장음표시 사용
101쪽
sublimiterque, ac religiose explicandis singulis verbis; atque ex illis erit n- dis reconditissimis senubus, arcanis. Cum ergo id sedulo fecerint signum est,quod singula verba venerati sunt, ut arcana , diuina , dc proinde quod pro consanti habuerunt Scripturam sacram undique esse a Deo. Ia νὴ demisti Inde Gregorius Magnus t Ipse ergo ire scripsit,qui e scribenda revit. Et Missehi Chrvsostomus K Ego νον omne obsecro,ne simplι curro σιι ein Seripturis sacris co
in F eamison rus Baiilius Letiam,&Hieronymus meadem habent. in ri, D. A1. Item Ambrosius a explicans rationem, cur inscriptura nihil redun ius in det,aut desit,dicit causam esse quoniam sacri scriptores, non iecundum ar Scriptum Ebistis ad tem scripserunt, sed secundum gratiλm, quae supra omnem artem est. Ex ra i iiii I. stinuis uuo sequitur plane,quod si aliqua pars etiam minima sacrae Scripturae,secun re dudeit gum artem esset aut esse posset ,hoc est, secundum hominem, humanum moenium, quod etiam posset esse superflua,vel diminuta,qualia sunt caeter hominum.Vnde cum hoc repugnet Scripturae; consequens est quod etiam repugnet illi esse aliundo,quam petr Dei gratiam,hoc est,ex afflatu diuino.
QVITUR. Iim tertia conclusio, quae sic habet. Ad Oportet
rationem, aut conditionem Scripturae, non tantum re Scriptu-quiritur,ut Deus Scriptori eius dictet omnia scribenda, rae actae sed etiam quod moueat, Scinclinet illum diuinHu ad exarat , sic .atque hic, Sc nunc scribendum . , re Deo Hae e conclutio quoad priorem partem ex praeceden inclinariti constat. Quoad secunda vero probatur ex illo Petri moueriar. Pet. . γ. . Neque enim volantate humana auara est aIiquando Scripturari hoc est , proprio co que adb .R g δ 3.ν. 2. natu, studio , libertate, de arbitrio)sed Spiritu Sancto inspirati equuti sunt μηβ scribe n. Cis l. 4 4,ν. a. χει homine . Vbi clarius Caietanus, Batablus,Brixi ensis, eualii legunti tra clum.
dειρ . .in E ferunt, a Spiritu Sandio impulsi.agitati.&rapti: qui avoxGraeca PhyremonDi, Rech σρrσset pro quam vulgato Latino habetur inspirati,significa idem quod permoti, p. acti, icimpulsi. Si autem sic omnes Scriptores bibIici iunt assecti;coailequense Apad Alba est, ut id Scriptur a natura peti et t. v sin eius ira at o autem est, quia scrip res sacri inscribendi munere, Sacraras Hom. 3. in Epimo tantum reputamur, ut organi, calami; instrumenta Dei loquentis ad Scriptu-stοι. ad raeflet nos iuxta id David: b Spiritu Domini loquutu I per me e sermo ui per in raria exaenicen. rum meam. Et illud e inrua mea calamus serioae. Quare resor Magnus d cito res Ε . . ia Urim. Nomen iam fueris tribui geriptoribu , ipοι γ licat 'Disibi nil desu sunt in-uo per.ctus applia diu , e motus in nulla criptura praesta neque illi in sacra frumenti Lib.4. registri Inde etiam Antonius Magnus e Chrysollo inus. Augustinus, e re in Dei. Epist. a . brius, meatu omnem Scripturam sacram appellant, diuinati: Epulolam, uti In Psalme'. pote a coelo deminiam. de anatam. Quibus Baslius Masnus, sedc S. Erhie k.κ Serm de pati consonat, dum omnia Script rae sacrae vocant,dona a coelo emissa. era C coosumat a unde demum est,quod Ambr. notauit. Inducens enim illud, Psal. mota prcifessi ι. Et super, ellem meam miseruη sortem ita inquit Bene de Euangelictii dieium est: ara sacra fieri' Lib. de Tobia miserunt fortem. Sors enim heluti diuino pendet examines: G ideo quia non in potestate Plotibus. O p R. propria sunt loquuti , neque omnes eaήem omnia sed pIerique dixerunt diversa, uuae auus m PDim et r. i'. non dixerat . iasi diceret, qu muis ex Scriptoribus sacris plures eadem omni Cro. a. is fici spirent,d uersa tamen scripserunt quia non ex proprio, sed diuino motu
s affecti, Scito tracti sunt,ut illa potius quam alia scriberenta
102쪽
Notarus Inde est,quod de illorum manibus.et q. calamis dicet re nos Possi, mus, sudaeis quae de illorii animalui alis ac pedibus Ezechiel dixit: n Ubi erat impetus pira n ECGb. r. in.
