장음표시 사용
101쪽
cum solempnitate juris de tali simplici fassione, ad quam vos pro testimonio memoriali vocaret et rogaret, fecit, nec ipsum puerum a portione hereditaria animo deliberato, cum compos rationis esset, exclusit, sententiamus diffinitive: Quod talis puer in bonis per patrem relictis partem eum de jure contingentem debet habere et hereditari possidere. Cum enim propriam allegans turpitudinem, sicut in dictis verbis paterfecit, non sit audiendus; cum etiam ille sit heres, quem
nuptiae demonstrant, et praenotatus pater cum muliere praescripta sicut legitima cohabitaverit et eam manifeste tamquam uxorem possederit, nec eam Velut in adulterio deprehensam Ut sufficienter secundum juris canonici processus de hoc convinctam a thoro suo repudiaverit, et tandem dictum puerum eam ab ali c0ncepisse et generasse probaverit idem puer heres et de matrimonio natus legitimo, praesertim cum tantum te manifestis homines judicare habeant, est censenduS. Capitulum v me curatoribus et tutoribus.142. De curatoribus et tutoribus pupillorum seu furiosorem
et eorum bonis. Mortuo judice in edisch, cum pueris suis juvenibus bona reliquisset hereditaria et mobilia, nec aliquem Praefecisset eis provisorem, quaesitum est a juratis, quis bona talia debeat gubernare Quibus responsum fuit sic: Qui ultimas dispositiones relinquunt, quibus nullum dispensatorem Proponunt, illorum luco judex et jurati curatorem seu tutorem sidedignum cum legitima fidejussione, si alia certi non sunt, rebus talibus et juvenibus dare debent, qui re gubernent, donec personae, quibus legatae sunt, perfectam veniant ad aetatem. Et similiter est faciendum, si aliquis bona relinquens et heredes minores annis decesserit intestatuS.
143. Curatores et tutores non semper sunt propinquissimi
consanguinei. Si a fines linea consanguineitatis plus distantes petunt ibi orphanos assignari, ista facta fideju880ria cautione, quod annuatim velint eis de bonis ipsorum certum lucrum residuare et insimul componere, potius sunt eis c0mmittendi quam consanguineis propinquioribus, qui talem cautionem
102쪽
86 Sententiae 144. Cura seu tutata pupillorum non est creditoribus
eommittenda. Cum in Chrisans mortuo quodam rustico divite alter, qui dicebat eundem sibi obligatum in debitis remansisse, curam bonorum et puerorum sibi committi cum instantia rogaret, sententiatum fuit Quod talis rogatio tamquam suspecta non deberet admitti non est enim cautum, quod aliquis eorum, qui habet obligatas sibi res defuncti, ad gubernationem et curationem bonorum et liberorum defuncti admittatur. Et etiam si quis tacuerit in principio de obligatione et factus
fuerit curator bonorum et juvenum, merito cadet ab actione, quam postea adversus pupillos et minores annorum movebiti Item non est necessitas curatoribus minorum pecunias foenerare, sed caute reponere et servare; nam melius est eis in antiquis tutos manere, quam usuras appetendo, etiam ab antiqua pecunia cadere potest tamen curator alias negotiari, si tamen pater pupilli consueverit negotiari.
I45. Curatores et tutores tiam mulieres accυδατε FO38unt.
In Goste curatores pupillorum et bonorum petiverunt juratos, quod mulieres quasdam, quae frequenter de negligentia et inutili dispensatione bonorum eorum fidei commissorum ipsos arguerent, silere lacerent et corrigerent. Quaesierunt ergo jurati, utrum talis petitio sit justa, vel utrum ad verba mulierum inquirere debeant de negligentiis curatorum γ' ut ea
quo diffinitum fuit Quod sicut jurati diligunt, quod post
eorum mortem de bonis et eorum pueris bene fiat, sic cum diligentia debent praemortuorum bonis et pueris proVidere; unde ad curam vel tutelam suspectam accusandam debent etiam admitti mulieres, quae pietatis necessitudine ductae, ad hoc procedunt, sicut mater, Via soror Vel propinqua, et etiam, si quae alia mulier sit, cujus judex et jurati magnam pietatem intellexerint, admittent eam ad accusandum.146. Curatores potius debent esse saeculares quam clerici.
