장음표시 사용
131쪽
Dub P . Utrum scripturae sacrae obscura ac dis des sint
Sap. r. I. quae sunt in intellectu, Vt habetur sapientiae . Qui autem alia gloriam,aut aliud quam Deum scripturarum exercitatione praetendit, fictus sudiosus est inqui non proprium iroximori commodum ex scripturarum lectione proin curat valde sine intellectu esse, aut sine sensu conuincitur, utpote quod recurret ad sontem eximiae utilitatis, non propter tulitatem.
Intelligitur denique animi demissioin humilitas,quibus praesumptio in nim in i ,elationi, contentioni, inani curiositati,4 supercilio, ac superbiae aditus humili omnino praecluditur: nam a Deus superbis resistι , humilibu autem dat gratiam ias, ac de Lae. 4. 6. Et alibi: b Et cum simplitibus sermocinatio eius in spiritus eius non requiescat, missio reb Ibo . r. nisi superparuulum trementem sermones eius.Vnde praecepit Deus Moy qui rutur Exo . DI s, ut diceret populo lsrael cirpone ornatum tuu , t sciam, quid faciam tibι Quali pro sacra vel ipsa scientia Dei in ordine ad protectum nostrum in progressum praere rit intel-d Ser. t 9. Ex quirat humilitatem in nobis. Sed de his plura D. Bonavent. d nos ad alia Pro Is gentia.
6 Requiritur deinde orationis infantia ad sacrarum literarum intelli Oratio- .eDς. r.ν. s. gentiam, iuxta illud erat qui estra indiget sapientia postulet a Deo. Vtiq; quia nis assi-i I l . 93. i. Deus est Qui docet etiam scientiam. Vnde Augustinus inquit g Non solum ad duitas ad
Lib. 2. 4 40M monendi sunt studiosi venerabilium iterarum,ν inscripturι sanctι stratι laquutionum scripturana christ Πή, . sciant,c quomodo apud eas aliquid dici soleat erum etiam quod est praecipuum, e macrsi pene-3T xime neces. riam orent,ut intelligant quoniam Domιnas dat sepientiam, emas acie eiu trationeli Prover. .si mentia eruntellectus.' necessa
Hinc amentia, sultitiaq; plane aperitur illorum, qui pro sacrarum litera ria. rum peritia, non diuinis precibus, sed tantum suis lucubrationibus incumbunt. Cum enim scripturarum sensus proprie apud Deum sit, ab illo potiusquam ab homine, aut ab humana indultria petendusi expecta dus est ut plai Apoe. e., .c. Ne ostendit nobis planctus ille Ioannis. eo quod nul tibi gentium reperiebat quis posset aperire ei librum illum septem sygillorum reseratum lignatura, hoc est, Scripturam sacram , donec obtutibus eius coeli us apparuit agnus, ut librum plane aperuit quasi in satisfactione lacrymar utra Ioatinis, quibus arentissimum eius desiderium, votum, preces significabantur.e Tandem ad congrue percipiendam sacrarum literarum notitiam, as As,idua ς hi μ pr sdua scripturarum exercitatione opus est, vi tradit Basilius N isti apud inscrip -
coli ψt q, Wp Cassianum i dicentes in hunc modum Noe tibi est omnibus modis enitendum, turis e-δφ' , expulsa omni solicitudine e cogitatione terrena assiduum te, de potιν iugem D cxercita -- praebeas lectioni, donee continua medιtatio imbuat mentem tuam, e quas in similita ιι tio pronem sui formet te aream quodammodo tisamenti illaru noRatio autem est,quia licet Deus miraculose non semel scripturarum scien titiare maue. 14. Ioan tiam infuderit, utique suis Apostolis, etiam Magno Antonio δε aliis, quiritur. 1 . Actor. t. de quibus August. n Venerab. Beda, o Cassianus p Rupertiis noster qn Praefat.in lib. de se ipso, nὀtamen vult semper,aut saepe alia miracula facere, ne desides,at de doctrina chrι que pigros literarum amatores reddat, sed solicitos potius, operi valde inna tentori ut sic naturam ducem sequatur, quae ad labore si lucubratio nos noso Lib. . bist. An excitat. Sicut non propterea quod panem Deus aliquando e coelo pluit, pa-gliean eap. . nis quotidie ab ipso expectandus ei miraculose, sed industria etiam propria
Lib. e. de capι parandus; cum scriptum sit In sudore,ultus tui, esceria pane tuo. π qui non Iabota l. istissea. h. at non mandaret.
