장음표시 사용
61쪽
tiar rationem substantae eomplene, porentis per se existere iudependo ter ab alio primo intimo, aut ab alia substantia completa; dubitari non potest in hoc sensu dari substantiam eommunem: Quaestio plane est de nomine, sed ubi conisa de veritate sensus: & locutio non est omnino contra usum Patrum, non videtur mihi dς hac te esse admodum contendendum. Neque rationem substantiae completae tollit illa necessaria conne. xio naturq Diuinae cum sitis Personalitatibus illae enim non stat aliquid distinctum ex natura rei ab Essentia Diuma , neque exiguntur a natur a Diuina ex indigentia: t
377 Tora Trinitas non est persectior, quam una Persma, quia tota Trinitar no habet aliqua perfectione simplieiter simpl ice qua n6 habeas alsia, multo autem minus aggregatum ex Deo , &Creatura,cst persectius, quam Deus secundum seum Assubtiliter rem inspitere velimus Deus se cundum se est quid perfectius, quam aggrestatum illud,significando Deli,& Creaturam simul in recto . Ratio autem huius rei est manifessa, quia quaelibet persectio simpliciter simplex quam de tqto illo a regato possin mu p dicare,possumus quoque praedicate de Deo; alioqui si non posset, mus esset Imperfectus i Deinde, multa persectiones simplic.ter simplices possunt assirmari de Deo, quae tacita possunt de illo aggregato amrma' ri: Illud enim aggregatum includit linquam partem sui componentem
Creaturam imperiectam: At Deus ese purus ab omni imperfecto con stitutivolui: Deinde illud aggregatum non est aeternum, non cst necdila-xib existenti neque muta. lia, quae de Deo secundum se dicimu . oc quorum negatio manifestum arguit defectum. Pa et ergo euidenter demonstrari I, um secundumst non solum non esse minus bonum illo aggregatosed esse melius bonum illo aggregato; Quod primo aspectu mirum
apparet e reuera misim m est, di ab omnibus asserendum. 1 3 8 MFon Trinitatis no inimi ration . um demonstiauimus Deum esse unicum Vnicita enun Dei potissimum Probatur, ut supra vidimus, eg eo qnod De sit Ens siliciens ad omnia bona, & neces.sarium ad singula: Si duo essent Dii, uterque esset sussiciens, di uterque necessarius; unde utar e. esset superfluus, quia alter sum ciens , ac Proinde uterque contemptibilis; Neuter ergo esset necessarium bonum, α qaia uterquo esset Necessarius, uterque esset insuffciens. . , Hoc argumenta primo aspectu videtur habue instantiam in.Mysterio Trinitatis, quia quaelibet Persena est necessitis,&quaelibet sussiciens, & ramen non est unica Persona. Sed soluitur iacile, quia Essentia. trium: Personarum est unica sussiciens & necussaria ad omne bonum iri Quare cum quesibet Persona sit illa unica Essentia Diuina, qua libet ratione Essentiae est suta ciens ad omnia bona, &. necessariam bonum. 372 Curerin, inquies, necetarib Pater generat Filium,&Pater,& Filius ipirant necessariis Spiritum Sanctum. Recte Nazianzenus, non Oxind=gentia oritur c necςssitaς, Ld ex opulentia ; seu, ut Scholastici lo
62쪽
quuntur. ex secunditate ,DU--Erat conferrenrat depulsionem albeuius de eatu, tunc earum existentia necessaria.esset tu indigentiae Sed, ut sit pra vidimus, Essentia Diuina per se expellit omnem defectum, Diuinae itaque Personae sunt necessariae, quia bonum est hoc ipsum quod necessario existant, & Deus est adeo bonus, ut sufficiat aliquod esse bonuad hoc ut possit existere a Deci merui ergo esse tres Personae Diuinae necessario existentes, quia bona in haec Π cessitas , non propter indigentiam vi dictum est: Αt ubi Potest aliquid necessario existere ,. necessario existiti Mira itaque est Diuina bonitas , ex qua necessario effluxerunt Diuinae personalitaris, quia illis indiguit, sed quia bonu fuit Diuinitatem tribus communicari perfecte. nequq inuidam esse. decuit Diuia
