hominem& Deucredat Deus est enam quia adoratur,homo autem qui teneriir. Non igitur inrigi Domi iras fastrdit a sex mina, cuius& Maria pedes unxit unguento tire tactam dedigna turded protectum docet quia non omnes Christum poLl int tangere resurgentein, quem tetigeriint in hae vita&corpore comemoranteii Qui vult Christit in tangere, ainembra mortiticet. 4essurrecturo similis induat vicceta misericordie, no ambigat renuntiare terrenis. Quid it igitur, Noli me tumeret Noli maniim adhibere maiorib*: sed vade ad fratres inras . hoc est , ad periectioies. Q. cum ire enim fecerit volsvrIviem patra me qm in Mis est,
siemein rater. μον, ct mater est. Quia resuriectio non tacite nisi a perfectioribus capi potest, undatiori. res. Mane nobisium, quonI.im adueserescit, crinia nata es iam Hes L ιιnIrauit eum ista E actam es, dum recumberet cum eis,accepitpanem est benedixit a regit, es porrigebat Q. Et aperit unt oculi eoru, σcognouerunt eum est me euanuu ex ocul eorum. Et dixerunt admurcem Honne eo nos,um ardenseras In nobis,dum loqueretur In via,er aperires nobis scripturas Etsurgentes eade hora regresbunt m merusale σrnumerus congregatos undeci, est eos qui eui as erant drcentes, od urrexit Domnus vere, fraZparuit Simoni Et Esnarrabant quagesia erant Invia est quomodo cognoucrunt eum infra Itbnepanis. Dum autem hac loquuntur , t e Iesus erit inmedis eorum,d dici eis, Pax vobu egosum, nolui timeye.
te, quia .ritus carnem est se non habet Scut me mi- deIu habere. Et cum hoc dixisset, ostenta,eu manus es pedes. Adhuc autem uia non credentιbus , es mi. ranIIbuspraegaudio, d It Habem hic alijuidquod manduceturpestissi obtulerunt rapaxIempsu usi, est Duum melia Dium ma-ducasset ora ineu,sumens reisuras deditias est dixit ad eos Haesunt verba qua cocurussum ad vos cum adhuc essem vobiscum quonia
necesse es impleri omnia quaescripta δει in lege Mus, se Prophum eris isde me.
Denique ιῆIurb.tti discipuli existimabantsestiritum ridere.
Et ideo Dominus, ut speciem robis resurrectionis ost deret, Palparet inquit o videre, quias itus carnem c ossa non habet , t me rictru habere. Non ergo per Incorpoream naturam, sed prenurectionis qualitatu impervia, via Auila penetrauit. Nam quod tangitur corpus est, quod Palpatur, corpus emin corpore autem resurgendus,M- minMur eium coum animale urit corpru i ta: Sed illud subtilius, hoc cralsius, utpote adhuc terrenae labis quali-
. bus huius fidei praerogati ira seriratur. Mulierib autem tale concretum. Nam quomodo non corpuS, in quom docere in Euclesia non premitto mi viros suos interrogent. Adeos ergo mittitur, qui domestici sint: de accepit praescripta mandata Nee fugit hoc loco selisiileqtioidam ideo Christum noluiise tangi, quia nondum receperat Uispum quem commendauerat patri, quali adhuc eum tangere non deberet Asena adpatrem Mum , patrem re- 'um Deum mιum, P Deum Pettium. Bene distinxit, quia mulieri loquebariat. Non enim eommunis nobis natura
cum Christi, nisi conditionis humanae. Illi pater generatione propria nobis adoptione voluntaria: illi pernaturam, nobis, per gratiam illi Deus unitate mysterii. nobis potestate caelesti. Dicit aliquis, Quomodo ergo Thon .i cum adhuc non crederet, tetigit tamen Christum Sed ille non de rei irrectione Domini, sed de resurrecti
nis videtur tialitate dubitaste:&tactu suo debuit med cere, sicut docilitvi 'aulus oporter enim hoc cinuptisdeinduere incorruptelam , hoc mortale in aere immines ratem, ut increduliis credat,in cunctator dubitare non possit. Deilius enim credimus quod videm'. Habuit autem ad mirandi caula malionias, eum v. delet clausis omnibus pet invia septa corporibus inoffensi compage corpus insertum. Era deo inuunt quomodo senarura corporea Dei
impenetrabile corpus insuderit, inutii bili aditu, visibili conspecti Mangi tacilis,diis cilis aestaniati.
Et irae dixit ad eos, O subter tardi corde adcredendum in omnibus gi oculis ni Propheta P -- ne haec oportuitpat Chrisum , ef ita intrare ingloriam siuam' Et incipiens a Morsi est omnibus Prophe
nebant insignia vulnerum vestigia cicatricum, quae DO- minus palpatida obtulit In quo uonisium fidem firmat, sed etiam deuotione acuit quod vulnera suscepta pro nobis coelo interre maluit, abolere noluit, ut Deo patri nostrae pretia libertatisostenderet. Talem Iibi pater ad dexteram locata toplueum rostri alutis amplectens, tales illae iliartyres nobis cicatricas siue corinia mostrauit.Et quoniam Iermo huc noster euasit, consideremus qua gratia secundum Ioannem crediderunt Apostoli,qui gaiuli lintlecundum Lucam quali increduli redarguantur: ibi spiritum sanctam aeceperint, hic sederci ciuitate ill beantur,
quoadusque induantur virtute ex alto. Et videtur mihi ille quasi Apostolus maiora altiora tetigilla , luci cis uentia, α humanis proxima: hic lii stolico sita circuitu, te compendio quiad de illo dubitari non potest, quileia timemum perhibet hi quibus ipse intereuit , verum es restimoniam e . Et ab hoc quoque, qui Euangelis laestem eruit,vel negligentiae, vel mendacii sespicionem aegini
est propulsari. Et ideo verum putamus utIumque non sententiarum varietate , nec pei Ionanim dicersitate distinctum. Nam etsi primo Lucaseos non credidissedi eat. postea tamen credidiste demon:tiar. si piinia conlide remus contraria sunt si sequentia, certum est conuenire. Ipsa igitur scripturae verba illideremus. Sic ait Ioarures,
figati sitsunt di quia is Domιno. Dicit ergo hu iterum . Pax anain. vota. i. at misit me pater , ct ego mirro ros. Erchisboc dixisset, insiti statiit auum, Mi re seritum sanctum quorum remisia
133쪽
IM G arae ssiel ruum videre Potest videri&hie plures fuit se sed qui telurrectionis die dero. nam ad uesperascente iam die hi duo qui fuerint ingtelli in castellum cum Domino, bi ille repente subduxit, eadem hora ad discipulos remeaste produntur, quando Dominus palpandun lepraebuit 44 secundum Ioannem sero ducita, una sabbatorum titilucitur alnarurii discipulis. vulnera obtulisse palpanda: lie quidam biputatis an erret, putauimus diligentius requirendum videt hi enim leparatim se istis undecim demonstraste, sicut se Ammaoni MCleophae seorsum iam vespere demonstrauerat: quemadmodum Lsti duo, ita etiam vident illivi ideci in ad confirmandos reliquos conuenire potuisse. Denique tanturbari unt,ut trabes lecundum Lucain. Et ideo a rusteusin i, ut intelligerem ea qMDip .isiunt. Hunc autem latius, illum succinctius scripti e non dubiit mel Quomodo enim oli Cephae visum dicerent,si ab omnibus erat visus, Sed sicut ex mulieribus Mariae, abi Mariae Magdalenae, ita ex viris Petro visus est primo mane.Et Paulus ite ait, Tra uenim votam primu , M.t Christin 'opeceatu vostrumorIura μέ dum aptu , o qu a sepultri est, is quia restruxit tertia se
sicundum ripturas, ct r. svis Cephae. Et ideo Marcus speci
aliter induxit iuuenem mandantem ut Petro&discipulis dicerent muliere quissurrexit Dominis. Pe rus ergo vidit solus Dominum. Devotio enim parata lemper&promp ta credebat,&ideo ludebat frequentioraude ligna colligere. Alibi in Ioannes, alibi solus, ubique tamen in
