Dissertatio theologica Pauli anthropologiam exhibens quam... pro gradu doctoris... in Academia Groningana... publico... examini submittit Didericus Hermannus Henricus Tijssen,... d. 21 aprilis a. 1847..

171쪽

lum ob oculos habere. Hoc vol maxime valet devolendi facultate, quao ab illo non a reliquis facultatibus soparata cogitatur, sed, illo judice, officit, ut Omnia, quae hi se insint, tamquam gen/ina, eXplicari, evolvi atque in actionem prodire queant, ut mentia cogitatu, cognitio, ratiocinationes, judicia, ubi cordis sen-8us assecti que exarserint, evadant studia vel certae voluntates, et ut ipsi illi eordis sensus assee usi e gignant appetitus, quibus homo sese ad res utiles necessariasque extondero Valent.

Liboram hane hominis sese explicandi atque monia festandi facultatem minimo tollunt peculiares istae carnis affectiones : hae' enim nominem cogunt, ut rerum adversariarum et indigentiarum terrenarum flumine prorsus abripiatur, quin adeo, Deo moderante, nii cujus perfectionem promovere possunt. Sunt autem indole sua irruesioneε inserioris partis naturae humanae , sponte orientes atque vigentos, et hactenus prorsus distincino a sensibus spiritus eorrisipse et ab iis,

qui interdum animae tribuuntur, assoctibus; nam hi illi quo Ortum indolemque variam repotunt ab ipso hOmino, libere sese definiente I).

Quaestio etiamnum restat, quaenam sit conjunctio inter spiritum, animam atque corpus, et inter varias hasce vireε assectionesque peculiares. Nonnulli statuerunt, alias, easque superiores, facultates naturii suu ad spiritum,

alias, easque inferiores, ad animam pertinere 2).

172쪽

Talis vom divisio ex anthropologicis placitis, hodie

Vigentibus, non ex PΛULI et reliquorum Scriptorum sacrorum mente petita est. Nimirum secundum eos, ut vidimus, cor est Deus omnium facultatum, quae

tam Firitu diriguntur, tamquam is γεια divina, quae

easdem ad res divinas excelsasque extollere Valet, quam anima, vi inferiore, ut rectus earundem homini , his N in terris versanti, Constet usus; Ritamen si anima haecce superio 'ra agit parteδ, peccatum adest ; ea enim, carnem Vi vitali instruens, efficit, ut peculiares illae atque natarales affectiones oriantur, sed, quod nunc unice indieamus, dein a Curatius eX- , plorabimus, insuper eo eadem vis fert, ut, cum Fiarituo non amplius hominem regit, res terrenae carnem perverse assciant, atque ita illicitae cupidinos exsistant. - Corpus denique organon eSt, quo cogi a-tiones , incitMio 8, perturbation , assectione3, voluntate veluti maceptae et emplicitae, in actionem prodeunt, et

spectari; eodem vero nomine etiam ea, quae bene not homo, nuncupari pOSSunt.

173쪽

CAPUT II

DE MODO, QUO HOMO, TALI NATURA PRAEDITUS TALIBUSQUE INSIGNIS FACULTATIBUS , EXPLICARI

POTEST.1 9.

De hominis explicatione ηκ manifestationis Dei, in rerum natura diatae. itia, quae supra exposuimus, jam edocere nos potuerunt , quaenam Sit ratio, qua homo explicari d boat. Etenim Firitu gaudens, non huic soli adstrictus est terrae, sed ad sublimiorem pertinet ordinem, si cum ipso adeo Supremo Numine est cognatus. Efficit illo viritus, ut ad Deum tam recte CognoScendum , quam penitus agnoscendum Rusdemque voluntati obsequendum sua conserant singulae facultatos. Tali autem cognitiono atque huic congrua veneration omnem contineri explicationem atque progressionem hominis, prouti ex iis, quae attulimus in Capite primo et secundo, ossici potuit, ita etiam apparuit ex orationibus illis PAULI, quas in Introitu re-Djustigod by Coosla

174쪽

censuimus, et ex iis dictis, in epistolis obviis, quae ibidem obiter attigimus. In hac g nonnulla effata, in hisce scriptis inveniunda, paullo accuratius spectabimus, ut ita distincto appareat, qualis sit illa explicatio, et quatenus cum hominis natura tota conveniat.