go Hine habet Deus quendam boni tutis eraessum, quo non solum Creaturas superat, sed quodammodo seipsum . Nihil potest seipiam propria superare, sed quando aliquis est tantae bonitatis, ut eiuς opera exce dant ipsam opinionem , quam alii minoris bonitatis de illa poterant con cipere , tunc dieitur superare seipsum: nos aestimamus Diuinam bima-tatem ratione naturali,ratio autem naturalis a rimat bonum necessarium, quando videt esse necessarΙum ad depellendum defectum; Desectus enim est qui tanquam stimulus quidam nos 'facit se ire ne ilitatem. I. Hinc per rationem naturalem possumus euideter cognoscere generaliter Deum habere omnes persectionet sim phciter simplicos, in speciQ.Voro di cimus habere tales perfectiones quas evidenter viae mus psis necci Iarιδδε ne Dou. habeat dinctum l. Τrinitas personarum,ut vidimus, non conser ad depulsionem defectus, sed supponie per Essentiam omnes depuli Q. Ergo est necessaria eius existentia tanquam bonum superans opinion Ct νquam de Deo ex nostri exigua naturali bonitate formare possumus . Rς Cte itaque dictum efi Deum elle Trinam ex opulentia, ex excelsu bon
x iis, re quasi seipsum superans , idest seipsum fiet potuit osso in Opi'nione , Naestimatione naturali intellectus humani aut Angulici, 38 Hinc inserimus neque negandam esse ration o naturai. Trinita rem neque assirmari posse ratione naturali euidenter ; Non esse negand/ν quia stultum Ut credere pertinaciter Deum non es le meliorem, qu*IDomu n turaliter credere esse bonum i sed neque ratione naturali ai
rmare possumus dari Trinitatem, quIas possemas, non superare Π stram de Diuina bonitate opinionem, & Estimationem natur lvm Arque hine insertur duo genera rationum , quibus cxistςΠxi Dei, di persectio naturaliter demonstratur , non demonstrare TrinuJo exissentiam . Prima via demonstrandi eYistentiam Dei est via Caui/ ixδ riseriistiuae: haec via nos cogit ad ponendum primum principi. ς μ tota ea persectione , quae est necessaria ex parte principi Di δ ui: Tota laec persectio est in Essentia quae est .nie, ratio Ucndi ς x Personae Diuiuae sunt quas cxtra illam viam effieientiae: Vndς RQ
63쪽
turali non occurrat. Altera via est per viam boni, de uia uiuulsa iuxta hanc viam ratio naturalis ponit in Deo omncm per ' - ἰ 93 ' evidenker necestariam ad depulsionem desectus: Trinitas ve- ut vadimus, non est per se conferens ad depulsionem defectus, sed sup ponit depulsum omnem defectum ι Ergo neque in hac via,rationi nazurali Occurrere Trinitas potest. 'l hsinc apparet naturalis connexio ordinis supernaturalis cum Tri- ratio quare Deus utarinus,' & v tu author rerum supernatura-Mς naturaliter ignotus nobis. In Ord ne naturali, ut vidimus, viasiris
divina libera no xequiritur ut possis essectus fieri, sed ut sit: neque constituit possibilitatςm proxima m licet requirat ud quasi concomita eri quod etiam de Trinitate uerum est l. Ergo in illo ordine viae efficiei l-tiae volitio Diuina quas licet velit essictus iuxta Aug. sinit Iamen ager r mosra tuos, est quasi ad latus viae. At in ordine supernaturali voluisDiuina constituit possibilitatem proe imam . Nam iuxta Nazianaenum
inua supern turalis est ille, qui est impossibilis per naturam, Deo ad xςm volenti possibilis: qua vicinia particula significat volitionem De. In
ordine capernaturali esse necessariam ut sit de possit esse essectus , Itaque haec volitio penitus inulas a Deo ,& ιibera non esLnobis naturaliter nota I quod non est mirum dici a nobis, cum sint Theologi, qui negentactus liberos penitus intrinseeos Deci ut liberos: Adde volitiones liberas in Deo ut liberat noui dicere rat bone sui persectionem, ac proinde non esse .