piger currit, ubiqueaut solus, aut primus: ii ou contentus vidisse hie viderat, reperit intilenda: Aliaerenda D ni in amores accentiis, non sitiatur videndo Vidulolus, vidit cum undecim vidit elini leptilaginta, vidit&quado Thoinas credidit vidit cinniticaretur sed non vidit Lecofitetat iis, impaticus desideris negligens captionis,am memor periciali, non tamen immetrio reuerentiae, ubi Dominum, Llit initore velle se texit, serum existimas ficum caeteris nauigio perueniret Sic cum in inaci Domin ambulatet, super undas maris itaturae suae oblatus occurritSic cum a Iudaeis Dominus teneretur aduersum turistas gladium colus exeruit. Sic Mnune curn Dominus stetisset in littore periculoso compendio religiosum maturauit obsequium N est igitur diab: um credidis te Petriina,&credidit te quia dilexit, dilexiit quia taedidit. Unde
contristatur quia tertio in terronii tu . Amas mola eari mania terrogatur, de quo dubitatuta ted Doininus non dubitabat, qui interrog.ibat non vidit ceret sed ut docerct quemeleirandus in caelum amoris sui nobis velut vicarium relinquebat. Sic et iiiii liabes,sivisu Ioannud D me , Itque tusu omne, qκM.tmore Diciter Iesus, Pase nos medis B ne
conscitis in non ad tempus ali impium, sed iam dudum Deo cognitu Petrus testificari irati ecti ini. Quis est enim alius, qui de se hoe facile profiteri pollit Erideo quias lus profitetur ex omnibus , omni biis ante mi r Maior enim hominibus eliaritas.Illud quoque diligentius uituendiam cur cuin DOimnus dixerit. Dicieturille responderit Tu is Doni me, quia imo te. In quo videtur mihi dilectio ha-boeanimi charitatem amorquendam aestum conceptu
corporis ac mentis ardore Petrum opinor non solum animi, sed eria in corporis sui circa Dei cultum signare flagrantiam. Devique tertio inuinus non iam religis inepsed Amas me interrogauit: Δ iam non agnos, ut primo,sed eues pascere iubetur, nersectiores ut perfecto gubernatet Et ideo'irai perfecto in omnibus,quein caro iam reuocare non pollet gloria passionis , corona decernitur. C esses inquat uimur regna te, ambulabra ubi res uincuassem sinurru exrendes manvi tuas,ctatim te ramin, est ducet quo tu uir L Bona senectus, non vitae longa uitate imbecilla ad vitiin, seliniaturitate virtutis ad marturium praeparata qrrae lasciuiam corporalimur fimat voluptarum. ne indulgeat cupidit.icibus, dulcia quaeque declinet, speciosa non appetat Caro enim concupisit aduertam stimum,&transueri.irios tramites gr.adiendi qua velit, diuetiarum libi init enit voluptatum. Bona vero mentis senectius,
quae non id quod si alie corpori, sed quod menti utile pirutat, eligito nec voluptario corporis rapitur appetitia,
sed repugia in i moderamine litati iri uita retineatur Ergos Ambrosim. r.
Petriis etsi paratus erat animo subire martyrium . tamen, bi perietillim aduenit, constantiam mentis inflexit. Capit enim nos suauitate sui caelestis ussis muneris. Nam quis martyrium eligeret, si libenter mori pollet: Ergo Petriis videtur tioile, sed Parat vi iacere. Et quid
mirum si Petrus nolit cum Dominus dicat, Patersit iret potes osse a me ciuicem hunc verumtamen, m mea rotuntas, si tua aut Deluque post tentationem praesum prionis suae Petrusiam non audet voluntatis perseuerauriam polliceri . sed qliati ad sol alium sui consori itini quaerit alterius Tot igitur adducti virtutis ducemplis Petrum credimus non potuit te dubitare iannein quoqiieci edidit i manifestum est dum Saluatorem videret qui iam in ne credidit posteaquam vacuum corporis vidit lepulchrum. Cur ergo Lucas inducit plures suill etiarbatos Pitiuo omnium qi ira paucorum opinionem ententi. maioris par-
risui iussit Deinde quia etsi Petrus de tiarrectione cre diderat turbari nicta potuit cuni vidcret quodie Dominus cuin corpore inca quae vestibulis obteratis&obstructis erant septa panetibus prouisis infunderet Lu- eas ergo hiltoricae iugula Prosecutus Mille tinem spect uir,hic seriem.
tua tertia die estprata rara in nomme Gusta niten ι-am edi remissionem feccatorum In omnes gentes δώ-
rapientibus ab Hierosoma. Vos autem se esu
ctum es, dum benediceret uta, recessit abras, o Ierebatur in calum. Et psi adorantes regressi hunt in Hierusalem cum gaud o magno est erant semper in templo laudantes est benedcentes Deum. Amcn.
Direndo,Tunc aperuit ita snsium intest 'erent ea quae ινι- pia unt: crini adorante regret,i imiteruta' cumgaudis: etiam Lucas discipulos credidit te prolitetur Sol ritum autem sanctum vel illis undecim quasi pericctioribus insuntauit,4 reliquis postea tribuendunt clse promittitive liis denotri inlustiavit, luci pondet. Nec vidcturcise con
torum , quod eis videtii Migus tuis:&ideo insu inlatura Christo. vi credas spiritum Cluisti, credas de Deo spiratiam. Devi enim solus PGrata dumtti, ii casa litem lingilarum iratiam dei irin, sutam. Denii: ite ibi trabes. Accipit spiritum sanctuurn quotm remiscyrtis peccata remi se erunt. At vero in Actibus Apostolorum sic h.ibes, Et re-ρ Risiunt omnes 'in tu aucto viverim loqui rarias linguis,mut spiritinsinciri dabat inem stu. Diti critias a uicin viii Onum frequentiam simulant iii in significat angelorum, iuxta clii a ominus pie promiserat, dicens. Et ridebitu gelasissendentes asendente adscivim hominu Atque utinam cum Eliangelat sine noster quoque letivo claudatur. Cur secundum uattheum&Marciam maiidat diicipulis,
'eadam rasmciatiliam tb ine ridebitu secundum Lucam vero&Ioannem etiam intra conclaue obtulit Ie videndue
i t quidem quod se videndum requentet obtulerit.&pla qua quingentustatribus, ct πιο,οIMO .eriam apostolico probauimus testimoilio. Et Lucas in Actibus Apostoliaraim docuit quod discipula manifestas erissem uerepost passionem β.im in multu argum ma Vparens bu, dijutans de regna tui. Ergo quia is pnasci diuertis apparuit, cu in Gali
Ira ilialido sit vis iis . ne lita itiam prae criptum. ac defitii tu tempus scripturalis irauctiti in lateruialem quando se ob titterit, iuem horani exprciterit, timidio ies intra eo-
134쪽
ela vilitantur sortiores ad montem conuenerua Deo Vnde hoe conuementius arbitror quod Dominusquinique intra conclaue ostiis claulis inducit Ioannes disci l dem mandataerit discipulis ut in Galilaea se videreiit;sedil-pulos congregatos propter inerum Iudaeorum:quos non us metu intra conclaue residentibus, primunte obtulicundecim Lucas,sed plures scripsit tuisse. Istos autemMat se, posteaveto eonfirmatis animi, undatam illosGalileam thariis undecim solqs in Gali conueni annosluit De limine. Veleeriet hoc quoque diligentibus scriptoribusnique selia fir mala d jussi abier-- m, lacuisse eperio nihil obstat si di mus pauciores intra in mont- ubi constituerar ι Ἀψ-,ων denus eum do Mur- conclaue,in monte complures ruisse. quidam autem dabirasinunt.Quibus docendiae baptizandi tribuit potestatem.Vndecim quoque discumbentabus dui ramis Tin Euangetimus stipulis&Mareus in fine apparuisse scribit, quando simi- ri sua. litetpraedicandi his per totum orbem mandatossicium.
