Servatii Gallaei Dissertationes de sibyllis, earumque oraculis ..

281쪽

ritualem agebat. ΩΘid multa R eo adductas est homo , ut miracula facere tentaret, dr fieri sibi persuaderet: cum miraculi vestigium ne tenue quidem exstaret ob binc Gr quod propositiones aliqua ab illa Pro Misso accepi ga, a sensu Catholi et Ecclesia alienas , a sanctissimae inquisitionis Pudicibus , toto hoc Regna stupente compre&nsius ebi: Hi per quinquesnnum

fere auditus toleratus, examinatus ac tandem patefactus est homo μmnium superbissimus ac insanissimus. Reliqua quae de prosectore hoc a Si-hylla haec Peria viana cori upto narrantur,videri possunt apud Deirio lib. . dedisquisit, magicis. Dictas autem hasce mulierculas in prophe-i tisiarum numerum r cipiunt Romanae superstitionis cultores quam plurimi. Sed nos pro Prophetissis Dei non haberi posse pro . babimus non solum nostris, verum etiam a Pontificiis ipsis adductis rationibus: si pro Sibyllis eas habere velint ., per nos licet, demon- stabimus enim & illa; suisse diaboli organa & a Dei Spiritu nullo modo actas, Prophetissas autem non pote dici, etiam vel hinc constat, quoniam etiam inter Papistas ipsos disputatur, nunquid Revelationes illae non snt confictae, putantque nonnulli, imo diserti; verbis assi mant , esse commenta quaedam ab otiosis inventa. Notandum est ipsum Deirio citare quosdam ex suis Catholicis, Barthol. a Sibylla in speculo peregrinarum quaestionum decade Q III. quaestionis, quaest. VI. & Henricum de Hassia in Gen. cujus rationes allegantur cur Brigittae & similium Revelationes non debeant haberi pro indubitanter veris, nec acceptari tanquam Spiritu Sancto editas. Primo quia illa quae praedixerunt, possunt aliunde praedici ut ex industria, solo lumine si dei & doctrinae confortata. 2. quia potuerunt ex ill sone Daemonum nasci, Deo hoc merito permittente , eo quod e- etiam sine culpa praesumebant sacere, quae M ulieribus illicita, ut concionari & docere. Tertio quia potuerunt provenire ex phantasia numis debilitata, & ex errore quodam mentis. Quarto, quoniam in illarum dictis quaedam occurrunt, minus secundum communem Theologocum sententiam, consentat ea rationi & Veritati. Quinto quia Prophetica illarum doctrina supervacua & parum Ecclesiae videtur necessaria. Hae rationes apud Deirio loco citato allegantur ex Au- . toribus laudatis, sed fatetur Deirio quamVis patrocinetur. Revelationibus dictarum mulierum, se tamen Revelationes illas tanquam

282쪽

fidei Catholicae assertiones defendere nolle, sed ut reverentia dignas& coelesti lumine collustratis mentibus prolatas venerabiles se defenderer quasi a coelesti lumine & Qevelatione & propositiones possint proficisci quae non sint fidei Catholicae conformes, & in quarum defensione sit periculum sustineri assertiones a veritate alienas di sed vidit vir Doctus, si Revelationes harum mulierum defendere vellet tanquam propositiones Catholicas, tum necessario sibi invicem contradictorias esse defendendas. Uti Deirio ipse citat Joannem Franciscum

Picum, qui inter multas rationes quas affert etiam hanc in m

dium protulit, nempe mulieres hasce habuisse Revelationes sibi mutuo contrarias de uno eodemque fidei articulo, de quo multum inter Pontificios disceptatur: nempe de Virgine Maria , utrum, ut caeteri mortales peccato Originali fuerit insecta, an vero ab illa communi labe fuerit immunis, Brigitta illam ab ea eximit, Catharina Sene sis autem eam ut reliquas in peccatis conceptam statuit: hae Reveriationes sibi directe contrariae quomodo conciliari possint nos equisdem non videmus: & tamen & Brigitta & Catharina Divinas jactitant Revelationes, utramque insallibilis scilicer Papa in Sanctarunt numerum recepit : cui nunc credemus ' Brigittae an Catharinae edcuius Revelationes pro coelcstibus habebimus t Iesultae pertinaciter Brigitta patrocinantur, Dominicani Calliarinae Senensi: Jesultae, &hine est quod Deirio partium studio inductus Catharinae Revelationes pro fictis commentitiis habet etiamsi non umquam scribant,