Sententiatum est in Chremsir: Quod de pueris et bonis uxoris et mariti, cum intestati decedunt, frater uxoris laicus existens, dummodo non sit infamis seu bonorumdisSipat0r, potius nomine provisoris se intromittit, quam frater
103쪽
mariti religiosus sacerdos vel in sacris existens ordinibus constitutus. Multa sunt vim, quae in judicio saeculari talibus pueris nunc de jure nunc de facto, et quandoque casualiter objiciuntur et eveniunt; ad quae disbriganda potius laicus quam sacerdos, qui cura negotiorum saecularium postposita, spirituali subjectus est judicio, se intromittit. Debet tantum dictu laicus sacerdotem de hoc certificare, quod bona talia
inutiliter non consumat, sed ipsa in usus convertat puerorum suae fidei commissorum.
I47. Curatores potius aetnt consanguinei atris, quam matris.
cum pater, a quo semen fluit, principium generationis activum sit, ejus consanguinei propinquiores judicantur esse heredibus, quam consanguinei matris Unde et ipsi, intestato patre mortuo, si mater dilapidatrix bonorum fuerit vel statum viduitatis mutaverit, de heredibus et eorum portione hac tamen matri
et ejus consanguineis facta cautione, quod usque ad annos discretionis pervenerint, ipsis eam regant, conservent et sicut eorum essent propria, quantum valent, meliorem faciant, tamquam tutores se possunt intromittere pleno jure. 148. Curators debant rationem reddar de bonis haredum. Ρrovisores heredum, sive frater senior sit proviso fratrum et sororum juniorum, siVe alter consanguineus vel extraneus curam provisionis gerat, debent heredibus, postquam ad annos discretionis pervenerint, rationem de commissis perceptis et
distributis reddere; et quicquid non probaverint furto, spolio vel alio infortunio, sine eorum negligentia de bonis talibus deperisse, hoc de bonis propriis solvere tenebuntur; expensa autem nece8sarias, si qua in factis dictorum bonorum expediendi fecerint de bonis eisdem recipient pleno jure. Capitulum XVI me dampnis.149. Da dampnis in genare, pro quibus de jure agi potεεt. Quidam proposuerunt sic: etrus conqueritur de aulo, quod d0lium quoddam sibi concesserit, quod quia tempore decoctionis 0lerum sibi non restituit, ex hoc dampnum in oleribus, quod
104쪽
ad medium fertonem aestimat, percepit. Et quaeritur, utrum de jure cum dolio dictum sibi dampnum aulus non habeo reSarcire Ρaulus vero confessus de dolio p0tivit sibi justitialiter dictari, utrum pro dampno teneatur respondere De quo tamquam juris ignari petimus informari. Et dato, quod non teneatur respondere, tunc secundo petimus edoceri, utram simpliciter pro uno, vel saltem, si aliquod sit dampnum, pro qu ad motam querimoniam actoris reus debeat secundum justitiam respondere 3 Quibus ad primum responsum fuit Quod quia Petrus simpliciter conquestus est de dampno non interserendo, quod aulus dampnum sibi promiserit refunderes, restituto
dolio n0 tenetur pro dampno respondere unde Sicut noli generaliter pro omni dampno exhibetur actori justitia, sic non reum oportet ad omnem querimoniam pro dampno respondere lucrum enim et dampnum laborantibus in temporalibus casus fortuiti consueverunt provenire, pro quibus velut defuturis contingentibus haberi non poterit certitudo. Ad Secundum vero, per quod cum generi derogetur per Speciem quodam m0do restringitur primum, responsum fuit Quod in duobus casibus praecipue debet actori pro lampuo justitia non negari, et reus ad ejus querim0nia respondere, quorum primus est pro dampno hereditari et secundus pro dampno promisso, hoc est vulgariter dicendo vin erbschaden undum gelobten Schaden' . Vnde si actor conqueritur, quod per depopulati0nem factam in agris suis, quantum ad tot Sulcos vel tot jugera aliquis annuatim dampnificaverit eum, in tot Vel tot 0diis ann0nae, quas percepisset, si dict0s sulcos Vel jugera suis Seminibus seminasset Vel si conqueritur, quod vicinus imponendo futidamentum pro structura domu suae limites arae pro riae excedat et cespites sui territorii rumpat, Vel parietem specialem pro sua domo, sicut ipse sua pecuniaconStruxerit, facere contradicat vel stillicidia tecti sui per canale proprium ad contratam et plateam publicam educeren0 curet, de quo dampnum percipiat in tali casu et simili debet conquerenti justitia exhiberi et reus suae querimoniae
