Ioannis Casae Latina monimenta. Quorum partim versibus, partim soluta oratione scripta sunt

181쪽

Τ Η cum haud quaquam satis magnam pro hostium classe nauium facultatem haberetis , proelio velletis contendere, omniaque illi sine ullo labore ex sententia successistent. Num igitur Lacedaemoniicum propter summam , quae in nobis eo tempore suit, animi alacritatem, tum prop-pter existimandi prudentiam ; propterque imperium hoc , quod obtinemus, digni videmur, qui non tanta inuidia apud Graecos sinu. Nec enim id ipsum imperium per vim occupauimus ,sed cum uos, quod reliquum esset cum Barbaris belli persequi recusaretis, soci se ad nos contulerunt, ut ipsis rum duces in bello essemus, rogauerunt, quod nos ad hanc usque diem eipsa primum coacti produximus, maxime quidem timore commoti, deinde dignitate, postremo etiam Vtilitate: nec enim tutum iam visum est, multorum odijs in nos excitatis; nonnullis etiam, qui defecissent a nobis, euersis, cum vos non aeque atque antea amicos, sed suspectos atque insenses haberemus, deposito imperio in periculumnos committeres presertim cum .ij, qui a nobis desciscerent vobis sese adiunget ent. Nec uero accusandi sunt, qui in maximis periculis utilitati consulunt. Vos itaque Lacedaemoni sic Peloponnes ciuitatibus praeestis, ut uestrum in ea re commodum propositum habeatis. Quod sim perio eo tempore in perpetuum , id quod nos secimus, retinendo, odia in uos concita fletis, exploratum habemus, cum socijs non secus, ac nos sumus, molesti essetis, coactum uos iri aut sortiter illis imperare, aut ip-s periculum subire Quare nihil nos mirandum, nihil a communi hominum consiletudine abhorrens , secimus, quod delatum nobis imperium recepimus, neque nunc gloria, metu, Vtilitate, maximis quidem rebus, inducti illud deponimus. Nec vero id adeo nunc primum ortum est a nobis, sed ita semper comparatum suit, ut potentior imbecilliorem coerceat. Tum vero digni eo nobis videmur esse, ne vobis quidem secus tu dicantibus, quoad utilitatis quidcin rationem haberi placuit.

182쪽

iso RATIONrs placuit manc autem ad honestalcm abitis, qua proposta nemo tamen umquam , cui viribus aliquid consequi liceret ab eo commodo obtinendo romotus est . Satis vero magnam laudem timerentur, qui cum hominum secuti naturam , alijs dominantur , pro potentia non iniqui sunt. Itaque si qui ea, que nos obtinemus, acceperint, illos perfecturos putamus, ut qua nos sumus a quitate appareata. nam nobis quidem vituperatio, potiusquam laus nostram ob quitatem comparata est. Quod cnim in rerum contractarum controuersijs cum socijs nostri iuris iacturam facimus: quodque illi apud nos eisdem legibus iudicio nobiscum contendunt, litigios habemur nec cui Cm mentem venit cogitare, quid sit, cur ceteris, qui alibi gentium rerum potiuntur, minusque equi, quam nos, sunt ijs, quos in ditione tenent, vitio id non detur ubi vim adhibere licet, litigare nihil attinet. At hi adsucti iam aequo parique iure nobiscum viuere, si paulum modo de eo, quod ipsi quum esse opinantur , aut propter nostrum iudicium , aut propter eam , quae imperio comitatur, potentiam, aut quoquomodo, imminutum suerit, non propterea, quod maxima illis pars rc missa est, gratiam habent, sed aliquid ademptum esse grius scrunt, quam si a principio, re pudiatis legibus, aperte iniuriam facere instituissemus. Namquc illudne ipsi quidem sc disputarunt, opem

potenti non decere succumbere, sed nescio quo pacto circumueniri iudiciose, quam vi cogi iracundius homines serunt: in altero enim par pari iuriam inseri in altero qui plus potest imbecilliori vim adfert. Itaque cum a Medis multo tractarentur asperius, sustinucrunt nostrum autem imperium acerbum videri nihil mirunia semper enim id, quod instat prςsensque est , ijs, qui sub alterius ditionc sunt, graue est . Quod si sublatis nobis ad vos summa imperiiredeat, ne vos beneuolentiam quam propter hostia metum collectam habetis, siquidem eam mentem, qua suistis, cum contra Medos imperium bre