RINCIPIA rem nin remrod unt,m earum notitiam torrissu haberi. enim faciatis poterunt demam Hefo,eum raram origines fantur. S, ergo episeau Lia rationem ostenderimus o modum, Herit veram viare, quodH --. Consarenim empori Ap μώ-- Moseropterea quod . regno Ronis, agerent, Roma hasu serie quibus L qui reaederant,rrainderunt Romanis, is orsum profitente lege eruarens Ron n. aurem cuit ama virtutum Chris, futiles ad credenda uerunt ράm is inductifra se correxerunt, ut lepra enus es manserunt in eo lux es μὰ iseriamus,st improbe sentientes de Christo, legem feoandam dicebam, quasnon et in Christes plena. Ideo negat Apostolus ictu ruase rotam consecutos. msant qui est Gaiata ubuoterant, latra indisostio recedentes , tuae Marent. Ἀπώ--deo irascor Pra docti benera facile fuerint traducti Romanis autem rasi non debuis, dare dem Horum dura num vinaιώ---
Antei insignia , Ueperant fidem Chrs , quamuis coro osse, non enim plane aiaurant mysterium eraei Chrsi. rarere quoindam de uae in urbem Romam adue ientibus , sica re siuti isti , de edenda earne , se non Meada Passones fiebant. Igitur quaruor modis fribis Romanisci hi enim capas se H -- gentium , - - - an ea ri arguens ab tinisse nis hominam .paraim ph sica ratione, parrim per egem ροι-- modus es , quas Wori quis sit, eis- sis, is quid fueri prius . quo inarses percuret Secund- - es , quo a uis Romaso quod Mara ratione non se subiecerant miram, quae issens se urpia egeris des Eri is hoc . De s t gra/alentur credent s. eruus mod- es , quod datam legem ρeuerunt υnde anteponit Graci Iudasi. Euartus modux est, quo doces Iudas exorbitasse a lege o propheii , in causa Chris similes factos gentibu , τι utrique indigeant feruordia Dei, non per Irigem seranda statem, saepe Mem Iesu Christ. Carerum omni industria id agi , vera et eos tori , quia lex es propheta usque ad Ioannem; ct insta de δε Chri consis P es quasi contra legem Mavisum vindicat , non destruens exem . sed praeferens rara arimum sum enim e Vom, sam Christum ut iis adueriore lex res .ret: non rota sura abbreviario legis facta es , ραπις-- ρε-is dare statem. asta enim veterum radita sunt pro ιν durariam oria ugurum , ut oneri sis quae misericordia Dei abbreusauit, data per Corsum praeteritorum remissione. Ingratus es ergo misericordia Dei, qui vis esse si lege. Nam disera Marses, Si timenses faeis. iis ui me quacumques verrerent, legem haberent, ut eficieiodis omnino non f ni Hrigitur in christo fine legestem uua salustrique ponendam δημων, usum esse Dom-- ommum do μι, scimpis.
135쪽
idoneum usum sponsorem vitae doceret, prius iliain verit rei testimonium ei dat limostendit, paria testatue Petro Apostolo: retin .utua Gameli inquit, nomen siubcala in quo oportea nossi uossim.re prophet suos V niatus estius l. liliare melle adueritu in Christi signifiearet, etia in personas, per qiras proniimionen signauerit, demonstrauit, ut quam vera magnifica siti romissio, ex his videretur. Nemo enitia rem vilem magnas praecursoribus nuntiat. labri inlisant iis Hoc ad cumulum verae Protestationis adiecit, ut maiorem iduciam credentibus taceret. lege comniendaret.Sanciae enim tulit scripturae, quae ruitiad mirant iacrametrium illic unius laei. incarnationis continetui filii Dei pro salute huiriana, citibus signoruproogiis.Delivos M. Dignum iiiii victi ira Deus filiiiiiiiiii a proliriun mundo promittcbat , per claros viros illviti proiputerer,ri quam potentidianus csset ciui pisdicabatiir,poue citi,ut scripmris sinciis ad uetuunt eius iii P vi veteres nostros occasione nomina imponet intur, ut Isaac propterilsum, de Iacob propter calcaneum: ita e iste propter inquietudinem
Saulus est nunc u tus. Postquam au insereret, let .ide ι' si credidit, ea Saulo Paulum nun citis praedicatum eit scripturis. γccipatum, hoc eli, immutatum se di-
ut. Et quia Saul secundum sipradi. cium sensiim, inqiuetudo seu tentatio interpretatur, hic eum ad mlam Christiaccessit,Paulum se dicit:id est, qliasi extetitatore actum quietum, huivilemque, vel paruu-luumqui ip tweli sides nostra Cum prius elum tentationes ex aemulatione legis,hoc est, inquietudine Iudai mi, Dei se tuis interret , post ipse tentationes pallus est propter spem quam ante amore Iudaismi negarat.Drvus C: in Ie
. Eum qui erat Dei filius secundum Spiritum ianctum, id est,secundum Deum, quia Dei num est disine dubio lanctus est)sactum dicit iuxta earnem Dei filium ex semine David iuxta illud. Die --omum est,ut iam unus sit Mei 'onunis filius Christus linas:vt sicut erus Seruum autein Cluisti Iesu se profitens ale se elui ' Verus autem non erit, Ottendit.Et ideo utrumque posuit,id est.&Iesse de Christi hxς 'ς α nim sui mi ex aeterno Dei filiit, Hoc Des&honuitis percoliam signaret. quia iii utroq; est 'g0 ῆς patu dum vult aurein manifestiti Dornurius, sicut&Peiciis Apostorus testa ur,diee . ni ρος - &c diu fieri,un omnium Dominu Quia ergo Dominus est.&Deugest 4ς volui pervix tutem.' nominem a me dicente David, iamniu*smis quod haerese, ne Ty NMς ς Πς Πλς, morte deuicta. Et ideo ex seminegant, Marciom egum videtur odiolcgis Christum&eor i tm si xui' GDς-Deus Mite incinnanis est.ici&pus eius negate, lino protiteri: Iunis autem ela Plii ii dum MDς ςgcorium regetum caperet, rictusho propter zelum legi desum negare quod Deu, sit m p ςβpyx ψ Θ ς-Pi enatusivi reuerentia ei re quotielcumque seriptura aut Iethm dicit aut Chrimim.1 h vix hominem cognosiceretur,quinabhu liqualidoDeum,aliquando hominem significet.sieuthoe θ''Riςgi' Mim tedii aret, licui prinlicium suerit, b
loeo inter caetera.Et rem, inquit, Daminin πι- mauem omnia quod utique ad Demn silium pertinet, iuxta quod Deus est.Er alio loco, Ies Maran,inquit prosuuisviale cu'spiraιia, quod uti me holnim competit.
Propter quod Delim cognouit Ac satetur, actus idon usseruus,promotum se ostendit,dicens , o tin Apostolin, hoe est a nomino millius ad res eius Ucndas. Perquod ostendit meritum liabere apud Deum, qui seruit non legi te lichiillu Domino e Len imminetivi sabbia Segregat in ElianFlium Dei.Euangelium Dei est bonum nuntium,auo peccatores ad indulgentiam conuocantur Apostolus autem.quoniam in Iudaisino locum doctoris habebat,utitote Pharisaeus,ideo a Iudaisini praedicatione segregatum edicit in Evangelium Dei;via lege dissimulans, Cnrita predicaret,q. quod lex non potuit,er edentes in se iustifici ret.Igitur fles Dei data est per Moulen in praedication uae legis, Dei est,quid est quod olffert, ut a lege vim Deus dedit transutum se dicat in Evangelium Deia Sie, est hoe quomodo quia secundo gradu accedat ad primum,ut a bono ad melius. em a Deo datasad correaton dum plina Ea ilium Mimitiest, per quod miti mori manis striar quod latuita riuia in Deo quod es t in Ad quod mnes inuitati apophoreta dupliciacon equuntur. Remisiam enim peccatorum accipiunt, cilii Dei fiunt, ut iam mori non pessint secunda morte. Hinc est quod D l minus in Evangeliod est,inquit, vitarier ., cognosam riserum vera n Deumo quem misisti usium c stum. Eratapropheta, e uom νισομοια,&c ut cum nouum factum videretur ac laude dignum prouidentia quaedam Dei circa visitationem huniani generis futura dignosce
Filium Dei dicetis patrem significavit Deum. Addito autem spiritu ianctificationis ostendit mysterium Gitatis .Hie ergo qui incarnatus quid esset latebat, tune prael destinatus est secundum spiritum sanctificationis in virtute manifestari filius Dei, eum rei imita mortuis licui scriptum est in Psalmo 8 Vnuas abier oreta est. Ommsenim ambiguitas, dissidentis resurrectione eius calcata est,& eon pretia si quidem adhuc in cruce positum,Centurio videns magnalia, Dei filium confitetur. Nam dediccipuli in morte eius dubitaverunt, dicente Cleopha in Emmaus. Nos aerabamino eeratqvi in rebus liberiere istari. Et ipse Dominus ait, im e trauemustam iamim , tunc in suis PM 'ste οβ .Et iterum, Cum exaltatissuere aurea muMnahamadmeadest, tune cognoscar omnia esse Dominus Ideo autem non dixit ex resurrectora essoritis.1ed mortiωrum quia resurrecti Christi generalem tribuitia resurrectionem Hecenim maior videtur virtus in Christo de victori ut ea potestate operaretur mortuus qua operatus fuerit: viuus. Quo facto apparuit illusiste moriem v credimereanos:vnde Dominum nostr i liue
Per quem accepim- variam cst apo Dum ad Aedundam de in omnibus gentibus ro nommee o ausiusessio vos vocati Iesu Chris .