105쪽
Similiter pro dampno promisso, sicut exempli gratia: Henricus accomodat encesta pecuniam sub hac conditi0ne, quod si in tali sibi eam non solvat termino conquirat ipsam sub dampno, quod dampnumme eslaus promittit sibi solvere, sicut et pecuniam principalem in hoc casu et simili en-eeslaus conventus judicio per Henricum debet ejus querimoniis pro dampno respondere. In utroque tamen praedicto per actorem, antequam reum trahat in causam, talis
protestatio, publicatio vel cautela est facienda in primo enim dampn hereditari debet judicem et juratos ad videndum dampnum, de quo vult conqueri, ad hereditatem ducere et ipsis, qualiter dampnificetur, adiculum demonstrare in secundo Ver0, cum pecuniam Sub dampno super illum, qui ipsum sibi refundere promisit dampnum, vult recipere debet pririlegiis, testibus vel aliis documentis legitimis coram judice et juratis 0stendere, quod termini solutionis transiverint, et protestati0nem facere, quod tali die, quam jurati in memoria habebunt Vol scriptor juratus n0tabit, apud talem vel talem quem nominabit sub tanta vel tanta quantitate dampni quam etiam nominabit debitum suum receperit. Istis factis cautelis Super dampno coram judicio in querim0nia proposito judex
tenetur conquerentibus justitiae complementum exhibere. Et hoc e8t, quod Vulgares dicunt: Ma ricli nichium schadn denn8under m erbschaden unium gelobten schadn, der dibe Nari ist . 150. De dampnis hereditariis arandis. r0positu est talis casus: Quidam coram n0bis aliquamdiu pro interstitiis dom0rum, vulgariter dictis reychen judicio contenderunt; qu0rum unus eadem interstitia domui suae jure attinentia, evincen8, dampna, quae occasione hujusmodi perceperat, ab altero repetivit. Et cum terminum eis finalem de dictis placitandi dampnis assignaremus, actor pro Se fratrem Suum, reu8 Vero Sor0rium Suum eorum procuratore eonstituerunt, pr0-
testantes ambo, si dicto personaliter non possent ade8Se termino, quidquid per pr0curatores eosdem nomine eorum fieret, c0ntrah0 venire n0llent; ipsi vero pr0curat0rsis praescripti ibidem praesentes dictum pr0curati0nis officium se velle suscipere, nec recuSarunt nec verbolenus expresserunt. Instante tandem
106쪽
termino, actor comparuit, reu vero nuntium pro se misit, qui proposuit eum infirmitatis causa venire non posse. Quo audito actor dixit: Ex quo reus sororium suum responsalem et procuratorem pro se constituit, qui personaliter hic adest, peto, ut ille meis compellatur querimoniis respondere'. Qui sororius haec verba protulit: Nihil volo sorori meo in iudicio perderΘVel lucrari, nec procuratoris officium gerere sui loco'. Actor
ergo replicans, cum reus non per se, nec per procurat0rem,
cui Vices suas commiserat, in termino peremptorio jus suum
defenderet, petivit ipsum sibi ad dampna et ad interesso sententialiter condempnari, quare petimus ut infra). Super quo
sententiatum est: Ex quo sororium reus suum cauSaΘprocuratorem constituit et idem tacendo procuratoris officium assumpsit, Verba quae postea ali judicio se nosse perdere vel lucrari replicavit, nullum effectum, cum absente reo est protulerit, sunt sortita unde actor intentum suum, quod de refusione dampni prop0suit, est justicialiter consecutus. Et hic collige: Quod tacens c0nsentire videtur, et praecipue coram judicio contestato, et hoc patet in actore c0nquerente et re non respondente, qui ex taciturnitate sua jure suo privatur. Secus autem est, si pars ad interrogationem judicis quandoque non respondeat, sed taceat multum enim interest inter partem et judicem. amen si juratis pro experienda veritate visum fuerit expedire, pars ad interrogationem judicis affirmando vel negando publice respondebit. Ν0ta etiam, quod dampna talia, quae dicuntur hereditaria, ex h0c, qu0 fiunt in hereditatibus, jurati de bono et aequo, sicut eis visum fuerit, habent laxare, jurament nihilominus, si necessorium fuerit, ab ipso obtentore praestito c0rporali, qu0 tamen juramonium taxationi per juratos faciendae non obstabit. Is dampnum dat, qui jubet dare, ut, si pater Veld0minus filiis vel servis praecipit, tenetur, et obediens excuSatur; vel si praecipiens nullum jus imperandi habet, uterque tenetur; ejus ero nulla est culpa, cui parere necesse sit. Nemo dampnum
