장음표시 사용
91쪽
sed ipsius censualis plenarie residebit. Residuum vero istius materiae quaere inferius de emptione et venditione, et locatione emphiteosi et consimilibus.)Capitulum XI De citationibus. I 25. De eitatione et vocationa in us citatio et vocatio in jus, quae Voce preconia fieri solet, in causa pecuniali est peremptoria, ut parcatur laboribus partium et expensis. Item de citatione facta pro debitis infra fertonem juratus preco testari potest pro fertone uno et non supra. Si ille, quiestatus esse dicitur, in cruce jurare praesumpserit, quod absens fuerit, vel quod citatio ad eum non pervenerit, citatio retrocedit, et sis bene juret, sive jurando deviet, statim ad objecta respondebit. Item inquilinus nec hereditates, nec propriam in civitate habens residentiam, quolibet die pro debitis ad petitionem actoris sine citatione praecedente ad judicem, quod ad objecta respondeat, duci potest. Item non oportet, quod reus tantum citetur ad judicium die immediate judicium praecedente imo si actor timet, quod judicium effugiat, potest eum quolibet die per preconem citare, quod sibi respondeat judicio post citationem proxime affuturo. Item si homo hereditatem suam alteri locavit, ad respondendum de tali hereditate non ille, qui eam convenit, sed qui hereditatis possessor est proprius, ad judicium est citandus; et si est absens et forte in alio loco residentiam habet, uno per literas judicis et juratorum, quod tali die compareat etaetori tali vel tali de hereditate sua ad objecta resp0ndeat,
ad judicium est vocanduS. Item si aliquis parvulos relinquens heredes, in extremis 8uis tam heredes quam eorum bona alicui viro dedignotamquam executori testamenti et tutori committit, qui agere vult in eosdem heredes et bona, non ipsos, sed potius executorem et tutoreae ad judicium citare debet. Item, civis pr0priam habens residentiam, quamvis c0ram judicio per actorem inveniatur, tamen si illuc citatus non fuit, in nullas querimonias respondebit.
92쪽
I 26. Secundum diversitaram ansas et judicii citatio
Frascedit proscriptionem. In ure civili triplex citati debet praecedere proscriptionem, diversimode tamen In judiciis enim simplicibus in tribus XI diebus tribus citatur vicibus proscribendus nisi causa fuerit mortificationis tunc enim eodem tempore citatio per Verba ter praemittitur et statim eodem finito judicio, proscriptio subinfertur. In iudiciis vero peremptoriis tribus diebus continuis per ordinem proscribendus citatur et die IV. proscriptione dampnatur. Et si proscribendus post trinam citationem judicio comparuerit, sine ulterioribus terminis et judiciis ad objecta per modum expurgationis, defensionis vel alium, qui sibi expedire videbitur, respondebit.
127. Non citatur tribus edict/s, qui pacem violae factis.
Quicumque pacem a iudice sibi indictam, videntibus juratis, factis infregerit et pro eo effugerit, statim primo judicio
Capitulum XII De contractibus.128. De contractibus et conditionibus interpositis, putas jussoribus, obstagiis, dampnorum et eaepensarum solutionibus et promissis diversis Henricus obligavit etro duas marcas
census pro I marcis sub ista conditione: Si in termino ad solutionem statut ea non redimeret, e trus ipsas venderet sicut posset, et si in venditione X marcis aliquid deficeret, hoc sibi refundere vellet. Adveniente itaque termino, cum Henricus dictas duas marcas census non redimeret, etrus ipsas tantum pr0 X arcis vendidit, promittens empt0ri, quod ipsum secundum jus civitatis de eis pagare Vellet, Videlicet, quod quamlibet arcam pro VI marcis ad redimendum dare deberet Modo quaerit Henricus, primo: Utrum empt0 dictum ceΠ8um, quem pr0 I marcis emit, non teneatur sibi iterum revendere pro I marcis et secundo, utrum pr0missum, quod Ρetrus emptor 1ecit, cum sibi sit praejudiciale, non debeat in irritum revocari 3 Ρetrus vero econtra quaerit, cum Henricus in obligati0ne dederit sibi potestatem vendendi cenSum, prout 9088et, utrum et venditi0, quam fecit, et promissum suum non
93쪽
debeat vigorem habere, et insuper Henricus, utrum residuas II marcas, quas de XI principalis debiti ex venditione census nondum percepit, sibi non teneatur superaddere pleno jure 3 Super quibus sententiatum fuit Quod ex prima c0nditione, quam Henricus in obligatione interposuit, omnia
