장음표시 사용
51쪽
Quid proeliorum virtus a qualis in his fuit 3
virium certe confidentia prorius ingens. Galli, ut est Africano bello, homines aperti minimeque insidiosi, per virtutem non per dolum dimicare consueuerunt ideoque sic ad Caesarem, qui Tigurinos inopinantes circumuenerat, Divico Helvetius loquitur, Se ita a patribus maioribusque suis didicisse, ut magis virtute, quam dolo contenderent aut insidiis niterentur. Atque militaris huius virtutis singularia multis locis in Caesare exempla sunt, Praelio Helvetico cum ab hora septima sui est primo libro ad vesperam pugnatum esset,auersum hostem videre nemo potuit: Sic Belgae ut est sexto) suis ante oculos interfectis nequaquam territi, sed per e rum corpora audacissimὸ transire conati: Sic Nervij ut est ibidem)etia in extrema spe salutis
tantam virtutem praestiterunt,ut cum primi eorum cecidissent, proximi iacentibus insisterent, atque ex eorum corporibus pugnarent. His deiectis & coaceruatis cadaueribus, qui superes tent,ut ex tumulo tela in Romanos coniicerent
pilaque intercepta remitteret. Simile est de Gaulis militibus Caesaris, clim Munda in Hispania circumuallatur ex hostium caesorum cadauerubus & armis,Pro cespite sati Hircius in cadauera collocabantur, scuta &pila pro vallo insuper
52쪽
num ordinata ad oppidum hostium conuersa v- niuersa, ut timorem virtutisque insignia propo sita viderent & vallo circuncluderentur adue sarii: Ita Galli tragulis iaculisque oppidum, ex hostium cadaueribus complexi,oppugnare coeperunt . Hoc igitur e cadaueribus vallum iam patriis antὸ moribus Galli facere didicerant. At inde,opinor, ea nata de Celtis opinio est,quq in Ethicis ad Nicomachum ab Aristotele fcribitur, Nihil eos omnino metuere neq; motus terrae neque fluetus: Atque id nimirum est quod ait Strabo, Gallos Alexandro Magno interroganti quidnam maxime timerent, nihil esse, nisi ne super ipsos coelum rueret. Loci curam in praeliis non multo maiorem quam in castris video fuisse, sicuti totis commentariis gallici belli perspicuum est, cum Heluet h& Nervij iniquissimo loco Caesarem sint aggressi: & si quid
tandem consideratius hic fuit, imitatione romanae disciplinae factum est,Ordo verb,accuratior fuit, in quo nobis erit illud primum, Cum ex pluribus ciuitatibus exercitus constaret, milites generatim distributi in ciuitates erant, sep ratimque singularum ciuitatum copiae colloc batur . Sic Nervico bello Atrebatibus sinistrum cornu, Nerviis dextrum attributum est, Vero- manduis acies media: Sic septimo libro de copiis Vercingetorigis, Hoc se colle interruptis
pontibus, Galli fiducia loci continebant gen
53쪽
tatimque distributi in ciuitates omnia vada ac saltus eius paludis, certis custodiis obtinebant. Et ibidem, At Vercingetorix castris prope oppi
dum in monte positis, mediocribus circum se interuallis,separatim singularum ciuitatum c pias collocauerat, atq; omnibus eius iugi colliabus occupatis, qua despici poterat, horribilem speciem praebcbat, principesque earum ciuit tum,quos sibi ad consilium capiendum delegerat, prima luce ad se quotidie conuenire iubebat, ii quid communicandum, seu quid admianistrandum videretur: Neque ullum ferὸ diem intermittebat quin equestri praelio interiectis sagittariis quid in quoque esset animi ac virtutis suorum periclitaretvt.sic primo libro E ciuia
rate Helvetiorum pagus Tigurinus reliquis tribus Ararim traductis, separatim circunuentus est: Sic pagus Verbigenus cum a caeteris seiunetus profugisset, & ad Caesare esset reductus, innumero hostium est habitus: Hanc eandem per genera gentium' distributionem Germani t ruere svi Tacitus apertius admonuit . QUOLque praecipuum ait sortitudinis incitamentum est,non casus nec fortuita conglobatio,turmam aut cuneu facit, sed familiae & propinquitates. Eius rei exemplum est in Germanis Ariovistum secutis, qui tum demum, ut est primo libro,n .cessarib suas copias Ecastris eduxerunt generatimque constituerunt paribus interuallis Haru ε
54쪽
des,Marcommanos,Tribocos Vangiones,Nemetes, Sedusios, Sueuos. Q propter loci praesentis quaestionem concludo, cum ex pluribus ciuitat:bus gallicus exercitus constaret, milites
