장음표시 사용
201쪽
Item, christianus accusatus per udaeum, quod ipsum Vulnerarit, per testes idoneos christianos melius potest innocentiam suam ostendere, quam judaeus eum incere possit. 438. De Ddaει quantum ad Unora Judaeus tantum super pignora rei mobilis, quam in sua tenet clausura, per jura- montum potest suum debitum obtinere. Secus autem est sheroditatibus et rebus immobilibus quae sibi in pignora sunt posita, ut asserit, debet hoc per testes vel litteras demonstrare.
439. De risuris quando aecedant sortem et quando non, et utrum judaeus sorte et usura receptis, pignora in contradictione restituere teneatur.
440. Utrum solutio in pari. Deta judaeo sit in sorte vel in usura Ualcanda. I. a judete o intra iudaeum agente. In quae8tione,
quam judaeus movet udaeo, soli jurati judaeorum sententias dicere possunt, nisi ortassis nolint, vel per partes habeantur suspecti tunc enim christiani jurati cum judaeis ad pronuntiandum sentesttias 8Sumantur.
Capitulum XXXIX: De juramentis.
442. De juramentis, et primo de forma iurandi in genere.
Ille, qui juramentum sacere debet, si Voluerit, poteSt per se sine prolocutore jurare, et si formam a scabinis approbatam in juramento non servat male urat et in causa cadit. Si autem prolocutorem habuerit tum prolocutor ad hoc recipiatur, quod h0ae in causa juvetur. Si illum in forma juramenti per scabinos approbata ordinate et debite secutus non fuerit: in causa cadit Si autem prolocutor in forma erraverit, et jurans ipsum eodem modo in verbis secutus uerit propter errorem pr0locut0ris in causa non cadit, sed holung perdit. Sed si jurare debens tantae providentiae fuerit, quod prolocutore errante ipse formam a juratis datam et approbatam debite et ordinate servat bene jurat et obtinet causam. Cum enim prolocutor in bene vel male jurando nihil perdit, neces-
202쪽
sarium est jurare debenti diligenter formam juramenti habere
in memoria, ne causam amittat. 43. Quomodo forma juramenti corrumsertur per nominproprium. Item, si jurans in sorma juramenti nominat Cuneglinum in inglinum, quod est nomen diminutivum, cum ille, cui juratur similiter se nominavit, bene jurat imo et si nominat Conradum, quamvis ille, cui juratur, nominaverit se nomine diminutivo, adhuc bene jurat. Item, si juratus dixerit: De quo me iste inculpat',
demonstrando super ipsum, addendo, quocumque christiano nomine vocatus sit, licet nullum nomen proprium exprimat: bene jurat imo etiam, si aliud nomen exprimat quam sub quo cui juratur, se nominaverit, dummodo addat: Vel qu0- cumque christiano nomine vocetur': adhuc bene jurat. Si autem absolute jurat nominans ἡ Ρetrum', cum ille, cui juratur, nominavit se Ρaulum' male urat et in causa succumbit. 444. De iuramento quod si in cruci . Si advocatus urare debentem informans, sibi praedixit in jurament vulgariter dicendo Un elle creucκ', 8r secundam vocalem e et ille ipsum sequens dixerit Und alle creucχρ', per primam vocalem a nisi jurati formam audientes nominatim sub causae perditi0ne ei pr0hibeant, ne a proferat, si per a dicat: allecreucgμ bene jurat. Licet enim usitatum sit dicere: esse creucZμ, tame peris pronuntiando melius Videtur esse praedictum, quod patet in aliis dictionibus V. r. alle agi alle nachi, alloeg ali teg, et tu pluribus aliis, quae magi proferuntur per a quam per . Unde etiam advocati monendi sunt, quod de cetero dicant per a et non per Q. Amensi advocatus dixit e et jurans similiter, bene jurat, quia advocatum secutuS St. Advocato autem proferente , si jurans e protulit, Videtur formam c0rrumpisse juramenti. 445. De juramento pro homicidio facto. Quamvis in querimoni homicidii nominentur uxor, pueri, fratres et omnes amici occisi tamen sufficit, quod testes rei tantum dicant in juramento, quod de homicidio, in quo enricus accusatur per Conradum, ipse sit innocens', et similiter reus tantum dicat
203쪽
ἡde homicidio Cunradi mihi per talem vel talem actorem
quem nominabit), imposito innocens sum', et non est neceSse, quod de uxore, pueris et amicis specialem faciat mentionem. 446. Br. De forma jurandi pro spolio dicto rera μ,
mortificatione, pacis uiolatione se aecessiibus riminalibus.