Post resurrectionem manifestatus filiusDei in virtute, gratiam dedis ustificans peccatores,ce ApollClos nomi-Vt probet natam&integram fidem esse inChristo iam nauit, quorum se hic iocia dicit, ut Apostolatus u gratu LAmbrosi .3. esset
136쪽
ovi ne Christum Dominum hanc cceperunx t tu meo in Euange si rain, quod sine intermis regi mi in vite Domini sistitis doctrinam domi ' sisne memoriam e rfacto semper in orationib-
ram acceptabili in iacerent, virtutem quam nil intore zelarentur perfidi Iudaei hane in secius eius a
bis admirari videntes,vehemenuus torquerentur. restas enim doctra naevirtiti est. vi quia quod praedicatur. Incre-
Iialam do est, gestis fieret credibile. Mittitigariu/sostolos, ut praedicarem fidem omnibus gentibus, ut obedirent. Malirarenmr: vet donum Dei non iam solis Iu d is veru motam omnibus concessum videretur hane esse Dei eoluntatem , ut in Christo. per Chimstum omnibus misereatur, vicariis elus Pr dicantabus.
n. nominativistinc est, sicut alibi dicit, Pin qua legatione: e m. In parue lucti vocari Iesu Christio hoc est 'emtione nobis iungentibus in omnibus gentibus pro nimine Iesu Christ , inter quos estis&vos vocati, quin
donum Dei omnibus illism .est vicum auditant e inter
exteros vocatos , scirent se tib lege agere non debere, quia sine lege Morii susceperunt creterae gentes legem Christi.
ommbinquisiunt Romae dilectu Dei, vocat an-2Iugmina vobis e pax a Deopure nostro, o domi. no Iesu Christo. Quamuis Rotaianis scribat . illis tamen scribere se signi
sic uia in in charitate Dei sunt. V sitititnu, ni sic uidet ea filio recte t entiuntὶ Isti sancti sunt,&vocati dicuntur Sub lege enim agentes,male intelligunt Christum&iniuriam Deo nitri faciunt, eum an in Christo Persecta pes suus I. . 'M-Υ --- si dubitant ideo Lancti non sunt, neque vocavi dicuntur. Christi adulteratis verbis, quanto magis ab eo quem sci satia Vobis 2po a Deopane nostra . i. mno Iesu risto reiu esse Apostolum in cuius verba comitaretur virtus, taliam fatem cum iis dicit esse qui recte credunt.Gra desiderarent uiuite
impii, teconcibiati sunt reatori, siciit dicit Dominus tu i Obsecrans s quomodo .rn em aliquando pro..uum. unique demium introieritis,o receperint ra=Mittit x M sterum uer habeam in volantate Deι, venund ad iam vi Et ut sine Christo nullam esse pacem&spem doce G, Vt suadeat charitatem, Deum testem dat,qui seruit. Ad quem trecem pro his facit, non in lege ei utendo, sed in Evangelio filii eius: hoc est, non in eo quod Moyses seritus tradidit, sed in eo quod sinis dilectissinius docuit ut quantum distat seruus a domino, tantum distet Euangelium ah ge: non quod mala it lex, sed quia melius est Euangelii in Deo itaque letuit in Emangeliori lii eius,ut ostendat Dei elle voluntatem, ut credatur in Christum,ciuo seruis. Quomcci, ais tu meo,
bato,ctaei firmisne es πιι Used in tui tu , id est, in niente. Quia elum Deus ipiritus est, spiritu vel animo potius debet illi seruiri. Cui enim animo ter uitier, ex fide illi seruitur. Haec de Dominus situs cst ad Samaritidem .pitrantem quod ii molite adorari se Deus velit,dicens, νικirtvra,ct nunc est, quia insaac auro, adorabunt panem in stmis 2r ate Etenim pater tales quaerit, qua adorcii lcum. Spirιtia est Deis Adorantcs ergo inspuiti in verit.uc portet adorare,ut non locus orationem continendet, sed deuotus aninius hoc est in veritate ado I .ue iii si 1ii HuDeum spiritum MChristiani, num ex quo omnia &, num praquem omnia Plos qui erit adoratores Pater. Mono in ergo se illorum in orationibus uisti .igitat, vi seminet in illis charitatem. Pacit enim illis desiderium ita Quis enim noMnereia, quemaudit memorem tui si enim ab iis qui missi non erant, libeluer acceperunt doctrinam sub nomine
retiadiecit, gratiam Sc pacem non solum a Deo patre ellei sed a Chiisto Iesu.Deiam patrem nostrum dicit propter originem,qula ab ipsictum omnia Christum autem Dominum dicit, quia eius singuine redempta, facta sumusntu Dei.
Primum quidem gratias ago Deo meo per Iesu Chrisam pro omnibω vota rurasides vesta annun-mIur in uniuers mundo.
Pinio pratatione ante omnia gaudium suum eis testatur, utpote gentium Apostolus,quod cum Romani resinatent in mundo subiecerint se fidei Christianae 'trii. dentibus saeculi huius stulta videriar. Cum ergo multa el-sent ex quibus gauderet in Romanis 'cana enim discipli-ris moralis,&uam operas puti, studiosique magis age- di bene, quam sermonis, quin non lotige est a religione diuinαὶ in hoc tamen recipue se gaudere dicit,quia desilioris inomiii loco curtebat,quamuis non secundum t euum ab auctoribusti aditae veritatis tamen quia quod ab uno Deo erat, interpolito Christi nomine cuperant venerati, gratulatur,sciens illos pol se proficere. Per quod etiam charitatem suam circa illos ottendit, qiundo coim gaudet bono capto illoriim , tortatur ad profectum Gratias ergo agere se dicit Deo suo dumtaxat, quia adhue
illorum non erat plene, quia ex ipse est omni pater mira: sed quia omnis dispositio salutas nostrae a Deo quidem sed per Christum est,non per legem,neque per aliquem prophetam,gratias quidem agere se dicit Deo, sed per Cliti lium, quia sema fidei illorum erat prosectus multorum ut hoe ipsum ad Dei prouidentiam reserat per Christum. Aut enim gaudebant roborasiqui crediderant ceteri,quia videbant ptinespes suos fratres sibi iactos inride:aut cet
te qui non crediderant,rmerant credere horum exem plo Facile enim iacit inflarior, quod fieri viderita potio
Orationis suae pro illi frenium ostendit,Deum enim in dicit petere , ut Romam veniret ad profectum illorum cum Dei voluiitate . cuius praedicat donum. Tunc enim profectus adest, si quod agendum est, cum Dei voluntate agatur. Oratergo ut quacumque ex cautium detur occasio qua venirent ad urbem, quia occupatus erat aliis praedicando, sic prosperiam iter reputans,li Deo volente venuretiqui piovida est Dei voluntas nos . Haec rogat ut Deus inalleat orando illos ad suam gratiam Aviditate animi loquitur. Desiderat enim illos, sciens e cillis de sibi prodesse, sicut alibi dicit , Quod est gauium nostium corona No ine vos in adiunta Domini Fructus enim Apostoli est uberiorii lucretur multos Pr terra maius gaudium est ii potetues mundi conuellai Hur ad Deum: quaa quanto inlinici graues sunt, tanto magis reconciliati necellarii. Voluiitati itaque eius sic Oeeasio data eis vrcoactus appetiaret Caiarem, te dirigeretur alia causa urbem Roniam, Deo volente, ut implere propositum voluntatis tuae.Denique in naufragio posito adstitit Dominus dicens Noti mine Paulasti ut enim isti status es deme Ilie-rastymu, uactram.