creoIIat Inde David aiebat Exercitabor in mirabilibus tuis. Et rursum: Mirabi Distri
3. cap. i uia test: monia tua deo scruta est ea anima mea. Et iterum in adinventionabus illis me inca ib. ii inarat exercebor. Circa quae notandum est, quod una ex praestant ictimis differentis te scripi b.fol. 4 interscriptores sacrorum Biblior ii, Mnter eoru expositores,&interpretes, tores, rilaim. M8.1 in hoc coiistit, quod illi no habet scribere opera, studio,ac industria propria; aeacrorus Gilm. is eo quod lingua eoru est velut calamus scribae, cui no copetit inqui rescribe interpret Psalm. 44. da, sed latu exarare: propter quod scriptum est: t Lingua meae alamus scriba Melat tets. Hιer. p. 36. topter id e prophetiam Baruc dixit de magistro suo Hieremia, apud Hierei 3. mia: γ Ex ore suo loquebatur qua silerem a me, .inaci sermones istor, σego scribebam
132쪽
involamin uirim to si pis avit enirn per hoc verba nonduisse a Hieretnia dictata,aut composita, scd potius Spiritu Mn lo suggesa;ficiat verba, quae ex aliquo libra referuntur, non sunt ex captu,aut etiarn ex mente legentis. aut rorerentis. d tantum ex mence aut horis, qui illas distavit, ut literis mandarentur: in tetri retes autem non sic ex diuino as statu interpret tur, sed posimultam induistrix operam diligentiam adhibitam,ut aquae scripta iunt conuenie inter a re Pantur. Si igitur ipse Dauid , scriptor sacer cum et Iet,adhue pro notitia scien- taliterarum sacrarum .pLofitebatur, sedula meditatione assidua lucubra ibi pilus. ue,tu re,&rimari quid de expossitoribusninterpretibus,ac tandem de studio lis illarunn lucubriatoribus dicendum est Prophe Nuciolus Dausta illam ter .acros scriptores exercuit arenam, sed taeipsi ni, potius prophetae omnes: dicente Petro: π De qua salute exquisierunt, atqueserusegne in lati sunt Propbetae,qui de futura in nobis gratia 'ophetauerant, hoc est, incredibili m .γ.I. scriptu stadio. intenta,atque indefessa cura ne oblati sunt reuelationes scriptas ac ad rarum in uentu Christ .id enim significat ly.ex Hister iit.&lyscrutarisint,non secusat Oionen tuu dum Christus Dominu suis aduersarsis dixit: γ cmuraminiseripturas. s. s. uatut o cum de Thessalonicensibus dicitur et Uceperarit verbum Dei cum omni auidita r. 7. araneram te, quotidies rutantes scriptaras, si haec ira se haberent. Et alibi amabent Mosem Prophetas, audiant illos. Vnde Paulus Timotheo scio dicebat di tende tib m. Α σdoctrina ,in i initIis r utpote quod cum I iine a mna uens s , ut per adagium antiquiores monebant. Volumina igitur sacra diuina , nocturnaq; manu uoluendi sunt, si conuenientes aliquot in eis habere volumus pro
Praedici Si igitur tot, tam magna,iam sublimia, tam ardua, tam grauia, ope' una epi rosa exiguuntur, ut et turae sacria conuenienter intelligantur quis sanus tome ensu dicet uasonanes perspicuas,faciles, obuia .apertas, expedita , omni huces , sinori potius protundas, obstrusas,dilficile obscuras magna saltem
partea Rad intelli Sendum reconditas . . . .. t. . . , . 3s et
6 perimento tandem scripturarum obscuritas, non tὀm
Plura ex Tm probamia, qui diu probata est, quidem non modo a