Ecclesiam Romanam nihil hac de quaestione determinasse, cum ta- .men constet, concilium Basileense pro immunitate Virginis Mariae a peccato originali determinasse, anno 1 39. sessione XX X VI. &Papam Sixtum IV. anno I 483. sestum conceptionis Virginis immaculatae absque peccato originali instituisse, mordicus & magno reto contra Dominicanos contendunt, Deiparam non fuisse originali late contaminatam. Dominicani non minori servore contradicunt I sultis, an igitur statuendum erit contradictoria a spiritu Sancto pro- manare & hoc tempore hoc, alio tempore contrarium plane affirmare: scio equidem eo impietatis provectos schiaasticorum nonnullos, qui apud Aliaco quaesti XII. ari r III. lib. I. pronuntiare audent

blasphemias hasce, Deum posse revelare falsum ct decipere ae fallire croaurum. O voces diabolis dignast Deus se ipsum abnegare non po

test z.

283쪽

lest: valde placet B. Augustini dictum Tor v. de Symbolo lib. I. c. I smentiris fallis falleres inique agere posset,non esset omnipotens. Certe non est hoc Spiritus Sancti, sed Diaboli potius mendacis &tapostoris, Deus ejusque Spirit is unus idemque semper, nunquam & nusquam sibi contradi-χit: ne umbra quidem variationis apud illum , ideoque aut illa aut haec falsas vcnditat Revelationes. Jesultae statuunt aut Catharinam mentiri aut falso post eius mortem illam Revelationem ipsi attributam. Dominicani Brigittae Revelationes salsitatis arguunt: quis literntianς componet ' & quis nos certos rcddet Revelationem Brigittae non esse falsam aut illam saltem falsam pro vera venditasse & accepisse ' uti Deirio de Catharina Senensi affirmat ex nonnullorum t stimonio Asserimus autem nos, Catharinae Revelationem , si Reu latio haec est dicenda, esse verissimam, ac beatae virginis concepti nem, nIn fuisse immaculatam. Sacra enim pagina, Sancti Patres &antiqua concilia eam a peccato originali haud immunem , sed eo a conceptione contaminatam credidere. Ipsa Dei genetrix Jesum Servatorem suum vocavit : atque hoc dicto se peccato maculatam contendit docetque. S. Augustinus lib. II. de pec. mer. cap. XXIV. Solus Christus semo factus, manens Deus, Peccatum nultim habuit -- quam , neque sumpsit camnem peccati, quamvis de natura camis peccati: Loquitur Augustinus de carne matris. idem in ps: XXX l V. Scrm. I I. inaria ex Adam mortua propter peccatum M. Idem lib. de perstet. iustit. Ruisquis esse vel fuisse in hae vita aliquem Dominem vel sediquos putat excepto uno Mediatore Dei ct hominum , quibus necessaria non fuerit Remisso peccatarum, eam Wius est divinae siripturae. Bernardus acrem scripsit ad Canonicos I ugduncnses reprehensionem epistolarem, eo quod festum immaculatae conceptionis Marimnstituissent, illudque tanquam temerariam novitatem damnat: Nunquid, inquit, patribus doctiores atat devotiores sumus ' dicit porro , Isum hoe ritus Ecclem nescit, nan probat ratio, non commendat antiqua traditio : longior est epistola haec quam ut heic describatur , in hac materia tamen

notatu dignissima est , inter Bernardi epist. C L X XIV. quare

contendimus non esse has mulieres Prophetissas, nec illarum praetenses Revelationes ut veras admittendas, de quibusdam ipsi papicolae assirmant esse imposturas & fallacias, Revelationes sub illarum nomine confictas. De Brigitta de Catharina jam audivimus Jesultas &

284쪽

Domini canos , de Magdalena de Ia Crus. Detrio illam Cordubae multis imposuisse testatur, ut & de Sibylla Peruviana , addit ibidem exemplum talis imposturae, de Religiosa quadam , quae se etiam divinitus Revelationes. accepisse jactitabat & eo audaciae Istrvenit ut sacerdotissae munere sungeretur, panes azymos consecraret ac tanquam verum Domini corpus populo adorandos exponeret lubet & heic adscribere exemplum similis impinurae ex Nicolai Baselii additione ad Chroniacon Naucleri apud Deirio. lib. IV. dedisquisit. ' Magicis adnotatum , eodem tempore inquit Baselius rimo Chri. i so9.Pridie Kalenae Punii apud