dem as,inue tradiebἔtur; neq; reuertebItur,cu amibularent. Vt pc: te quod no in votis eo meralsitu progredi, aut regredi, scribere,aut omnino in laedere calamia, rii si
prout spiritus impellebat. vel ob impulit cessabat. Not enim eo, in doctrina factoru Patria protritu,quadrisorine illud EZechielis animal, quatuor Euagelistarum symbolum extitisse. Quare merito verba illius accommodanturi sis, intelliguntur de illis. Non mi Ratio item alia id suadet quoniam Dei verba exarare,&eon signaranus Dei literis,eiusdem rationis est,atque illa ore enunciare quoniam sicut per scrina otio-- ptorum calamum loquitur ad nos Deus, ita per Apostolos fuit ad nos verbone indi loquutus.& utrumque est verbum Dei aperire, Deum per instrumeta creagee qui ta ad homines loqui. At prophetandi opus non tantum non potest esse citra scripto , reuelationem Dei,verum neque citra motum, impulsum illius mouentis qua qui hic in nunc os prophetantis ad prophetandii; ut mouit os Zachariae,& alio . Voce edit rumpro quibus ipse dixit o sicut loquutus est per os Dacta am, o c. Igitur neq; ς' '7 vatietata munu scribendi verba Dei, sacram Scripturam.
sacra as Ianet Sunamitis illa ad pedes Elisei procumberis audiuit a Deo g Q.
nimietuscin amaritudine est, em Dominu eelssua me,er non ostenda mibi. Idem
Non est Eliseus rogatus a tribus illis Regibus de suturo euentu belli: Muoi .dilue. 4'ssu 'I' ς' in pote psaltim ad e,e tune fucta est super eum cnu D mint, G propheta u. Igitur non sate pro fuit in pote ita te prophetarum pro arbitrio suo vaticinari, vaticinia orophete pro proferre sed tunc tantum,cum Spiritus Domini mentes illorum ill ultrab.it. phetari , ad prophetandi exercitium linguam eorum mouebat. Cum autem ea sit neq; scri ratio scribendi, prophetandi: si quidem utrumque est edere verbum Dei in ptoris a persona Dei;consequens est, ut asstatus eiusdem spiritus,&simul impulsus, Mera sacra agitatio requiratur. Scriptu Mirum proeuldubio est, quod vitam , mortemq; Domini omnes eius raedere discipuli Apostoliq; probe callentes, per uniuersum mundum disserte prae dicates duo latum ex Apostolis, utiq; Matthaeus, loanes, unus ex discipuCur ex iis, scilicet, Marcus de Luca alia est ratio)ea o. unactis ignauerint. Causa
omnibus aute ea potest ella,quod citra scribendo ruperi iam, notitiam, Sc cognition si
qui vita e naturaliter,sive supernaturaliter oparata, requirebatur Spiritus arcti morteq; incitatio,impetus, impulsus applicans, Sc agens eos ad scribenda sacra i Ila: Christi quoniam aliter scriptura sacra constare no potest. Et haec os tota ratio etiarn probe ag cur saepE scriptores biblici de seipsis magnince scribant. t Milyses, r&Da r Namr, nouersit, id, Lutiq; quoniam Spiritu Sancto acti, concitati id faciebant, non autem P a m ii 4 in pau ex proprio motu . ac duciti.
Scriptor *-l Iam quarta eo nolusio in hune modum. Non enseti ρ' Deer a b ile ratione, aut etiam de intrinseca conclatione Scriptu '. 'indiget. in iacrae, ut seriptor ex immediata reuelatione.&inspi h p dς immedi M , ab ratione diuina. habeat scribe dorum omnium notitiam, Ll, 'T L. x rouo M.,' Id cognitionem. Neque etiam ut inscribendo libertato Rής ς lationes as careat, sed susticit, ut nihils rabat nitianiatus, motu, L '' 'l'
cepit, ea scripto ipse mandauit ut in Evangelii sui prooemio testatum re f. 'liquit. Et Marcum quae a circi didicerat , rogatus a diseipulis seripsisse ' ρ' ' - - h
authores furit Clem Romanus, a&Papias, b Origen. Eu eb. Caesariem 4 , Iren. e. V:cronym Duuae tamen obseruatio futilis esset, si ad sacra verba g exaranda
103쪽
D. te. Vtrumsingula scripturae actae Abeant a Spiritu Sancto uic Paris
exaranes sola immediata reuelatio.& inspiratio condueens esset. Imo sutileg Ierii. at .adlia es verbum illud et Et qui misit, testimontion perhibuit. Quoniam omnis alia coagnitio praeter reuelationem,&inspirationem diuinam vana est huic muneri. 0 Deinde probatur exeo,quod sicut verbii Dei no petit produei,&ore pro Verbum mi asciente,&penetrante eum, ut patet in Propheta Cayphae prophetantis Dei po- ωnescientis quid dicere sic neque scribi virumq; siquidem est diuini test pro- Π tus loqui. Praeterquam quod liciat requiratur peritia, notitiaquescribendor u mi a neia haec aliunde quam per inspirationem, reuelationem potest habera, utique cietes, afexperimento,&oculari visione Ut vidit Ioan . Euang. quae de Christi passio nato a - ne exarauit,&alta: pro quibus dixit i Quae audi timui, quae γιdrinas oculis nostris, men spi
e manus nostrae contrect .uerunt,4 verbo γitae haec annunciamus obis ritu Dei.