D iplu' N L. tui nobis qui per abstrusa eius lato hactenus calamo discur ri Alyn rimiis: verum ab omnibus,qui summis quod aiunt aut Φnxur UI contra in imis&exim ijs labiis diagustant, Vel deglu
qu isti tiunt eam. Vix enim vel una paginam legent, in quania O o multo plura dubitent, quam intelligant, uti de se ipso
idem mei Augustinus a professus fuit, cuidam laudatori suo inquiens Inidi Epist. I s.c. a. si sancti scri pruris multo nescio Ἀνου, qu in scio. Adeo enim frequentes cinsu p.rabiles anfractus, sinu, aditiis recessus, abyssus inscripturis sunt bino π.de ud, Horum,me hercle,causa Basilius dixit: b Colligim infinitu quodda esse quod σpia fide. de rerum divinarum cegnitio re sacrae titerae senti ut,ιum neq sit quisqπῶ,qui ad illud pervenire, a Iese, γ' dum peruenia ad ilitud quod perfectκm est, uuluato a quod ex parte est. Et rursum Rein ista in plane 4: suapte natura est eis omnea omniam mentes ad inuestigandam, ni coirent, item dc enuntiata tias uar eoncurrerent, tamen,qui assecutposet,exi ter nemo. Hunc sano esse scripturae sensu sapienti nimiis declarauit Salon Zdi es e Dia ι sapiens et fictar, G ipsa ligi v/reces it a me, it m gi s e Gelases, era. Vtiq;quonia sapietiores citius,sublimiusq;in scriptur salebras incurrui, eius .anfractus dignosciit, perhorrescui, quos tamen rudiares iῖnorant, Ii prae in
133쪽
Dtib ibusnam Scripturae sacrae ob carae, ac dis ilis ti
praeteruoleant. Vnde August. ad sacrarum Scripturarum obscuritatem stu
Pescens conuersus ad Deum dixit: Mira profunditas eloqMorum tuorum horror est ιntendere in eam, horeo honoris emtremor amor. Si igitur linc eis oculis horro
re incutit scripturae profunditas, quid talpeas mullus igitur habens aliquid cordi frontis,inliciari poterit scripturarum difficultate in .
Reypondetur argumentis secundi capitis, hoc est, argumentis ex scriptura testimoni Js de duetis proscripturarum perspicui
tate. . Vperest ut argumenta contraria demolliamur: qui Vision idem omnia prirni capitis satis conuoluta sunt responso Prophe
nibus inter guendum iubiectis Unde tantum superest, arti non vi replicaseonuellamusa eplica autem Numenti pri sunt ex mi liui se tibitate conuestita. quoniam nihil falsius, quam positio I rophetarum obscurissiana spectra, atquc Tulgi nata cile ne praeia commentariapraeceptQrum decalogi: licet enim possent ceptoruesse principia ex quibus sorte Maeceptorum decalogi congruitas erui valeat decalogi aut etiam media directa ad istum finesti Ra principia non semper conclusionum suarum commentariaesunt, utpote non semper lucidioma, imo difficiliora saepiseim , utpote ab uisaetiora S. magis remota a sensu M idem est de Inedit, ut saltem Meanein natione verbi ob finem redemptionis. 63 Ad primam replicam secund argumenti etiam ter argu endum re ScientIesponsum est. Ad secundam autem respondetur, quod intra disciplinarum g nisi edonera, vel etiam sp&ius multae s sap,Ap. Inon illuminant, quantumcumque in eantur. terna sibi,innataque luce posse ant,niueacti insecus Per Doctores,praecepto non in sesque illulrrentire, dexponantiir. Me pnysica unim,V. g quando per ' elligun- ipsam cuique illuxit, aut ali nitem per se ipsam suillatenter illuminauit S sui tur,etiasi notitiam,atque copiam fecit 'nisi illum matri aliqua praecedat doctrina, in seips,edagatrix solerti, dic sacrae literae, quae genus quodammodum disciplina uidente,
