Servatii Gallaei Dissertationes de sibyllis, earumque oraculis ..

71쪽

' Nunquam deinde cavo volitantia prendere saxo,

Nec revocare situs, imi 1ungere carmina curat.

Ineonisisti abeunt, sedemque odere Sibyllin.

V I. Cinneid. .. At pius AEneas arces, quibus altus Apollo iPraesidet, horrem que procul secrera Sibilae, Antrum imma ne, perit: magnam cui memtem animumque Delius instirat vates, aperitque futura.

Exesum Euboicae latus ingens rupis in antrum, suo lati centum, ostia centum: Unde ruunt totidem voces, responsa Sibyllae. Hentum erat ad limen, cum virgo, Pscere fata Tempus. ait: Demetae. Cui talia Ianti, Ante fores subito, non multus , non color unus, Non comptae mansere eomae: Οἰ pe anhelum Et rabie sera creda tumente majorque videri, Nec mortale sonans, nsata est numine quando Iam propiore Dei. -

Ibidem. Talibus ex ad'to dictis, Cumaea Sihl

m rendas canit ambages, antroque remugit ,

Obscuris vera involvens. ea Irena furenti. Concutit, .ct stimulos sub pectore vertit Aposio.

Maia der tum ea, profugus ex Peloponneso, authoritate magis quam imperio regebat loca: venerabilis vir miraculo litterarum rei novae inter rudes artium homines: venerabilior divinitate credita Carmentae matris, quam fatiloquam ante Sibyllae in Italiam adventum miratae hae gentes fuerant.

72쪽

XIV.

Littora Cumarum, vivacisque antra Si Te Intrat, ct ut manes adea per a ma paternos Orat. at ilia diu vultu retiare moratum Erexit, tandemque Deo furibunda recepto,

orna petis, dixit, vir Iactis maxime,

paulo post.

RU'icit hine vates, ct sus ratibus haustis,

e dea sum dixit, nee sacra thuris honore . . Humanum dignare caput. neu nescius erres. Ludi a terna mihi, ea rituraque De dabatur, Si mea virginitas Phaebo patuisse; amanti. Dum tamen hane sperat, dum praecorrumpe e donis e cupit, elige, ait virgo Cun ea, quid optes, optatis potiere tuis: ego pulveris haust Ostendens cumulum, quot haberet corpora pinis,

Tot mihi natales contingere vana rogavi, Excidit ut peterem Iuvenes quoque protinus annos. Hos tamen illa mihi dabaι, aeternamque iuventam, Si venerem paterer. Comtempto munere Phorbi

Innuba permaneo, sed Iam scicior aetas Terga dedit, tremusique Dradu venit Vra senectur , ea patienda diu est: nam jam mihi Iouia septem

Acta v es, superest numeros in pulvcris cle uem. Ter tantum messes, ter centum musta videre Tempus erit, cum de tanto me corpore parvam Longa dies faciet, consumptaque membra senecta, Ad minimum redicentu onus, nec amata videbor,

Nee placuisse Deo: Phoebus quoque forsitan ip r

et non aikosces, vel dilexi se negabit. . UErue adeo mutata ferar, nussique videnda, Voce tamen nosiars vocem mihi saeta relinquenn

, Corn. Incitus annal. lib. I v. Relatum inde ad patres a Quinctiliano tribuno plebei de libro sibyu Due' lae,

73쪽

Iae, quem Caninius Gallos quindecimvir recipi inter ceteros eiusdem vatis, & ea de re senatusconsultum postulaverat. quo per discessionem facto , , misit litteras Caesar modice tribunum increpans, ignarum antiqui moris ob iuventam: Gallo exprobrabat, quod scientiae caerem niarumque vetus, incerto auctore, ante sententiam collegii, non, ut a let, lecto per magistros aestimatoque carmine, apud infrequentem senatum egisset. Simul commonefecit: quia multa vana sub nomine celebri vulgabantur, sanxisses Augustum, quem intra diem ad pra t5rem urbanum deserrentur, neque habere privatim liceret. quod a maioribus quoque decretum erat, post exustum sociali bello Capi- tolium, quaesitis Samo, Ilio, Erythris, per Africam etiam ac Siciliam & Italicas colonia carminibus Sibullae; una seu plures fuerer datoque sacerdotibus negotio, quantum humana ope potui sient, vera discernere. Igitur tunc quoque.notioni quindecimvirum is liber subij-

citur.