183쪽

ΤHvCYDIDI Isryri tempore obtinuistis, conseruatis, celeriter effundetis. Vos enim nec ad inisceri se alios vestris in ter vos legibus permittitis,in qui aliquo exitis, neque ijs ipsis timini, neque 1 quibus reliqua Griecta viuere consueuit. Quamobrem etiam atque etiam deliberates nec enim parua res agitur , neque aliorum adducti voluntate ac querela proprium vobismet ipsis laborem imponite: atque in bello, quam multa improuisa accidant, priusquald susceperitis, prospicite: ubi enim longius ductum est,

ingraues acerbos casus desinere consueuit a quibus eque utrique absumus, atque utram in partem euasurum sit, incertum periculosumque est. At homines mouendis bellis praepostere faciunt rem enim praecipiunt, quod erat posterum ibi vero iam plectuntur, tum demum ad orationem redeunt. Nos igitur, qui nullo dum tali in errore neque ipsi suiuus, neque versari vos videmus, edicimus vobis, ut dum integruna est, dum recta capere utrisque consilia licet, ne indus rumpatis, neve iusiurandum violetis de controuersis autem iure ex faedere disteptetis. Si minus, deos periuri j vindices testa ti, qua os praeeuntes nos deducetis, ea vos belli auctores piopulsabimus.

Contio Perictas.

N pristina ego mea sententia maneo Athenienses , Peloponnesis cedendum non esses quamquam intelligo non eadem alacritate homines bellum cum suadetur, suscipere, cum usus Venit, gerere tere sed aduersis in rebus animo immutari consueuisse. Hoc igitur quoq; tempore iaci cndum mihi esse video, ut non dissimilis sere sim auctor confiij. Quamobrem, qui mihi assens sueritis, communi sententi se si quid sorte secus ceciderit,ut opem serre memineritis,aequum erit aut ne si ex sententia . dem

184쪽

ORATION Esdem successerit, ullam vobis prudentia partem vindicetis. Fieri enim potest, ut aduersi rerum casus temeritatem ipsi in se habeant, non minus, quam hominum cogitationes eamque adeo ob causam, ubi quicquam contra ac ratio postulet, euenit, fortunam accusere b-lemus Lacedaemonii igitur cum iam antea inimico se se in nos animo esse prae se serebant, tum vel maxime id hoc tempore aperte serunt: cum enim in scedere sitis quid

controuersiae oriatur, uti de ea re iure inter nos discepte mus. ab Vtroque autem, quod terque habeat, teneatur, numquam nec ex iure agere nobiscum, cum iudicium nos non recusaturos prosteremur, nec iudicium

ipti accipere voluerunt Bello scilicet malunt, quam 5- ratione de controuers)s disceptares nec iam huc expostulatum, sed imperatum, veniunt iubent enim dis edere nos a Potida a, Aegine leges suas iuraque reddere tum plebiscitum, quod de Megarensibus saetum est, rescindere Graeciam etiam suis, legibus uti permittamus, qui ad nos nouisiimi venerunt, edicunt nobis. Nec Vero,

quod ad Megarensium plebiscitum adtinet id enim illi obiiciunt in primis, quo etiam sublato bellum suturum

negant, existimare vos velim laruam ob causam bellum vos habituros, si de eo delendo rectis iueritis, neque arbitrari culpam in uobis residere, quod leui de causa ad arma ieritis: nam parua hac in re vestrum omne firmametum agitur quo enim animo sitis temptamini, atque in

hoc si parueritis, perinde quasi metu adducti in eo quoque dicto audientes suturi sitis, continuo maius aliud aliquid imperabitur: quod si contra enitemini, es scietis profecto, ut illi faciendum sibi este intelligant, ut se se nobis qui ores posthac pr beant. Protinus igitur considerate, utrum obedire nullo dum damno facto malitis, an id quod mihi utilius videtur, paruarique magna