o Secunda autem pars conclusionis videtur militare contra aliquos, qui scriptores biblicos meros calamos iudicant, non se agentes,sed prorsus Non o- potius acto, ab impellente spiritu.Primo,quoniam eorum velocitas in scribe puse si, ut do id videtne arguere. Secundo,quia ex praecendenti conclusione patet scri scriptorptores sacros necessatio impellendose se ab Spiritu Sancto, tiroinde non acer ilia liberos nec libertati suae relinquendos. Vndem in gua mea caiam τι scribe γ bertatem m. loei terseribentis, id est, subit 5,a principali script resim pulsain correpta careat du D..3.eςri r in praeterqua quod Origenesci oppositum asserit. enllud nostram scribit, conclusionem ostendit, quod alias scriptores icci in scribendo nihil meriti habuissent, proinde nec virtutis, nec laudis quia ubi arbitrii libertas dees, Magnim Matth. φήν meritum abesse oportet. Et quidem idem esse dicendum de locu utione .meriti est I p. prolatione verborum, pro quibus dixit Chrillus Apostolis rimam stet riti sacris eriante Reges,=Praesides nolite, πc. Dabitur enim, cibi in illa hora quι L quamini inci ptoris e- cum iamen omnia illae issent eximii meriti, utpotὸ diuinae fidei consessiones xerciti u. protinationes, latrocinia in Christi Domini gloriam , in Dei obse
Neque obstat illud quod tibi citur de velocitate quoniam ad hanc A. Spirituin ri/i - 47 ti, est regi , incitari Masilari ab Spiritu Sancto: Scriptura quippe est: n Ia Dominibit Spiritus eius, e fluent aquae. Vnde Christus Dominus ductus est ab Spiritu praestat
Sancto in desertum,& tamen libere docius non enim sui extrinseca violen velocitati a coactus, Romnino percitus. item qui sunt Filii Dei Spiritu Dei aguntur, te nec o a. or. 3.i tamen non propterea libertate prauantur, sed tam ea o Vbi Spiritus Domi tollit lini, bili Pertus iuxta elogium Pauli. bertate.
Nequet iterum obstat vi, conclusionis praecedentis Tum propter modo dicta. Tum quia impulsus ille, de impetus, necessarius quidem est ad Scri Deus se ituram sacram alio propterea necessitans scriptorem, sed potius en hun a se attemno modo utens: tiq; salua libertate arbitrii. Sicut etiam saluo genu , inge erat S-nio scriptoris adsucitur, dirigitur ad scribendum, propter quod cum sub criptoristilioribus subtilius.&cum rudioribus cratius, simplicius scribit Spiritus Si captui. chus ot patet in propheta aulico Esaia, in pas oro ruda Amos. Itaque impellit Spiritus Sanctus Scriptores sacros, ut scribant, libertatem autem non propellit an Neque iterum obstat, scriptores sacros haberi, iccommoueri ut ea Elia sunt lamos, instrumenta adscribendum iam etiam sacramentorum ninistri aliqua insunt instrumentalea causae sacramentorum, tamen voluntarie, ae libera ad strum et a ministrantea libera. 4. Tertia item pars liquet exeo,quod tunc xit Deus loquens per illa Scripturam, illa Seriptura es a Deo tanquam alloquente nobis per illa. suu Deus ad ad nos conceptum dirigente δε manifestante iam timuit vere loquutus per nosloqui Iiberas illas,quas digiti cuiusdam qaali manus in pariete scripserunt,4 mul tu sacra to mel tu, loquetur,per verba,quae singulariter,&Ligillatim dictat, Vt suo ex sua Scrirentur nomine , ta ad quae scribenda animum scriptoris inducit,4 adducit plura.