praescripta quaesita sunt soluta. Ex ea namque tam venditio, quam promissum per etrum facta rata stabunt et Henricus adhuc in duabus marcis, quae de venditione censu non ce88erunt, sibi satisfacere tenetur, nec emptor remissius, quam pro
XII marcis, nisi benivole voluerit, ad redimendum censum Henrico dabit. Cum enim causa lucri, sicut et alia res emitur, dictum censum emerit jure civitatis, est in suo Velle, leviusquam secundum taxam ejusdem iuris ipsum Vendere, cui placet. Unde in obligationibus, dejussionibus et promissis seu contractibus quibuscunque, si conditiones intervenerint, Secundum easdem, quia juri communi, quod restringit, quodammodo derogant, diffinitivae sententiae sunt ferendae. I 29. Rem ad idem, qualiter in judicio sit agendum. Si debitores duo promittunt uni creditori debitum aliquod in solidum seu conjuncta manu, quod vulgariter dicitur mitgesampter hant' talis creditor adveniente termino debet pro facienda solutione ambos monere et si ipsum non pa Verint,p0test uno absoluto ab alio totum debitum, cum ad ejus solutionem ratione conditionis importatae per adverbium insolidum' uterque teneatur, integraliter extorquere. Idem tamen habet suum condebitorem, quem creditor liberum dimisit, pro parte eum tangente vel illis modis specialiter, quibus creditor ip8um occupat, angariare, vel modis, qui communiter justitiae
Im. Ad idem, quantum ad obsevium Cribratum est per sapientes eum jus antiquum habeat, quod nullus captivus duci debeat extra civitatem, quamvis civis, qui promisit creditori, quod obstagium in aliquo loc servare velit, et monitus per ipsum hoc non facit tamen eidem, quod de civitate ducatur, non est praesentandus, sed solum si justitiam petit talis ereditor, illa in civitate est sibi facienda. Et in aliis condi-
94쪽
tionibus promissorum specialium justitia et consuetudo civitatissimiliter observentur. IBI. Ad idem, quantum ad aestensas obsevit. Cum Weneeslaus et Johannes regam ad praestandum obstagium, sicut in solidum promiserant, vocarentur, eucestaus coram juratis in consilio petivit Johannρm, quod una secum Ρragam ascenderet. Qui respondit, quod ad parcendum expensis obstagit, partem debiti, eum contingentem, vellet breviter ordiuare Wencestaus igitur, hae interposita protestatione, quia promissum suum, monitiones inportunas audire nolens, servare vellet, obstagium intravit. Et cum per multos dies in ipso continuasset, quaesivit, utrum Johannes ratione promissi, per eos in solidum facti, expensas, quas in obstagio fecisset, in parte media solvere non deberet Johannes vero quaesivit contra, cum ipse in prima vocatione obstagium contradixerit et interiae monitiones verecundas sustinuerit, utrum de solutione dictarum expensarum non debeat supportari γSuper quo diffinitum est Quod allegatione Johannis,
cui promissum obviat, non obstante, petitio Rencestat est tamquam rationabilis admittenda. Unde tanta est vis promissi importati per dictionem in solidum ' quod Johannes expenSasper encestaum aetas solvere tenetur medias, ipso jure I 32. Ad idem, quantum ad de iussores. Quidam proposuerunt hunc casum: res nostri concives cuidam nobili
in quibusdam debitis obligati, cum eos ulterius sine cautione fidejussoria induciare nollet, petiverunt quartum, etiam nostrum concivem, quod pro eis in solidum dejuberet. Quod cum fecisset, instante termino solutionis, nobilis praedictus, quia per debitores agatus non est principales, totum a fidejussore debitum repetivit. Qui judicio seu forma juris compulsus, debitum, quod cum magno dampno nobili persolvit, ab uno debitorum principalium, qui ad hoc sufficere sibi videbatur, ceteris duobus, quia rebus carent, liberis dimissis, postulat justitialiter et requirit, allegans: Cum ipse rogatus sincera fide pro tribus debito1ibus in solidum se constituerit fidejussorem, utrum non justitialiter dicti tres similiter ad redimendum eum indempnem
95쪽