447. De si mino ad jurandum praesaeo. Si homo inprovidendis sibi necessariis existens, in termino ad jurandum praefixo non c0mparet non propter hoc statim in causa cadit; imo ex ostensione impedimenti legitimi potest se tueri. Non est enim rationabile, quod homo a labore victus sui quiescat, terminum judicii expectando. 448. De juramento calumpniae. ec in causa pecuniali, quae est de bonis mobilibus, nec in causa reali, quae est de bonis immobilibus, sed tantum in causa personali et criminali, sicut est homicidium, invasi domus vel reatus consimilis, actor de jure cogi debet ad praestandum calumpniae juramentum. 449. De juramento calumpniae. Sicut vir, sic et mulier juramentum calumpniae praestare debens, si jurando cadit,
in causa succumbit. 450. Impedimentum naturale aecusat casum juramenti
ipso jura. Item si hom debens jurare, balbutiens, titubans, blesus vel naturaliter impeditae linguae, ita quod expresse l0qui non possit, fuerit, et prolocutor ejus, antequam jurare incipiat, protestationem de hoc faciat quamvis in verborum expressione titubaverit vel deviaverit, tamen propter hoc in jurando non judicatur cecidisse; defectus enim naturalis vel impotentia loquendi recte casum hujusmodi excusat et supportat
45I. Utrum jurare debens sinistram manum levε ad
jurandum. Dicendum est ex rigore juris: Utraque manus valet et est sussciens ad jurandum, sicut ad quemlibet alium actum legitimum exercendum. Jura enim Originalia non distinguunt inter manum dextram et sinistram, sed simpliciter dicunt, quod jurans debet se expurgare duobus digitis in cruce Unde etiam, si aliquis utraque manu truncatus urare
204쪽
debet, causam suam defendere vel obtinere posset jurando solum verbis, dummodo formam debitam non mutaret; non enim manus mutatio, sed formae juramenti variatio juramentum salvat vel corrumpit. Quia tamen ex approbata et communi consuetudine uramentum dextra manu fieri consuevit, si jurans ex protervia et pertinacia voluntarie manum sinistram levaret seu cruci supponeret pro dextra causam perdet. Si autem ex oblivione et non dolose hoc contingit, jurans in causa non cadit; nihilominus ut consuetudo servetur, si causa est criminatim ita quod in juramentis holung non habeatur, qui jurat sinistra manu, judicandus est tantum holung perdidisse, et debet postea dextra manu jurare. Et tunc secundum formam juramenti quam servat vel non servat, causam obtinet vel amittat.
452. Da juramant eaetra judicium crvile posito. Homo
nobilis et militaris, et clericus ordinatus, quamVis respondeant pro debitis in judicio civili, tamen si jurare debent et petunt, ad judices proprios puta nobiles ad provincialem, et
ordinatus ad canonicum), quod coram eis jurent, more solito remittantur. 453. De iuramento uno tantum dissit facto. Qui uno
digit elevato vel cruci supposito jurat, non obtinet intentum, quia semper in Juribus Originalibus civitatum scribitur, quod juramentum fieri debet cum duobus digitis vel cum sola manu', et h0 est tractum de Scriptura sacra, ubi dicitur, qu0d in
ore duorum vel trium testium stat omne Verbum'. 454. De juramento aetra terrissenarum. Si RenensiS, 0,
vel Suevus, Vel alienigena, alium habens m0dum l0quendi, quam loqui consuetum est, jurare debuerit, et cum advocatus formam sibi praediei et considerat, quod verba sicut in suis partibus consuevit, profert, nec faciliter alio modo proferre potest: protestationem, antequam jurans crucem tangat, de hoc proponat, et sic impedimentum consuetudinis, quae quodammodo similis est naturae, variationem formae juramenti excusat. 65. Si jurans ei diuersa diomata, sub quo jurare debet.