104쪽
D. q. tmsi uti Scriptu a sacra d. a Pici, C in si Corollarium ex dictis circa veritatem Biblior urri.
scriptu-λ Ilisoni hibus conclusionibus constra ineram scriptux sacra rameae suapte natur. in ilibilis, cirres agabilis ve-
est irre- ritatis, utpote prorsus a Deo inspirante, regente, diri- tragabi a sente. ac mouente scriptorem illius me in ali 'luo dcci lis verita piat vel decipiatur, siue per ignorantiam, siue per mali. se irati , tu et per me noris lapsurri, incuriam, incogitantia,
nadueri etiam, et aliquid huiusmodi. Vnde dicita est a
i , Curist Domino de Spiritu Sancto a Ille os dolebit a Iocn. 14. i. omnia, σμtteret γο somniari arcumqς 4 xtro obis utique ut sic doctiores, certiore iis peritiores redde sentur ad ea, quae dicio scripto contestaturi, in Iue et hemissuri erant. Et Paulus: b on pirit batur mundi accipimus, sed piritu, b z. cer. a. ra. qui ex Deo est, seiama quae a Deo donata suῆ αο li, quae Deo: --on indoctis humanae sapientis,erbis,s indoctrina spiritus. dein quoniam omnia babis a iurit Verbum Dei,ut patet ex cap. r. no- Si Deus tabili primo Ex quo illud e Pirim Dominu narrauit inscripturis populorum e -nt. fui Principum,erc. Et illud Anexpertinentucii erit reii, qui in me lo uitur bdiis tu, 'si' - . xu , Ru Et illud protruum, disce quentissimum apud Esaia alimsq, Prophetas. O. DO V ' i' 1 falleret mim Iiquutura . t. Hae ditit Dominus. Deus autem est summa veritas, cui abna scipsum trinita. repugnat Endacium.Vnde dicit Non est Deu qua homo, ri ' di siruς- tiatur. Et Psal. o. appellatur: Dens, totis Et Ioan .i . Spiritiis eritatii. Et 'xώς. Rom. . dicitur is Mi aut Dexi herat, citus uateribomo mendax. Erat ibi tu i 'ρ '' ψ ir Iii Dea se psum negare non potest. Negaret autem ieipsum, hoc etsi seipsum deo .sbueret , si prirna, summa veritas cum iit, in aliquod men .saliuiti deflecte i, ret virus seipsam destrueret,irante nubta dc en rare Sud de his nos plura diximus N . . . r .3. Omnia. 8 Elii obiicias, Biblica omnia eli paris, aequali veritatis,utpote omsacrae scri ni a Deo, qui sicut a veritate nequit vel min. imum deflectere, ta neque ver ture ver ius, aut minus vere aliquando loqui,sed semper Verissime , sumntaq; veritate. ha habet At cum veritates ipsae impares, sic inaequa las in inter se, non secubiatq;earum idem au qui ditates, Mentitates siquidem e sentiae rerum sunt sicut numeri impares, thorita-- inaequales videlicet)eonsequens est, ill oues etiam certitudo, desvetitustis pono etiam inaequatis iit, de proinde non desumenda a veritate dicentis Dei, sed adiis, licet veritate dictorum;& proindex verita: Dei dicentu non posse colligi sum
n in en mam Veritatem diciorum.
titatis Respondetur tamen ,aliam esse veritatem in ei Tendo Daliam in 'unatiando cit Ia enim est passio entis,qua sui, datur in re ent Me se ideo quod Duplex plus habet de en titate ,habet amplius etia de veritate Dianscenderit ali lien- rerum s litatiua ista autem flandatur in verit ite, quae est specialis via tus moralis cuiner ae pagi ius munus est inclinare voluntatem ad hoc ,ut quae dicto Oisc pio profersi-riae veri tur, non aliter proserantur,quini sunt in mente, S quod, o proterat aliquiditas anqui certum, quod rationabiliter, de prudenter non iudicetur certum esse ei lautem quod De es iudicat certum esse . non potest non esse certia:&id quod
profert, ut verum habet summum veritati pondus, utique non transcendentalis, Mentitatiuae vel in essendo, sed moralis, edi in dicendo δε ita quod inessendo est magis, vel minus verum,potest indicendo esse pMis,aequalisq; Ve-
Est veri rotatis, si ab aequali veritatis author it episeratur; licui time utiles est conclu- asines sio maioris, quam minoris momenti in ca eandem scientia in si utraque perilendo, omnino idem principium demonstretur. indicen so Itaque Veritas in uisendo commensuraturentitati rei: quare haec pro. do rositio rua eatri .aequalis veritatis tran endentalis est siue a Deo siue a
105쪽
D. Q ι ἰms ingula Scripturae aera debeant a Spiritu Sancto iactari
homine proferatura quia eiusdem virobique entitatis est Veritas autem in enuntiando commensuratur veritati dicentis, ita propos io minoris enti ratis certior veriorque est, si ab assertore maioris aut horitatis proferatur, quam .veritas maioris qui ditatis.
Corollarium aliud de aut horitate sacra paginae.