generati m in ciuitates distributos fuisse. Fuit v rd Gallis phalanx in praeliis usitata ut Romanis legio. Phalanx ab AEliano subtiliter explicatur in cornua dextrum & sinistrum & duas medias acies,& singuli rursiis in partes & particulas u rias. ut tandena decuriae partes minimae fiant in phalange grauiter armata,milleviginti quatuor: Denique equitum leuiter armatorum, tum peditum, sed numero subduplar, tum equitum, dc siil,quadruplae: Primus in decuria, decurio dicitur,postremus, tergiductor: Primus est praestes secundi, secudus primi sebstes dc praestes tertij, ac deinceps in hunc modum totus decuriae o do constat e praestitibus alternis & substitibus, profligatoque praestite, substes eius locum ingreditur, nec semel occupatus locus unquam defensore nudatur. Secunda decuria condecuriatur primae,cum sic decurio decurioni adiungitur & secundus secundo,tertius tertio,viver-rus versiai loco& numero re pondeat,&unius decuriat milites sic e regione respondentes,astites dicuntur: Intervallis autem certis distinguu-tur phalangitae ordinati,cubitis quatuor, tensat duobus, constipati, uno. Phalanx igitur eius. modi, Gallorum veterum fui , Helvetiis con-
55쪽
fertissima acies, ut est primo libro,contra Caesiaris equitatu fuit, eoque pulso, phalanx facta sub aciem primam successit. Sed Romani pilis miLsis, phalangem Helveticam perfregerunt: confertissima videlicet erat, & vitandorum pilorugratia coepit laxati scutaoue ipsa in morem tostudinis ad pila excipiendum coniungi. Eodem autem libro Germani celeriter ex consuetudine sua phalange iacta, impetus gladiorum exceperiit. Atqui hanc phalangem non ut testudinem tegedis capitibus, sed vaut murum pectoribus obiectum video: Sed Helvetico bello auxilia sociorum Boiorum & Tulingorum carris &impedimentis agmen clausere, nouissimisque praesidio fitere: ac iam aduerso praelio, vulnerum multitudine defessis Helvetiis pedemque
referentibus & in proximum montem sese recipientibus,ex itinere Romanos latere aperto aggressi,circunuenerunt: idque conspicati Helu rij,rursus instare & praelium redintegrare coeperunt.Hic quaedam gallica instructae aciei forma est . Ad hanc totius exercitus aciem pertinet illud Hircij, Gallos in acie solitos substratis fascibus sarmentorum ac virgultorum sedere: quod quaquam a Caesare superioribus Commentariis declaratum esse dicit, nusquam tamen comperib: sed tamen substratis fascibus in acie sedere
gallicum lait, simili nempe disciplina ac Romani triarq,qui tertio ordine in acie constituti,
56쪽
genibus nixi subsidebant, unde subsidi uim no- utinatum est. Sed haec gallici ordinis pauciora:
At cohortationis, quae praecipua virtutis incitatio est, longe plura memorantur. Initio praelij, una cum primis telis, clamorem quam maximutollere, tubis, militum animos incendere, militaris disciplinae solenne est: At gallicae consu tii linis fuit, non clamore sollim & tubis, sed c tu,tripudio, ululatu, armorum crepitu,telorum iactu, tantum tumultu in terroremque initio pugnae facere,ut nihil horribilius fieri posse videretur. V ocem, ait Diodorus,Galli grauem habent atque asperam, sed & tubas habent filo more barbaras, & quae asperum sonum reddant. Sed
Polybius plura libro secundo, clim sic de Gallis
loquitur, Caeterum Romanos, Celtarum ornatus ac tumultus vi sua terrebant. Innumerabilis . enim crat buccinatorum & tibicinum multitudo, cum quibus una toto exercitu conclamante, tantus ac talis clangor factus est, ut non solum
tubae & copiae ipsae, sed vicina loca vociferari viderentur. Atqui torus hic gallicus tumultus, se quenter a Livio, sed inimice & columeliose, vice Gallis loqui fere solet, notatus est, Galli, ait
quinto libro, truci cantu clamoribusque variis, horrendo cucta compleuerant sono. Et ibidem. Mox ululatus cantusq; dissis nos vagantibus ci ca moenia turmatim Gallis , audiebant. Item,
Galli occursant, ait libro tricesimo quarto, cum
57쪽
variis ululatibus, cantuque moris sui quatientes scuta sua super capita vibrantEsque dextris tela. Item libro quadragesimo octauo de Gallis in Asia , Ad hoc cantus ineuntium praelium de ululatus δc tripudia dc quatientium scuta in patrium quendam morem, horrendus armorum crepitus, omnia de industria composita ad terrorem.Caesar huc tumultu leuitis attigit. Quinto libro victis Sabino & Cotta sic ait de Gallis
victoribus, Tum vero suo more victoriam comclamant , atque ululatum tollunt. Et iterum libro septimo de Gallis ad Alexiam, Cum suos pugna superiores esse Galli confiderent de R manos multitudine premi viderent, omnibus partibus de ij qui munitionibus cotinebatur, dcij qui ad auxilium conuenerant, clamore &vlulatu , suorum animos confirmabant. Item, Multum ad terredum Romanos valuit clamor