οὐ Ad replicam, argumenti respondetur vere elogium illud intellige
dum esse de luceram exemplorum,quam verborum,tam doctrinae,quam momon macrum. At non propterea scripturae verba esse clara,vtpote qu per se ipse non gis patet Parent magis quam spe latiuae disciplinae, ad quarum lucidationem tot Lacrae it scholasticorum gymnasta. Dociorum cathedrae, Praeceptotum, atque agi terae euasuorum cόmmenta excor Hat .a extimcla, atque edita sunt. Nec Propterea it specula I .reum disciplinarum authores, aut inuentores tenebras effuderunt . sedio tuae ditat rus luminaria ac lumina , utpote quia ad inuentione illarum praeclaris, ima .ciplinae.
ad inuenerunt luminarii, intrinsecum ac natum lumen habentia, quamuis actu non illum uiantia ante praeuiana aliquam extrinsecam praeceptorum, expositorum illustrationem; sicut neque ipsi citra specialem indaginem,atque vexationem,quae intellectum dat,repererunt, Et per hoc etiam patet ad extremam rc plicam argumcnti. . .
134쪽
rationi bus,dogmatibus, a praeceptis scrip
Respondetur argumentis . cap. ex sanctorum elogi jaconfectis pro scripturarum perspicuitate.
Domnia ite argumenta secudi cap. adhuc in eoru molliistione satisfactum est praeterquam ad extremas replicas, pro quarum intelligentia aduertendουm eli, Scripturas sacras varie admodunnio ue considerari,utique secundums: totas, Tecundum aliquam parte mutem supertate tanus, ac tandem profunderi medullitus. Si igitur superficie tenus,&secundum aliquam dumtaxat partem cons-derentur dubium non est quin in historicis narrationibus praeceptis.monitis, dogmatibusque potioribus perspicuae sint. Cui enim audienti,vel legenti Caini, sampsonis, Moysis, Dauidisve historias, difficile est intelligere obiter Impliciter eas,atque ri aiunt superficie tenus serianctorie ut intolliguntur histori aliae profranae,&narrationes urnanaeti idem est de illis: Dilites proximum tuum sicut seipsum. Dixit Dominus Domino meo sede a dextris meis .christa natη ,mortuu ,σs purius est,ere. Si autem profundo de medullitus, tunc tota omnino Biblia obstrusa nimis admodumque profunda sunt,ut paret tum ex diciis a cap.: Vsque ad D in praecipue cap. it. ex Basil.&August ;Quo sen . οὐ Cum igitur sancti Patres eonstituunt scripturam facilem, veluti su patres dii soli conspicuam esse, loquuntur descriptura primo modo considerata. asserant utique secundum aliquas sui partes simpliciter, obiter intellectas si autescriptu aliquando id extendunt ad alia partes ,re ipsa obstrusasin reconditas,v. g.adrasperspicillud a Ioann. In principio erat νerbum. σc. Intelligendi sunt quantum adcuas elie perspicuitatem Verborum, loquanos satis diximus cap. s. vel saltim praesupposta communi in te re tione Patrum, quam amplexatur Ecclesia, maxime in his quorum explicita fides ad salutem necessaria T. Quia tamen hoe ex parte tantum &non absolute couenit scripturis,de quibus semper verisicatur, quod multa remanet adhuc satis no intellecta penetralia ideo affirmantius Luniuersalius dixerunt sacras literas esse obscuras,non aute ita claras.