necestar .as ad depulsionem desectusia ε
34 H.ibet ela3m Mysteruam Trinitatis,/Terminationes liberae D uina: Deo penitu sintrins limitem difficultatem , quia virobique requiritur distinctio virtualis intrinseca, seu identitas est nati Ira rei simul
in negatione ident,ratas virtualis intrinsecae: In hac autem coniunctione Identitatis inrtualis intrinsecae cum per chradentitate ex Natura rei coinsistit tota difficultas vimisque sterij. - 'I Ps 83 Ex his quae hic α in toto tractatu diximus sequitur solvitio illius quaestionis celeberrim apud Antiquos: Quarebant enim hi quid esset
PrIuS,veram unitas, Necessitas, stibilitas quorudam &impossibiliras, an vero bonitas. Nonnulli Mathematicis assisti bonitarem creduia ut esse posteriorem ; Nam Mathematicus non quaerit aut inuenis proprietates quantitatis ex rationibus boni , sed ex rati buxeosIibilleatis, ac imposisibilitatis; iacta autem demonstratione apparee statim palaritudo ordinis,& bonum, Credebant itaque ierum Naturam ita pariter sa habere: Sed Aristoteles in hac re non solam Antiquos, se1 se ipsum superauit, quem Dyonisius Areopagita promouit dicens Nomen Dei primum, esse nomen Boni; Non itaque Deus est bonum, quia supponit nece ilitatem , dc possibilitatem, aut impossibilitatem'; Si enirn hoc modo esse t bonuiuia , esset si ei bonum octasionatum vet proiectio Mercis in Mare,quam uecessitas taria facit bona: Deux vero est unicus.& potes necessariis existens',
64쪽
'aeternus, re immutabilis, quia bonum est talem esse Noti itaque: In Deo est ulla rario prior virtualiter intrinsece . quam esse bonum; et haec psa ratio i boni quoad nos est quoddam principium cognoscedi Deum,, α demonstrandi eius exilientiam , perfectiones,& attributa imo ad hodallusit D. Dyonisiua dicens Nomen boni esse nomen primum Dei. 86 Ideo nos sequentes vestigia Magni Dyomsi; p incipium totius huius tractatiu de Deo vino, de Uno duximus ab illis duobus Dei nominibus, quorum alterum appellat Deum, Intes ligibile carens omni defectu, seu exclusiuum omnis defectus; alterum appellat cumulum, omnium persectionum simpliciter simplietum . Qui ergo velit quantum nobis fas eis in hac vita Mortali, scilicet inter tenebras, Deum agno scere, figere aspeetiim debet in ipsam rationem boni λ α perpendere
eius vim allectivam voluntatis ex vera cognitione, aut ex naturali quo' dam impetu seu instinctuqu6m in nobis ipsissentimus etiam attri ominnem deliberationemr inspicere debet rationem deiemis, S ' illa obiecta quae suci defectu ouasi stimulo quodam pungunt, Es offendunt animum afferuntque ei quandam quasi famem&sitim rei carentis.1llo defectu τὸ Deus enim miro suae sapientiae artificio nescio quo felle , & noua quadam offensionis atque contemptibilitatis causa res omnes screatas imbuit ac sedauiu, eo scilicet modo quo Mater volens filium ablactare, selle papiblay tingit, amaritiem sngit in lacte; ut insinu lae abhorrens cum amar,ue. Cib ancum appetat solidos, de exuat tandem Infanta uini ii 87 Huius iri muli sensus facit nos in illam propositionem; venire is