In epistolae ad Romanos exordio docet Apostolus, id, quod de Deo cognitum est το γνωστὸν τοῖθεου), manifestum rase in hominibus st). - Causa, cur illud in iis manifestum esse dicat 2), dum in s quentibus contrarium amrmare videatur 3), haec est ut ostendat, in homine, naturam hujus si spectes, Vigere rim, quae Dei manifestatione ita excitari potest, ut cognitio Supremi Numinis exsistat. Quod ad sequentia attinet, in iis do per ersa hominum conditione agit noSter, in qua ea cognitio, quod hoc loco obiter

homine esse φανερον.

2 V. cL SCHOLTEN, Mir. C. W. ΟImboOMEu beOOrdeeld, I 846, P. 3I sqq. , eli. GURLITT, in op. per. : St. und M., I 840, IV: Studianzur Erhiaruns der ἐνδεd ις τος δικοτιοσυνος του Θεου, Rom. III: 25, P. 93 I sqq. censet, verbum φανεοσυν ita a verbo αποκαλυπτειν difformin N. F. scriptis, ut illud manifestationem indicet Dei, quae Rb homino ipso nondum csubjective) suscepta est, hoc vero id significet , quod et externe apertum est a Deo, et intemne ab homine susceptum; talis vero distinctio neque ipsis verbis inest, neque ab iis, quae Rom. I: 18, 10 leguntur, praesidium accipit.

175쪽

monendum est, non quidem intus prorsus sublata atque ΘXstincta, sed tamen offuscata, mali vi obruta atque perverae directa est.

Qua ratione illud γνωστον sive illa eo idio mania feria sit, statim explieat noster: Deus nempe ipso hominibus illam manifestavit. Mentis enim agitatione, ut supra Vidimus, ea, quae de Supremo illo cerni n queunt, per opera per res creatas a mundo inde condiu perspiciuntur, tam aeterna potentia, guram dia

ea omnia indicant, quae creata, Constituta et ob oc los posita sunt, in quibus τα cxOρατα του μου sunt expressa; dictio: a mundo inde condito, caeteris additur , ut appareat, nullum omnino fuisse tempus, quo Supremi Numinis manifestiatio homines latuerit. Quaenam sint ea, quae de Deo cerni nequeunt, explicat noster verbis: tam aeterea ἀίδιος) potentia, quam diuinitus: voco ἀίδιος utitur scriptor, quo melius appareat , in operibuo detegi Crearorem νον κτίσαντα) 2 , prorsus independentem; cur pote tia commemoretur , sponte in oculos incurrit, sta enim, nisi instruetus Essot Deus, opera illa creare nequisisset, neque eadem continuo conservare Valeret. Vox θειοτης

i) Roui. I: 19, 20, et t. p. II 6 sq. Immerito FRIT cmus hinc. l. I, p. 62 contendit, particulam τε obstare, quominus verba: In

176쪽

divinita3 l), eas complecti videtur Virtutes proprietatesque , quae praeter potentiam unicam Supremi Numinis praestantiam arguunt, et quae ab Apostolo eum alibi, tum paullo inserius spectantur, tamquam tales, quales homini facile innotescant; in illis

sanctitati atque amori primarium esse concedendum locum, satis perspicuum est. Modus igitur, quo ad Deum sese effert terrigena, ita sese habet, ut ad opera illa, quae eum cingunt, istorium oculum, men-t- , conVertat, quo facto, in illis, veluti in sp culo, Dei naturam, excelsis pollentem viribus Virtutibusque, repercuSSam esse detegat. Ubi vero ita e aditu Croatoris notitia, haec την συνεσιν PrOVOCare,

