Dissertatio theologica Pauli anthropologiam exhibens quam... pro gradu doctoris... in Academia Groningana... publico... examini submittit Didericus Hermannus Henricus Tijssen,... d. 21 aprilis a. 1847..

151쪽

nium exhibet Ι); unicuique ostendore valet eadem sacultas, qualia sint fuerintque ipsius studia, consilia facta, uno Verbo, conditio moraris universa 2). Similitor in epistola ad Hebraeos ot in priore PETRI Ut συνειδη- ea tribuitur Vis, qua omnia, quae intus in homino sunt rocondita, ipsi veluti aperta fiant, adeo ut quis probe sibi conδcὶδ esse possit, utrum

sanctitatem perfectionemque sectetur, et hunc ob causam Deo neceptus sit, an malarum inaniumque rerum Studio occupetur 3).

Luc. XVI: 8ὶ idem Iere est, quod νουνεχ δς Marc. XII: 34 .V Biuinus Commentar uber den Aries PAULI an die Nolosser etc., I 833)otiam putat, Col. Ir 9 adjectivum πνευμοτοκῆ ad Vocem συνεσει, non ad vocem σοφία referundum esse, quia sapientia natura sua irpiritualis sit, intellectus proprie in rebus quotidianis atque mundanis vigeat. Ab eadem sententia haud alienus est ATRIGER Us Der Bries PΛuLI an die Kolosser, I 835, ad h. l.); Sed tale argumentum non valere, jam satis observavimus, et ostendit quoque HETHERUA in c. l. , in I. I.). - Conss. de Vocibus συνεσις, συνετος, συνιενσι STIRM , in comm. I., p. 5I, BECK, r. d. bibl. Melani. , p. 59 sqq. IJ Rom. II: 15, IX: I; - cons. XIII: 5, ubi Apostolus licit, non solum obediendum esse magistratibus si υσίως υπερεχουσme, τῆ Ezουσία, τοῖς αοχουσι VS. I sqq. Ra μν π ν Propter eorum iram, poenas provocantem, Sed etiam δας τὸ ν -είδεσιν, ne conscientia contaminetur; etenim magistratus illi divinitus sunt instituti sus. I sq. ,4).

152쪽

Insuper homo conscientiae illius Ope certo nosse potest, ex PAULI mente. utrum id, quod sibi proponit, bonum sit, an rejiciendum I); deniquo per eandem do aliorum etiam hominum condition o vel laudanda, vel improbanda sententiam acquirit 2). Ex hisco omnibus sequitur, τῆ συνειδη- esso propriam judicandi vim moralem, latissimo sensu. Ajudieandi familiate, Vulgo ita dicta, non solum eatenus differt ejus vis, quatenus unim in rebus Versatur m radibus, sed etiam, quatenus ilia, data opera, judicium instituit, eo εcientia talo sponte sua profert. Vol luc lentissimo hoc discrimen ob oculos ponitur verbis:

λα' ουδῖ φαυτον ἀνακρίνω collatis iis, quae statim sequuntur: ουδῖν γαρ ἐμαχ πω συνοιδα 3 . Ab iis, do quibus disseruimus, hominis faculistatibus, natura atque emcacitato satis differt η καρδία, eor animu8ve, cui Sensuum, assectuum incit tionumque aedem vindicant PAULUS ot reliqui N. F. auctores; dolorem nimirum illi assignant, tristiti

a Cor. IV: 3, 4. Interdum tamen conseientia Μωδεν diei tur, e. g. I cor. Xr 29.

