장음표시 사용
461쪽
Quibus nihil verius, nihil Servatoris virtuti convenientius dici potest. Ipsa enim Dei cunabula, Divini Spiritus vis tanquam fragrantissimos quosdam flores novellae obtulit Genti. Occidit vero serpens, & v nenum serpentis sublatum est: Ejus scilicet serpentis qui primos homines in fraudem primus induxit, eorumque animos ab innata temperantia ad voluptatum illecebras traduxit: ut malum quod ipsarum capitibus incumbebat , minime intelligeret. Etenim ante Servatoris nostri in terras adventum, serpens ille, mentes hominum ignoratione immortalis Justorum vitae occaecatas, ac nulla bonorum spe sultas se verterat. Post passionem vero Domini nostri, cum corpus illud quod acceperat, a Sanctissimae animae socictate aliquanto tempore divulsum fuisset, patefacta est hominum resurrectionis Fides: & si qua labes, humanorum scelerum remanserat, Sacr Sancto lavacro penitus ab tersi est. Tunc demum sebitos suos bono animo Christus esse jubet,& ex veneranda & illustri sua Resurrectione , similia sperare. Jure ergo dictum est , occidisse omnium venenatorum genus. Occidit etiam mors ipsa , & Resurrectio confirmata est. Occidit quoque Assyriorum genus, qui Fidei in Deum principes atque Auctores exstiterant. Amomum vero ubique nasciturum cum dicit, multitudinem Christianorum sic appellat. Quae non secus ac innumerabiles rami amoenissimis soribus ornati, & modico rore irrigati, ex una radice pullulat. Perpendamus hanc Imperatoris explicationem , quis umquam magis contortam repperit ' Certe cuivis aperte hoc patebit. Dicit
Maro: - - Nec maginos metuem armenta leones,
Hoc est: inquit constantinus, Fides ovilis Regis non formidatura est cercto Certum est Fidem adeo confirmare homines , ut cum beato Apostolo Paulo Actor. Cap. XX. vers. XXIV. dicant, nullius rei habeo rationem , neque vita mea miti Us cara est, &c. Et, ut inquit Hieronymus ad Helidor. Fides famem non formidat. Verum quis Imperatori hoc revelavit, Virgilium, cum versum hunc scriberet, inrendisse de Fide loqui ρ Hoc si non est detorquere Pagani verba, nescio prosecto quando detorqueri verba Scriptoris sint dicenda. Serpentem &mortem a Christo suil se debellatam putat Constantinus, quando Poeta
462쪽
Quando etiam scribit Poeta Ipsa tibi blandos fundent eunabula fores.
Nihil, inquit idem Imperator, Servatoris virtuti convenIentius dici potest. Ipsa enim Dei cunabula , Divini Spiritus vis tanquam fragrantissimos quosdam flores novellae Genti obtulit. Sed credimus, nihil inconvenientius dici posse: quibus argumentis hoc probabit Constantinus, Virgiliu in voluisse indicare Divini Spiritus vinal Certe non potuit , imo proculdubio allegasset suas rationes s habuisset, ide6que iudicandum ipsi defuisse. Ejusdem farinae sunt, quando interiturum dicit Virgilius serpentem.& venenum. Non enim existimandum est Poetam Gentilem potuit se hariolari, primos nostros parentes per serpentem fuisse seductos & per Christum fuisse occisum, hoc pacto totum Redemptionis opus Pagano illi innotuisse dicendum esset: Quod si Constantinus aut post illum quisquam alius astirmare velit, nos negamus & semper pernegabimus, usquedum sententiam hanc solidis rationibus firmatam viderimus. Fatemur, & de Divini spiritus efficacia, quae refert Imperator, & quae porro addit de Servatore ejusque Resurrectione & hominum caeterorum, ut es quod narrat de labe humanoruies scelerum Sacro-Sancto lavacro 'nodo Sacramentalitet intelligat 'abstersi , vera illa esse concedimus . verum Imperatorem
haud apposite illa ad Virgilii scopum applicasse. Certum enim est vel ex Poetae versu illum nihil aliud intendi sie, quam referre, Foelix faustumque, aut prosperum Augusti Imperium , & quum Pagani desceliciori numquam essent sabulati quam de Saturni Regno , ideo Augusti Regnum cum Saturnio comparavit: ejusque summam selicitatem Augusti Regno precatur & optat, descriptione tali quali olim Gentiles illam sub Saturno suisse retulerunt. Ovidius Metamorph. lib. I. fabula III. hoc modo illam descripsit: νω prima sata est aetas, qua vindice nulli Sponte sua e lege fidem rectumque colebat:
Poena meim tu aberant: nee vincla minacia fra
463쪽
Nondum caesa sius . peregrinum ut viseret orbem M n:ibres in liquidas pinus defenderat undas e Nullaque mortales praeter sua lutora norant.