Carere omni defeEIu bonum est: Nam in hoc ipse conceptu , habete desecium aliquem, sentitur quidam aculeus incitans ad higam, & non sinens animum in illo quiescere . Stimulo itaque punctus animus,fugam capit: At qui fugit,ad aliquid. aliud fugit, hoc autem bonum ost euidenter οἰSed euidens etiam est id quod est simpliciter impossibile . seu Chymaera, imn esse bonum ; Vnde colli tur nianifeste non esse simpliciter impoisibile, sed possibile ε quo potito euidenter insertur illud exiitere . Hlupra vidimus squod libuit etiam hic repetere , ut omnia reducamus ad bonumὶ & hinc, progredi quisquam potest tollendo semper detectus , quasi arte statuaria:ad formandam quandam Dei imagin a quae Ostendat Deum nihil habere de nihil ora q irae tantam habeat DORI,Qlla in Nilitum ipsam caret: Similis est ratio in Methodolia mandiu inagr nem Dei quasi arte pictoria tingendo nostrum ingeniam quasi penicis flum coloret omnium persectionum simplieiter smplicium': Cuilibet enim, ut acute notauit Aug. est manifestum melius esse . Esse Sapientem quam no esse Sapientem; esse immortalem quam esse mortilem ui usis mernum quam non esse aeternum & sic de aliis similibus; a. denique melius esse hoc quod est esse optimum & habere omnes perfectiones sim v liciter simplices, quam vel una carere. Itaque te inde Deus Trin. Mynet rationem bonitate priorem; & nobis ex nostra ipsa inclinatione, est
65쪽
manifesta ipsa ratio boni in toto cumulo generaliter concepso Omnium persectionum, & in praticulari in Multis . Atheistis veris ideo existentia Dei est obscura, quia homines peruersi sunt, & sua peruer sitate nimis corruptam habent aestimationem boni; imo ipsum hunc
Terrar um orbem pulcherrimum , rerumque omnium ordinem repre
hendunt quasi male gubernetur : Sed ex hoc ipso possunt de stultitia conuinci: Si enim male gubernatur Mundus, debuit bene gubernari ;Ergo potuit: dat ut ergo possibilitas gubernationis optimae , idest potentia potens punire ipsum Atheastam propter hanc blasphaemiam : Est itaque stultus & insipiens qui dicit in corde suo Non est Deus Oplιmus Maximus, ex hoc enim ipse probatur existere ; quia est bonum, ne 'cessario exiliere optimum Maximum. Quod si ideo Deus existit infinitὸ perfectus, quia hoc esse est bonum, colligitur quod supra diximus Diuinum amorem esse ipsam Dei Essentiam : quando enim aliquid existit propter rationem boni, ibi interueniat cognitio, dc amor necesse est, & non sussicit si sequatur. υl io 188 Quia vero Deuς essentialiser est amor & cognitio perfecta, si Deus nihil aliud relevasset quam ciri in Deo Trinitatem Personarum, Posset tunc Sacra Theologia inserre Processiones illas esse quales illas exigit Essentia Cognitionis, & Amoris infiniti. Prima itaque operario diuina , M primus terminus productus erit terminus primus po
gentiae Spiritualis identificatus cum intellectionis Essentia , & hic est verbum , quod semel produehum cum sit perfectum , habebit pro te mino Amorem per tectum: Neque potest ultra progressus fieri , quia ubi iam est persecta Amoris operatio , ibi datur vltimum in quo quies-Icit operans : Et haec est ratio quare Deus libere , & non neces Iario Creaturas producit ;.quia operans plene gaudens, & aikQ u utus periz-ctum sui amoris terminum , plane est contentiis; neque perfecte gauderet si anxie aliud bonum quaereret. Quando autem dicitur . Pater &filius diligunt Spiritu Sancto, non est selisus Patrem ,& Filium reddi formaliter amantes per Spirῖtum Sanctam ι Sed producere Spiritum, Sanctum per quod sor ditet ea, quae ama0tur a Deo habent rationem,
