Dissertatio theologica Pauli anthropologiam exhibens quam... pro gradu doctoris... in Academia Groningana... publico... examini submittit Didericus Hermannus Henricus Tijssen,... d. 21 aprilis a. 1847..

91쪽

de duplico vel de triplico animi parte loquentem 1 ,

I) PniLo ignobiliorem animi partem distinguit a nobiliore, ita De specialibus legibus, I, opp. ed. MANGETI , I 742, II, p. 3I 6

-εἰrτον μ*ος νυχ cons: Quis rerum divinarum haeres, I, p. 480 sq. . Alibi tres animi partes enumerat philosophus: - νω εον ουν,' inquit Legum Alles. , I, I, P. 57 , λοτι εστιν umis

το ἔτρο ' cou. Leg. Ali., III, I, p. IIo . Interdum etiam 3impliciter praestantiorem hominis partem, a corpore distinctam, voce ret nuncupat De decem oraculis, II, p. 202 . - Secutus est PHILO in ea divisione animi in tres partes PLATONEM, qui, Similitudine ab homine desumta, ipsum hunc mundum dicit p0- ώφυοχον δενουν τε Timaeus, 30 B , ot de ejusdem constitutione. a Deo facta, observat ib. paullo superius): - νουν μεν is νυχη φυχὰν δε is σώματι ξυτιστας το παν Enετεκταίνετο κτλ.; ubi Vero definito do homine loquitur pro τῆ φυχῆ commemorare solet τον θυμον et τλ' εmyυμίαν, adeo ut hae sint tres animi partes :ὁ νους, ὁ θυμος et η εn ιθυμια sive το λογικον, το θυμικον - θυμοειδεο et τo ἐ-θυμοτικον; ita Respublica, IV, 436-44IC, ib. 44I E - 442 C, VIII, 553 B-E conss. PITTER Et PREL-LER, Historia philosophiae Graeco - Romanae ea fontium locis comteata, I 838, p. 2II, 2I5 sq. , 220 sqq. . Jam ante PLATONEM, Pythagoraei, AToBAEO teste Eclos. PhyS. I, 52, p. 878, ed. AEERENII , talem, qualem ille, divisionem instituerunt εις λογισμον,

καὶ θυμον, καὶ επιθυμιαν κτλ. Secundum DIOGENEM LAeRTIUM

VIII, I, 30 aliter PYTHAGORAs animum divisit εἴς τε νουν, καὶφμνας, καὶ θυμον. μὰν μεν ουν ειναι καὶ θυμον, και is τοις α, ις ζώοις' φρονας δε, μόνον is ανθ πω. OLAΗAUAENUs vero in omm. I.: De trich. , p. 158 non improbabile ducit, sTOBAE pro more suo Pythagoraeorum pla ita cum Platonicorum sententiis eonfudisse; ad DIOGENIA LAeRTII sententiam attendens via ibi persuadere potest, PYTHAGORAM animantibus omnibus tribuisse

92쪽

ad Cabbalistas 1), ad Patres ecclesiaoticos usque ad finem saeculi quarti talem divisionem diserte ab que saepius laudantes 2). Nostro vero judicio in

νουν. Idem vir ille doctus, ut philosophorum, quos attulimus, placitum de triplico animi parte conciliet cum sententia, apud Scriptores sacros obvia, de duplico ejusdem parto, statuit ineomm. L: De trich. , p. 160 8q. ex horum mente, ad corpus,

tamquRm materiam, pertinere et ' σάρκα. sedem moν ἐ-θυυιων et παλγυάrtoν, jam philosophos illos ad eatremas rerum causas haud descendentes tertiam naturae humanae partem vociare επι- θυωίαν sive επιθυμοπικον, singulas actiones vel Operationes pro causa ponentes. Sed quamvis hOe ΟI.AHACAENO concedas, inmeune ita quidem ratio, qua illi philosophi distinxerunt, cum distinctione, quae a Scriptoribus sacris instituitur, satis convenit; etenim, quod nunc tRntum monere, nondum probare POSSumus, aliud quid apud hos vox πνευμα indicat, quam apud illos voces νους, λογος, λογισμός, το λογιστικον. I) Cons. STIRΜ, in coram. I., p. 28 sqq. , qui proVoeat RdEIAENMENOEBI opus: Entdechtes Judenthum, Vol. I, p. 887 sqq.; vid. etiam PELT , Commentarius in epistolas PA I ad Thessalon censes, I 830, p. II s. 2 Probaro studet OLsIIAusENUs tin comm. l. : Ant. eccl.