Desidero enim videre vos, vigratia spiritalem, vahua miserem ad confirmandos vos: Messimul constini et Obuperem,quae inuicem es, dem --sram atque meam. Confirmatio hele tres e Mnas requirit, adnuetuis Dei. administrantis Apostoli, accipientis populi. Nune ergo
desiderii sui voluntatem ostendit, quonam ellet uoto cicaea illos.Cum enim dicit Irat stu adem rota adminι strem earnalem illos sensun ait uim signiticat quia sub nomine Christi non illa quae Christus docuerat, fuerant assecuti, ledea qu fuerant a Iuda is tradita Se aut cure reditius venire, ut ab hac illos laditione abitraheret eu
137쪽
spiritale illis ita is conum, viaequirat illos Deo: petticipes illos faciens gratia spiritalis , ut in professione&fide sita essent persecti H edatur inruilligi superius non Edem illorum laudasse, sed facilitatem & votum circa Christium. Chtistianos enim se profitentes, si1b lege agebant simpliciter, sicut illis fuerat traditum Nam miseri-eordia Dei ad hoedata est , lex cessaret quod si peiam dixi quia Deus consulens infirmitati humanae, sola fide addita legi naturali hominum genus latum decreuiti Quid est qirud eum finis ustos corrigat. 4 earmit se abstraliat, piissentiam sui neceuatiam dicat, ut aliam illis ιpiritalem iunistreti eum ea quiscribit spistas sinit nisi quia aliter dicta ad aliud selent rapi, sicut ab haereticis fit ideo desiderat ut rei sens doctrinam euangelicam sense quo seribit, his tradat, ne sub auctoritate litterarum ei no auserret error, sed firmaret quippe custas queverbis suadere no poterati suaderet virtute,ut magis illis proficiat audietur es, silm in Miamti quatinuum est fidem restrum atque meam. Consolati se dicit in illis, si arprestendat spiritalia: quia quamuis congaudeat fidei ill rum, dolet tamen quia non recte acceperint fidem. Hoc affectu fuit Apostolus, vialiena vitia quas sita dolereti Aere rhoe coiitolemur , inquit , per unam atque eandemndem, ut tunc consolatio viri sit, unius fidei essicerentur
in Christo vi aditi inistratio gratiae spiritalis euangelizate Apostolo hunc praestaret et sectum.
Non aurem aut ror ignorare vosfratres, qui e-
pepropos venire ad vos,or prohibum sum urique
adhuc. Propositum e votum suum ostendit, quod quidemtate illos non ambigit, per eos fratres qui ab Hieruialem vel confinibus ei uitatibus causa suae resgionis ad Urbem veniebant, sicut Aquilla& Priscilla,votum eius insinuantes Romarus Cuin aut sepe vellet venire, & prohiberetur, sic factum est ut seriberet epistolam, ne diu in inala
exercitatione detenti,non facile corrige tenLFratres aute eos vocat,iaon solum quia renati erant. sed&quia erant inter eos,licet pauci, qui recte sentirent.Vnde dixit, voω-
tuboctae. Quid tamen est, metu sancta' Si enim iam sancti sunt quomodo vocantat ut sanctificentur, Sed hoc ad Dei pertinet praescientiam, quia quos scit Deus futuros sanctos iam apud illum salicti sitiit & vocati permanent. Prohibitum tamen sedi est, q, ad tempus iatae epistolae a Deo utique,qui seiens adhue imparatos illos ad alias His
gnificat debitores constet enim creatorem Deum, ex
quo omnia,&per quem omni, debitu, honor est.&salus confitentis Graeeos autem gentiles posuit, sed eos qui Romani dicantur siue natione, siue adoptione Parbatos vero eos qui Romani non antiquorum genus adue lum est,&sulit etiam gentiles.Sapientes alitein illos dixit, qui inundanis ratiotubus eruditi,sapientes vocantur ii sciculo, dum aut iideriim speculatores lint, aut mensii-ris , aut numeris , aut arti grammaticae student aut rethoricae, aut musicae. His omnibus ostendit nihil
hae prodestanee vere sapientes esse nis credant in Cliristum.Stultos vero hos dixit, qui simplicitatem sequentes
harum rerum impetiti sunt. His omnibus milliam se pret- dieare testatur De Iudaeis autem tacuit, quia magistergetium est. Ac per hoc debitorem se profitetur,quia ad hoc accepit doctrinam, ut tradat; de cum tradit, aequirat ita '' qiu quodin me est, promptinse ONM RUM inmmee xare.Quamuis missiam se praedicare omnibus dicat gentibus, promptum tamen se Ronianis asterit tradere Eu agellum gratiae Dei, apud quos regni caputo sedes eae Ad
membrorum enit utilitatem vel requiei pertinet, 1i caput inquietum non sucrit ideo Romanorum pacem op tu, vin multum se iactu latanas,&vberiores fructus
habear operis sui. Non erum erubesco Euangebam. I retus enim Dras in Maiatem omni credenti, Iudae fumum , est
bes direxerit Apostolum quae iam ad recipiendam veritatem essent capaces quanti. is entiri lub nomines gerent Saluatoris,uitiis tamen prohibubantur carnalibus, ne digni iam essent addistere spiritalia. Denique volentes aliquando in Bithyniam ire, pri. hiniri liinta iancto Spiritu Paulus&Silas.Curnis se rei radiuti affectum deesse Apud Corinthios autem eoninionei lar Apostolus,dicente Domino, Loquere, ne racuem, qui ιpvulm mihi mustines in haι intitate. Non ergo otiose prohibitum se dicit, sed&eausas morarum distreuit.&l os, esse praepararent adhortatus est ut audientes sibi gratiam spiritalem ministranda Are,dignos se efficerent, vitiis caritalibus abstinentes ad exeipiendam eam.
in lateris gentibus Gratu ac Barbaris sepientibus
er insipientibus debitor sum Iraque quod in me est, promptus sum e vobis qui Roma si minget e.