producti in esse amati Sicut per Verbsim productum habent ratio nem dicti:
18ν Sed quia, ut Vidimus ,. natione saturali non potest cognosci Mysterium Trinitatis, misit tandem Deus suum Filium , qui illud nobis reuelaret; & cuius Merita praevisa, in antiquis Patribus fidem huius Mysterii aut implicitam, aut expi citam effecerunt: Ad reuelationem huius Mysteri j, et dispositionem ad illarum visionem spectant Missiones Diuinatum Personarum siue Spirituales, et inuisibiles, siue per aliquid corporale. Est autem utilio apparitio alicuius Personς Diuinae ducentis originem ab alia Persona: Unde Pater aeternus non po- Q ruit Disiti do by Corale
66쪽
s TITI AE nomen eonuenit Iustitiae com ὀξηε mutatium, dis libutivae, legali , & vindicatiuae. Omnes istae iustitiae, conueniunt inter se, 6c di L
iserunt ab alijs virtutibus ad alterum in hoc,quod 9 non mereantur aliquam gratiarum actionenia svel retributionem ab eo, erga quem exercentura cum obligatione, etiam si talis obligatio non sit
instituta in bon m soliua obligati. Constat id
inductioner nam licet et,qui dat eleemosynam pauperi ex obligatione charitatis, debeantur a paupere gratiae, tamen soluenti debitum, aO non furanti ex obligatione Iustitiae commutatiuae , neque gratiae, neque vita retributio debetur. Similiter nihil debetur distribuenti bona communia secundum obligationem praecisam itistitiae distributivae: quod idem valet etiam de Iustitia legali,& vindicativa. ut in serius patebit 2 Ratio vero a priori, cur non debeantur gratiae . vel retributio operanti secundum obligationem Iustitiae distributivae , accommutatiuae eth, quia n, tura, bona quaedam condidit in bonum creaturaram rationalium , quae voluita quibuscumque polsideri secundum couenientem portionem noluit proinde , ut eam bonora portionem accipiens mediante iustitia commutativa, teneretur ad quidquam rependendum; cum eo ipso , non integre dedisset haec bona,si accipientes ad aliquid retribuenda obligasset ; voluit praeterea natura dari quaedam bona communia distribuenda secundum proportionem meritorum, per iustitiam distributiva; quae similiter, ut integre donaret, immunes esse voluit illos, qui talia bona acciperent,ab omni retributionis obligatione. 3 Idem porro,sed ex diuersis rationibus veri sicatur in iustitia legali,& vim dicatiua . Nulla quippe gratiarum actio, vel retributio debetur a principe obseruantibus leges,&praecepta. Cum enim principi, data si iurisdictio, non in bonum principis, sed subditorum, iniquum fuisset imponere ipsi onus
67쪽
Σ gratias agendi, vel retribuendi iis,qui non trinsgrederentur leges eo itas tabonum reipublicae, non principis; Iniustitia etiam vindicativa non tenetur punitus gratias agerς,vel qii idquam rependere Iudici punienti; tum quia poena ut poena, eum debeat deterrere a culpa , malum eri punitii non potest a
tem aliquis teneri ad aliquod rependendum pro suo malintum quia ellet intolerabilis,illa lex,quae obligaret punitum ad recipiendam poenam non modo
patienter, sed cum gratiarum actione.