153쪽

am l), laetitiam 2 , anxietatem 3), - amorem ab quo fervorem, quibus quis in aliorum commodum ducitur 4 , - sensum porro illum, quo homo divinam bonignitatem et gratiam experitur b), - Varias de

Ubi do initimi amoris sensu sermo fit, interdum vox σήλααμα legitur, proprio τέεcera, intestina denotans , - prouti etiam Hebraei voce do tenerrimis quibusque affectibus uti solent 7). - Ιta Apostolus ONESIMUM τα ἐμα σπλαγχνα dicit, id est, illum, in-

quom omnis ipsius caritas erat collata, corculum suum,

ut Latini dicunt 8). Non dissimili ratione eadem voce in posteriore ad Corinthios epistola utitur; in hae nempe

primum amorem sumn erga lectores profitetur scriptor hisco vorbis: dilatatum e8t cor nostrum, latus in eo

154쪽

vobis concessus est locus 1 , et jam addit, eandem imaginem ulterius persequens: non coarctamini, non angusto spatio premimini in nobis in cordibus nostro), 8ed coarctamini ἐν τοῖς σπλώγχνοις ῶν, ita ut nos intimo timo1 e in iis suscipi nequeamus 2). Idem vel similis hujus vocis usus plus semel rocurrit 3), praeterea recreationis sensus eudem significatur 4 . Quia PAULUS Varios sensus ad τνην καρδiαν referre solet, facile intelligi potest causa, cur ille, - quod dereliquis N. F. scriptoribus quoque ObServandum eSt,

oidem id tribuat, quod quis eniae strenueque facit εις καμίας b), vel ipsa etiam recondita inestamenta principiaque, quibus homines in iis, quae ruunt, ducuntur; ideo dicit, Deum inve8tigare, eaplorare τας καρδίας, quia ille internas rationes, ex quibus quis proficisci solet, perspectas habet 6); ideo de τοις

l) 2 Cor. VI: II. Recte nobis arBYEnua in c. IV, ratione habita eorum, quae praecedunt vs. 3-I0 , hune Versum interpretari videtur: sessis haben Gen au euch gererit, Grinther, und un-ser Hera At dabei reeit lictersea segen euch seworden.' 2 D. vs. I 2; cons. I Ioh. III: 17. 3 Phil. Ιr 8 dictio ἐν σπλάγχνοις 'Lγγου ματτου valet: in visceribus, id est, in amore, qualem hisco in terris habuit JEgUA CHRIA-Tus; Phil. II: I vox oboeμοί additur, quia haec magis definite m sericordiam erga amictos, vox on λάγχνα caritalem universe indieat coss. col. III: I 2 css. Jae. V: II, Prov. XII I. I.; vid. v. cl. HENG. , in c. l. , ad Il. II. ex ep. ad Phil. 4 Philem. Vs. 7 , 20; cons. HAGENB. , in c. l. , ad li. u. - Vidd. etiam ea, quae de voce σπλάγχνα disputavit STIRM, in comm. l. , P. b6. 5 Rom. VI: IT cll. Eph. V: I9, Col. III: I6 λαλεῖ, variis carminibus ἐν τῆ καρδία τω κυρώo, - ἄδειν ἐν ταις καρδίαις - Θειοὶ Vid. p. 132, noti I ; cons. I Petr. I: 2I. 6 Rom. VIII: 27, I Thess. II: 4 eli. Eph. VI: 5, Phil.

155쪽

κρπιτοῖς τῆς καρδHς loquitur 1 , vel de legis opere, hominum probe agentium eordi inseripto 23; ideo dictionem adhibet: gloriari ἐν προουπου καὶ - καρδία, qua eos perstringit noster, qui aliud in facie promptum, aliud in corde clausum haboni 3,.