Pro utilitate communi cupidum se veniendi ad hos d elatat, ut hi salutem spiritalis gratiae consequantur, rata habentes fidei sua prosessionem,&hic fructum habeath apud Deum ministerii sui per quod lacessit illos ad fidem
rectam, exemplo caeterarum gentium Promptiorenim
fit quis ad rem sibi traditam, si illi mulios vi laatassentiri. visis Barbam spirambino insit -- ων,κbum De-.bitorem se dicit horum quos memorat, quiaad hoc rLTsus estivi Ornrubus praedicaret per quod
Hoedicto illos tangit,aquibus acceperant non rectam fidem.Apostolorum enim doctrinam virtus eoin menelaiabat, ut quia incredibile videbatur quod praedicabatur, tigna&prodigia ab Apostolis facta, testimonioellent, non dissidediim deiis quae ab illis dicebantur, in qitibus tanta virtus inesset. Nulli enim dubium verba virtuti cedere, peth quoniamillorum nulla visa erant portenta, praedicatio illotum sine vi te Dei erat. Ideoque non se dieit erubescere Euatigelium Dei lios autem erubetare,quia quod illi tradiderant, in reprehensionem veniebat, nee quoquam testimonio firmabatur, distortabat a domina apostolica Virtus igitur Dei est, quae inuitat ad fidem,& dat salutem omni credenda, dum peccata donat, iustificat, ut assecunda morte detineri non possit signatus musterio crucis. Praedicatio enun crucis c. nristi indicitum est mortis euictae, dicente Apostolo Ioanne. Admuenim venit EMDet,nsoluere opera At si,utoninuae maron teneatura morte, quia sign- hisa quod, mraris Iudais primum o Gratas Id est,hui qui ex genere Abrahae, &huic qui ex gentibus. In Graeco eni ingentilem significat. In Iudaeo vero eum qui ex genere sit Abrahe. Nam Iudaei ex tempore Iudae Machabaei dici eoeperunt qui in causa cladis resti tit saetilesiis gentium,&fiducia Dei collegit populum,&desendit genus suum. Fuit autenim filiis Aaron. Quamuis ergo praeponat Iudaeuri Causa patrum tamen timuiAteretram ipsum indigere dieit dono Euangelii Christi Si ergo&Iudaeus non iustificatur nisi perlide Christi Iesu, quid opus est esse seb lege
Iustitia enim Dei metitur in eo, e de in fidem scurscriptum est, issem autem ex de
Hoedicit, quia in illo qui credit, siue Iudaeus sit, siue Graxus,iustitia Dei reuelatur.Iustitiam Dei dicit quati,ti, iustificat impium per fidem sine operibus legis sicut χι--3-
alibi dicit vim inventiarum habens mea mi litiam quae
lares,sediliam qua eodes.Quae ex Deo est iustitia in fid , ipsam iustitiam dicit reuelari in Euagello, dum donat, mini fidem,per quam iustificetur ostenditui enim ii eo veritas&istitia Dei, dum eredit&profitetur Iustria est Dei,quia quod promist, dedit.Ideo Gedens ho me seco secutum quod promiserat Deus Det prophoassios, tua GmDeum probat,&iems est iustitiae esu Ex 'infitim Quid aliud est eritam Idem, nisi quia aes Dei est in eo quodpic, δε-sborinis, qu credis promittenti
138쪽
nam si ut ex nue Dei promittentis,inaide hominis credentis Uci
iustitia reuelemia In credente enim iussus Deus appaIet: in eo autem qui non credit, iniustus videtiit Negat enim veracem Deum, qui non credit Deum dedisse quod promist. Hoc contra Iudaeos loquitur, qui negant hunc esse Christum, quem promisit Deus Suri Ariptum est, is aurem ex iis risit Propterea ad exemplum.prophel Ab eue se conuertit, ut Mesaret olim ostent uni iustum αε-de,non ex lege vivere hoc est,non iustificati honunem , pud Deum per legem,sed per fidem. Vita enim ex fide no
Reuissa enim tra Dei de cattiis omnem implera- temer mustis dominum υν- qua veritatem Derint stiria istanent quis quod tum est Dei, infestum es misi. Demenim His manifestauit. Si tenim in illo qui eredititiisti Dei reuelatur,sicut
supra memoravi, ita in eo qui non credit, impietas&in. iustite reuelatur Ex ipla enim caeli fabrica iratus illi Deus videtur. Id cinco enim ram pulchra astra condidit,ut ex usquamus quam admirabilis creator eorum est, possit agnosci. solus adorari. Vnde seriptum est in Psalmo, οι ei nant,omm ctvmma amerinannuntiar firmam uma e naturalem ergo legem rerum facirgenus hu--- Potueruiit enim id per legemna Irae apprehendere, is ea mundi testificante auctorem Deum solum litteris tradidit: sed impisfactiorem, ciniustitia in eis apparet, dum videntes di simulanta veritate, non arentes vrium Deum, seu tam est Der,ma estis est in iam Notitia Ues iam sta est ex mundi rubrica ut enim Deus,qiri, iura inuisibilis est, etiam visibilibus polictitari, opus factum est ab eo, quod opificem vi fibilitate sita manifestaret,ut per certum incertum posset flaritae perhoe quod e eteris impossibile est ille elle Deus omnium crederctur. qui lioe opus fecit. Dein enim illa mani est I. Manisest
, dum opus fecit per quod pessi agno-S. Ambrosi Comment. 1
terrestria insernin&hune unum esse qui omnibus decreuerit proprietates .ssicia naturaliter: haec scientes non egerunt gratias . e anterioribus loquitur, ut praesentes futuros corrigat HevanueruκIm cogitia lonιωβ-u Euoucrum I. Identes enim mundum miro Gmaraaptais tum ab eo quem eius opificem cognouerant, dissimulaesurarum si piem corinum. Nebula erroris
texit cor illorum, quia cum creatore ex iis quae secuchra, amplius honorificare debuerint, obtusi sint resicho illo haec sola licentes Iibi susticere ad culturam, quae videntur. Dicotes ins es imici iusti b. t. Sapientes enim se arbistrantur, quia rationes physica iii uestigaste se putant, scrutantes cursus siderum, qualitates ementoruiri, Dominum autem horum pertietes, ideo stulti facti luinta cum ii haec laudanda iiiit, quanto magis creator illorum solent tamen pudorem p.illi nest lecti Dei, misera uti excusatione,dicentes per istos polle ire ad Deum, sicut per comites peruenitur ad regem Age, numquid tam demens est aliquis, aut salutis suae uitiueinor, ut honorificentiam regis vindicet comiti cum de hac re si qui tractare fiterint inuenti iure ut rei maiestatis dati metu, Et isti se non putant reos qui honorem Dominis Dei defututi ermaturae,eu relicto Domino conseruos adorant, qlia istah- quidpliis quod reseruetur Deo. Nan, ideo rege per tribunos aut minites itur: qtita homo utique est rex &nesei quibus debeat rempublicain credere. Ad Deunt autem,quem utique nihil latet omnium enim ni eritan uit promere idum, sui lagatore non opus est, sed mente deuotaenicumque minitalis locutus fuerit ei, respon
cum Persepotentiae maiestas Dei creaturae oculis asi)iri non posunt,opere mundanae labricae intellecta ci, nihiciuntur. Hoc igitur genere eos facit eos qui sine le- vixerunt&narurti cu Mosi Consuetudine enim peccandi obruerunt lcgem naturae, obliturando memori imeius.Legem tartem quς ad reformationen data fuerar, recipere noluerunt, et duplici modo obnoxiisetent dain nationi sempite M Iraque iri victimnas , ut is - ibilet. Vt omnino e u En impietas i5 possit, adiecit etiam xii tutum iaci, b diutilitatem sempiternam cosaica esse ab hominabus, sed stupore quodam hebetaste ad honorandum Deum, quein&este,&operari ad utilitatem sui non ignorarent. Ea enim quae humanisvsbus euolutaro anno gignuntur, ipsam decreuisse, nulli In dubium venit..Eterna ergo virius Des Christus est per ciuemitistituit quae non erant, manet in eo.Cuius si dudum peti naagnita non est, opera tamen manifesta sunt, Ditunitas vero, quam opere sibi decreto perdurant elementarenae Vi intexta abiles Multis ruri cu non potest. uon tam eum eo'nouissent Deum non sicut DeumasA cauerunt, autgraurara egerus .s evanueris in
Vsque adeo imn ignorauerunt. erentur unundine principium a quo mnia Initium sortita τι - . Glcru&Sie obexeatum est eor illorum vi maiestatem inuisibi lis Dei quem ex his factis agnouerMit, noli inhontines, sed quod prius est,&inexculabile crini ei, in i lituditie hominum mutarent,ut tarma corruptibilis hominis Deus ab his vocetur . hoc est smunerum hominis ut quos uiuos hoc nomine dotu renon ait dent, momorum imagines in gloriam Dei reeipiant. Quanta hebetudo. quanta stultma hos e .ipilae appestare ad suam damnationem, apiid quos sius potest imago quam veritas &mortui potiores limi vivis A vivo enim Deo recedentes. mnituis auent in quorum numerosunt, sicut scripti l est, Asinae Mummmmmunibin νη--Dolucrum M pedum, Cr serpentrum. His cumula eorum hebetudinem, ut 'ltra Θltitiam & vanitatem sint limis modi Sic inimes maiestatem gloriam minuerset, ut ho- ruin quae intinica&praua sunt similitudini, Dei honorificentiam darent. Primi enim Babylonis Deum vorauerunt figmentum Beli cuiusdam quodam hominita mortui, qui principatum in eos dicitur egisse coluerunt Suerpentem dracoriem, quem oecidit Damel homo Dei. euius similitudinem adem AEgypti autem colebant quadrupedem quam dicebant Apin , in si iv. ilitudinem
vaccae:qiiod natum tirituatus est Hiero anhvaccas 4nstituens in Samaria. qiubus lacrificarent Iudaei: volucres. quia Corantea lacra liabent pagaui Hariam tamen omniurneterum quas memoram , sim lacra coli erunt,fΠ-prii &alla quae ninac dicere non ei necesse. I Iaec ab his facta sunt,qui se sipientesaeitimauerunt in mundo Qul. enim inuisibilem Desi magnoscentes, non honoraueriinteum ista faciendo, nee in iis quaevis bilia fiant sapere potatuerun Disticile enim ininoribus prudens: in maioribustiora sapit.