Bernam in Helvetis,quature Sancti Domini conventus, isidem fratres, prior, lector ubprior er custos, ea iter torturam examinati degradati,ad ignem condemnati, miserabiliter sum combusti propter quintam dolosas alsas,impias ct

dialolicas machinationes, quas in odium immaculatissimae Virginis Mariae conceptionis occasionaliter excogita rurat. Nam quendam fmplicem idiotam. Muperstitiosis quibusdam incautaminibus, diaboli arte dementarunt, ae pluriama tam in sacrosanctae Eucharistia sacramento , . quam sculptis imagini- . bus tentaverunt, quemadmodum facta eorundem in lucem arte Chaleg phiae stat impresa, ideo praesentibus eorundem eontestata supersum duxi. Tandem mmo ad instantiam Bemensum, mimo Laus ensis Disium, loci ordinarius, inquisitionem confra res fecit, quo adstante una cum Mat

thaeo malos Episcopo, Achissio Casteae Disivus ct Apostolicae fido Legatus , ad hoe is Papa yulis specialiter missus , ab omni gradu se Pr

vitetis clericali depositos, XXIII. die mensis M , potestati tradidit smeulari, atque dehinc ultima die ejusdem mensis , igne ut haeretici , sunt Minerari, prasentitas ibidem multis hominum missibus. Si notanunquam, ipsis Pontificiis fatentibus, falsae Revelationes pro veris , hominibus fuere obtrusae, etiam in illis Revelationibus de quibus supra hoc se-' ri potuit, imo fictum esse Romanenses plurimi testantur, quomodo tuto illis fides habebitur , &.quis spondebit pari fallacia non fuisse usos monachos' dicendum ergo est fictilias esse illarum Revelati

nes , imo ne quidem Revelationum nomine & titulo decorandas censemus: Videantur & consderentur Revelationes ipsae , quas pro talibus Brigitta aliaeque venditarunt, constabit , querelas quas decuria Romana & de toto clero male vivente proposuere , non esse tales, quae ipsis speciali & extraordinaria Revelatione debuerint indicari , ex sacra Scriptura enim esse depromptas luce meridiana clarius. Ee vi-

285쪽

videmus. Futura quaedam quae ab ipsis praedicta suisse reseruntur, non statim statuendum eorum praedictionem a Spiritu. Divino pr . sectam, sed vel a Daemone ipsis factam Revelationem, splurima enim nosse possunt futura Daemones ) vel meras fuisse conjecturas, vel potius esse plane supposititias credimus et illo enim vixerunt tempore quo Deus extraordinarios ministros Prophetas aut Prophetissis non mittebat: nec etiam ipsa Ecclesia , ut recte ab ipsis Pontificii, supra laudatis observatum , talibus praedictionibus necessum habuiti habebat enim, uti & nunc, Dei benescio, verbum Dei scriptum, quod solum susscit. Notandum etiam stilum illarum revelationum saeminis illis adscriptarum esse plane monachalam. adeo ut vel ex hoc discernere nullo possimus negotio esse a monachis confictas. Si ad Dei verbum pseudo Revelationes illae, tanquam verum Lydium t

pidem, ut aurum ab aere discernatur, examinarentur, muliae propositiones haereticae, & Spiritui D vino in Scriptura loquenti contra riae deprehenderentur. Spiritus Dei & in verbo eu in Revelationiabus extraordinariis nunquam sibi contrarius, semper idem ut essen- . tia , sic etiam verbo. Legendas igitur quas de illis Foeminis conscripsi se nonnulli Doctores Pontificii aut monachi otios , plane ut sabulas ablegandas censemus & pronuntiamus. Imo ut Spiritui Divino ii iuriosas: nugas enim quam plurimas de illisseseruntScriptores Pontificii , quas ab homine spiritu Divino acto procedere posse, siquis

sustinuerit, nos equidem magno contemptu assici Spiritum Dei opianamur: quis non risu potius quam admiratione aut veneratione e