Nde etiam sequitur summam esse sacro mirn bibliorum i summa auctoritatem, utpote, quae summam veritate continet, Patanquam diuina oracul a ,α scripta summae autem veri gin au tatis aut horitas summa est, eo quod aut horitas dees, horti β. ac dignitas, reputatio, aestimatio,ob quae dictis, faciis que alicuius plurimis differimus. Inde authenticum te sit moniti est,quod irrefragabili aut horitate viget,&cui inficiari nemo potest. Et ita de sacrarii literarum author tale,insallibilitate , ct certitudine nemini dubitare licet, aut quouis modo haerere, citra nota haeresis Hoc est enim sacris literis proprase, ut late Aug. avaris, ac multis in locis inquit Soli scripturarum libris,qui ea nonici appellantur, didici hunc honorem deferre, ν nulIum aut borem eorum inscribendo errasse aliquid fit in si me credam iactio is tera ita lego, th cntalibet anctitate, oestrinaque polleant,non ideo, tam putem,quod ipsi uisenserunt e scripser*nt. Vtique quoniam de scriptoribus sacris dumtaxat certum est calamum non mouisse, nisi ex directione, ductu monituque Spiritus sancit: quare honos, qui eorni scripturis defertur, alii deserendus non est: licet Summorum Ponti ricum,Conciliorum, canones,&dec reta, sanctoruq; Patru volumina in maximis habenda sint, vi potet organa perque Deus hominibus suam cepissime voluntatem aperuit,quamuis Iong Ealiterquam per Scripturas sacras sed de his plura super primam
Obijcitur contra corollarium cap. 9. Scripturam sacram non esse summe veram.
ad Titum. Tautem omnia intimius penetremus, placet insciari parum per duo haec notatu dignissima, quae duobus capitibus proxime praecedentibus intulimus corollaria. Et ut ordine proce Ita dara; primum insciabor summam veritatem deinde summata choritatem acrae scripturae. Argumenta autem prioris clas haec sunt. In primis Db: tur, a quod Dauid quando esuriens comedit proposi-uonis pallia, socios, conattes,ac commilitones secum duxit cum tamen dicatur H Quod soluc tunc accessit, interfuit: Marcus eandem ena trans historiam dicit, e tunc David introisse in domum Dei sub Abiathar saceri te: cum tamen constet d id non accidi ire, nisi sub Abimelech Pontifice &Lucas, in oratione Stephani refert septuaginta quinque viros de genere Iacob ingressos fuisse Egyptum: cum tamen constet, non fuisse nisi septua ginta. Itena reser ibi patriarcha sepultos fuisse in Sichem,cum ex Ioseph et con leti epultos fuisse in Ebron, c cap. 8. recenset Abraham emisse sepulerui fili Ia e inor, qui erant filii Sic beni:cum tamen consi et Demisse ab Ephron filio Ser. 1 Deinde teste D. Ilier. Paulus citauit ex libris apocryphis elogiu illiad, Aurge a mortui , O illataina a te chri uis: teste eodem A super primum ca- Put Arg con
106쪽
put epiliolae ad Titum, Iudas in sua canonica citauit ex apocrylia historia id quod retulit de Henoch. Constat autem apoc ypha oracula chimaerica elie, ac fictilia: proinde non rumin vera. Tertio, Apostoli citant elogia veteris testamenti in alio longi sensu a. hi: Seo,in quo scripta sunt,ut Paulusi illud MPm. In omnem terram exi t sonus Ra v. o. 8. eorum, eπe Citat de praedicatione Apostolorum de qua tamen David non mire . 8. .
agit , Sed potius de coelorum motu illustratione circuitione. Et Petrusis Actor z. illo doctorum n illud Ioelis o Effuniam de spiritu meo super omnem earnen , citat o Ioel a. in alio sensu ab eo , quo a Propheta inductus est, teste Hieron ibidem.
Ac deniquo quoniam alias omnia praecepta scripturae essent praeceptat erit. r.c., ab '' iuina, d per consequens, illud Pauli. Oportet Episcopum esse nisi uxoris vi--. ' να-; id est non bigamum: esset praeceptum diuinum ab Ecclesia in dispensabiles, cum tamen constet Ecclesiam saepissime dispensat se illud. Item praeceptum illud Concilii Apostolorum de abstinentia a sursocato, sanguine esse praeceptum diuinum cius diuinum, proinde ab homine in dispensabiles, cum tamen Ecclesia omnino, omnibus dispensaverit illud. Non ergo omnia sacrae scripture sunt verbum Dei. proinde neque summe verariiquidem non sunt a veritate summa.