In alijs virtutibus ad alterum est alia ratio;quaeaeim enim institutae sunt
a natura, ad Guendum mutuum amorem,cuiusmodi sunt cliaritas, gratitudo,pietas, adeo ue voluit eadem natura, ut ex actibuν earum semper resultet aliqua oblitio gratiae,&recompensitionis in e in cuius commodum exercentur ; Aliae sunt,quarum actibus exercitis ex obligatione tum sollim noria
debentur gratiae , &retributio, cum obligatio est instituta proxime, & complete in bonum lius obligati; cum vero est instituta in bonum alterius,semper aliqua debetur gratia,& recompensatio,&per hoc disserunt a iustitia, cui ne in hoc quidem 'secundo casu debetur vlla retributio, vel gratia .s Exemplum sit in ver citate, & fidelitate. Potest in his virtutibus considerari duplex obligatior Altera negatiua,non loquendi nisi videas verba esse consormia menti,dc non promittetidi, nisi velis stare promissis; quae obligatio est instituta in bonum obligati, ut nimirum pollini alii prudenter crederiloquenti, & fidere promittenti; stulte autem crederetur,si liceret mentiri, α stulte fideretur si liceret no implere promissa. Cum ergo aliquis implet hanc obligationemδε ne saltat neque loquitur, neque promittit, nulla debetur illi
gratiarum actio, de retr.butiori u a operatur ex obligatione initituta proximὸ,& complere in bonum solius obligati . 'laeta obligatio est positiva, & quam voluntarie suscipimus loquendo , de promittendo U manifestandum per ta, Iem locutionem scientiam veram, SI ad faciendum quod promittimus: dc quia voluntarie in bonum audientis loquens, & promittens suscipu bane obligationem,ideo pro vera communicatione scientiae,& impletione promissi debetur illi aliqua gratiaru achio,vel retributio. Stat ergo quod praedicatum a nobis assignatum iamquam proprium iusticiar, nulli alteri virtuti conueniat. Cceterum non negamus obseruantibus iustitiam legalem deberi praenuu ex iustωα diutribuitu adeoque sine iactura praemiantis, & ab eo. non quatenulest is, in cuius honorem subditus exequitur iustitiam legalem. Nam si distributor pramaiorum publicorum esset discinctus a legislatore, cui subditus paret, eodem modo obser mi deberet praemia. Haec enim non sunt priuata tetributio boni accepti , sed publica remuneratio cuiuscumque Vircuris.
Ita Deus remuneraretur naturaliter ut praescindamus hic a promtisione s pernaturali , & liberali obedientiam. Fatemur tamen eum non aliter rem
nerasurum etiam actus supererogationis, cum sit incapax reci piendi beneficit,adeoque debendi gratias, ut infra. Sed adhuc religio, charitas,&similes
Virtutes ad alterum,quatenus respiciunt secutario alios a Deo mereatur gra
tias, de in hoc differunt Uustitia. 6 Iustitia praedicatur de quatuor assignatis iustitiae speciebus analogicδ
68쪽
per analogiam attributionis in ordine ad iustillam e mutatiuam quae est principale analogatu ; iustitia enim legalis ideo dicitur iustitia, quia Princeps Ius habet iustitiae commutatiuae ad ferendas leges, & ad cogendum subditos ad earum obseruationem; similiter iustitia vindicativa dicitur iustitia, qui
iudex habet ius iustitiae commutatiuae, ut poenam decernat ,& ne sibi resistatur ; iustitia distributiva dicitur iustitia, quia administrator obligatur ex iustitia commutatiua reipublicae ad bona communia distribuenda secundiam proportionem meritorum. Quia ergo iustitiae nomen principaliter conuenit Iustitiae commutatiuae, haec est prius explicanda. Iustitia commutatiua definitur ab Vlpiano: eonstans, es Perpetua molum rar ius suum inicuiqvi tribuendi: quaeritur quid sit ius. Dicunt Aristoteles, de S. Thomas esse aequalitatem.Iustum enim graece dicitur-a rixa,quod significat bifariam ut notat Aristoteles, di duae res cu redacta sunt ad aequalitarem,dicuntur esse iustatae,ut animaduertit S.Thomas; sed adhuc explicandum est quaenam sit aequalitas, quam intendit iustitia.Neque enim vult,Vt omne habeant diuitias aequales. Nec sussicienter respondetur dicendo, illam velle aequalitatem inter datum,& factum ad debitum. Cum enim possit aliquid al-xstri deberi ex charitate, ex gratitudine, pietate &c. & iustitia non intendat qualitatem cum istis debitis,explicandum est, quid sit debitum ex iustit ita, , Pro ut dissert a debitis aliarum virtutum. Discrunt aliqui,ius,seu debitum iustitiae esse praeseribilitatem, quam habet quis supra alios , respectu cuiuspiam rei vicirpandae in propriam utilitatem ex aliqua peculiari connexione physica, qua habet cum illa . Qui enim venatus est feram, qui aedificauit domum, , qui coepit hostem in bello, habet physicam connexionem cu rebus istis,propter quam in earum rerum usu est coeteris praeferendus, dum vero aliquid cx his donamus vel vend mus, volumus ut donatarius, ac emptor praeserantur in usu rei donatae, vel venditae; sicut nos praeferebamur propter physicam conne xionem ; Notant tamen Auctores huius sententiae connexionem,quae susticit ad acquirendum dominiam unius rei, non semper sufficere d acquirendum dominium alteriusilicet enim iaciens scamnum euadat dominus scamiani; non tamen producens filium, euadit dominus fili j, quia scamnum est res
quae ordinatur a natura ad felicitatem alterius, filius vero ad propriam.