Plinius nat. ha . v II. ycap. xxx I r r. Divinitas & quaedam coelitum societas nobilissima, ex sceminis in Sibylla suit: ex viris in Melampode apud Graecos, apud Romanos in

Marcio.

Idem Ilib. X I 1 I. cap. X Ι I r. Inter omnes vero convenit Sibyllam ad.Tarquinium Superbum tres libros attuli ste ex quibus igni duo cremati.ab ipsa, tertius cum capit lio Syllanis temporibus. Idem lib. X X X 1 v. cap. v. Equidem & Sibyllae statuas iuxta rostra esse non miror, tres sint licet: una, quam Sex. Pacuvius Taurus aedilis plebis restituit: duae

quas M. Messala. . .

Cumis Sibyllae sacellum est, sed eius quae rebus Romunis quinquagesima Olympiade intersuit, cujusque librum ad Cornelium usque. Srllam Pontifices nostri consulebant. tunc enim una cum Capitolio igni absumptus est. Nam priores duos Tarquinio Superbo parcius premun

74쪽

cium offerente, quam postulabatur, ipsa exusserat. Huius sepulcrum in Sicilia adhuc manet. Delphicam autem Sibyllam ante Troiana bella vaticinatam Bocchus autumat, cujus versus plurimos operi suo Homerum inseruisse manifestit. Hanc Heriphila, Erythraea annis aliquot in-πrcedentibus in secuta est, Sibyllaque appellata est de scientiae parilitate: quae inter alia magnifica Lesbios amissuros maris imperium multo ante praemonuit, quam id accideret. Ita Cumanam suisse tertio post has loco ipsa aevi series probat.

Iuvenalis Satyra m. Laudo tamen vacuis quod sedem figere Cumis . V

Destinet, atque unum civem donare Sih e.

pud modo , proposit, non est sintentia : verum est.. Credite me visis folium recitare Siblia. usi origine gentis Rom.

Addunt praeterea quidam, AEneam in eo littore Euxini cujusdam comitis matrem ultimo aetatis affectam, circa stagnum ouod est inter Misenon Avernumque extulisse, atque inde loco nomen inditum, qui

etiam nunc Euxinius sinus dicitur. cumque comperisset ibidem Sibyl- . iam mortalibus sutura praecinere, inopido quod vocatur Cimbari nis, venisse eo sciscitatum de statu fortunarum suarum: aditisque satis, vetitum ne is cognitam in Italia sepeliret Prochytam, cognati ne sibi conjunctam, quam incolumem reliquerat. Et postquam ad classem rediit, reperitque mortuam, in insula proxima sepelivita ; quae nunc quoque eodem est nomine, ut scribunt Vulcatius & Acilius piis. Ammianus Marcellinus lib. XX I. Aperiunt nunc quoque ventura quum aestuant hominum corda, sed loquuntur divina. Sol enim ut aiunt Physici mens mundi, nostras mentes exsese velut scintillas diffunditans, quum eas incenderit veli mentius , suturi conscias reddit. Uodo S llae crebro se dicunt ardere,

75쪽

Alii quoque hujus generis homines in divinandi usum & praescita- . tiam procreati, ut Carmentis in Arcadia, ab effuso per vaticinia carinis e memorata. Sibylla, Vel Erythrea, quaequo Cumana est, vel Phrygia: quas non decem, ut asscrunt, sed duas suis se non nescis, id est. Trophilam Trojanam Marmei,si filiam, & Symmachiam Hyppotensis 'filiam, quae Erythraea progenita, etiam Cumis est vaticinata. . Donatus tu LII. e EneId. Virgili Insanam dixit vatem, plenam numinis. Sedemque odere Sibilae in Morem dixit Sibyllae, & quo in loco sit, &quo ordine singulorum desideriis respondeat. Sumit, inquit, folia: illic responsa conscribit, ordinat. & dimittit: veniunt homines, conia siderant solia, & futura cognoscunt. Sed hoc habet mos ipse contrarium. quippe si ventus implerit fores, & ordinationem soliorum tu baverit, pereunt consulta, & dubii remeant, qui instructi fuerant redituri.