cipiat fataliam hanc , quam narrasse Catharinam Senensem scribit Antoninus supra citatus Jesum e coelo cum Genitrice nonnunquam cum Apostolo Paulo, vel Johanne Evangelista vel.Dominico vel Maria Magdalena comitatum ad Catharinam confabulatum venisse ' 'an non diserte Scriptura testatur , Act : cap. III. vers. XXI.. inpurtet corii isium capiant usiquetia tempora irestitutionis omnium cte. Quomodo ergo tam crebrae Apparitiones corporales Iesu Christi sativa Scripturae veritate possimi statuit nullibi Deus praesentiam Domini Iesu Christi corporalem pollicetur , nec etiam nobis aut utilis aut necessaria, Spiritu suo & S. suo verbo sufficienter solatur & de rebus scitu necessariis docet ac certos reddit. Lubet & .heie adjicere

quae Doctiss: Thonias Bartholinus ini de latere Christi aberio dis-

286쪽

sertatione cip. III. p. m. XXV. st Ota reliquit, super posteriorum seculorum Revelationibus, ex illis enim constabit, quae viri Do. - ctis: suerit sententia, nec adeo tuto credi novitiis illis Revelationibus. Brigittianae, inquit, Reyelationes eam non habent aetatem aut . veri incorrupti speciem , ut scrupulosis pro Divinis se possint com mendare. Suspectae sunt posteriorum seculorum Revelationes , q ita saepius Religionis specie credulis imposuerunt. Non pauca sane in v nies ibi oracula quae ab humano ingenio conficta facile divines. Quo titulo apud Christianos omnis generis suspenduntur. Nullum illis tribuisse pretium Cardinalem Be arminum. altum eju indicat silentium , quando peculiari opere juxta seculorum seriem, omnes Veteris & suae Ecclesia Scriptores complecteretur, neque apud Caesarem Baronium, majoris sunt fidei, praesertim de anima Trajani Revelatio. lib. IV. cap. XIII. contraria videlicet Re vel ioni Mathi dis lib. V. cap. VI. Censura eius haec est. A nal Ecelesiast. ad A.

tum ipsarum nam aliis promulgatum , abeant igitur vana commenta , suam, M. Superstitionem non raro magis redolent, quam i-IIa mulierculae cuidam Gagae habitanti sacta Reve velatio commentia

ita, de Eusebii & Nestabi Martyrum ossibus inter Camelorum Scasinorum cadavera latentibus, de qua Sodomentu, lib. V. cap. IX.ὰ civibus Mudum gensibus damnata in centuriis. Ego quidem nestio

quid subsit monstri, quod aliis Virgo dicariir. aliis Ulphonis primcipis Vidua , aliis Revelationes ab Angelo habuisse , pluribus a B. Virgine Maria sertur. Nisi ejusdem nominis Brigitis plure Foemimuextiterint, quod verius suspicarer. Sanctorum vero patrum &Christianorum aliorum in excitando populo zelum merito suspicimus, s ria mortis . vulnerumque Christi contemplatione , quam pator lateris. ad praecordia velut aperta senestra non parum augebat. Solent enim similibus rerum Divinarum umbris , compositum ad Religi nem animum excitare pietatis non fictae viris, ut per plurima Ec-clasiae decreta percurrenti erit manifestum. Hinc varia de extremis proditoris Judae figmenta ab antiquis recensentur, non tanquani ve ra . sed ut vulgus terrerent, ita reserente Oecum io. Papias antiquus scriptor Judam carne usque eo intumii e dixit , ut quum per-

287쪽

Viam per quam plaustrum facile transiret, ire non posset, a plaustrci contusus fuerit. De cujus narrationis fide , merito Baronis dubitat. Casaubonus autem ut commentitium plane rejicit. Alii eodem pie tatis instituto agium in quo Judas vitam laqueo finierat, i ob scet rum incit tum plane , ad posterorum aetatem devenisse ambigua fide prodiderunt. Pari pacto , quod ad maternum animum ostentandum , ac Lectorum Religionem aucupandam , scripsit post Auctorem i Dagaedrae Sacras Metaphrastes de vit. & Don. Mariae, explicandum censeo; Dei param nempe debita diligentia hausisse sanguinem & aquam ex filii latere scaturientem data uero occasione ad eundem

accessisse, intemeratos pedes impressasque eis plagas libentersuisse di

osculatam , & cruori lacrymas miscentem Oculos genasque attri- .visse, his perturbati animi motu prolatis verbis: quid Me suis , oi Domine dr Deus i quis nostrum non credat in plebeiorum gratiam ejusmodi esse conficta , quos mollis & misericordiae plena oratio. saepicule maesis assicit, quam suis coloribus proprioque habitu pr tracta veritas. Est hic a longo seculorum intervallo repetitus mos, Othagora Samio hominum sapientissimo , & ejus sectae addictis o lim usitatus, qui ut a mortalibus obtineret , nequis