Si jurare debens diversa scit idiomata, jurabit sub natural
205쪽
quo a suis progenitoribus est instruetus, vel si malit, sub illo, quod plus usitavit et quod expeditius loqui potest; dum tamen ex protestatione praemissa, antequam levet manum vel crucem tanget, dissinitivam de hoc sententiam petiverit pro se ferri. 456. De juramento pro antiquo et inuetarato homicidio. Si homo impetitur simplici querimonia pro homicidio, ante multos annos perpetrato, Vel in ali judicio commisso, vel cujus funus et occisi vulnera jurati non perspexerint ille simplici juramento se expurgabit et holung habebit. Et similiter intelligatur de heymsuechunge' et excessu aequali. 457. De juramento, quod si cum tota manu uret. Quicum quinque digitis h. e. cum tota manu, coram judicio levando Vel in cruce, non ex protervia et ex praesumptione, sed ex oblivione vel ex alia negligentia juramentum fecerit: quum major numerus minorem includat, cum duobus digitis juravit, nec est censendus male jurasse. Si tamen formam juramenti non Servavit, unde adversario excipiente holung perdidit, et de novo, sicut consuetum est fieri, jurabit. 458. Quomodo forma jurandi sit proponenda. Advocatus jurantis debet eum de forma jurandi coram juratis, audiente adversario, informare, et debet semper in eadem forma causam, ym qua juratur, aliqualiter tangere potest etiam ille, cui juratur, dictam informationem, si defectuosa ierit, per se vel per advocatum suum rationabiliter emendare. 459. De juramenti evidentia et probation . Licet non sit tutum, aliquem Venire contra juramentum suum, nec etiam judices et jurati, ne actores penuri videantur, alicui praebere debeant materiam veniendi contra proprium juramentum. 8 aliquis judicialiter impetitus fuerit, quod non servat jura- metium vergens in interitum salutis aeternae, super quaestione hujusmodi est actori justitia simpliciter deneganda. 460. ε jurante quantum ad aceessorium. Qui pro acce8soriis et inoidentibus, a quibus tamen facti principalis confir-
206쪽
matio non dependet, jurare debens in juramento cespitaverit: non est propter hoc judicandus in causa principali corruisse totaliter. M. Da jurament in me facto. Notandum, quod si actor petit, reus debet jurare in cruce non qualicumque, sed in illa dumtaxat, in qua signum passionis Domini sit expressum cum jurans dicit in juramento Sic me juvet Deus et ista crux': ibi crux passionem Domini repraesentat, et non crucem ligneam vel ferream, quae nulli praestat subsidium vel juvamen.
462. De casibus, qui circa juramentum contingunt. In estuSis
civilibus vel criminalibus, si jurare debens per diffinitivam sententiam, quod juret, et per judicis sententiam, quod digitos levet vel cruci jam superpositos vel levatos habet, obtinuerit,
juramentum suum processum habebit, nec acceptio vel appellatio contra talem jurantem et juramentum per ipsum prae-Standum, quae prius neglecta sunt, poterunt interponi imo quicumque postea digitos sibi subtrahere vel de cruce deponere praesumpserit, quod vulgariter abstreychen dicitur, quinque libras pro emenda solvet, juramento nihilominus modo debito procedente. In arrestationibus equorum tantum cum protestatione Praemissa testium vel juramentorum admittitur repulsio, eo modo, sicut superius in sententiis De arrestationibus continetur. Capitulum XL De juratorum testimonio. 463. De juratorum testimonio contra ρ. Licet jurati pro causa actoris vel rei testari possint, in causa tamen propria pro se ipsis testimonium ferre non possunt, quia aliquem
simul aetorem et testem esse non consonat aequitati. 464. Iurati agentes vel respondentes jurabunt in cruce.
Licet juratus pro alio testimonium ferens crucem jurando non tangat vel digitos non levet tamen vicem actoris Vel rei gerens in cruce vel digitos levando jurabit, sicut alter communis homo.