Respondetur argumentis q. cap. e ratione petitis.
D primum argumentum . cap.etian inter arguendum responsum est. Ad replicam autem respondetur, quod scripturas dici clariores quoad veritatem , non talatum importat esse voriotes, sed etiam manifeste consare, quod sunt veriores. Nulli enim dubisi incidit quin Dei verba vera sint, at de expositorum elogiis, ac sententi;s tale iudicium non est,m ideo ipsi expositores adhibenesbis commentariis pro confirmatio hese fitentiarum suarum elogia Biblica, ut ex illimatibnibus suis fidem concilient. Ipsi autem interpretatione sua adhibest claritatem diuinis oraculis Unde causae in praesentiarum sunt sibi inulae causae,quatenus sollicet eloquia sacra praebet authoritatis pondus verbis sanctorum, verbi lanctorum praebent claritatem eloquiis sacris.Praterquauuod sancti Patres numquam in probationem eloquiorum, pae explananda suscipiunt, adhibent ii ita eloquia,sed alia longe diuincta satis iam explicata,
ala coinmuni saltem consensu recepta.
135쪽
conivuntariis it Biblia fac a , cum prope Api,solor uua tempora floruerint Iustinus ina tyr, irenaeus Cleniens Alex. Melli us Alia nos, Origenes,&alii, a Lib. c. bist. Fe de quibus Euiebius, a Hieronymus, b talis. Hi enim, alis inlacras literas
ciis p. i. c commentaria ediderunt.
lib. c. cap. i 6 Ad tertium respondetur,Spiritu Sanctu consulto volui inscribere illo dis Iu Melit M. ficultatis genere,propter rationes ex S. Patribus relatas, cap. 6. se Ad quartum beno ibi responsum usi id replicam autem respondetur h. iii non opus esse canonicis interpretati ortibus, ut mandata Dci perspicua red et cario. dantur audientibus, sed satis ei legitimis interpretationibus, quibus susti hi ei, in. cienter instruimur de voluntate diuina per sacras literas nobis intimata. Sed ei, ei penes quem sit authoritas legitime; interpretandi literas sacras, Videbimus ionibui insta suo loco pro nunc satis sit scire,quod ut omnino tollant,&abnegent ad loelio ius legitimae interpretationis aut horitatem haeretici recentiores, procaci natu aeter abnegarunt scripturarum diis cultatem scientes,quod is semel admisisset dis , eeb. illam , cogerentur concedore neces iratem interprotum pro bono rccio tot upe . sensu scripturarum spicuit a
Respondetur quaestionis titulo Mollanditur obscurita
tem esse sacrarum literarum agnatam, atque inseparabilem proprietatem.
Ita cingissimo oratiohis ductu praefinitis, atque perora Transce. tis, sequuu ut quaestionis nodum iam explicemus; explycatur dunt a. autem per hoc quod si diuinae literae, alte prosundeque intro crae liteisl tae, omnes omnino superant creatas, creabilesque inge rae omniarii or uni ac es,linguas, ct mentes, vi ex Basillo, Augustinoque e supra re tu ereata in limus ut polhquae tanquam Eloquia a tum ni offectore edita sumi nam abyssi oenia. csμp ς p referiint consei iens est, dissicires, atque ob curas omni dubi erupere se, de proinde bscuritatis caliginem,uelut proprietatem gnatam sibi naturalit ce vendicare. Prodi i I-p- Inde Gregorius Magnus d Sacra Striptura, qui diuinitur inspirata est, tantoti, o A g sub tiritu, tua pia aura hominum intenta superat,quanto ipsi praeclari homine Deo inferiores sunt: e nihil in illa sublimia te conspiciunt nisi quod eis ipsit di,ine dignae R lieni, bonitate di uelis tur. Item Ambrosus rapturar in liber no b alioquinare im. ra i , rbo ap diis potest. Unde in Apota I p. cap. curgimu , quo agnu libram signa.
tum aperuit, quem nultu antea aperire poterat,er deos ius bri qui reuelauit Ap. ilo. tis aen 'gmata, T legis m,steria Lucae r .lura solus ipse clauems nite detulit.