Graec. Patr. etc., V. M., P. I 66 coli. ULLMANNI cens. Supr. cit. , secundum eam trichotomiam, qua anima non solum n corPore, sed a spiritu quoque Segregatur, eXplicandum esse JURTINI MARTYRIS, TATIANI, THEOPHILI, de immortalitate placitum, caete

93쪽

ejusmodi comparationibus instituendis prudenter Ver sandum est, etenim quamvis, si rei stummam spectes, convenientia quaedam sententiarum, de hominis natura prolatarum, inter illos viros atque Seriptores sacros cum reliquos, tum PAULUM inveniatur, discrepantia deprehenditur satis magna, si ad iangula a, tendas, orta illa ex horum et illorum diversa cogitandi rationo do Deo atquo homine, deque vinculo hunc inter et Illum intercedente.

ter edento egregie exposuit NELNDEu, Allyemeina Gesesia1ra dere1Hallicaon Aligion und KDehe, ed. II, 1843, I, 2, p. 1081 sqq. Inter Parrea oeeMEntalia eeelesiae divisionem talem etiam insti-iuere videtur IREN Eus Contra Haereses, V, 9, I, eli. ib. 6, Iet 8, 3, opp. M. MassURTI, IIIo, p. 202, 299 et 30s); sed ille de spiritu eogitat saneto. - LACTANTIus distinguit mentem ab anima Diu. institui. VII, 12, opp. ed. DUFRRA NOTI, 1748, I, p. 54g sq.); althi do diserimino inter animum et animam disserit Da opis Dei, 8, II, p. IIs sqq. - TER-TDLLIANus praecipue is suit, qui pro trichotomia die hotomiam, id est, dixisionem in animm atque eomus strenuo defendit conL: De ansma, X-XV, p. 312-316 . Non vero ille distinetionem sed potius erassam distributionem impugnavit ib. XLV, p. 3Is). Divisio talis, do quali egimus, tamquam haeresis speetari coepit. et dictotomiae loeum cessit, postquam APOLLINARIs defenderat,

94쪽

operae pretium nobis facere Videmur, propter causam paullo Superius eXpressam, si in hocce capite disquirimus, quid de spiritu, anima atque corpore tam per se spectatis, quam inter se conjunctis do

ceat PAULUS, ut ita jam ab initio inde, quoad ejus fieri potest, illius do homino cogitandi ratio nobis

innotescat, quam, ubi par est, cum sententiis, alibi obviis, obiter conseremus. Rite autem animadvertendum est, nec PAULUM , neque reliquos Scriptoreδωσοδ cogitatione sua in tres divisisse partes hominis naturam, sed potius hanc a tribua vecta88e parti δ,

igiturque trichotomiae nomen sorsan minus aptum

esse.

De ui vocis πνευ io. Vox πνευμα, de qua nobis primum nonnulla Sunt monenda, non eadem semper apud Apostolum Oecurrit ratione; etenim, ut alias mittamus notiones, illa non solum humanum, sed etiam 8anctum, quem

dicunt, designat spiritrum, de quo hoc loco nondum agere possumus. Sed praeterea, ubi, illa Voce utens, de spiritu cogitat PAULUS homini natura proprio, non ubique sibi constare solet. Ρlus semel nimirum in opistolis illa adhibetur de toto interiore homine, qui oculo sensuve externo cerni atque deprehendi ne

quit , et tum opponitur, voci σωμα 1 , interdum

95쪽

etiam voci σωρξ l), quamquam huic opposita vulgo aliam habet vim; alibi magis definito id indicat, quod hominis conjunctionem cum Deo vel Christo Meil 2); in uno altoroque dicto, ut supra jam ObserVavimus, diserto το πνεῖμα a τῆ distinguitur 3 . Tribuuntur huic apiritui variae etiam facultates; ita facultas sentiendi 4 , judicandi b, et cogia scendi intimeque experiendi tam alia sublimia 6 , quam suimet ipsius cogitata, consilia affectiones

Interdum tali, quali alibi de spiritu, modo deis rinre homine τψ ἔσω sivo εσωθεν ανθρωπιυ) l quitur Apostolus. Aequo atque illi, huic quoque excelsam assignat ditionem 8 , eundemquo continuo

sententiae I Cor. XII: 13, Eph. II: II, 16, 18, IV: 4 obviae, in quibus Apostolus, vinculum, quod eorpus inter atque spiritum hominis intereedit, respieiens, Chtistianorum eonjunctionem intimam adumbrat; vid. etiam I Cor. VI: I6, 17.