cor inflammare, eo eleutiam excitare Valet, uno Ver

bo , omnes hominis, viritu praediti, vires evehoro

I Vox θειοrος ita, nostro judicio, differt a Voce θεοτος GLII: s , ut illa indicet virium virtutumquo divinarum compleXum, haec Dei naturam, in abstracto, ut Munt, spectatam het God asin et

discrimen tamen, EX PAULI mente , magis Rd VOces, quam ad res, illis expressus, pertinere Videtur. - Apostolo, de τῆ θεάτροι loquenti, ObverSatam esse sanctitatem, verba docent Vs. 20 Obvia: λς To εῖναι αἰπους ἀναπολοrvrους cIl. Vs. I 8; eundem cogitasse do amore atque benignitate, initium versus 2I Ostendit: O . ως Θεον aera. - USTE-

177쪽

Sententiae, hactenus a nobis explicitae , addi potest alia, in epistola priore ad Corinthios obvia, in qua non obscuro significat noster, fieri potuisse, ut genus humanum mundus in Dei sopientia sis τη σοφία του μου Deum cognovisset per suam εapientiam ζωπ της σοφὶς) I). Hoc tanton loco non unico manifestiatio

Supremi Numinis, in rerum natura data, sed otium peculiaris patefactio, Israelitis concessa, rospici videtur , etenim VOX κοσμος, ut contextus docet, tam EOS, quam gentiles complectitur. Dietio: ἐν τῆ ooφία τοὐ μου non solam creationem atque cor ervationem, quae in epistola ad Romanos s. l. primario loco Spectantur , sed etiam regimen moderam que Dei continet. Totius igitur ostati vis huc redit: Deum semper eam prodidimo virtutem, quae Omnes Creaturas et praecipuo hominos constanter ad optimos fines assequendos ducit, Optimis otiam electis mediis; eam porro vir utem, dummodo Voluissent, deprehendore potuisse homines, pollentos nimirum meu se ratiocinante atquo Dineante, quae ipsa ad sapientiam adscendere othcax est 2 , et idoo Supremam illam, ubique et semper ob oculos positam, percipere Po

3 Causa igitur, cur homines Deum non vere cognovorint, iude repetanda est, quod illorum sapientia perverse erat diroeta s. is sq. , 22, 26 sq. oll. vs. us). Vim sermulae: δια τος sinpia.

178쪽

Quod ad vim nativam atque primariam attinet, quam cognitio Dei in homines exercero debuerit,

significat PAULUS , hos Illum ως θεὸν δοξαζειν ot simul ευχαρι-ειν Ι docuisso. Quae verba optimo intelliguntur, do Unico illo laudibus celebrando 2ὶ, propterea quod summa, quae cogitari potest, excelsitato atque praestantia conspicuus est, et insuper de grado Eidem signiscando animo propter beneficia, quae Continuo largitur. Docet igitur noster, homines anto omnia oportuisse toto animo suscipere eam, ad quam mente pervenenerant, cognitionem, sivo in eam Sese penitus insinuare, quo facto, egregios demum eadem proserre potuisset

fructus.

Prouti Λpostolus ostendit, homines, Dei opera ob- sorvantes , ad Ilituo adduci cognitionem, ita non minus affirmat, eandom aliquando in illis rere ad suisse. Postquam nempe in e istola ad Romanos rationem, qua Supremum Numen sese manis tat, exposuit, statim

rite in lueem protrahit nil Raetus r orata Bris P uti an dia rinther, 836, ad h. l.); perverse tamen idem interpres dictione: se T. o. T. M . designari eonsul: , dures die meishrit, nem εὐν IV. Gottes adeo ut, ipsa Dei sapientia moderatrico, mundus Illum non eognoverit. Recto tali interpretationi sese opponunt MMonus et DE WETTICA in ec. ll. ad I. L , qni tali sero, quali nox supra sedimus. ratione eam dictionem enucleant. Caeterum vocem obuoς Judaeos gentilesque eomplecti, docet vf. 20, ubi adicetivum μέρος tam vocem re u τευς, qua Judnei signiscantur, quam vocem συζητη σης, qua gentiles adumbrantur, respicit. pronii verba subsequentia docent et t. vs. 22 sqq.; omnino MET. , in c. l. ad Vs. 20.