Horum ratio est, quia in scripturre sanctis continetur: DAltitudo sapie Inser p- mentie Dei. Et iterum g sempit ona quoque viri μή et μι, G diuinito nui iura, splePIDi ς' T ligabiles vlfi, incomprehensibilia indicia incerta, Dcculta sapientiae eius, et altitum tib T quam nemo novit niti qui speciali Spiritu Sancti grati ac tilliis . satur, nemo do sapiena. ρ - ' capit, nisi cui filius reuelauerit,&spiritus ille, qui solus scrutatur profunda i , lac , Dei, beni8nusat fulge x Vte Prouos. Psalm. Christo arSute,&prudenter seientiae Iim ς ἴ- is notauit eu ardentius. ' Dei, eiur', 'em odii obiiciatur nobis,librum illum signatum Esaia , t esse narribe que 'viris neficio agni immaculati apertum ApDe. s. ut nuper ex Ambrosio audiuimus, tus, ρος theolr se cripturam sacram libro de lignatam illo iam omnibus conspi-κ C p p euam es. adeo ut Hieronymus in haec verba proruperit K Priusquam fulva obiicis
δοῦς' o burianum corpus sumeret, Thum ιιιι rit se formam serui accipiens, cl/us eratcie x, tu cotra. . σpνophetae omni scientia scripturarum, G clausui paradγων; postquam autem δ' , rependit in truce, C loquutus est ad latronem l odie mecum erisu parad Uo statim γε iam templiseisium est, σι perta sunt omnia, ablatoque velamine dicimus. nos autem reueis latus ea loriani Domini Deculate in eundem ma inera ransfornramar, πc.
136쪽
Si igitur id obiiciatur, respondet n. verum elles, quὁd Incarnatione, itur Natiuitate. Praedicatione, morte, resurrectione, ac similibus Christi mys e . ob incito iis figurarii velamen a sacris literis ablatu in esse quoniam accedente luce praedicta umbrae discutiuntur,& veritate exis ente rigurae aufugantur. At hoc tantum fuit aperire allegoricos sensuri non vero omnes. Scripturae sinus: habet enim Plures recciditos sensus,&cptimos, de quibus dubio sequeti.Vnde ipse Hiero D v. docte, e diiserte haec verba constituit is Adbue hodie manet velamen, nonfoti, in Dei asse β.sed etiam infacie uangelistarum, postolorum,si consideremus fripi urarum difficultatem, inproptererorandum est cum Propheta n jufia oeulo, 3 F ν ια eo ,e confiderabo mirabi Ita de Iege tua ,γtique mirabiles, ac diuino sensu quo iei 'i' set tis tinet. Inde dicituris librum fuisse apertum , cum tamen adhuc esset septem 'ες--suia sigillis obsignatus,vi patet ex eiusdem Apoc Vtique in signum quisius r.
Scripturae sacrae quantumcumq; a Christo propalatae adhuc recoditos multum retinent sensus, quibus quasi tenacissimis obstruuntur vectibus aut si POp si gillis. Quare, si Christus Apostolis crapturas aperuit nihilo minii Spiritu Sandium super eos misit, qui eos omnes velitatem doceret,in illis suggereret cuneta, quae ab illo acceperant. Videatur sanctissimus noster,atque sapie tissimus Beda super Apoc. 6. 1 inmo,&simul animo per damus quata mei: c Sup. Apoc. C. acie quantaq; viri potentia,&synceritatis praestantia scripturaria scrutator indigeat . cum vel ad priniam libri apertionem agnus habens oculos septem. Scornua se. tem coquisitus fuerit. HVnde ingenium egregie dextrum, inde se sum, atque line intermissione studium simul cum cordis candore, qui non putas. c. habuerit. propreisus in sacris literis pene nullos speret, vel ad summu in exi
Propria' , ' Cum igitur huiusmodi disse ultatis genus peculiare sit sacris literis.