de causa bellum suscipere, neque ulla in re succumbere, atque earum, quas habetis, rerum possessionem sine ullo metu in posterum retinere. Etenim cum pares, ante

s actum

185쪽

factum ea de re iudicium, paribus satis sectionem imperant, siue ea de magnis, siue de paruis sit controve sis, eadem est libertatis imminutio . Quod autem ad bellum atque ad utriusque nostrum facultates adtinet, nihilo nos inferiores futuros esse de me dum singula persequor, cognosti te riua Peloponnesi manu agros colunt Mossicinas exercent pecuniam nec priuatam, nec in aerario habent. Diuturni praeterea belli, atque etiam transnarini rudes insolentesque sunt, utpote bellis inter se ob paupertatem leuibus contendere adsueti qui uero huiusmodi

sunt, neque naues complere, neque terrestres exercitus

pius summittere possunt , rqssertim cum a priuatis suis rebus absint, de suo impendant,d mare prςterea clausum habeant. Huc accedit, quod bella prompta magis parataque pecunia; quam vectigalis extortaque vi sustinet: at homines agricolae, atque opifices promptiorcs ad bellandum corporibus sunt, quam pecunia illa enim

ex periculis salua exitura sperant hanc antea consumptum iri metuunt praesertim cum id, quod su euenturum verisimile est, bellum sua opinione longius ducetur: nam uno quidem proelio uci totius Graeci te impetum Peloponnesi), quique cum illis consentiunt, sustinere pos. sunt bellum autem contra haudquaque suo similem hostium apparatum gerere, nullo modo poterunt: quippe qui commune concilium, ut si quid subito opus sit, celeriter administretur , nullum habent: parcs in diccnda sententia alienigenaeque inter secum sint, de suis quis que rebus sellicitus est: haec autem exitus habere nullos consueuerunt, cum alij aliquos ulcisci maxime cupiant, allires suas quam minimum detrimenti capere cumque longo interuallo conueniant, breui de republica consultant, maximam tem hori partem in re quisque sua agenda desti ne tura tum singuli suam sibi negligentiam mini me obsituram putant: alijs enim a fore, atque ita sibi

quoque prospcctum iri sperant. Itaque, dum hoc sin

186쪽

M ORATION Esguli separatim opinantur, interire uniuersam rempublicam non intelligunt. Valde etiam rei illos pecuniariae angustia morabitur tarde enim illam conficient, coque cunctari cogentur. At rci gerendar occaso instabilem celeremque motum habet. Nihil est autem, quod circumuallari nos ab i)s metuamus, aut cur eorum timeamus classem nam vi beni huic parem opponere, etiam si per hostem liceat, dissicile est: nedum intra hostium s-nes, idque ipsum nostras nobis pariter contra munitiones obiicientibus. Quod si castellum communierint: alicuius illi quidem agri nostri, incursionibus, transsu-gisve ad se recipiendi , nocebunt parti sed vallo simul circummunire nos, ct quominus classe, qua valemus plurimum, ad eorum fines penetremus, eosque Vlciscamur, prohibere non poterunt plus enim nobis maritimarum rerum exercitatio ad pedestre bellum, quam illi terrestrium usus ad nauale attulit . Nec vero nautica

rum rerum scientiam sicile illi adipisci poterunt: quandoquidem ne vos quidem plene dum eam percepistis: quamuis a Medicis confestim rebus in id magno studio incubueritis. Qui igitur homines agricolae, Jdemque maris insueti, quibus ne exerceri quidem per nos licebit, quia semper cum magno nauium numero in statione contra illos erimus, quicquam quod opere pretium sit,

efficere poterunt contra paucas enim naues in statione manentes fortunam pugne temptarent, cum multitudine freta crit inscitia tanto autem nauium numero circumsepti quies ent, inexercitatique imperitiores Crunt, eo Cue etiam ignauiores. Artis enim , si quicquam aliud, res nautica est nec subci suis operis, cumque vacamus, ediscitur, sed ipsa potius nullum ab operis Vacuum tempus relinquit: at enim pectiniam, quae