qui post tergum pugnantibus extitit. Sed ci more etiam tanquam tubicine, colloquium petere,Gallis patrium fuit: Sic Caesar libro quinto de Eburonibus,Tum sito more salt) conclam uerunt uti aliqui ex Romanis ad colloquium prodirent. Notas verb gallicae consuetudinis illas etiam lubet addere pacati animi, pacis, d ditionis : Pacati nempe animi signum gallicum in bello fuit, dextrum humerum exerere. Sic de Heduis libro septimo, Tametsi dextris humeris φxertis animaduertebantur,quod insgne,pac tis
58쪽
tis esse consueuerat. Pacis verb petendae gallicum signum fuit manus tendere:sic libro secumdo de Bellovacis, Pueri mulierεsque ex muro passis manibus suo more pacem a Romanis p tierunt Quod item libro septimo de Gergoui rum mulieribus , quae poctore nudo prominentes , E muro passis manibus obtestabantur Romanos . Atque hoc idem signu deditionis sitisse eodem libri, significatur. Hedui manus tedere, deditionem significare& proiectis armis mortem deprecari incipiunt. Sed hqc fortasse minutiora: tumultum gallicum concludo, & quid Germanis simile fuerit, requiro. Hic videlicet
baritus fuit Germanorum,de quo Tacitus,Sunt illis haec quoque carmina, quorum relatu,quem
baritum vocant, accendunt animos futuraeque pugnae fortunam ipso cantu augurantur: Temrent enim trepidantve prout sonuit acies: Nec tam vocis ille quam virtutis concentus videtur:
Assectatur pr cipue asperitas soni &fractu mu mur obiectis ad os scutis,quo plenior & grauior vox,repercussu intumescat. Quapropter gallicus tumultus conferendis signis atque accend
dis animis eiusmodi fuit. Verumenimuerb etiaGallae foeminae cohortationis huius partes habuere : Nullis verb tubis, nullis cornibus vehementius animos virorum incendi putes quam adhortationibus & lachrymis charissimaru cMiugum: Sic enim ut est libro septimo, Gergouiae
59쪽
nistresfamilias saos obtestari, & more gallie, passum capillum ostentare liberosque in co*ectum proferre coeperunt.Talis est exhortatio in Massiliae oppugnatione, Instructa classe ait Caesar) omnium iuniorum, matrumfamilias virginumque precibus δc fletu excitati, ut extremo tempore ciuitati subuenirent, non minore animo ac fiducia quam ante dimicauerant, naues conscendunt: Tum facile erat ex castris C.Trebonij atque omnibus superioribus locis prospicere in urbem,ut omnis iuuentus quet in oppido remanserat, omnesque superioris aetatis cu liberis atque uxoribus, ex publicis custodiis aut ex muro ad coelum manus tenderent aut templa Deorum immortalium adirent,& ante simula,
chra proiecti, viistoriam ab diis exposceret. Cui simile est illud de Germanis primo libro,Et m heres ad proeliu proliciscentes milites, passis manibus gentes implorabant ne se in seruitutem
Romanis traderent. Ergo etiam Germanorum
praeliis: in proximo ut Tacit' aitὶ sunt pignora, unde foeminarum ululatus audiri, unde vagitus infantium: hi cuique sanctissimi testes, hi maximi laudatores: Ad matres, ad coniuges vulneraserunt,nec illae numerare aut exugere plagas p ueni,cibbsq;& hortamina pugnantibus gestat: Memoriae proditur quasda acies inclinatas iam dc labantes a forminis restitutas costantia precudi obiecturectoru, & mostrata cominus captia i uitate
60쪽
uitate quam longe impatientius, foeminarum suarum nomine timent,adeo ut essicacius obligetur animi ciuitatu, quibus inter obsides puerulae quoque nobiles imperantur. Quare mulieres bellicolarum& fortium virorum, etiam bellicos ,etiam fortes Dete. Verumenim uerb nescio quomodo C sar dum eximiam animi magnit dinem Gallis attribuit, etiam mollitie pene co-trariam obiicit.Nam,ut ad bella suscipienda ait libro tertio) Gallorum alacer ac promptus est animus,sic mollis ac minime resistens ad calamitates perserendas mens eorum est: Denique, ut est octauo libro, vix iudicari potest utrum Galli sint secundis minimisique rebus insoletiores, an aduerso mediocri casu timidiores. Qudod Liuiustam insolenter arripuit,ut locis omnibus Gallos noua perpetuo aliqua generis huius columelia persequatur. Sic enim de Gallis Togatis splibro, Gallica ges humori ac frigori assueta, pulueris δίaestus intolerantissima. Libro io,Galloiu corpora intolerantissima laboris atq; aestus fuere,primaque eoru prςlia plusquam virorum,postrema minus quam foeminarii.Tricesimo septimo,Intoleratissima laboris corpora, vix arma humeris gerebat: dragesimo quarto,Labor de aestus, mollia & suida corpora Gallorii & minime parietia sitis. dragesimo octauo de Galatis Asiae,si primu impetum,quem feruido ingenio&caeca ira es adiit,sustinuerisinust sudore & las