Phil. Ii 27 obvia do humano spiritu aeeipienda est, ut merito defendit DEI Wxetrius in o. p. II l. ad h. L) contra v. H. HENGELIUM in c. I., ad h. l. aliosque, qui de spiritu sancto cogitant. Indieatur ea dictione talis unitas in eoitandi cognoscendique ratione, qualis cum mutuo amore, qui vertiis μια nificatur. conjuncta esse solet.

96쪽

progredi ac perfici posse, et ita compore hoceo terreno, fragili atque caduco, superiorem esse profitetur 13. Porro etiam eadem ratione interdum mentionem tacit noster de mente smE νοη 2); hoc vero, si ab eo fit, latiora sensu eo vocabulo, quam alibi sacero solet, utitur de rationali nempe atquo morali

hominis natura. Observandum tamen est, vocem πνευμα, si ad primitivam ac peculiarem ejus notionem attendas, tam a dictione ὁ ε 3 ανθρωπος, quam a VO Θ νους

dissorro, quod ut mox clarius patebit, ita jam nunc exinde ossici potest, quod το πνευ in ipsius hominis opponitur τε νοτ 33 strictiore tamen tum Oeeu renti sonsu do cognoscendi cogitandius facultato sola , quum nempe de peculiari interioris hominis conditione, in qua is Versans summo servore abripitur,

sermo est.

Plus semel etiam vox πνεῖμα denotat primcipium quodcunque movens, hominis indolem ossi-

Cap. VI videbimus, ea vox adhibita est, et in effato us. 22 obvio dictio urerer T. D. ν . a) I αν. XIV: I4. Recte invoca G. Komm. Q. d. N. T, I 839, V, ad h. l. et DE WETTIus Muras. ea. m. a. N. T, 1845, II, 2, ed. II, ad h. I.), urgent, h. l. dietionemo πνευμά μου non de spiritu saneto intelligendam esse; etenim obstat tali interpretationi pronomen personato pariterque s quens dictio G -- μου, in qua alia ratione, quam in praecedente, pronomen personiae Meipere arbitrarium esti Hie interpres minus recte, ni nobis videtur, voeo πνευμα peeuliarem indieari saeultatem

censet.

97쪽

ciens, et hanc in omnibus iis, quae ille instituit prorsus dirigens; ita in dictionibus πνευμα

nibus prodit, in viam nos ducit, ut varias eas, quas deinceps hoc loco attulimus του πνευματος notiones easque, quas insta recensebimus, esto conjugere possimus. Quodsi nempe ad spirituadia, quas dicuntur, transfertur ea vox, primaria illius atque, ut ita dicam, characteristica notio, - quae quomodo exsistat, mox enucleabimus, - haec est, ut designet principium es-ficax, idque excelsum divinumque, homini etiam naturi, proprium. Idom illud tali gaudet ἐνεργεία, ut, quo magis excolitur, eo magis omnem hominis cogitandi, sentiendi volendique rationem incitare atque moderari valeat 6 , illumque etiam in enthusiasmum abripere queati Quia autem τω πνεύματι talis tribuitur Dεργεια atque vis procreatrix, simul perspicitur causa, Cur, missa praestantiae significatione, vox illa etiam usurpetur de quocunque principio, quo quis totus occupatur, et ex quo in omnibus, quae agit, proficiscitur. Caeterum, quao hoc loco nondum satis accurate atque Perspicue explieare potuimus, tum clariora

6 Vid. Rom. VIII: 1s. Μerito observant FRIT28CRIUA iue. l. , II, p. IIs sq. et TuoLU Iu in e. l. , ad h. l. solum spiritum humanum voce πουρια in hoc dicto designari.

98쪽

fient, cum in Capite X hujus commentationis PAULI placitum de spiriou 8ancto e Onemus. Ut eo melius Apostoli do vis u sententiam intelligere possimus, attendendum est nobis ad V. F., hujus libros Apocryphos et N. F. reliquum.

t , ventus, tum indicat halitum, veritum veluti reserentem 1 . Eandem originem, ut satis notum est, VOX πνευμσ, a τεν πνειν deriVata, et vocabula spiritus, a virando, animu8 anima) ab ανεμος ducta, produnt.

Ubi tum in V. F. homini tribuitur, denotat, prouti

jam diximus, vel halitum, vel etiam accuratius Fiaritum vitalem, a Deo hominibus concessum seu divinum principium Vitae physicae siVe naturalis, qua

terrigena gaudet; inde etiam hic illic dictio : Vi

invenitur, id est, spiritua vitam gignen3 α ue consti ruens 2); porro de animo incitato atque varie eom-

I Conis. canus, Psychologia der Hebriaer, I 809, p. 37, WIHER, Leaicon manuale Hebraicum et Chaldaicum, 1828, in v. 2 μ. CXXXV: 17, Jes. XIX: 3, XLII: 6; vidd. insuper Iud. XV: Is, Iob X : I2 , Ps. XXXI: 5, G. XXXVII: 3 - 10 cli. N. I 4,MeL XII: I. - Interdum etiam animantibus Π' tribuitur Gen. VI: I7, 6: II, Pa. CIV: 29 sq. , quatenus vero in hominibus maxime praestans est, in his dicitur dominari Dei ipsius spiritus Gen. VI: 3 , qui, ut Mel. XII: T legitur, homine mortuo, ad Deum redit. Alibi, ubi oppositio fit, n' diserto assignatur hominibus solis, animantibus Iob XII: Io).