Nondum praecipites cingebant oppida fosse :Non tuba directi, non aeris cornua sexi , Non eastae, non enses erat: sine militis ussMollia securae peragebant otia Gentes. νIpsa quoque immunis, rastroque intacta. nec uilis Saucia vomeribus , per se dabat omnia tellus. Contentique cibis nullo cogente creatis Arbuteos fetus montanaque staga legebant, Cornaque, 9 in duris hinentia mora rubetis, Et quae deciderant patula Jovis arbore glandes. Ver erat aeternum placidique tepentibus auris
Muscebant Zephyri natos sne semine fores.
Mox etiam fruges tellus inarata ferebat: Nec renovatus ager Iravidis canebat arissis:
Flumina jam lactis, iam flumina nectaris ibant: Flavaque de viridi stillabant ilice mella. Ad hxc etiam alludit Virgilius, in sac Ecloga quarta , .nec ulterius eius intentio extendi nostro quidem judicio) debet: & si quando apud
Poetas Gentiles reperiatur aliqua cum Scripturis Sacris consorinitas, non statim inde concludendum judicamus, Scriptores illos novisse res futuras sub Messiae Regno , aut suisse Divinitus inspiratos , ut illis cum Sanctis Prophetis tum quoad res & verba conveniret. Legimus Ps. LXXII. vers. XVI. &c. de Faelicitate hominum sub Servatoris nostri Regno, ubi sun it pugillus tritici in terra, in vertice montium commovebit se in Libanus fructus eius, ct forabunt cives ut herba terrae. Et apud Es,1am Cap. XI. vers. VI. &z. Ruapropter commorabitur lupus cum agno, ct pardus cum hetdo recubabit; virulusque is Iuvenis leo, ae pecus pingue smul erunt, is puer parvulus dux inter eos futurus est Es vacca ursique compasientibus, smui recubabunt catuli earum, is leo sicut bos comisiadi stramen: ct obsectabit se lactens super foramen haemorrhoi, ctsuper specum viperae depulsus is iacte manum suam injiciet. Similia his legi possunt
464쪽
sunt apud eundem Prophetam, Cap. LX vers. XXV. Quando ergo Scriptores Gentiles alludunt ad talia quae sacris litoris continentur, non tamen inde sequitur, illos Divino Spiritu suisse afflatos, aut donum
habuisse Prophetiae. Vetus enim Testamentum ex septuaginta Intem pretum versione , ducentis & novem annis ante Virgilium natum omnium in manibus versabatur, ideoque ex illa Graeca versione multa
quae Prophetae praedixerant, illis erant notissima, quae suis fabellis interpolarunt Gentiles & Mythologicis suis descriptionibus, ad praeterita reserentes, quae Prophetae de suturis sub Meiliae Regno denuntiaram. Illa autem sententia nullum habebit incommodum, si modo dicamus . Gentiles illos retulisse praedictiones Prophetarum, psittacorum more, qui multa absque ulla intelligentia effutiunt, , mutuatos suisse aliorum colores, ut sua sigmenta possiem exornare. Virgilius igitur, posito illum aut legisse Esaiae versionem Graecam, alit find5
de illius Scriptis aliquid inaudivisse) nihil aliud intendens quam vota sua pro gloria Regni Imperatoris Augusti, & prosperitate amici sui
Pollionis, referre, simpliciter descriptionem seculi Saturnii instituere voluit, ideoque illud non tantum eo modo quo Ovidius Metamomphoseos libro primo, retulit, Verum etiam quo ipse descripsit Georgicorum lib. I. Ovidius autem loco jam laudato, sic de Saturni Regno, sub quo homines tranquille & sine ullo incommodo vivebant, loquiatur uti supra descripsimus, at vero seculo serreo omnia mala adtribuit. . fabula quinta.
- - - - De duro est ultima ferro. Protinus irrupit venae peltaris in aevum
Omne nefas: fugere pullor, verumque fidesque: In quorum Fubiere iocum, fraudesque dotique, Insiliaeque. ct vis fis amor sceleratas habendi.