207쪽
465. 466. Juratus super veritate dicenda induciandus est VI septimanis, secundum consuetudinem scabinorum.
Et cum tali licentia impetrata deposuit, quod . de vulnere per actorem sibi imposito innocens esset, et quod hospes talis vel talis dictum vulnus evaginato suo gladio fecisset, quis ipsorum et qualiter pacienti et judici satisfaceretΘneretur, interrogatur. Et respondetur in hoc casu: Quod secundum testimonium jurati est procedendum, aetoris querimonia non obstante. Unde ille, quem juratus dixit esse reum de vulnere debet satisfacere id secundum quamlibet mutilationem, si factae sunt, seu amputationem digiti judiciduo talenta et passo quinque talenta persolvendo. 467. De Dratorum eroessu. Si aliquis scabinorum excesserit in quacumque causa, judicabitur sicut alter civis, et non gravius punietur cum enim Scriptum sit: Ρatere legem, quam ipse tuleris', concordat justitiae, scabinos tamquam legislatores
eisdem, quibus judicant alios legibus judicari. 468. Br. Ad idem.
469. De juratorum testimonis. Juratus in extremis constitutus ea, quae tempore officii sui de debitis vel causis aliis in ipsum protestata fuerunt, ad alium de conjuratis suis causa memoriae ac testimonii pro ipso ferendi potest deducere pleno jure. Si autem aliquis non existens juratus a jurato audit Iacta in ipsum protestata, idemque juratus decedat et praedictus postea per tempus in juratum constituatur: talis depraescriptis, quae audivit, loco jurati praemortui testari non potest. Obstant enim duo: Quod iste, qui actu testatur, invitatus non fuerit et specialiter rogatus secundum est: Licet iste testans pro nunc sit juratus, tamen illo tempore, cum juratum audivit, juratus non fuit quare illa, quae testatur,
essicaciam, quam verba durati faciunt, nullatenus sortientur. 470. Testimonium juratorvm est afferacius quam allegatio defensionis ratione uulnerum Actor conqueritur, quod talis)ipsum vulneraverit et velit hoc per juratum probare reus Vero respondendo confessus est, quod hoc fecit vim vi repellendori. e. .notWer', obligans se ad hoc probandum testimonio tot pro-
208쪽
borum virorum, quot postulat forma juris. Quaeritur ergo, cujus partis testimonium sit alteri praeferendum. Et respo- detur, quod actoris; unde in hoc casu jurati testimonium est audiendum et secundum ipsum partibus de justitia
providendum. 47I. Da juratorum testimonio quantum ad tempus Actor
conquestus est de reo, quod aut XVI annos debitum quoddam coram uno de juratis illius temporis, et nusquam alibi, sibi solvere promiserit; quod facere distulerit usque modo. Reus vero debitum negans, quaesivit, cum in tot annis numquam quaestionem sibi moveret, utrum 8stimonium jurati post tantam moram sit audiendum et tamquam dicax recipiendum Et respondetur Quod obstante mora XVI annorum, ultra quam humana memoria infallibiliter extendere se potest, si juratus testabitur, quod debitum nondum est solutum, et ex promis8Ore tantum in sui praesentia solvi debuit, reus ad ejus solutionem obligatur.
472. De juratorti testimonio oetra suas metas. Licet
jurati extra metas judicii, in quo juraverunt, vigorem testandi
vel excessus accusandi non habeant tamen pro causis c0ram
eis forma judicii, vel amicabiliter, vel per sententias diffinitivas expeditis, pro causis legitimis absentiae, quae vulgariter ἡe hastis ot dicuntur pro debitis justitialiter obtentis, pro proscriptis et quibuslibet aliis causis criminalibus, ad quemcumque locum litteras eorum patentes sub sigillis authenticis scripserint, illis fides est adhibenda et secundum ipsarum tenorem judicium et justitia facienda.
473. De juratorum testimoni quantum ad num6rum.
Quamvis testimonium unius jurati sit efficax, tamen si aliquis
eoram judicio dicit, se velle probare causam suam cum juratis, oportet, quod ad minus duos habeat. luralis enim locutio duorum numero est contenta. Si autem dicit, quod per omnes juratos probare vellet, Vel per sex, vel per octo, oportet, quod per omnes, qui ad idem judicium pertinent, vel per tot sicat
in numero expressit, causam suam probet aliqui in causa succumbit.