179쪽

subjungit: διοτι γνοντες τον Θεον Ι); in sequontibus

satis indicat, terrae incolas non latuisse majestatam

illum splendorem, qui non potest non ex Blo prodire, qui aeterna poteretia atque divinitate pollet. Insuper profitetur, eosdem cognitam habuisse veri a-

tem Dei την MUειαν του θεου), qua dictione intelligit cognitionem Dei τo γνωστον του ΘεοH , ipsam

continentem veritatem, id ost, Dei naturam, ut haec vere est, et eae vero hominibus est manifestata,

quaequo idcirco homines illustraro atque dirigoro debet 3 . Idem, quod contendimus, offici potest ex

verbis, infra obviis : πειν εν επιγνάσει, etenim haec non simpliciter Valent habere, sed co tanter tenere Deum in eognitione 4), eaque accurata, recta, pia, gresave; talis enim ost Vis vocis επιγνοΜΠς 5) , quae consulto hoc loco expressa Videtur a PAULO, ut homines Selen-

33 Ib. vs. 25; vs. I 8 sq. , ipse Apostolus Vocem αλμεια explicat verbis: δώri T. γν. T. Θ.; genitivum r. 9. illi voci l. l. non addit scriptor, quin statim sequitur. - Homines revera cognovisse Dei majestatem atque verita tem, Verba aliάσσειν et μεταχώσσειν ovincunt vs. 23, 25 . 4 n. I: 28. Verbum cum participiis, vel cum tali, qualis hic occurrit, dictiono conjunctum, saepius habere diviurn talis notionem, ostendit FRITESCH. , in c. l. , I, P. 80 Sq. eli. THOL. , in C. I., ad I. I. 5 Verbum ἐμι οσκειν non idem Valere, quod Simplex γGωσκειν morito contra RuCKERTUM in c. l. ad. h. l. urget THOLUCKIus in c. l. , ad h. l. . Conis Rom. I: 32, I Cor. XVI: I 2, XVI: I 8; idem valet de voce επίγγιοσις Rom. III: 20 eli. vs. 10, X: 2,COL I: 9 sq.; vid. BRET8CHN. , in Iea. l. , in επιγιν. , ἐπίγν.

180쪽

tia excelsa plene aliquando, quoad ejus fieri posset, gavisos esse significet. Dein demum illa sensim senia si inque offuscata est, et salsis tandem de divina natura opinionibus locum cessit 1). Tostatur quoque Apostolus, homines accurate ria ιeve cognovisse Dot statutum justum τὸ δικαι μα του

θεου) 2), quo illi, qui mala perpetrant, gravissimo

digni sunt supplicio morte). Sed praecipue observandum ost, illum disertis verbis enuntiare, por Saeculorum decursum haud defuisse probos viros, recta indolo recta tuo agendi ratione conspicuos, quamquam nulla peculiari patefactione beatos. Tuto exindo concludi potest, PAULUM non diffitori, eosdem etiam Supremi Numinis suspiciono quadam insignos fuisse, et Dim, quomodo sine hac Illius voluntatis notitiam tonuissent, intelligi nequit, si ob oculos habemus, ex nostri monte inter Dei cognitionem veramque virtutem, id ost, obedieritiam, divinas illi voluntati praestitam,

tam uretum intercedere vinculum, ut hae neglecta,

illius otiam jaetura fiat. Sed jam ad ipsa PAULI dictahrovitor nobis attendendum est. Deus, EX Hus mento , unicuique retributurm eu 3ecundum opera elua, Et

illis quidem, qui constantem recte agenses καθ' - μονεν Ἐγου παθώH δόων καὶ Hμ ν καὶ α φθαρσίαν

quaerunt, vitam aeternam concedet 3). Hoc dicto jam significat noster, inter omnes gentes et fuisse et constanter esse posse, qui ad ea bona, quae consummata