Vela dabat et entis . nee adlue bene noverat algos Navita , quaeque diu ste terant in monIibus ast 1, .FLetibus ignatu insultavere carinae. Communemque prius, ceu lumima Solis dr aura, Cautus humum longo stignavit timite mensior. Nec tantum segetes , climentaque debita, dives
Pscebatur humus: Ied cum est in viscera remea
465쪽
curesque recondiderat, Strgiisque admoverat umbris , E podiuntur opes inritamenta maloσum. yam 3ue nocens ferrum , ferroque nocentius aurum , Prodierat; pro it bellum, quod pugnat utroque, Sanguineaque manu π itantia concutit arma. Vivitur ex rapto: non hospes ab hospite tutus, Non socer a genero: fratrum quoque gratia rara est. Imminet exitio vir conjugis, illa mariti: Lurida terribiles miscent aconita novercae. Filius ante diem prurios inquirit in annos.
Victa jacet pietas: ct Hirgo caede madentestatim caelestum terras Astraea reliqua. Et post Diluvium terram monstra produxisse narrat idem Poeta Metamorphoseos lib. I. sabula XII.
Illi quidem nollet: sed te quoque maxime Dibon
2um genuit: Iopussique novu , incognite serpens, Terror eras; totum ζ.ari de monte tenebas. Virgilius autem eodem modo, quo Ovidius seculum Aureum d scripsit loco supra indicato, vorsu mihi CXXVII. - - - - Ipsaque tellas Omnia liberius nun poscente, serebar. Illi malum virus serpentibus addidit atris Mellaque dec sit saltu, ignemque removit: Et palsim rivis currentia vina repressit: Ut varias usu meditando extunderet artes
Nihil ergo aliud dicere voluit Poetarum Princeps, nisi, uti sub Saturni Regno non inveniebantur serpentcs , nec venena , nec bestiae veneniferae, nec bella; sic etiam sub Augusti imperio, nulla super- sutura incommoda, quae antea miseros mortales excruciaverant. Γ tquod notandum esse existimamus, majus Mysterium non deprehendimus in illis verbis, quando dicit Ecloga quarta: In
466쪽
. - -- - - Vulgo nascetur amomum:
Incultisque rusiens pendebit sentibus uva, Et durae quercus Iudabunt roscida mella. Quam quum scribit Ecloga tertia versu LXXXVIII. sui te Potho amat, veniat, quo te quoque gaudet: Mellis ant illi, ferat ct rubus aster Amomum. Omncs enim norunt, sentes aeque amomum ac uvas serendo esse ineptas, atque hoc si fieret in uno non minus esse mirandum quam in altero. Nasietur ubique amomum , inquit Virgilius, at Imperator Constantinus dicit, multitudinem Christianorum se appellat , s Poeta.) Scilicet homini Gentili innotuit sutura Gentium vocatio, jllamque praedixit Poemate suo, quando ubique nascetur Amomum. Siccine Mysteria Euangelii Gentibus aeque ac sdelibus sunt nota ' Certe hoc nos peria gamus, nobis assentiente Sacro codice. Addit porro Imperator apud Eusebium Cap. XX. in oratione ad Sanctorum coetum.' ω οπφωτατε Mαρων , 6 τα ρξης απαν . t α λουθως εχ .
467쪽
ἐπηρτη γ. Hoc est: Docte igitur haec a te dicta sunt , o Maro, Poetarum sapientissime. Sed & reliqua cum his consenti te 2 simul Heroum laudes, ct fiam parentis yam legere, si, poteru cognoscere virtus. Per laudes Heroum intelligit opera Justorum Virorum: per parentis
virtutes, constitutionem mundi, & mansuram perpetuo constructi nem. Fortasse etiam intelligit leges, quibus Deo amabilis Ecclesia utitur ; ex justitiae ac temperantiae praeceptis vitam instituens. Admir rione quoque digna est, Vitae hominum inter bonos malosque, medio quodam gradu consistentium ad sublimiora promotio, cum tamen ejusmodi vita repentinam mutationem non admittat.
Molli paulatim flavesica campus arista. Id est, fructus Divinae legis ad hominum utilitatem producetur. Incustasque rusens pendebit sentibus uva. Quae quidem in injusta ac depravata hominum vita minime cern
Et durae quereus su abunt roscida mella. Hominum illius temporis stuporem ac duritiem mentis designat. Ac fortasse etiam innuit, eos qui Dei causa labores pertulerint, tolerantiae suae suavem fructum esse percepturos. Pauca.
468쪽
nuea tamen si erunt prisae vegeta fraudis.
Dis tentare Therin ratibus, qua cingere muris
Oppida, quae jubeant te uri infindere sulcos. Aster erit tum Tiphyr, ct altera quae vehat Argo' Desectos Heroas: erunt etiam altera be ad Atque iterum ad Troyam minus mittetur Achizes.