Causa, cur Apostolus Corinthios, quatenus amisi ani erant, ἐπισrολυμ dicat ἐγγεγραμMένην ἐν ταῖς καρ- distiς Ῥεων, praesto est 4); etenim spectat sincerum illud studium strenuamque curam, quibus iis CHRISTUΜ praedicaverat, et quae indolobili aeriptura veluti in suo eorde insculpta erant. Cogno8rebatur at elegebintur haec epistola, ut in subsequentibus eXPr sum est, ab omnibuvi homino , non quatenus in Apostolie de erat, sed quatenus Omnes ex ecclesiae Christianas in Corinthiorum urbe praesentia illud studium illamquo curam ob oculos habebant. Cum eandem epistolam administra am N Mμῶν dicit, et ἐγγεγραμμένην non atramento, sed spiriou Dei vini, non ἐν πλαξι λιθὼ

νως, ἀλλ ἐν niaxξι καρδίας σαρκίνως b), depingit veluti, religionem Chri Mianam in Corinthiorum e dibus

156쪽

exstitisse et continuo vigere, Dei spiritu ipso adjutore, quia autem de hocce spiritu loquitur, consulto, ut in Capite X videbimus, hic voce καρδία utitur. Ex iis, quae supra attulimus, apparet ad την καρδίαν tales sensus affectusque referri, quales etiam τῆ pura assignantur I). Permutatio haecce dueenda est ex Hebraeorum sententia, animam praeeipue in corde residere 2). Affinem in nonnullis locis hujus illiusque eSSe notionem, exinde claro ossci potest, quod in

Utramque vocem vel sic tamen saepe vi differre satis patebit, si observatur, omnino legi dictiones : σώζειντας ' νυχας, ' ον 4), - non τας καρδίας, καρδiαν, σωτηρια μυχῶν, περιποίησις φυχῆς b), - non καρδιῶν, καρδίας, et vicissim: ἐσκοτωθη 6), πεστιορωμενη

l) Coni. p. 84 sq. , 9 I. 2 Ιta fulcire eor Iud. XIX: 5 est cibo se recreare, reficero

animum: conss. ΟLAII. , in comm. l. : Ds trich. , P. I 55, WIN. , inlex. I., in V.

157쪽

Denique PAULUS interdum ad cor illud revocat, quod cogitandi, eognoscendi, judicandique facultatem Spectat. Commemorat e. g. illo ασυνετον καρδίαν l), et quidem, ut in cap. IV et VI videbimus, non prae negligentia, sed de industria eas Voces tali modo Gn-jungit; vel de τω κρινειν is τῆ καρδία loquitur, quia firmum spectat principium ἐδραῖος ἐν νηὶ καρδία), quod judicando de unius rei probitate prae altera constituit homo 2). Ubi idom Apostolus in epistola

ad Ephesios πεφωτι ηιενους τους Oφθαλμους τῆς καρο

δίας laudat 3), et ubi in aliis quoquo dictis facultati,

de qua agimus, similem assignat ditionem, semper apta inveniri potest causa, ut infra hic illic exponemus, cur hoc faciat. Arctissimo denique cum corde, ex PAULI mente, cohaeret comeseritia 4). Usus ille, quo tam lato patet vocis καρδία notio, eX V. F. repetendus ost; in hoc onim ad I II, omnes omnino reseruntur facultates 5 ; idcirco in versione Aleaeandrina illa plus semel reddita est vocibus νους , φρενες , semel etiam Voce φρονησις 6 . Eun-

I.: De trich. , p. I 55) distinctionem hancce inter voces νυ καρδία instituendi: se ut illa signi et hominis vitam inferiorem, quatenus riget vi emistit, haec, quatenus sentit et agitur et movetur, duce spiritu vel eame.

5J Cons. cAR. , in OP. l. , p. 43 sqq. , qui egregie hujus vocis

notionem explicat.

22; - Ies. X: 7 vox priore vice tranSsertur in vers. Al. voce

158쪽

dem usum p8eu - SALOMO 1 et praecipue JESUS SIRACIDES sequuntur 2); denique in N. F. luculentissimo prodit idem, prouti essici potest ex formulis: συνισαι,

νοιαι καρδίας 8). A JoΗΑN- eonsolentia dicitur καρδία 9 . Observandum tamen est, in euangeliis haud raro do τῆ καρδία tali ratione mentionem fieri, cum do hominibus minus perfectis Vel perversis Ser

Causa illius usus etiam explicari potest ex Hebraeorum cogitandi ratione, qua eor tam hominis corporei, quam invi bilis esse centrum existimabant. Prouti nimirum eX corde 8anguinem profluere et per Omnia membra sese repandere arbitrati sunt, ita quoque illud

φυχ' , posteriore Vice Voce νους; caeterum vidd. ea, quae attulimus P. I 25, not. 3, 127 Sq., not. 3.