ei Scri ne oue illis commune cum aliis, quantumcumque excelsis, sequitur esse illis P Urissa proprium ac germauum accidens potiusquam coni mune; licet diis cultas. Cras Di, obscuritasque suborta praecise ex modo dicendi per tropos, ambages, circuis curitas tiones,sguras, ac similia, pommune praedicatum sit illis cum omnibus,aliis literis, quae huiusmodi loquutionibus gaudet. Vt enim scripta alta etiam pulcra Tit,taniliter sunt obscura quia prouerbiali specie dictum,& verificatum esset omne pati rura arduum quare vel ille cecinit. Mysterio Armat sti a ri sus, mella tegunt ae . dad Scri, 'Migia praeclara quaeq; quasi per naturam habet seuerissimos sui cu sodes, Priar ars ne facilis ad ea pateat additus, sed difficilis prorsus, atq; obstrusus, ne vilescat: obscuri sacrae autem literae, ut sublimiores,& diuiniores sua se sublimitate &prosun-ra ditate muniunt,&saepiuiit, et iasi obscuritate.verborum non tegantur.& idec agnata est illis obscuritas ius Is vero literis non nisi quasi adiectitia i non enina suopte ingenio portant varios ac diuinos sensus, ut sacrae literae important.
Vtrum secra itera plures contineant sensiusῖ
137쪽
DηI.r1Vtrum sacra liseraeplures contineant sensus p
Iit ira, non ram ese ratio aequivoca,
I Mibore Deo, non tantum otes,
lis risu. 24 Oppo vir se Z νιηus , obiicit aliqua ex scriptura, Patri
le sen usino exit. Imponant ''qus 'uralitatem sensuu it rabum sub eadem lite in
Eutrtitur praemisia impu' natis. Soluitur argumentum praeficie impu gnationis.
Qualiter sensuum pluralita subeate litera confusione, pariat 36 Inter literales sensus. νην alio nastis diurnit.te pex picuitate iu- fallibi utare. 3 c. aluo luerali sensus inue riganis
tu plura sens mastico interpre
138쪽
Duἶ. Ir. Satra litera plures contineantsensus
. t tua ui sensus literati es pro 6 Sensus accommolatilius reborum in 'heo inteutus creb ius aut ab author intentus. es e contνario in testameto e sa mones maior,aulminor aut boritasteria sensus accommodaritii , quam Quando sen-s Uieus eanducat authoritas indutentis. diaetuendum ouido ero nan. 63 Quare scripturae erba cum sines sis inplicus ex craptura haurie Dei, s a Deo,non habent in- έu et ex scriptoribus maxi sinitatem mi, atram si cet turae erba haberent Quando sensus accommodaritias be infinitatem athuc infinitis senne,quando ero male inducitur suumgeneribus non pollerent. Oeetiam dubium spectat ad quaestionem de qualitate scripturae. quod ante me plures pluribus exagitarunt, .utique D. Thom. Icinterpretes illiva Dri edo, b Petrus Solo,c Canus, Bellarm. e alii,quos ipse refert. Eli autem notandum quod senium scripturae nomine, non corpoream a Quid in ii qua sensationem Termentis intelligentiam,&cὁceptum significare vo-xci; ῖς lumus uti dici iur: Optavi indatu est his uar: δέ alibi, g Nos autem sensum bradum D 'ra babemus.Vnde in intilianus, Iam consuetuia obtinuit, menti concepta fen minetis Itis,o:aremur. Et Plinius Nιbiliam ridiculum, quam erbarumsonitur uani sine suri scri sensu os tintia. Inde lysentire accipitur translatitie pro eo quod et intelli P xvxα gere, cognoscere i& ni mare, velut in Sap. i Sentite de Domino in bonitate. Inde ortum habuit sententia; iuxta illud Qtaintiliani ciente etiam veteres quod animo sensi lant boeabant. Inde demum I sensus etiam translatitie sumitur pro intellecti, intelligentia,& iudicio, ut in Sap. ι Terrena in bubitatio deprιmit sen- Ium multa cogitanteri. Dubium iῖitur est,an scripturae saerae una mea demit. tetra plures sensus ambiat.