Obijcitur etiam contra corollarium cap. IO. argui- tur, scripturarum authoritatem non esse sum
mam sed potius inferiorem authori
Tem contra lacnndum corollarium dimicandum est hoe
secundo loco:& quidem inachinis,& armis desumptis exeo,quod Ecclesiam iudicat ac definitivam sententia pro- nuciat de scripturis sacres: si quidem ex illa habemus, quinam sint libri canonici, quinam in corrii pra authentici 'uis etiam legitimus sacrae Script qtae sensus. Cum ergo iudicare pertineat ad superiorem authoritatem,c sequens est, maiorem esse aut horitatem Ecclesiae iudicatis v no x authoritate sacrae Scripturae ab Ecclesia iudicatae.18 Et confirmatur ex illo decantatissimo Augustint,a Euangelio non rede a Lib. contra Epidiim,ni medulbisito Ecclesia commoueret. Eminentior igitur est Ecclesiae autho pol. fundam. ca.4Con sit 'ritas, itq; praecellentior: siquidem propteream colitur scripturarum autho
W-xu ritas. Et Tertullianus, b Hieronymus, Hatq; etiam ipseAugustinus d dicunt, bai. . duersurru ς0 ideo Paulum Hierosolymam ascendisse suumque Euangelium contuli iis Mare biotrem. x M cum Petro, e quia Ecclesia non recepisset illud nisi a Petro confirmatum es capisti Aqui et Cum igitur Petrus in tantum habuerit potestatem confirmandi Euan Ustinum qui gelium , in quantum erat Ecclesiae Praesul; consequens est, aut horitatem inter August. Ecclesia praecellere authoritatem sacrae scripturae da b. 29.contra. Deinde Ecclesia antiquior est sacras craptura, siquidem nulla sacra scri Faustum cap. Ays plura antiquior est illa, quam Moses condidit,utique Pentateuchum. Cum es si Gaia . a. ad idςm tamen a primis parentibus Ecclesiam fuisse floruisse supra intractatu de Ecclesia abunde a nobis ostensum est. Item cum Christus Christianam Ecelesiam coiistituereti instrueret.nihil scriptum condidit, neq; per se, ne- que per alium, sed tantum praecipit Apostolis, ut verbo praedicarent omni creatur Euangelium riuare octo annis ab Ascensione Christi mansit Ecclesia Climitiana sine scriptura, vel a Christo,vel ab Apostolis exarata Se hoc octauo anno post Astentione tu Christi scripsit Matthaeus,ut alibi nos
107쪽
latyosendi retus. Igitur siue loquamur de Ecclesia, qu ab initio mundi fuit, siue de Chrisiana, semper fuit antiquior sua sacra icta plura, de proinde ve-
ne fabilior, maiorisque dignitatis aut horuatis: qtiomam caeteris pacibus antiquiora praee minent recentioribus, maxime in authoritate. Vnde si ii ud Ciceronis,fApe est lectutis est aut baritas. Et iterum et Habet senecta banordia praesertim in OiIuri sit quam omne a solescentiae, oluptates.co Quod autum aetera sint paria inter scripturam, Ecclesiam, patet ex eo, quod etiam Ecclesia est a Dcio, non secus , ac sacra scripturari iuxta tibiadHieremiae: b Ego planto iis ineam meam electam omne semen, rara . Vnde adeo cara illi itin grata, ut dicat. Ea est columba mea , perfecta mea , naiasi nutrifae electa genetrici fue illi . 6 Et confirmatur ex eo quod, ut habet Cicero, KNoneant, non rugae reprimi ea ut horitatem arripere pol l .nt sed boneste acta superior aeta fructu capit aut boratiris extremos. Cum igit arsuperior Ecclesiae aetas honeste i. i lit, utpote quae sancta semper, ac Deo digna extitit, iuxta nuper citata, de iuxta ea, qu ino intractatum Ecclesia. est an ii nu coniequens est, quod extremos car erit aut libritatis fructas, S pro inda quod in authotitatis culmine scripturas prae .
ci Dianique quoniam Scriptura sacra omnino est propter Et clesiam,non aut et Ecclesia propter s. ip .uram igitur longe dignior est Ecclesia, qua in sacra scriptura: si quidem dignior est sinis olianibus, quae sunt ad finem.
Rc spori detur argum. I. capitis,&defenditur summa sacrae scriptur veritas.