IJ Ab hoc scriptore II: 2 ratio so λογος) dicitur scintilla, cito

eVanescens, in motu cordis nostri; cons. GAAB, in c. I, ad h. I.; VIII: 17 formula: φροντ ειν meditari) ἐν καρδία legitur etc. 2) XVII: 8; - vidd. etiam III: 29, XVI: 20, 23, ubi Voces σ-σος et διανοεῖσθαι cum Voce καρδία conjunguntur; - XLV et 26,L: 27 σοφία assignatur τῆ καρδία etc.

Cons. Cap. X.

159쪽

esse animae 8edem primariam omniumque facultatum

focum statuerunt 1). Hoc placitum omnes, qui in

N. F. dicentes scribentesve Oeeurrunt, Sponte MSum-Serunt, ne PAULO quidem excepto, quamquam lite multo rarius et distinctiore modo cogitandi, cognoscendi judicalidique vires cum Hi καρδία conjungere consueriti Vox θυμος, quae apud Scriptorra profans8 saepius incitationum, affectuum cupidinumque εedem desig

nat 2), hac ratione nequo in PAULI epistolis 3 ,

I Indo formula explicanda est: Omni corde tuo omnique anima tua, plus semel in V. F. Obvia p. 88, not. 2 ; - Deut. VIr 5 additur: et omni viaementia, contentione tua, cons. Mawh. XXII: 37, ubi ea formula tin expressa est: εν OZi τῆ καρδία σου, και - Oiri τῆ Ψυχῆ σου, καὶ εν Oaxi τη διανοια σου; Marc. XII: 30 legimus :ολ- τος καecuaς σου κri., et adjungitur dictio: καὶ εξ ολος et

ἰσχυος σου. Ibidem Vs. 33 eadem Verba alio ordine recurrunt, et Pro voce Mae in Vox συνεσις usurpatur; Luc. X: 27 expressum est dictum: ολ T. κ. G. , κ. εξ M. T. p. o. , κ. εξ Oa. T. ἰσχ. f., κ.

ε OL τ. d. s. Indicant talia effata, Deum ab homine ita amari Minque coli debere, ut hic omnes suas vires, easque internas, Illi con- Secret, Vel Reeuratius, ut vim, qua vivit, eam, qua sentit et cogitat Atque cognoscit, Illi devoveat, atque lioc faciat eniae, continuo atque summo cum studio. De spiritu nulla fit mentio, quia illo ea est ενέργεια, quia totus homo sese ad supremum Numen erigere valet. 2 Cons. PAP., in IeX. l. , in V.

3 Interdum in singulari ponitur Rom. II: 8 θυμος καὶ πνοὶ, Eph. IV: 3I cIl. Col. III: 8, vel in plurali, ita 2 Cor. XII: 20

160쪽

noque in reliquo N. F. occurrit, sed eadem ratione, qua saepissimo in versione Aleaeandrima, eaeeandracentiam

donotat 1 . Praeterea adhibentur in illis scriptis voces: ἐπιθυμία cupido, vel bona atquo naturalis 2 , vel mala 3 : - προθυμία animi promptisudo, proelisiatas M προλμος animo promptuε, Proclivis 5ὶ: ἐνθυμησις cogitiatio animo feta Miaoque 6 .Paucis nobis etiam disquirendum est, quatenus Mostolus liberam hominis laudaverit voluntatem. Dintra, quae eontinuo serveseat, neque ita mutio post deferveseat, haec indignatio, quaa paullatim orta in animo insidat etimque diutius exiti