Olympijs,oiaeque Delphis est, tollent. nautasque, quos peregrinos habemus, maiora stipendio allectos a nobis conabuntur abducere ipsique, Hue inquilini naues

187쪽

TH vcYDInis is opplebunt Magni omnino id referret nisi illis nos

aduersari simus. nunc autem, praeterquam quod nos hostes habent , illud quoque , quod maximum est, accedit, quod gubernatoribus, reliquisque nautis, ciuibus utimur Atheniensibus iisque cum numero, tum scientia inter reliquos totius Graecia omnes, rqstantibus. Tum nemo e mercede conductis domo cum periculo exulare, ac minori proposita spe, maioris paucorum dierum stipendi causa, cum ij se se coniungere , atque eandem belli fortunam stibi re volet. Ac Peloponnesorum quidem res hoc sere loco sunt nosti quero cum iis incommodis, quibus eos laborare a me demonstratum est , uacant, tum haud paulo meliores sunt etenim si intra fines illi nostros pedestres copias introducent, nos in ipserum nauibas proficiscemur, nec vero cum Peloponnesi pars nodo aliqua, Attica autem uel omnis vastabitur , conserenda tamen liceberunt alios enim illi agros parare sine proelio ac dimicatione non poterunt: nos magnam agrorum vim cum in insulis, tum in continenti habebimus maximum est enim maris imperium obtinere id quod exco intelligere licet selenim insulam si incoleremus, qui magis vacui a periculo so-rent, ne capi Vmquam expugnarique possent id ipsum igitur, quam proxime potestis, animo in praesentia versantes, spretis agris edisciisque, maris modo, atque urbis custodiam retinete neque earum rerum iactui ad dolore incens cum Peloponnesis manum conserite longe enim nobis multitudine antecedunt,ut, si eos deuicerimus, paulo post tamen contra haud quaquam minores eorum copias de integro pugnandum nobis sit sinautem aliquid ostendemus, etiam a sociis quibus nostra nixa est ciuitas, relinquemur nec enirn, ubi non satis virium ad se se bello persequendos nobis superesse animaduerterint, in ossicio continebuntur. Quamobrem non

188쪽

Hi ORATI. N Esest sed de corporibus neque enim per ea homines parantur, sed illa homines parant. Quin equidem persuaderi si id vobis poste considerem, hortarer Vos, Uti Vltro ipsi ex urbe egressi ea sponte vestra corrumperetis, quo perspectum Lacedaemoniis esset, nihil haec vos mouere, nec eorum quidem causa obtemperaturos esse.

multa praeterea ad spem victoriae habeo , modo non uno eodemque tempore bellum gerere atque imperium pro

agare Velitis neque preterquam qu bellum hoc ha-

et pericula, ultro aliqua addatis; nam me quidem nostra propriaque peccata, magis quam hostium consilia terrent. Verum alio loco haec quidem una cum facitis ipsis exponentur nunc cum iis responsis hos dimittendos censeo Megarensibus nos sorid portuum potestatem facturos , cum Laced moni neque nos , neque se-cios nostros oppido prohibebunt; quando neutrumne fieret, de re cxceptum est. Ciuitatcs autem suis legibus uti iubebimus, si, cum sedus quoque icimus, suis eas legibus utentes habebamus:&cum suis ipsi quoque

ciuitatibus permiserint, ut non quomodo Lacedaemon ijs commodum est, sed ut suo quaeque arbitratu leges habeant institutas tum iudicium nos ex sedere accipere paratos esse neque bellum priores illaturos, sed inserentibus restituros: hec enim cum iusta sunt tum vero digna, que ab hac ciuitate respondeantur. Illud autem tenendum est , necessarium esse bellum idque quo alacrius suscipietur a nobis eo minus acriter instabunt hostes Maxima vero, quae sunt pericula, ea cum priuaris, tum populis, maximam etiam gloriam pariunt. Itaque parentes nostri, cum Medos contra, initiis haudquaquam tantis, orsi consisterent, fortunis relictis omnibus cum l plus consilii, quam secundarum rerum, plus animi quam virium haberent, Barbaros propulsarunt, atque haec, qualia nunc sunt, essecerunt quibus ignauiores nos elle haud quaquam decet. mo sic in igitur

189쪽

TRvcYDIDIs is omni ratione repellamus, atque enitamur, uti liqc ne minora , quam acceperimus, posteris nostris prodamus.