Propter quo tradiai Hus Deus in desidem ιγώ
139쪽
ti non ut illa agerent quae nolebant,fed ut illa perficerent quae desiderabant. Desiae bonitas Dei est,cum dignum fu- llet subiici illos, ut iacerent quae nolebant,vi cruciarentur: quia licet bonam, si contra voluntatem fiat amarum di malum est Ista autem auertentes se a Deo, traditi sunt diabolo, Tradere autem est permittere, non incitare aut immittere,ut ea quae in desideriis coceperan Gadiuti a diabolo explerenti opere. Nee enim possunt huiusmodi bonum eogitatum habere.T ergo sunt mimmata tiara, ut tantu MAH Uantωrpor suam et teritatecolit, etiam praesentis temporis mala fgsuficat: quia traduia tu nunc usque, ut contumeliis assiexant corpora sita originis enim illius nunc usque sunt homines, qui dicuntur corpora sua dehonestare in inuicem. Cum cogitatio antinae sit in crimine, curcorpora dicuntur dehonestari, visi quia macula corporis , iudicium est pe cati animae cuin enim eorpus contaminatur,nemo ambigit animae esse peccatum. in commulauerunt veritarum Dei in mendaraui ct coruersicerseruierunt errasurapon quam crea
tori,1ui est benedi insecuti. Amen.
men Det,et vetus est,dederunt iis qui no sunt dii Lapidibus enim,&lignis,uel caeteris metallis auferentes quod sunt dant illis quod non sunt, hoc estimmutare verum in falsium. Non enim vocantur iam lapis aut ligmim,sed Deus. hoc est seruire potius erraturae quam creatori. Non enim negant Deum,sed seruiunt creaturam quo non excusitatur, sed accusantur magis quia, πη-ientes Deum, ne bonoranteiam qui est benedia instaula. Amen. hoe est,uerum Deus ,Mribe victis insecuti, quia permanet Deus: diis autem gelium ad tempus impietas dat honorem; deo non est verum mora autem manet veritam e benedictioneni alio in loco filio Dei assignat, inter caetera dicens,
Et exqvibvi Christin mundum tamem, quissuper omniam, ,emiatim insecu Amen. Vtraque ergo aut ad Chiistu porti nent aut eadem diritae filio,quaevi de patre. Propterea tradidis Hos Deus inpassiones ignomimae Ra inmma eorum in Iauerunt nasu aism
Haec nato Deo propter idololatriam humano generi prouenis te testatur , ut mulier lierem turpi de uderio ad usum appetere Quod quidam aliter interpretantur, non percipientes vim dii b. Quid est enim immatine turriem Uum,in eum Uum quies contra naturam, nisi naturalieoncelloque usu taliter uti, ut una atqtie eadei pars coris
potis uniusciuusque inter se inuicem imus aliter se ad usu praebeat quam concessum estpNam si illa est pars eorporis
quam putant, quomodo immutaueruntvsum naturae,cuhabeat huiusmodi usum datum a natura Superius iam ducerat traditosin immaduiam, non tamenqtialitatem operis immundisiaeipsius ostendera ideo nutae declarati
Similiter auremes masculi retiari hararas fas minae exarserunt in desiderium seiis inuicem mascuti in masulos turpitudMem operantes, est mercede quam oportu rarusiuii emeri urere enses.
Nue manifestavit quomodo quod superius demulimribus duiit intelligi debeat. Quando enim subiecit, sustliter ωm ae exarsierunt in de re sin: ostendit aperie
peccatum mulieriam Nam non duat de viris quod im- mutauerunt Muralem usum in inuleem,quia huiusmodi usus huὰ parti concessus non est, sed de sceminis Et quid mirum,cum hodie tales mulieres reperiantun, ut sicuti lud a viris, ita&hoea mulieribus sit inuentum Denique si mulieres inter se accusant,in viri similiter manifestum est ut qui iam veritatem Dei immutauerunt inmendaciu, immutarint 'naturalem usum in eum usum per quem dehonestarentur, rei facti mortis secunda .Quoniam ve
roaliam legem dare non potest Satanas, nihil libet, concestavi licita in alium ordinem versat, vidum litet fiunt quam concessa sunt,sint peccatum, Elnum n, qae Ummhens uitastineri ore mores. Hanc dieitc6- pentationem esse contempli Dei, id est, turpitudinemvicontaminationem. Haec est enim prima musa huius peccati. Quid enim peius quid deterius hoc peccato Quam tum enim idolotaria perimpium grauissimum delictu est: tantum comperuatio eius horrenda, perserdida passio est.
ειμαι non Arobauerunt Deum habere in notisi tradidit istis Dem inreprobumsensum,u Mi mea
Propter errorem simulacrorum traditi sunt ad turpia facienda in inuicem, sicut iam dictum est.Et quia impunitatem horum aestimauerunt, incuriosiim Deum iudicantes, ac per hoc negligendum, hi additum est, ut magisae magis hebetati, id omnia malaadmittenda fierent pro-ptiores ut factiquae hominibus non ambigerent displicercimum non crederet vindicar: Nunc enumenitimania mala quae illis superaddita sunt; ut velite eonuersi ad
turalem intellectum, intelligerent irato Deo haee sibi prouenis te Re ros omni iniqvitate. Hoc siimmatim lae tus est, subiicit membra iniquitatis: mrui forauariane, auaritia, nequbtia, plenosinium, homui diu contemione, δε- is in uignitate susurram , defractares, Deo ostides iamru--ο se , superbor, elatos, inuenιπα maiarum, parentibis non obstequenus, insipimus, mompositos, finemreuectu, Mecharitate Caput iniquitatis malitiam dimit, cuius opus posuit atque auaritiam. Hae fornicacio liabet in se&adulteriu. Si enim dixistet,iadnite io, videretur excusasse fornicati onem, scut leges Romamae: ideo quod minus est posuit, ut quod maius est, invitum non possit credi. Deinde ad iecit, i ii ais, cuius affectus inuidiam parito homicidia, eonten'onem a dolum. Post haruseoiecit ma gnirare, quae gigni iussurrationes atque detra stiones: quo uam
h e Deo non displicere non possunt,aitDescit im&quia nec hominibus placent oram lolm, inquit in initiis urerin, id estauctores Imaterum. Imitatores enim acta patris sui diabolli,idololatriae malum inuenerui per quod omnia vitia in mundo stat ruta,&pervitio maxima Nam diabolus, que ab initio scriptura peccare testatur, quamis
ouam tyrannicae praesumptior studeat, non tamen id auissus est profiteri, ut dicat, uosam Dein Demque intercaris tera dicit ad Dominum, λασm mmmduasum non dicit, Amectum vel meoint. Et in libro Iob potestatem sibi dari exposcit. Quamobrem peiores isti suntiqui non ta. tum elementis.sedo figmentis tribuunt deitatem.Pare tibis, abstequentes. Quanta minin insolentia arreptisunt, vitio parente tuos, quos auctores in natiuitate habent agnosterenta quique e natos gauderent, illos ramen petquosesse e petant, contemnebant hoc est esse intes k fine amara, MomL Nam erat ter illos ehariti, carnis. Hi Deliumcam cognoscentes perlegem naturiri
sciuerunt enim haec Deo displicere hin animo ponere
usque adeo iustitiam Dei cognouerunt, ut non neget quod haec omnia quae faciunt, poena digna stat, morte. Haec omnia mala corpus est peccatorum; cui mancipati, BG sunt potestatis eiusdem,ut faciant punienda. Haec eis iam maiora causa a Sodomitis inpia inofiesione Dei bctu supra dictum est in omnem prope partem mun-
140쪽
Deus suturum praedixit, .c indignatis,nil vitio qui credunt in Cliristum litem expromisit & hoc est ha-flia. Tria ergo alia ponit incredulitati condigna. Ita est e .cere legem.Onmisantem non fecit legem litu non credit nim non ei qui iudicat, sed illiqiii iudicatur,dum fit reus 'egi,dum non recipit,etii lex testimonium perhibet. Qui Iriuci enim dicitur Deus, ut vindicaturus credaturriumlati emit lege non videtur cile quia incite inicitus est ear Dei natura ab his passionibus immunis et . Et ut non ne credit autem in Christum, hic fecisse legein dicitur. Et tum traici. led&vu dicare credatur,adiecit, Et indignatiis i ille qui se dicit in lege elle,id est Iudaeus, auditor legis fit.