8 Haec tame explicatio, licet ingeniosa videtur deficere in pluribus; primo, quia no explicat ius per praedicata intrinseca iuris , sed per causam ipsius, quae est connexio physica ; secundo quia falsum eth uniuersaliter loquendo,ius este praeseribilitatem in usu rei usurpandae in propriam utilitatem . Superior enim regularis ius habet gubernandi subditos, ita ut patiatur iniuriam, si impediatur a gubernatione, tamen non potest gubernationem in propriam viblitatem Conuertere; tertio quia Pater ius habet personale aduersus filium , ut
sibi praestet alimenta in casu necessitatis, connexione landata in persona fili j: debentur etia Patri a filio alia bona ex pietate, debito fundato in eade connexione physica tame hoc secudu debitu no est iustiti primu est iustitie quod inexolicatu relinquunt isti recentiores. Demum illa connexio physica non
69쪽
sussicit ad aequirendum ius, nisi fiat ex animo acquirendi ius; si enim aliquia'
apprehendat gemmam in littore maris sine tali animo, non euaderet dominus illius, & tamen haberet connexionem physicam cum gemma, ergo debet dici quod ius, sit praeteribilitas propter connexronem physicam ex animo aequirendi ius tque adeo explicatur ius per ius ,& committitur circulus.
maduertendum est ius uniuersim , pro ut comprehendit ius iustitiae , Mobedientiae, esse potestatem obligandi alterum ad al. quam actionem, vel omissionem per voluntatem ipsius habentis ius. Uoluntas porro obligatoria potest esse duplex; alia volens oppositum alicuius actionis , & omissionis esse illicitum , ex solo motivo sui placiti, & haec obligat ex iustitia: alia volens esse illicitum ex motivo boni resulta itis obligato, aut illi communitati, cuius obligatus est pars, S: haec est obligatoria ex obedientia ; potestas obligandi primo modo, est dominium, seu ius iustitiae, potestas obligandi secundo modo est iurisditio, seu ius obedientiae. utraque potestas primo inueni urm Deo; nam propter suam omnipotentiam, & dignitatem meretur ut beneplacitum ipsius praeseratur beneplacito , &bono cuiuscumque creaturae, α propter suam sapientiam, & bonitatem meretur, ut quidquid ipsi displicet
Propter nostram utilitatem, id tanquam noxium repudietur a nobis.
voluntati habenti pro motivo placitum obligantis , obligabit ex iustiti s , haec autem aequi ualentia consillit in eo, quod Dominus licet velit obi gare subditum in bonum ipsius subditi; velit tamen illum obligare eo gener obligationis , quo obligaret, si haberet pro motivo proprium placitum , Mnihil aliud declaret circa speciem obligationis. Similiter voluntas habens pro motivo bonum obi antis,obligabit ex obedientia; si habeat aequi ualentiam, per quam superior velit obligare subditum eo genere obligationis, quo obligaret , si intenderet bonum ipsua subditi, absque alia explicationeqcirca speciem obligation I.