Ihilominus leuiora haec sunt, alia multa, ouae hic solent induci , canobis inducta sunt alibi. quam ut summam sacra paginae fidelitatem, author iratem possint eleuare. Quare ad primum M. capit argumentum quantum ad
secundam partem resp. noriti dem, respondent Lyra Scalii, vidulicet,hyperbolice dictu esse,quod solus Dauid tu cc oram Sacerdoto intersuit, quia cum magno semper comitatu stipatus incederet, paucos tunc secum detulit pueros. Huic enim. p. t, reti pontioni ob id apertissim ei textus quiens, a Ob stupuit Acbimel ob sa cerdo D Mi ,erdixit ei, q are tu solui, crinultus est tecum 'o ait Dauid ad A
Sed resp. quod lice David ingressius erit domum Dei solus at alibi agentes &eadem fame laborantes reliquit aliquos ex sociis pueris suis, pro qui- . His simul ac pro se piet ista sacerdote panes, ut reficerentur: ut aperte colligitur ex vers. ..ubi dicitur quod petiit a Sacerdote quinque panes 'uod ba cerdos respondit illi: Si maii an puera, Naxime a mulieribus. Ad quid enim cautio mavel interrogatio, nisi quia Dauid etiam pro pueris suis petebat panes Unde ipse ibi dero e ctionem accepit, d postea detulit pueris suis ali-I, Matth. ri . ni commorantibus. Et hoc est quod dicitur, b d Dauide, illis qui cum eo
t. Reg. i. γ. eratnt hoc est de illis, qui tunc licet non Pr tunc famulabantur ei ted eius Maere. Dp i. expectabant regressium, ut comitarentur illum; ut liquet. γ.rs. si dyud Marci r spodent Chrysostomus, Euthimius, I Theophila, Hamil. o. in bus tali3,quod Abiathar erat binomius etiam ut appellaretur nomine pa- Marc. r. ' Vis sui Actia me ch. Victor aute Antiochenus respode libros regum me inisSnp. Marc. r. ni se Achimelech tam quali inplicis Sacerdotis: Cnristum autem Umeminis RSup. Marei. a. se Abiathar tarnquam unam Ponta sicis, quod probat ex eo, quod sacra scriti Marc. r. plura, uuaera triclum ciccb inter Sacerdotes,quos Stadioi buulat Saulo tua: soluti Encomta senectu tis.
Ecclesia Deo est est condita,ut scriptura ab
cilia. urduci, et a ris ac Doui tella
dictus veteris re samenti locus cuatio ex Marco Euan Scr
108쪽
solutio videtur mihi liter e crmanior,eo quod in memorato Regum librosen hi b. .& tertio nuncupatur Sacerdos Achimelech,nu quam vero appellatur Pontis x, aut summus sacerdosci, Abiathar veri, appellatura Christo
Pontifex. Ex quo sequitur, quod historia illa accidit sub utroque utique sub Achiuielech Sa erdote sub Abiathar summo Pὀtifice, ni sit historia Roga meminit unius: hilloria vero Euagelica meminit alterius,quod in sacris i taris frequentissimu est suppleri ab uno,quod ab alio silentio inuolutum est. Coelli Ad illud item Actorum, res p. non quidem blasphemo mimpudice, i Act.1., xur loc ut Caluinusin Beza qui dicunt mendosum esse locum istum cum omne, li 'a' rum bri noui testam et i Latini Graeci.& Syriaci in eius lectione consentiant, om Ju alio ne insancti P at es illa admittant. Sed resp.quod quado scriptura non comeς Gon morat ex filii, Iacob ingredeuntibus Egyptii, nisi septuaginta, non numerae 3 si nepoties Ioseph qui fuerunt numero quinque, utique Ephraim, Iaam, Sutata iMana Tas,& Machir. Et iuremo eos numerata. quoniam ut Augustinus Enotauit,quinque ibi nepotes Ioseph non solum AEgyptum non sunt ingressi, cum aliis hi iis Lacob,aut euacum aliis filiis Ioseph, verum nec sic nati erant neq: etiam te rogeniti: utpotὸ quod vi Hieronymus ι habet Patres eorum . . . E s, Manasses,&Ephrain filii Ioseph, nondum erant tam prouectae aetatis, visi i 1. ἡΣ, ' lios possent procreare S gignere qirando sacra scriptura numerat septua ε .ihi, sint a quinque degenere Iacob AEgyptum ingre imos. Tunc licet per prole. psim, hoc est per anticipationem numerat ut notauit Hieronymus no m Vbi sis,
potes Ioseph quia licet nati tempore memorati ingressus non erari,im Oneque utero geniti, erant tamen in inmbis parentum suorum S inde in lucem tandem prodituri,&AEgiptum habitaturae tamquam progenies lacob: quod etiam iure facit sacra scriptura frequens in huiusmodi anticipationibus, adro, Paulus, dicat, quod Leui obtulit decimas Melchisedech, utiq, quo Π Neb. .verss. niam proauus eius Abraham decimas illi obtulit, o etiam si ipse Levi natus u.