ab hujusmodi dejussione in solidum teneantur Ille vero, quem aliis solutis impetit, pro se sententiari quaerit Cum ipse mettertius eum absolvere et non in solidum redimere promiserit, utrum per tertiam partem debiti non debeat a fidejussoris impetitione rationabilitρ liberari γQuibns sententiatum fuit sic: Cum dejussor fide, quam pro alio interponit, abuti non debeat, tres debitores principales debent quartum eorum dejussorem, dato etiam, quod in promisso fidejussionis nominatim hoc expressum non fuerit in solidum', redimere; sicut ipse dejussorem se constituit in solidum pro eisdem unde ille, quem impetit, a toto ipsum absolvere tenetur debito, justitia mediante. In hoc enim, quod fidejussor in solidum pro debitoribus promisit creditori, sufficienter intelligitur et implicatur, quod debitores ad redimendum ipsum sibi obligantur similiter in solidum vice versa; quare allegatio facta contra eum, quia fraude et dolum, quae nulli patrocinari debent, praetendit, nullius valoris et firmitatis penitus est censenda. Iusuper cum dicti tres debitores in solvendo obligati fuerint in solidum creditori, multum esset inconveniens, si non tenerentur in redimendo similiter in solidum fidejussori. Circa materiam istam diversi casus occurrunt, quorum dissinitiones quaeras inferius sub titulis Qui ad contractus multiplices requiruntur. μ)Capitulum XIII De commodatis.133. D comm0dato, et prim de concessionibus equorum, vestium, et rerum m0bilium in genere Commodatum est, alicujus
rei ad aliquem specialem usum gratuito facta c0ncessio et non translatio. Et dicitur signanter concessio et non translati0μ, quia is, qui commodat dominium retinet et possessionem rei commodatae; et dicitur comm0datum', quasi commodo utentis datum; et ideo etiam dicitur gratuito quia, si interveniat merces, transit in locationem vel in contractum innominatum. Ideo etiam dicitur ad aliquem usum', ut notetur differentia inter depositum et commodatum depositum enim ad servandum datur sine usu ex bona fide; unde et statim repeti p0test;
96쪽
commodatum autem conceditur ad certum usum, qui si exceditur ille qui rem commodatam recepit, desectum ejus emendabit; sicut verbi gratia: Concedo tibi equum, ut ad villam eum equites', tu vero equum ad bellum duces; si vero ibi moriatur vel occiditur, ad ejus solutionem obligaris. Et consistit commodatum in rebus mobilibus et se moventibus et quandoque etiam in immobilibus et debet homo rei sibi concessae diligentiorem custodiam adhibere, quam rei propriae, et debet rem talem commodanti remittere per nuntium certum et idoneum, Siculpam noluerit sibi imputari. Debet etiam res concessa restitui debito tempore, quia ex mora acta in restituendo homo cadit in culpam. Item si res commodata perit eo modo, quo apud commodantem fuisset peritura, ex hoc ille, qui rem
concessam recipit, non tenetur ad culpam. Ex istis sumi possunt diversae sententiae quae frequenter quaeruntur de rebus concessis.134. De concessionibus quortim specialiter. Si homo alteri
gratis equum concedit, et si talis in via equum eundem perdit, ipsum sibi solvet debuit enim equum eundem diligentius, quam si suus fuisset proprius, custodisse. Si autem morte naturali moritur, dummodo per equitantem ultra modum voluntarie fatigatus non uerit, non solvetur. Ex necessitate Vero legitima, si equitans mortem equi procuravit, sicut si captivitatem Vel vitae periculum evadere V0lens, equum ad cursum excessiVum incitavit et c00git, ipsum solvet. Debet tamen in dicta equorum concessione diligenter videri, si equus sanus vel infirmus et debilis roganti concedatur vel ad ejus preces equitetur Secundum hoc enim, si equus in via moritur, jurati super serenda sententia diffinitiva, utrum sit solvendus vel non, mature cogitabunt. Item equus pro pretio conventus, si in via perditur, non solvetur; si autem ultra vires sine necessitate legitima per aliquem voluntarie fatigatus stierit, ita quod moriatur, tunc est
Item si unus alteri sub hoc pacto equum concedit, dicens: ἡΕquum meum c0ncedo tibi per duos dies ad aratrum tuum,
97쪽
sub hac conditione, quod per alios duos dies equum tuum ad aratrum meum mihi reconcedas quicquid quo Sic concesso, dummodo nimium fatigatus non fuerit, acciderit, alter non solvet. Unde secundum conditiones, quae talibus concessionibus interponuntur, est partibus de justitia providendum.