Recte Vates sapientissime. Poeticam quippe licentiam quousqu edecebat provexisti. Neque enim tibi propositum erat Oracula sundere, cum Propheta non esses. Obstabat etiam credo praesens periculum, quod eorum capitibus, qui institutas a Majoribus caeremonias consulare vellent, imminebat. Hactenus Constantinus. Sed quis quaeso haec serat r ut adeo audacter & sine ulla probatione Poetae carmen tam scede in alienum sensum torqueatur l Per laudes Heroum intelliguntur opera Justorum Virorum , & per parentis virtutes , constitutio mundi,& mansura perpetuo constructio , dicit Imperator , sed quis praeter ipsum hoc unquam assirmant φ Videmus equidem illum hoc se scribere & afferre, sed quoniam haec opinio caret argumentis quibus eius veritas confirmetur , eadem facilitate qua proposuit negatur. Deinde assirmat per parentis virtutes intelligi mundi perpetuo constructionem: sed adhuc sub Judice lis est, utrum mundus non sit pei turus , norunt viri Docti esse hanc quaestionem problematicam , uti& illud: Molli paulatim flavescet Campus arista,
Id est, fructus Divinae Leg s ad hominum utilitatem producetur , &c. Hoc modo si Poetvi sint explicandi , nescio quid non ex illorum versibus extundamus. Hoc pacto Gentiles Poetae sicili negotio Sanct rum Prophetarum numero poterunt annumerari, imo ipse Constantinus , etiamsi disertis verbis negat Virgilium non esse Prophetam , re ipsa tamen illum pro Propheta obtrudit, cum dicit ex Virgilio: Atque iterum ad Troiam magnus mitterur Achisies, per Achillim Servatorem Jesum Christum intelligens, sed quam incongrue hoc Salvatori applicetur, infra patebit. Audiamus autem Comstantinum disserentem: S iacia λάως παυαπν, E e e freὰJ
469쪽
Κο μου κητωεοῦ γ ου ψηm, 6 π πιχέων ααάντων χαρον. Hoc est: Provide itaque & tuto quantum fieri poterat, veritatem exponens inteuligentibus, dum causam consert in turres ac bella , quae in hominum vita etiamnum cernuntur, describit Servatorem ad Trojanum bellum proficiscentem. Per Troiam vero , orbem universum intelligit. Christus enim adversus oppositas nequissimorum Daemonum acita
bellum gessit; partim providentiae suae arbitrio, partim summi Patris mandato in terras missus. Sed quid postea idem Poeta dicit Idisc
470쪽
Id est : postquam virilem aetatem ingressus, cuncta quae humanam vitam infestant mala sustulerit, & uni versum orbem terrarum pacis legibus composuerit. Cedet cir ipse mari vector , nee nautica pix- -
Mutabit merces: omnis feret omnia tellus, Non ra bos patietur humus, non vinea falcem Nee varios disiet mentiri lana colores.
Ipse sed in pratis aries jam suave rubenti
Murice, jam eroceo murabit vellera Iuto. Sponte sa sand x p centes vestiet agnos. 'Auredere ὀ mainos, aderit iam tempus, bonarra, Cara Deilm soboles, maginum Jovis incrementum. Adglice convexo nuetantem pondere mundum, Terrasque tractusque maris, caelumque profundum. Ad lice, venturo laetentur ut omnia flecto. O mihi tam longe maneat pars ultima vitae, Spiritui ct quantum sat erit tua dicere facta, - i. 'Nisi me carminibus vincet nee Thracius Orphem, Nec Linus: huis marer quamvis atque huio passer adst. Pan etiam Arcadia mecum s Pudice certa,
Pan etiam Arcadia dicat se Pudice victum. Adspice, inquit, nutantis mundi & omnium clementorum laetitiam. Quid hac applicatione absurdius singi possit 13qn videmus , ideoque cum Doctissimo Blondello assirmamus, nihil ad rem & scopo Virgilii conveniens proposuisse Contantinum , neque si s bene perpendisse
Poetae carmen. Non enim tantum bella turres culpat Virgilius, tanquam nisi e s sub seculo ferreo) vestigia fraudis, verum etiam navigationem ac agricultur , , quae quam sint res necessariae nobis mortalibus, nemo est qui non sciat: Secundo, notandum est, Vi gilium non loqui de bello Trojano , nisi ut exemplum ostendat, quemadmodum de navigatione agens, Argonautarum allegat exemplum : utramque autem hane expeditionem proponit, tanquam duo assustria argumenta imagnae illius Revolutionis, quam secuIuram su L e e 2 po