non fuerit nisi Sis anno aetatis Iacob patris sui. pGφη. 2 p. 34. Cocitra L Ad id rursum de sepulcris p .i triarcharum varii sunt dicendi modi qAβ. 7. c. ur locus Magister enim histori scholasticae Cariusianus Gagneius, alii colendunt Retnosis Patriarchas bis tumulatos fuisse,&translatos primo ab AEgypto in Sichem,
epulcro deinde Sichem in I brontiqui a primunire tertur memoraro loco, secun retib. a. antiq.e. PMmar diim autem a seritura Iosepho. Et non videtur in hac parte contemnen' .a Ira 34.ςdaxum diis Iosephus maxime dicente hic Stephano de Iacob: Defunctui est ipse ercum alio Patres nostri, e trantiati sunt in Si bem e possitι sunt in sepulcro quod emit Ibraba
prtus in Sichem,postea vero in Imbron translatos talia'. In Hebron enim
tuit ager quem emit Abraham insepulturam soris suae Hieronymus au . . - . . . t et mi disper e negat, diceri Α:s Patriare hae non sunt sepuliι in Hebron. Et iterum Νη- ρενο r. D
pulcra Conltat autem quod Stephanus permulta secula praecessit Paulam. - 'T. se Et idem vi datur adstruere noster sapientissimu Beda. V ηι α γ toebi si Exia ο 'iihilominus dissidium hoc,quod sane diu multos hactenus exercuit; . triarchis torsit. hanc forta sis concordiam habebit quod ex Patriarchis aliqui in Si aliqui in cham, aliqui in Hebron sint sepultura conditi. Etenim cum consi et x Abra' '' ' ν γ Sichem, an ii,&Sara tu nutatos fuisse in Hebron, dei tersit. ν Isaac&Iacob ibidem aliqui in suis ei Pultos, imo ex venerabili Beda super hunc locum, Adamum proto ' ' ιβ' y Hebron plastem nostrum ibidem conditum fuisse non mirum est, si aliqua Patriar. sepulti. charum ossa, ab Egypto translata huiusmodi sint inserta sepulcro item cum certum sit et Iacob emisse agrum in Sichem prope: urbem Salt m, centu δε εο η. 4.ν s. agnis a filii Hemor,&huius agri possessionem postea donasse filio suo Io IV. Hl. 3 .sepho apud Ioan. Et in hoc agro sepultum fuisse ipsum Ioseph, ut constat. bNo etiam mirum erit si reliqua Patriarcharum ossa ab AEgypto translata in hac fuerint recondita sepultura apud Sichem. Quarz
109쪽
Communia esse non oris. - . ' ψ ψ, nomina etiam vendentium Sichem
qu venditor appella e uia Q i μ' re mirum non est,si diuerso,
110쪽
Pro e-πι τὸ os prophet ia: Enach potuisse postea n ferri in aliquo libro apo ta Enoch vphri, ut et
ah uan diiunitatem,aut etiam aut toritatem amitteret: ideo conuenieriter po
-n-es, ervium argumentum resp. quod ei ex sentetia multorum, na V id iniit se,intra plures sensus liter ales possit adimittere,non est inconuen , finietavi idem omnino locus aduersis scriptoribus iacris, ad diuersos fines o . IS.. abici aristeratur: ita a paulo translatus suit textus ille, ad Apostolos,eo quod
tis nim erant, urituali ramuna &luxv mira salis omnium. se, is E cum de sententia muli orutari iterae sacrae plures typicos, mistycos, spirae liter ritales a i rici s, morales anagogicos, tropologicos sensus contineant,
pine in non extrahuntur a proprian tura quan 'quod a uno scriptore sacro K- vno sensu inductum est, ab alio in alus proditur. sed de his plura D Thom .p Lib. s.-Eυ-
iorephus de costa,t Serarius, a. -- is aena Ad quartum ars resp. duplici generis esse praecepta diuina, alia sunt On. cap. 16.
ue, que etiam nouae,ut praeceptum de circuncisione pro Iurar Niotismo .Poeni innitari Eucharisia pro
duo tua in argumeto puta, talia plurima ii quae passim Ecclesia dispensat. misi, fh utpote quae simplicit: rcens in rhtimana,&t Vord I uti b, quae spiritus Sactus suggerebat Apostolis,cu
vor qui loquiminisseis, ritus patrii, stri ' l Pu-r nihilominus quia - - hi perio ita, nomine ipsorum Apostolorum pri larebantur, erant simplici-
- igitia memorata praecepta erant diuina, lic*t ' i cssent verbum Dei,&spaetati afflatu spiritus sancti producium,ec scripturae mandatum.
Ostendit ut contra obiectiones z. cap. eminentiorem esse iam horitatem Scripturae authoritate Ecclesiae.
ssERTA' Iam stabilitaque summa ille raru sacrarum Ρως,ς'hs si Π Mnearuiem summam authoiaritati auroampsa eam omnem allam praecellere admonstremi Metiar ipsus ni ueti tali uecclesiae, utpote quod sacrae scripturae aut horitas est ipsamee Dri 'thoritas non θῆu ac veritas eius est Dei veri a . : quare dum praehamys assensum aliquibus fidei ro
bi ri opter scri8 Iuralym authoritatem Veritate tri
ni iii aliqὁfaciamus,' ranai nxirρς is propior veritatem o oritatem Dei ibae e enim sunt i ta ratio Heris 3 fida diu privi authocitas humana est ratio & tota ratio filei humanae: b non secus ac syllog sinus probabilis est tota ratio opin; opis, e syllogism pHςmonysiue asse sit,scjen fici 'Constat autem ur ritatem Dei immensum excedo