I 35. 3 concessa perlitae quandoqυ non solvuntur. Cum
cuidam noctis tempore per fures fabrica sua fracta, et res tam sua quam aliorum, pro quibus, ut eas solveret, impul- Sabatur, subtractae fuissent, sententiatum fuit Si homo cum rebus propriis etiam rebus alieni per infortunium, Sicut per furtum, incendium, naufragium vel aliud tale factum privatur, ad solutionem rerum hujusmodi justicialiter non tenetur. Si autem per familiam propriam res tales sibi deportarentur, tunc secundum allegati0nes aetoris et rei, jurati consideratis e0nsiderandis super diffinitiva ferenda sententia diligentissime cogitabunt.
I 36. Concessum et depositun semper est reddendtim.
Ρraetextu debiti restitutio commodati vel depositi non probabiliter recusatur; unde nec qui comm0datum vel depositum habet, ex mandato iudiei pro debitis, in quibus comm0dans vel deponens prius sibi tenebatur, apud se ipsum potest interdicere forma juris gladium tamen commodans Vel deponenS, si vesanus fiat et interim gladium repetat, ejus restituti0,
usque Vesania transeat, differatur
137. De concesso e commodato quantum ad nuntιOA.
Famulum suum civis quidam ad judicem cujusdam villae pro equo sibi concesso cum misisset, idemque famulus equo recepto recessiSSet, quaesitum est, cui perditus habeatur 3 Super quo responsum est sic distinguendo Commodatam rem mi8Sus qui repeteret, cum recepisset, fugit, si dominus ei dari jusserat, domino perit; si commonendi causa miserat, ut referetur res commodata, illi cui commodata est, perit. Et quid, si mentitus est, dicens, sibi rem reddendam, cum tantum causa commonendi missus est Respondetur, qu0d non n0cet commodanti, quia ei imputandum est, qui credulus fuit; unde commodatarius vel depositarius cautus esse debet, cui
98쪽
rem commodatam vel depositam assignet ad reportandam commodanti vel deponenti.
138. Res pluribus commodata perdita per plures solvetur.
Quidam institor cum pluribus institoribus sociis suis, picarium argenteum, ut ex eo biberent, concessisset Et idem picarium eis solagiantibus amissum fuisset concessor ipsos ad consilium juratorum Vocans solutionem picarii ab eis petivit. Super quo
jurati, cum concessorem et 80cios suos, qui septem erant
numero, super dicenda Veritate, quid de picarii perditione constaret unicuique, Virtute juramenti corporaliter praestiti requisissent, et quilibet tam se, quam alios excusaret, talem sententiam protulerunt: Si inter bonae famae plures homines sedentes simul per unum vas expositum fuerit, ut omnes ex eo bibant, et tandem illud subtractum et amissum fuerit, singulique, nam ille, vas qui χ0ncessit, quam alii, divisim adjurati et interrogati respondeant, quod tam se, quis 'alios consocios innocentes credant unusquisque suam pensionem praestabit, quod vas solVatur secundum suam taxam.
139. De conducto et locato. Inquilinus domum vel com lmodum in domo hospitis conveniens, si ante terminum con lventionis propriam d0mum emerit, propter h0 sine hospitis licentia, misi censu plenarie persoluto, a commodo convento non exibit. Et similiter e converso, si hospes domum ante finem conventionis commodi inquilini vendiderit, propter hoc inquilinum a commod0, quod convenit, excludere n0 Valebit. Tamen si hospes inquilinum laedere voluerit et ille vim vi repellendo vulneret hospitem, licitum est sibi, cum non sit estutum inimicos simul habitare, censu pro illo tempore debito
soluto ad hospitem alium se transferre. Item conductor domus cavere debet, ne colligat hospites inhonestos et suspectos; alioquin de consensu malorum et fautoria cum maleficis punietur. Item exusta civitate remstrensi cum hospes quidam ad hospitem d0mus alterius se transtulisset, et inquilinus peteret, quod eum secum in eandem domum reciperet, sententiu tum est, qu0 exusta d0m0 0ndueti et locati finita sunt. Sed an
99쪽
ex locato teneatur conductor, ut pro rata temp0ris, quo fretus est, censionem praestet, quaeritur, et respondetur Justum
Si quis servum docendum conduxit et non alio modo, eumque Secum peraegre duxerit, ubi capiatur ab hostibus, vel pereat actio est ex locat0. Si utor puero, parum excedenti, cum forma calcei tam vehementer percusserit cervicem, ut ejus oculus offenderetur: ex locat esse actionem patri ejus placet. Quamvis enim magistris levis castigatio concessa sit, tamen iste sutor hunc modum non tenuit. Si fullo vestimenta pollienda acceperit, eaque mures r08erint ex locato tenetur, quia debui ab hac re cavere.