quam addendo luper irain, uti iam suam Deum vindica turum significat.1 tataria o angustia, hoc est iterata angustia. Angustiae vero lunt,quibus lententia coiistrictus mis labitur in poeI Super omnem anImam hominis operantis malum, non tactor, quia non credit in Christum scriptum in lete. sicut dixit Philippus ad Nathanael, inminis stipst. i. scio ubera,mren in Iesum.
Cum enimentes quae legem non habent, naturaliter qua usumfaciunt hi Mem non haben Iudavramum es ariglorctorem est honore a tes, Esi sunt lex, qui os dum opus oris scriptum omni operantibonum, Iudaeoprimum, ex aco et sin cordibusuutesimonium reddente, is conscientia
en personarum acceptoris Deus. In hoc opere non blum facta significat, sed de perfidiae
professioneni De inaedulo enim dicit: ideos dira alimniam dixit, ut piti talem poetiam intelligas , non corporalem, quia an inia inuiti bilibus poenis arctabitur Iudaini lmum, c=Graii.Scmper Iudaeum anteponit praerogatiua
Irum, ut aut coronetur primus, aut damnetur quia cre
dens honorificentior eit proptet Abraliam, distident a tem peius tractandus est quia donum promitium patrib.
refutauit.Gloria.ιutrinis bonoris pax omni operant bonurn, Iu primaru ct m. Quemadmodum incredulis tria scietialia politit, sic& fidelibus t i. magiiifica ut honorem abeant,quasi filii Dei, gloriam in immutatione, pacem vero eo quod bene viventes quieti erunt insuturo, nulla peritubatione commoti: quia omnis homo ab aduei lario se abstinens,apud iudicem liabet paceiii. Non enlin persona lymnacceptor est Deus.Quoniarn oste ii ducludaeum sue Gtim cum lion despicia Deo, litamen credat in Chri lium, sed accepto ferri ambobtis iustitiam fidei; sic iteruli non credentes pariter reos eiIe,quia nugis oberit circumcisio si
ne fide.&proderit praeputium perfidem ac per hoc docet per narum acceptorem Deum non est Nec enim praerogatiuam generis sequitur, di isdentem suscipiat causi patrum arit credentem abiiciat a se propter indignitatem parentum; sed numquemque proprio metito aut
Guieumrue enim De Me peccauerunt Ine sege
gem iudicabuntur. Quomodo potest sine lege pectari, cum omnes simul subditi simus legi naturalitSed de Moysi lege dicit, cui Iudaei ob toxii sunt ali in non credunt; tiee non regentiles, sed iamdudum, quia adiungere e illis noluerunt. Non credentes ergo gentiles,duplici genere fiunt rei, quia neque legi datae per Moysen assenserunt, neque Christi gratiam receperuiit:ideo dignu est vipereant.Igitur sicut qui sine lege peccat, peribit:ita&qui ine lege legem seruauerit,iust ficabitur. Iultitiam naturaliter se mans, custos imgis est. Si enim usto non estexpositas inrustu; qui non peccat,amicus legis est huic sela fides deest, per quam fiat petiscius;qilianillil illi proderit apud Deum abstinere a comitariis, nisi fidem in Deum aeceperit ut sit iustus per utraque;quia illa temporis iusticia est haec aeternitatis. Et quin cumque in epe ininum, perlegem iussi urain. Quoniam
Iudaei legem liabent, in qua salus illis prymilla est;non credentes, νε non recipientes promisium, per legem iudicabuntur tu qua vixerunt. Ipsa enim amisantem iras exisoluent. Nam prope grauior Iudaeorum causa est apud eos ipses quam gentidium Sicut enim credentes praeserunt ut ita& cum dissidunt peiores inueniuntur.Plus enim
displicet qui quod hiabuit amisit, quam qui quod non spe
rauiti conlequi non potuit.Iste enim non ultrauit in regia, ille rasinistus est.
Non enam auditores Mis ius an apud Deum edfactores Mu iustificabuntur.
Hoc dicit, quia non hi iusti sunt qui audiunt legem sed
Gentes,Christianos dicit alio loco ι obum m duo rati C,, abin qui incircumcisi neque neo in mas ne itie sabbatum neque cicariim legem leniant, o ducetratura credui irini Deum&Christum .ideli, in patrem ecfilium ali ceste εα ι.nim legem eruare, Deum legis agnoicem. Prima enim i piennae pars haec est,timeret mi in patrem, Per quem iant omnia Itala ergo natura proptio iudicio creMorem Iuviri agnoscit, non ei legem, sed per rationein naturae. opus enim opificem cernit in te. IIitigenition habens, inimi sunt isqvisenda topin ubriptum in tantii ut Iun. tacta 12 Ll , est,qinad uiriliatura duce creditiat, opus legis ostendulit non per litteram,sed et coialcieta iii. Opus autem legas
est fides.quam eum dictis exhibet Deo, naturali iudicio ostendit semetipsum legein sibi elle: lii a quod mandat lex, vltro facit ut credat in Christu in Teinmomum res lente ipsiu
sciretia 1κomm.Teste interiore conlatentia sua credunt, quia conicii sibi sunt conueiure sibi quod credunt. Con gruuin est enim Geaturae, credere Niciacram suum conditorem. Nec absurdum est ut Dominum seruus agno-
dos fore lex enitii illo saecusabit, litae liristum illis promisit,qitem venientem recipere noluel lini. gei res iudieabutitur, si credere noliterint',primunt qui donaccusat reserunt gentiles credentes non credentium gentilium,
sicut Iudaeis non crederitibus dicit Dominus descisti pu M.ti,, lis suis psiliatici rastri auiit: quia perfidia Itidaeorum Iudi U.ι iscabitur fideApostolorum,otii cum ex iplis eliciat illis dii fidentibus crediderunt. Deinde cogitationibus suis accusabuntur gentiles. si compuncti, creatoris fidem xvirtutem noluerint suscipere; aut si stupore quodam alienati avia Des non crediderint verbis Mgcstis dolui lucis,desen. dentes le conicientiai in die iudieii, quae nota cogitauit se debere credere,&iudicetur non quas, leuola, sed quasi ignorans:non tamen sine poena futuros, quia id non licet ignorare.Gentes enim duplici genere significat, tam credetes quam infidos. Superius enim de genti b credentib. dicit. Post autem lubiecit etiam de his gentibus quae non credulit:vt sicut per conscientiam suam laudantiar credentes, ita&per conscientiam suam accusentur diffidentes. Quantuis enim sibi videatur minime reus qui non credi. dit, quia apud se tradiare istud non potitit: ratione tamen conuincitur quia non sibili sit verum hoc elle quod virtutuna testimoniis viderat confirmati, Minultos seqtii. Puto etiam sic polle intelligi, stola quaestio dc gelitibus non credentibus dixille credatur,quia ait, Quid mihi de itic foru sunt, iudicari pE,,us i non credi. erit,iam tu u. atis est.Euc non refingunt puin iudiιω.Sine lege enim l cciive sine legeri peribunt.ac per hae ante tribunal Christi st4re non I oremuit,& reddere causas, quia resurgentes deseelatur ad gehennaara. illlcnim quos dicit tiruicem cogi