Quae Mel. LU: Is leguntur, unum eundemque esse spiritum h minibus animantibusquε dubitantis atque querentis sunt verba, igiturque stricto sensu Recipi nequeunt conss. ib. vs. 2I, MI I. I.;

99쪽

moto usurpatur eadem Vox l); tum etiam de eo prinomio, quod sapientia summaque intelligentia pollere potest atque divinae illustrationis capax est 2 , quodque divinitus instigatum consilia capitot ad ea exsequenda hominem fert 3), tandem do eonditione indoleve religiosa vel Firituali quacunque, vel etiam de vi principiove hanc illamve pro-VO ante 4 . Quodsi igitur ea, quae deinceps attulimus, in unum conjungimus, dici potest ἐνέργεια originovid. BECK . Die christi he Lehmissenschast nach den biblisehen tandem, I 84I, I, p. 205 sqq. . - Cum nan hic illic eonjungitur vox quae tum respirandi actum designare vide-

tur, prouti in formula: m respiratio spiritus vitae

Gen. VII: 22 ; - eadem vox alibi denotat Dei halitum, hominibus speciatim proprium, cum creaturis illis maxime praestantibus ab ipso supremo Numino communicatum, et tum vel parum vel nihil a voce discedere videtur Gen. II: 7, Iob. XXXIII: 4, Ies. LVII: 16; - μου. XX: 27 es8o

dicitur Dei lucerna , vel simpliciter indicat illa halitum hominis, nulla originis ratione habita Deut. XX: 16, Ies. Π: 223. - Cabbalistae eadem voco usi sunt de summo principio in homine Vigente, praeram et eminente; conis scripta p. 71 laudata.

. XI: 5 cogitationes in spiritum vestrum venientes , Dan. V:12 cII. Vs. 11. - De Deo ipso hoc sensu ea vox invenitur Iea.

100쪽

divina, vitae humanae genitriae . sensuum, Cogitatorum, studiorum indolisque totius procreatriae. In lubria Apoe phis vox πνῶμα ea ratione, qua in V. F. t , haud raro invenitur; saepissimo pract ea toris vitae principium spiritumve vitalem in illis de

In N. F. eadem vox et ea occurrit signifi

catione 2ὶ et, prout i etiam in libris Apoemphis, excelsius principium, a τῆ i distinctum, denotat 3 , vel etiam principium quodcunque, quo quis

XIV: 46 etc.; eadem notione accipienda videtur haee vox Ies. Sir. IX: 9, ubi a τῆ ψυχὴ, ineetionis sede, distinguitur est. Bari II: 17, 18. - De excelso principio in hominibus natura vigente, quod Metissimum eos inter et Deum stabilit vinculum, vox πνεῖμα invenitur Sap. Sal. XII: I; - ib. VII: 22 do sapientia dieitur ἔστι

eadem vox Oeeurrit Sap. Sal. V: 3, Bar. III: I, de eo, quod in enth lasmum abripitur Jes. Sir. XLVIII, 94; alibi illa simplieiter indieari videtur altera eaque praestantior hominis pars, eo ori opposita, ita tamen, ut halitus notio adjuncta sit Sap. Sol. Π: 3. 2 Motia. XXVII: 50, LM. VIur 55, Jae. II: 26 elL Apoe. XI: II, XIII: 15. In hisee offatis ita do spiritu mentio sit, vida vitali principio primario Deo cogitetur vid. ACKERNANN , in Op. per. r St. v. M., 183s, IV: Bestras rum Theologiaetin Wsim di ny und Ab guta der Aegri a πνευμα, νους und Gisi, p. 877 sqq. ; aliter sese res habet L . XXIII: 46, ML XIX: 30, Aet. II: 5s, in quibus sententiis sublimior notio dominatur. 3) Lue. Ir 46, 47. Concedendum est orati usΕΝΟ B l. c. s. sommil. Se M. dea N. T, ed. III, 18a secus, quam RosTLmus putat in op. l. , p. 142 , statuenti, in hoem dicto κον