facit, nisi qui id facit, qu0 facere jus non habet et pone exemplum in judice, qui dedit dampnum alicui contumaci, non
107쪽
151. De dampni hereditari actione. Haec actio, cum rei persecutionem habet, et heredi et in heredem perpetuo dabitur, et non solum hospiti domus, sed inquilinis et inquilinorum uxoribus si domus vicina ruinosa fuerit vel parietem habeat inclinatam et ventrosam. Cavendum est etiam illis, qui cum eis morantur. Item si quis muniat viam sive quid aliud in via publica faciat, cautio locum habet, ne per hoc dampnum priVatum contingat de ceteris autem locis publicis nihil specialiter cavetur. Item quicquid inter emptorem et venditorem de dampnis hereditatum exceptum et tractum fuerit, stabit, et secundum hoc quaestione suborta est diffinitiva sententia pr0ferenda. Cetera de talibus dampnis, quaere infra sub titulis ἡDe aedificiis' et supra De conducto et locato μ).I52. De dampnis promissis in specie. Quidam civis Bru-nensis promisit cuidam civi ragensi, si in termino praefixo debitum sibi non solveret, omne dampnum, quod ex hoc perciperet, sibi refundere vellet. Τransaeto itaque termino solutione neglecta, agensis famulum suum Brunnam misit, qui cum in eadem via de curru cadens pedem regisset, quaesitum est atragensi, utrum tale dampnum, quod famulo suo in pedis fractione acciderit, non teneatur sibi Brunnensi secundum justitiam resartire γSuper quo diffinitum fuit Qu0d dampnum qu0d debitor promittit creditori rati0nes0lutionis debiti, intelligendum est principaliter de dampn pecuniali, et non de dampn Seu periculo vel infortunio corporis et personae unde ad SatiS-sactionem dampni, quod famulo civis ragensis in fractione pedi casu contingit, Brunnensis non obligatur. Sicut enim inc0ncessione generali n0 veniunt, quae aliquis in pecie n0n esset verisimiliter c0ncessurus sic intelligendum est de pr0mi88i88u modo.
Ex hoc patet, cum dicitur ἡ0mne dampnum', illud omne' tantum ad dampnum pecuniae ret0rquetur, nisi fortassis debit0r ultra hoc ad aliqua specialia se nominatim obligaret. I 53. De dampnis non promissis et tamen solvendis. Si debitor principalis termin statuto dejusf0rem, qui ex depr0 e spopondit, a dejussione n0n redimens effugerit, et
108쪽
fideiussor alias solvere non habens, necessitate compulsus
inevitabili, super domo vel hereditate, quam habet, debitum ipsum sub dampno conquirit, nec ita subito, sicut creditor debitum exigit, Vendere potest ad solutionem talis dampni debitor principalis, quamvis hoc non promiserit, obligabitur ipso jure. Ex hoc enim, quod fidejussor fide, quam pro alio interponit, uti non debet, promissum principalis debiti promissum dampni accessorii in se implicat et includit.
I54. De dampnis contingentibus a negligentia hominis.
Hospiti de Ligntcg, qui quatuor vasa vini aput civem quemdRm emerat dictatum est sic: Quicquid dampni in vase, quamdiu in cellari domini vini super lignis dictis ant ne jacuerit, acciderit, illud dominus vasis sustinebit; postquam Vero Vasi tractor schroter lignik), de vase per scalas suas Se intromiserit, dampnum in vase per negligentiam laboris sui contingens
ipse solvet. Et similiter vector, cum vas curru suo fuerit impositum, dampnum per negligentiam Vecturae suae in vaSefactum ipsum secundum justiciam patietur. I55. Ad idem eoundum jus Dum civis de Ρrespurga duo Vasa Vini, quae Brunnam duxerat, Vendere n0 poSSet, Vectorem cum duobus curribus pro eisdemiragam ducendi vasis convenit; qui vasis ipsis in curribus inpositis de loco primo currus ducens et statim unum pervertens 'num effudit Dominus ergo Vini amborum curruum equos ccupans, quaesiVit pro Sejustitialiter sententiari, utrum de equorum talium alore et rerum aliarum vectoris, quem pro vinis suis Pragam ducendis convenerat, non debeat sibi vas vini perversum et emisum persolvi Quidam autem villanus de Gureyn, quem dictu civis de respurga n0 c0nvenerat pro Vectore, de equi currus modo perversi se intromittens ipsosque cum cu1Tu uo esse asserens, petivit pro se sententiam juris dari, utrum equos eosdem cum curru, quos tantum illi, qui pro vectore conventuS fuerat, conceSSi8set, non posset suo jurament et fidedigno Vicinorum suorum testimonio obtinere 3