Neve mentem purratam nova vitiorum steditate polluerent, nsvo sigmento animos , sua sponte & seculi vitio affsolutiora consilia proclives, facile rexit. Nam triplici sua animarum migratione seu παρπα , hominis in hominem alium frugis melioris vel deterioris, hominis in Bestiam, & ejusdem in plantas, poen rum praemiorumque specie vitam nostram instruxit, quorum animae sui meriti virtute vel in majora corpora insinuantur, vel

corporibus inferiorum ordinum vera communicatione per vices immittuntur. In qua mutatione a Druidibus disserςbat , qui intra humanum se continebant, nec plane Pythago amis ορε ιν habuerunt, secus ac Diodoro Siculo lib. V. visum. Pythagorae autem moralis ristio non defuit. Quemadmodum enim aegris insalubri cibo aut ni

dicina Valetudineri dubiam restituimus, ubi sine effectu salutaria cesserunt: ita fabulis aliauando animos reprimimus, de in ossicio. com

288쪽

2sycontinemus, ut solita maiestate de hoc scopo loquitur apud Plut nem Timaeus. Et nisi recte monitis pareant, existimat idem cum Pythagora novas & inauditas poenas esse,pro onendas, ut improborum animae pro variis vitae anteactae vitas diversa corpora assumant, anima timidi Faeminam ingrediatur, injusti vel crudelis, seras, libidinosi suem, levis & superbi aves, Otiosi & negligentis , pisces, . . Iusto Iudicio induat, propter motuum nempe & studiorum simili-thdinem. Quo sensu optime P hagorae mentem interpretatur D. Reue his in arte Caballistica lib. I i. Quum indicta causa a Firmi moLactantio in veteres Philosophos pio aestu saepius injurio, propter fabulas has sinere vanus appelletur cap. XVIII. de salia Sapientia, &ineptus Euplorbi successor. Arcanum hoc feliciter veterum sapientissimi assequebantur qui mestis contemptum ad magna surgentibus impresserunt, sine quo sortitudinem vel patriae amorem vilem in ignobili pectore experti erant stabulari. Hic enim contemptus se tes in hostem pariter & ignavos armabat, immortalitatis dulcedine aut vitae sequuturae. ipse Romanae constantiae princeps Cala in sui exitium lecto de animarum aeternitate Platonis libro permotus in arcanum hoc propria nece aut invexit aut stabilivit, eodem exemplo, quod pari animi generositate sequutus est Ambraciotes sui lapsus & praecipitii voluntarius Auctor. Occultam hanc caussam pressit magnus Pluto nosser, dubium majori ausu an consilio, quum ex Republica, quam ipse fingebat ad ideam suam, Homerum juberet exulare, quia pluria .ma de inseris & animarum poenis poemati inspersa, sortitudinem magnis parvisque pectoribus eximebant. Hinc apertius nobis liquet, mnibus omnium aetatum sapientibus vulgatius nil ut , nihil antiquiussiisse, quam vel fugere quae nusquam erant, vervetis quandam magnitudinis speciem supera ere, quae ad majorem virtutem ambiguos vulgi animos secterent. Ex his facile videat quivis cujus pretii sint aut esse debeant Revelationes hae posteriorum seculorum, cum & primorum reperiamur secatae & supposititiae plane, ut in sequentibus,mo idante, de Sib) llin is oraculis ostendemus.