Ultima Cumsi menit jam carminis atas Sibyllae quae Cumana fuit, & lacla per metalla divisit dixit etiam, quis quo taculo imperaret: &Solem ultimum, id est decimum, voluit. Novimus autem eundem esse Apollinem, unde dicit: Tuus jam regnat Apollo. Idem in III. Cinneid. Virg. V Insanam vatem alii magnam dictini: quia duo genera vaticinandi sunt, aut simplex, ut Heleni; aut per furorem, ut Sibullae, quia v tes a vi mentis appellatos Varro auctor est. Sed melius est Deo plenam M vaticinatricem intelligamus, a Graecorum tractum etymologia, qui μαντεκ τῆς appellaVerunt. nam supra sensus humanos intelligentia , furor &insania dicitur, teste Cicerone lib. de divin tione. Huic praestantissimae rei nomen nostris a divis, Graeci ut Plato interpretatur ra furore dixerunt, prorsus furoris divinationem SLbvllinis maxime versibus contineri arbitrati.

76쪽

DIssERTATIONES

. . . . . Item.

Tribes m si latura praedicit'; aut voce, aut scriptura, aut signis: id est quibus aut notis, ut in obelisco Romae vidcmus. Velut alii dicunt, illis lincta iiiiii, ut per unam litteram signiscet aliquid. In si aurem palmarum sibyllam scribere solere, Var o testatur. Carmina virgo Quia ejus responsa vcrsibus scribcbantur. Virgo vero Phcmonoe dicti est: nam Sibylla appellativum nomen est omnium vaticinantium, adeo ut Varro quot Sibyllae fuerint, scripserit. Sibylla autem dicitur omnis puella, cujus pectus numen recipit: nam IEolidi ους dicunt Deos, βκλή autem est sententia. Ergo ii Σiz.ἡ- quasi σοῦ βουλαο dixerunt. Inde est, Magnam cui mentem animumque Delius inspirat vates. Sane sciendum, omnia responsa Sibyllae plus minusve centum contineri sermonibus: unde Vergilius ait, Quo lati ducunt aditus centum , ostia centum, Unde ruunt totidem voces responsa Sibyllae. Idem in v I. Cinneid. Bene autem Sibylla quid sit, expressit, Magnam cui mentem animumque Delius inspirat vates. Nam , ut supra diximus, sibylla dicta est quasi iis βωλ, , id est Dei sententia. Eolici cnim ori Dcos dicunt. Item

Deiphobe Glauci) subaudi stia, & est proprium nomen Sibyllae:

multae enim fuerunt, ut supra diximus in tertio, quas omnes Varro in libris Rerum Divinarum commemorat, & requirit a qua sint sata Romana conscripta, de multi sequentes Virgilium, ab hac Cumana dicunt. quae licet longaeva dicatur: non tamen valde congruit eam usque ad Tarquinii tempora durasse, cui libros Sibyllinos constat esse oblatos.

Dicit taliten Varro Erythraeam creditam scripssse, quia post incensum Apollinis templum in quo fuerant libri, apud Erythraeam Insulam ipsa inventa sunt carmina. Ibidem. Longaeva sacerdos Sibylla. Hanc Apollo pio amore dilexit, &ei obtulit poscendi quod vellet arbitrium. illa hausit arenam manibus, &longam vitam poposcit. Cui Apollo respondit, id possὸ scri, si Erythraeam Insulam, in qua habitabat, relinqueret, & eam nunquam vi-E deret.

77쪽

deret. Prosecta igitur Cumas tenuit, & illic desecta corporis viribus, vitam in sola voce retinuit. Quod cum cives ejus cognovissent, sive invidia, sive miseratione commoti, ei epistolam miserunt, creta antiquo more signatam: quae visa terra nam erat de ejus Insula ) in mortem resoluta est. Unde nonnulli dicunt, hanc esse quae Romana sata scripsit: quod incenso Apollinis templo inde Romam es ali sunt libri, unde haec suerat. Ex Patribus multi fuerunt ejus sententiae, extitisse olim mulieres inter paganos, Sibyllas nominatas, quae

runt.