Super quo diffinitum fuit Quod civis de Ρrespurgaequo amb0rum curruum, quibus ect0r, quem c0nvenerat, inst
109쪽
sua Superposuit, secundum justitiam occupavit eundem tamen vectorem villanus de Gureyn pro equis et curru sibi concessisdsbet impetere via juris. Advertendum vero est, si rusticus de Gureyn dixisset per Vectorem conventum currum et equos sibi fuisse subtractos; tunc secundum hoc jurati deliberasse mature pro diffinitiva sententia debuissent.156. De dampnis contingentibus per ignem a casum
fortuitum Rusticus in villa Budespicg, cum tres filias reliquisset, unam Viduam et duas virgines, quarum unicuique de domo et aliis bonis hereditariis per ipsum dimissis quinque marcas grossorum dari statim eo mortuo deputavit, accidit, quod vidua Sororibus virginibus suas portiones dare recusavit, sed litem cum eis incipiens ipsas judicialiter per diversas dilationes tamdiu vexavit quod in domo cremata et aliis b0nis in valore tantum minoratis XV arcas de ipsis haberi nullatenus 90tuerunt. Quaerit ergo vidua, utrum talis defectus et dampnum, quae casu fortuit evenerunt, non debeant sicut sibi, sic et sor0ribus suis virginibus in earum p0rtionibus aequaliter deperire 3Εe0ntra vero quaerunt virgines, cum vidua contra ordinati0nem patris et ipsas indebite tant tempore judicio ccupaVerit, qu0d interim dicta bona taliter ut praemittitur, defecerunt, utrum talis defectus non debeat solum viduae in sua decrescere 90rti0ne cum etiam, si b0na praefata medio tempore multum fuissent meliorata, non plus eis tribueret, quam ex deputatione paterna percipere tenerentur 3
Super quo diffinitum fuit Quod allegati0ne viduae He88ante illud, quod quaerunt et petunt virgines, debet fieri
tamquam justitiae consonum et admitti.I57. De casibus fortuitis. Ad interr0gationem mercat0rum et vectorum saepius sententiatum est: Ρ tquam vasi-tractor in calis et funibus, seu vector in curru a habuerit, si debile fuerit et frangatur vel ali modo sine tamen negligentia et inprovidentia vasi-tract0ris aut vect0ris stillaverit et effundatur, dampnum tale vasis dominus sustinebit. Item si sub curru
trRBSeunte p0ns frangatur, dampnum equorum et curru vect0ri
110쪽
dampnum autem bonorum eorum dominus patietur. Item si currus ad aquam Venerit, quae plus solito inundaverit et excre- Verit, nisi Vector vadum priu diligenter examinet et quaerat, si aquam intraverit improvide, pro dampno, quod in bonis, quae ducit, acciderit, eorum domino respondebit. I 58. De dampnis indabite aptiuati. Qui alium indebite per judicem capi procurat, juxta juratorum dictamen et dampnum, qu0d ex captivitate percipit, sibi componet et pro confusione bonorum virorum intercessione ipsum placatum habebit, et insuper, si reus petit, jurabit tacta cruce, quod eum non malo dolo procuraverit captivari.
159. De dampnis contingentibus per pecora et alia bruta.
Si pecus domesticum apud homines domari consuetum, aliud pecus domatum laeserit, pro tali laesione dominus pecoris laedentis, nisi de negligentia rationabiliter accusari possit, judici non bligabitur in emenda ted post primam moniti0neae vel querimoniam dici domino pecoris laedentis factam vel motam, sequentibus Vicibus, si dampnum per pecus suum aliis factum fuerit, quia judicis mandatum videtur transgressu8, merit tenebitur LXXII hall. vel secundum quod jurati adinvenerint ad emendam. Ad idem require supra De actore et re0'.)Capitulum XVII De debitis.
I60. De debitis quantum ad virum et uaeorem in genere.
Mature dictatum est et cribratum via legis, quod 'ir indebitatus et prae in0pia solvere non habens, si mulierem divitem absolute de hoc non caventem in x0rem ducit, de bonis duntaxat ad eam pertinentibus ad solvendum debita prius contracta, n0nob8tante, quod reclamet, compellitur justitia mediante. Mulier enim ducens Virum ipsum non solum sibi, sed etiam bonis suis omnibus in rectorem praeficit et magistrum de bonis Vero puerorum tali mulieris idem vir, eorum vitricus, nisi consentiant, nullam solutionem potest facere debitorum. Si autem econtra mulier pauper ducit maritum res habentem, de rebus