esse iusta. Porro actio aliqua potest esse iusta dupliciter; negative scilicet& positive; actio iusta negative est illa, quae non est contra ius alterius , seu quae non est illicita ex eo,quod repugnet voluntati alterius intendentis, formaliterinci aequivalentcr Proprium bonum,uel placitum. hoc pacto actio, sua aliquis comedit cibum suum, est iusta negative; Actio iusta positive est illa , quae ideo non est illicita sitisi aliunde inhonestetur quia contor matur cum voluntate alterius, intendentis formaliter, vel aequi ualenter suum bonum,uel placitum; ita solutio debiti est actio positive iusta: Sicut vero datur iustum positiuum, & nTatiuum , se datur ius positiuum, & negativum. Ius negativum est potestas faciendi actionem, vel omissionem non ideo il' licitam, quod non consor metur cum voluntate alterius, potentis illam rem e illicitam ex solo motivo sui placiti. Ita habet aliquis ius negatiuumad bal adi. Ius positi dum csi potestas reddendi alteri illicitam aliqua
70쪽
uctionem ex solo mortuo sui placiti. Ita creditor habet ius positiuum ad solutionem debiti,quia potest debitori reddere illicitam omissionem actio. nis solutoriae ex solo motivo sui placiti. Hoc ius positiuum est obiectum iustitiae, cum quo vult illa ponere aequalitatem. ix Ius porro positiuum primo est in Deo respectu omnium creaturarsi, di a Deo comunicatu est creaturis rationalibus. In hominibus aliud ius est rimaeuu,& n5 supponensius in alio homine ; aliud no primaevum,&supponens,ius in arto homine, secundi generis sunt omnia iura,quae per donatione emptionem,& quodcunque aliud pactum comparantur. Cu enim noi sit quis donare, vendere, vel per quecunque contractum transferre dominium rei non suae, supponitur antecedenter ad talia iura, aliud ius m donante , & vendente . Res, quarum ius , di dominium habemus sunt duplicis generis.quaeda enim determinato singularis personae dominio raddixit natura,vt illi essent instrumenta selieitatis acquirendae, cuiusmodi sunt potentiaen membra cuique intrinseca, e g. manus, Oculi. haec vero primo,& principalissime nostra sunt,cum sint pars nostri: &sunt maxime propria, hoc est maxime prope nos , ut pote intrinsece unita. Alia sunt, Quae nullius determinato dominio addixit natura; cuiusmodi, sunt exteriora
bona,quibus soli homines indiget, no Angeli, ut pote qui per sua intrinseca, sine ullis externis adminiculis sussicientes sint ad viuendum , & ad felici-
Larem consequendam: cum gratia Dei.
1 3 Haec ipsa bona externa sunt in duplici classe; prima classis est eoru bonorum,quae ut inserviant humanae isticitati non debent addici uni potius homini,quam alteri,ut aer,&c. secunda clallis est eorum, quae non possunt ad selicitate inseruire, nisi alicui nominatim addicantur, aut paucis, ut obus vestis,domus,5 c. Haec pollem ora voluit natura diuidi inter nomines. Diuisio tamen,quae facta est,dicitur esse de iure genriu, non de iure natur.e; quia ex consensu gentium est executioni mandata uno potuis, quam ali
modo. Modi quibus natura voluit fieri hacic diuisionem, ac vir pruno
rerum dominia dicuntur a iuristis de iure gentium, quia ius reatura plerumque vocatur ab illis tantum id , quod versatur circa actiones, quae ab alijs etiam animalibus fiunt ex inclinatione naturae, cuiusmodi sunt . prolem suscipere,& nutrire ; ius vero, quod versatur circa actiones peculiares gentis humanae, cuiusmodi est rerum diuisio, licet fiant dictate natura, vocaturius
14 Modi, per quos primo dominium rerum acquiritur,sunt illi, per quos aliquid ponitur in humano commercio, vel redditur aptum ad usus
humanos, cum antea non esset. Reducuntur isti modi ad venationem, , inuentionem, Sc effectionem. Ferae, e. g. acquiruntur per venati nem, gemmae per inuentionem, domus per effectionem. Cum istae res rursus egrediuntur ex humano commercio,amittuntur, ideo dominium animalium,
quorum natura sera est,pcrditur eo ipso quod redeant in naturalem libertatem , & quicumq.ea rursus capae, quia rursus illa reponit in commercio B humano