209쪽
474. Utrum essermonium jurati accusati ante purgationem
sit accipiendum. Actor egit in duos reos, quorum unus juratus et alter non juratus pro illo fuit tempore, et cum non-juratus reus innocentiam suam praetenderet et illam per juratum, qui una cum eo per actorem criminaliter et divisim accusabatur,oStendere niteretur, quaesitum est, utrum ejus testimonium sit admittendum Super quo responsum est Quod jurati rei pro se ipso prius est responsio audienda, et si de objectisse expurgaverit forma juris per testes vel alio modo, sicut actoria querimonia postulabit, tunc tandem pro secundo reo non jurato testimonium facere potest. Secus autem est, si seipsum non mundaverit. Similiter secus esset, si actor indivisim, dummodo sine dolo malo hoc fecisset, in ambos reos una simplici querimonia egisset.
475. Quandocumque numerus minor juratorum pro causis
decidandis su cit. Si pars uratorum vel consulum, aliis absentibus, Vocatis tamen et venire nolentibus vel ex causis non potentibus, quicquam statuerit, ordinaverit vel fecerit, vel lites decidendo sententiaverit ab absentibus non contradicetur, quia refertur ad universos, quod publico fit per majorem partem, sicut ex gr. si populus Vocetur per tubam vel campanam vel voce reconia, licet non omnes veniant, videntur tamen omnes facere, quod faciunt hi, qui convenerunt. Et si tantum duae partes venirent et major pars illarum duarum partium consentiret, valet etiam Ratio est, quia non omnes facile possunt consentire. Idem est, si laciat major pars eorum, qui
praesunt universitati et sunt deputati loco totius civitatis. Nota specialiter, quod in serendis sententiis et in expediendis causis judiciariis, si consules praesentes sine absentibus aliquid terminant, in eo cauti sint, quod a via juris non recedant, quia ex dicit, quod imperitia culpae adnumeratur A, et ponitur exemplum im medico et judice et quolibet artifice. re, si obscura sunt jura possidentis et petentis, uno sententiandum est pro possidente.
It., si habitatores loci alicujus privilegiati sunt, quod per se ipsos, principe non interrogato, judicem et juratos
210쪽
eligunt et statuunt tempore debito tunc non est opus, qu0st XI jurati pro destitutione duodecimi, si hoc demeruit, prinoipeae requirant. Secus autem est, si princeps sibi ipsi auctoritateae hujusmodi reservavit tunc enim sicut electio, sic et destitatio ad eum pertinet, cum accessorium sequi debeat principale. Alia de ista materia quaere supra sub titulis De
emendis'. 476. Br cessus verbalis coram iuratis factus qualiter
Capitulum XLI: De litteris. s. De uteris negandis. Licet jurati personis urscivitatis utentibus ad eorum facta et ordinationes confirmandas, cum rogantur, litteras sub sigillo communi civium confectas denegare non debeant tamen si inter personas tales pacta fiant et promissa, seu tractatus et compositiones, quae juribus civitatum derogent, vel honori vel utilitati reipublicae praejudicent, talia jurati confirmare per litteras civitatis non
481. D litteris missilibus Litterae missiles clausae ex causis rationabilibus negari possunt et extingui per illitae, sub cujus sigillo sunt confectae vox etiam viva testium idoneorum, ut in praesenti factum est casu litteris talibus antefertur. Et est casus, quod ille, qui debuit litteram pro icola procurare scribere, pro Conrado ex negligentia sui scripta fuerit; ergo vox Viva, si adest testium idoneorum, litteris inlibra
Utrum autem litteris sigillis clausis, et testibus pro una parte facientibus, praeferri debeant soli testes per aliam partem producti testium idoneitate a attestationum cons0nantia ceterisque circumstantiis diligenter consideratis, e scrutatione indiget sapienti. Require supra: Utrum jurati testari possint per litteras extra judicium.)