Oratio, qua Pericles laudauit ciue uos, in hoc belli interfectos.

LERIQUE eorum, qui antea ex hoc loco dixerunt, eum, qui orationem hanc ad vetus institutum addiderit, collaudarunt propterea quod cam de ijs, qui in proeliis intersecti sepelirentur, haberi praeclarum esset mihi vero satis suturum fuisse videtur, si ijs, qui in re Virtutem praestiterunt, rerum etiam honos haberetur, cuiusmodi haec sunt, quae hoc tempore circumsepulchrum illud publice comparata videtis neque uno in homine recte secusve ad fidem faciendam dicente multorum laus in discrimen adduceretur difficilis enim est in dicendo mediocritas ea de re, in qua vix opinio veritatis comprobetur . nam conscius quidem auditor ac benevolus minus fortasse pronuntiatum arbitrabitur, quam quod ipse renet cupitque imperitus autem vel redundare aliquid, siquid maius, quam suum efficere possit ingenium, audierit, propter inuidi am existimabit eo enim usque aliena laus audiendo toleratur, quoad quisque se quoque, quod de alio audit, de se praestare pos te confidit in quo autem superari se sentiunt, inuident, eoque fidem non habent. Verumtamen, quoniam a Veteribus comprobatum esti clare hoc habere, me quoque necesse est legi obsequi, dareque operam, ut ad cuiusque Vestrum opinionem Voluntatemque, quam possum proxime , Oratione accedam. Ordiar igitur a maioribus primum aequum est enim, simulque ad hoc tempus accommodatum, hunc illis memoriae honorem tribui. Etenim cum terram hanc ijdem

190쪽

138 ORATION Esdem continenter tenuerint, liberam cam per Virtutem posteris deinceps ad hoc usque tempus tradiderunt.

Atque cum hi laudem merentur , tum cro etiam magis patres nostri cum enim ad ea , quae acceperant, tantum

addidissent, quantum hoc est imperium, quod obtinemus, magno id labore partum nobis reliquerunt id quod multum quoque ab ipsis nobis presertim, qui grandiores natu sumus, propagatum est, ciuitasque omni pacis bellique apparatu quam copiosissime instructa. At que ego bellicas res quoque modo singula bello parta habeamus, ac sequando vel ipsi, vel patres nostri, aut a Barbaris illatum nobis, aut a Grecis magno animo bellum propulsauimus, ne longior notis de rebus suisse videar, pineribo meque ad horuni laudationem conuer

tam, si quibus stud ijs adepti hec sumus, qualique rep.

quibusve moribus haec gna euaserunt, ante dixero: haec enim cum huic tempori congruere, tum uniuersia ciuium atque exterorum frequentio auditu non inutilia esse existimo. Nam ea nostra respublica est, que non aliorum instituta aemuletur, multique nos sibi proponunt exemplar potius, quam ipsi alios imitemur: ac nomen quidem propterea quod non a paucis teneretur,

sed gereretur a multis, a populi sibi potestate inuenit legibus vero priuata quidem in re eadem est iuris omnibus quabilitas constituta dignitate autem ut quisque in aliquo excellit, ita ali)s in republica pra: sertur neque in honoribus mandandis, certo potius generi, quam virtuti favemus nec vero ob paupertatem, qui aliqua modore prodesse ciuitati possit, quamquam dignitatis splendor absit, repellitur. libere vero nos cum in republica administranda gerimus, tum vero in quotidiana internos vita consuetudine minime sumus suspiciosi: neque ali)s, si quando voluptate potiantur, iraseimur : nec vero tristitiam, minime noxiam illam quidem, sed tamen

odiosam visu proteximus . . Ac qui in priuata vitae con-