289쪽

sIBYLLA TIBURTINA

. BREVIARIUM. NHologia vocis Oraculi. Apud Graecos variis nominibus. vocatur. - S. Scriptura vera Divina Oracula continet. Modi dicers quibus Deus se manifestavit. Primo, voce exter, Postea Visionibus, quae vel nocturno tempore, etes inter um diurno videbantur. Rei immedi te vel

diate V nibus Deus Iesi revelavit. Angelus rLe cuius ministerio semus revelabat fuit Servator noster Isus Christus. Cur ct unde Hidm- te, se dicti Deus etiam, semmis se Revelavit. Ruaenam sit disserentia . inter H orum et 'ri & Ποῦ P. Cur Deus dormientium potius quam migilantibus se olim Revelabat. Deus Somniorum Auctor. Dominus f irrum quod Agniscet: quomodo Deus se sentis Remelabat olim Revelavit se Deus per Urim ct Thummis. Cur se dicti. an tantum in primo templo extiterint. 2uibusnam rebus sicundum nonnullis) templum secundum caruerit. Urim se Thummim inseundo templo exstitisse nonnullorum est opinio. minque rebus templum secundum fuisse destitutum, fabellam esse ὀ IIudeis in odium Christi e usque Apostolorum ac Rellianis C stianorum fabricariam quidam opinantur. 9uinque a tem illii rebus templum secundum nonsul privatum ostenditur. Reii uerint Urim ct Thummim , ct quo pacto Deus talis restonsa suadederit, variam Doctorum virorum sententiae. AADerint XII. illi L - dos presiost, Sacerdotis pectorali inditi. Ex qua materia facta fuerint incertum. D. Spenceri 'Urim OTliummim, mira opinio. sui fuerint sicundum Spencerum . D. Mit i refutatio sententiae Speucerianae indieata. λο pacto Deu per Urim O Thummim se Abminibus Re

velavit. Consulebantur in rens magni nomenti. D modo interroga

290쪽

Thummim olim Oracula sua reddebat. Numer. cap. XXVII. τσι XXI. exponitur. An pectorali insiripta fuerint nomina Patriarcharum Rsosium non fuit collectum ex literarum irradiatione. An literae pectora

lis eoiserim in dictiones ' non patuit hoc feri. Ω- pacto Deus ad inter rurata per Urim ct Thummim responderit. Riva voce restondioe reia, uri momodo Deus per Urim ct Thummim se Revelaris ignorat . y pH hae de re sintentia. Iosephus explicatur. Incertum es uari ha Urim ct Thummim fuerint a mala. Belgarminus refellitur. Urim ct Thummim nihil pro Papa insedibilitare fuerunt. Sorsoni. sis Papus errori urfuisse obnoxios siriptis suis testantinae demonstrant. Garula μbinde sua μω.manifesta re per a ct quomodo. Lotus

a Reg. XIX. vers. XI. exponitur. Locus DA I V. vers. XVI. e litatur. Uti ct Matthaei cap. X V II. vers. V. III. vers. XVII. Actor. IX. vers. IV. O X. vers. XIII. ct xv. diabolus tamquam Dei simius supradictos Revelationum modos imitari fuit edin itis. antiri, ct locis abditis udo oracula proferre voluit Satin di aut potius impostores eius organa o . De Io Triphonii antra. De antro Ithacensi Homeri testimonium. De antro Sibylia Numaeae. Herbis Osiripti, in tris olim restondebatur. Plinius in terra latuisse numen existimavit.

risoribui ct. nis di Mus hominibu sua udo oracula manis ' ra moluit. Duo pacto somnia fatidica subituri sepraeparare tenebantur.

De antra Charoneo in quo grati remedia contra morbossuos addi fiebant.

Rulo a per Urim ct Thummim imitatus est diabolus. Asentiorum Meredati quomodo Urim ct Thummim sint imitari. ς nam illi

numina fuerint indita. De prima oraculorum origine: maenam se rint antiqu)ssima. De Hammonis oraculo, ut di de Dodonaeo: non eonia stat quo anno Dodonaeum Ora tum fuerit introductum. Belgi Novani temporibus fuit consultum. teste Homero. Locus Genes lV. vers. XXVI opstus. Aprimis mundi mitiis falsa introducta fuerunt Oraculis. C risius noratus. Augustinus res itur. An ex cap. III. vers. X I. 'f't extundi quatuor Sectarum aus Religionum intervalla, prout Emtres no m. i a marunt. Epiphanius aliique refutantur. Ruo praecis tempore Oracula innotuerint aerue incertum,. Oci ac Sib L na Diluet is

Ost psisteriora certum est.