multa praedixerunt & sata cecine-

yustinus in admonitorio ad

Graecos. Perfacile autem vobis crit, rectam Religionem ex parte aliqua . & ea quae proxime ad Prophetarum accedunt doctri-l nam , a veteri Sibylla ex aD satu quodam mirifico per sor-tcs ac responsa vos docente percipere Hanc Babylone ortam , Berosi, qui Chaldaicam hist riam scripsit, filiam ad Campaniae oras nescio quomodo pervenisse serunt, ubi responsa dedit, in urbe cui Cumae nomen est. sexto a Baiis qui locus thermas Campanas habet)lapide. Vidimus sane ea in urbe cum essemus, locum quendam, ubi basilicam ingentem uno sa-brefactam saxo conspeximus, rem prosecto maximam & admiratione omni dignissimam t

78쪽

ubi oracula eam edidisse. qui res patrias a maioribus suis quasi per

manus traditas acceperant assi

mabant. In media autem basilica nobis illi ostenderunt tria solia ex eodem excisa lapide quibus aqua

repletis lavasse ibi eam , & stola sumpta in penitissimam se basilicae aedem eodem exstructam saxo abdere, atque in media ea aede super sublimiore gradu & throno consideri solitam , & sortes ad cum modum promulgasse dixerunt. Hujus Sibyllae tanquam sa- ltidicae cum permulti alii memi-ncre scriptores, tum etiam Plato in Phaedro.Mihi certe quidem is videtur,cum in illius vaticinia incidisset, vates Divinitate donasse. Videbat enim praedictioncs ejus ad rem conferri ac proinde admiratione ductus in libro ad Menonem satidicos laudat, & ad verbum ita scribit: Recte prosectoDivinoseos appellaverimus, quos modo vocamus satidicos &vates, nec minus hos etiam in reipublicae administratione versantes homines quam reliquos, atque insuper eos quoque dixerimus Divinos esse, atque numine instigati assiatos, nec non a Deo agitari attonitos, qui res multas & magnas rcete & vere dicunt, nihil eorum quae loquuntur intelligentes : mani-

79쪽

sesto& aperte ad carmina respiciens Sibyllae. Huic enim haudquaquam, si uti Poetis, etiam postquam poemata scripsere, secultas suit corrigendi atque erapoliendi responsa sua, juxta exquisiitionem numerorum & di.

mensionum carminis rationem:

sed in ipso amatus tempore so tes illa suas explebat: N evane scente instinctu ipso , simul quoquo dictorum memoria evanuit. Atque: haec ipsa causa est,

quamobrem non omnes carmi

nis numeros Sibyllae servent

oracula. Quin ipsi quoque, cum in Urbe ea essemus, indicibus, qui hospites ad ea quae

visenda sunt ducere solent,ostendentibus, qui nobis loca etiam in quibus illa est vaticinata comin monstrarunt, vidimus loculum quendam ex aere elaborat um, ubi Hreliquias ejus servari dicebant. Insuper inter alia omnia quae indices isti exposuerunt, illud quoque fuit : a maioribus se audivisse , quod qui responsa ab oraculo excipiebant, quia tum ab eruditione alieni sui Tent: multoties in

accuratiore numerorum obser

vatione erraverint: t& proinde istam illi carminum quorundam inconcinnitatis attulerunt causam, quod cum vates ipsa menus emotione assiatu libera, dici

80쪽

non retinuerit: tum qui Oracu-b scripto mandabant, propter imperitiam numerorum Obser-ivandorum accurata ratione exciderint. Quapropter Platonem in Sibyllae oracula innuentem, deva jbus hoc dixisse constat, ita sexibe'tem : i Cum multas magnasque res recte de vere dicunt, nihil eorum quae loquuntur intelligentes. Porro cum non poeticis numeris , ineque, in ea quae apud vosi clara: ha tur cruditiO- - - - -

carminum.& orationum exquisita ratione, ad dicta Sibyllae, citra contentionis studium, animum advcrtcntςs , cognoscite tandcm, quorum vobis illa bonorum sutura sit conciliatrix,

Servatoris nostri Jesu Christi adventum dif*rtis verbis ci re prae

confirmatus est , assumpto, Ultis αλία βασκάνου δαίμον Ira memoriam nos priscorum p) l F άπι σαν θρησκει- ει