Et si pallium lasso permutaverit et alii alterius dederit ex locati actione tenebitur, etiam si ignarus fecerit; quia cum erraverit in suo facto, non est probabilis ignorantia. Capitulum XIV De confessionibus.140. De confessionibus et primo quae praejudicent et quaepion. Quidam jurati scripserunt sic: Quidam hospes veniens ad nos uni de concivibus nostris equum arrestavit, et cum e0ram judicio pro eodem equo placitare vellet, ad colloquium 8uum causa consilii nos petens, coram nobis est confessus, qu0d a tempore, quo equum perdidisset, transiverunt duo uni postea vero coram tribunali in querimonia sua tres ann08 nominavit. Quaerimus ergo, utrum talis mutatio confessionis non debeat sibi praejudicium generare Super quo responsum est diffinitive: Quod non obstante confessione, quam coram juratis in colloqui tamquam c0ram c0nsiliaris, qui quicquid ibidem audiunt, fideliter apud se tenere et in palam deducere non debent, quid actor praedictus fecit, secunda 00nfessio, quam coram tribunali fecit, vigorem habet et secundum eam esse sibi de justitia providendum. In causis tamen criminalibus, cujusmodi sunt furta, homicidia et consimilia, si pars animo deliberato c0ram juratis in colloquio aliqua, quae ad rem pertinent, dicit et p0stea coram tribunali hujusmodi negat:
100쪽
super hoc jurati, quod parti adversae debita fiat justitia, cum diligentia cogitabunt. Idem praescriptus, quia confessus fuit coram tribunali
et talis confessio vigorem habuit, ergo per contrarium confessio extra judicium facta non est tantae virtutis, quod confessuS sine juris cognitione aliqua condempnetur. Item, c0nfessio facta pro se nulli valet, eo, quod nullus in propria causa poterit esse testis contra se autem bene creditur confitenti. Item, in confessione requiritur, quod aliquis confiteatur sponte et voluntarie, et n0 coactus, quia quae Vi aut metu causa fiunt, rata utique non habentur. Unde consessio tempore tormentorum acta non condempnat aliquem, nisi post tormenta in confessi0ne perSeVeret. Item, requiritur, quod aliquis confiteatur de re certa vel quantitate certa alias non valet confessio; nam super revel quantitate incerta non est ferenda sententia diffinitiva. Item, ad interrogati0nem judicis et juratorum partes respondere tenentur, confitendo vel negando super h0 tamen si petunt et si modus interr0gationis vel causae cognitio hoe patiatur, est ipsis deliberatio concedenda.
141. Utrum confessio patris negantis ilium priuet eum hereditaria portione. Quidam proposuerunt talem casum: Unus de nostris, cum adhuc viveret, uxorem suam in adulterio rapiens, ipsam tribus vulneribus vulneravit post eandem vero Vulnerationem puerum adhuc superstitem peperit, quem vir confessus est non ex suo semine proce8Sisse. Super quam
confessiouem amici viri praenotati jam praemortui ex una, judex civitatis ex altera et dominium districtus ex parte tertia se fundantes et puerum a bonis paternis, mobilibus et immobilibus, non paucis, excludere volentes, quilibet dictorum trium ad bona talia jus competere sibi dicit Petimus ergo doceri, quo jure quisque in bonis gaudere debeat supradietis 3 Quibus responsum fuit sic: Quia pater Vivens communibus quoddammodo verbis, forte ex solatione vel ex ira
prolatis, puerum non suum Verum fatebatur, nec protestationem