Authores ex argumenta parti ne satiuae
Lib. a. de Eceles. dogma ea et
XUbi Iap. 1 Sap.9,. Iea Partis nagatiuae patroni hae Ictici sue Arg. Tapro par
te negativaque stionis a Arg. a. Parte negativa.
PARTE legatiuae quaestionis aliqui inseruntur haeretici Vtique Otho apud Cocleum , a Sue ne fel diu apud Palladiu Muniu&Sibrandus, V vita kerus.&alii Caluini thoranae apud Grethserum,e defensorem Bellarmini. Horum autem omnium ante signans proculdubio extitit per si dus ille sacrae religionis desertor impudicus Porphy- NMmus eo quod is apud Eusebium Caesariensem,' tamqua ' ' Mi
deliras irridebat varias scriptura sacrae e posx 0ης'
Argumenta autem quibus ad hanc vesaniam adduci, vel induci potue- -p-3rint, hactenus non vidi. nec video; disputationis tamen gratia aliqua ego ' - concinnabo. re
Arguitur igitur in primis, nam scripturae literam plures non polle ensus habere,utique ex eo,quod alias talis litera aequivoca esse , utpot varia significans sub uno simplici nomine at aequivoca ab omni bona diicipi Mare leganda sunt,ut poti quae conflationes, raecepti opes omnibus pariunt, adeo ut certa aliqua notitia, aut cocς plus non possitior mari de illis, sed lectorem auditorem ancipitem iet plexum relinquant, quod studiorum disciplinae maxime repug ans est. Ergo multo magis repugnabis acr*disciplinaequalis est sacra pagina. - . Deinde si in una itera plures cotinerentur sensus, a i me quianiam' terae sacrae uberrimae, atque facundissima sunt,utpote ei bun. Dci,diuitia
139쪽
Dab itaprimo sacrae literae plures contineant siensius
qua proles ab infinito illo diuinae sapientiae pectore,pelagoque eructatae. At si linc sui licerent ad plures sensus susticerent etiam ad infinitos, ut poter, ab infinito gurgite dimanantes imo sequeretur,quod non tantum in una latera sacra, sed in qualibet illarum plures, de infiniti sensus subsisterent, utpote quod omnes illae sunt verbum Dei,diuinaeque mentis proles. At nullus tala
quid umquam dixit,ergo neque illud dicendum apparet. Testis si praeter modo relata, de impugnata, aliquid superesset inliteris Arg. I .ad
sacrin varios inducens sensus in aliqualitera,maxime loquutionum varietas idcin. ex figuris Sotropis.At etiam pro an is in literis multae continentur figurae,ic schemata multa; ut cuique vel mediocriter in eis tincto constat . Igitu Oi- ut his non obstantibus iensuum pluralitas in illis non conceditur, sequitur
In Dh- quod neque in illis sit concedenda.
Oh Ostenditur,qtiod in sacra pagina una liter plurescem contineat sensus.
Lib. s r. inc . u WERITAS Inconcussa tamen, atque irrefragabilis et cὸς .rρι i. si fi A' m quod in unal stera sacra plures continentur sensus, via Ostendieria. . Periar c. perte de mente Esse norunt hi inter Iudaeos optimi, do tu rex Iucap. i. Jom. PQ ctissimi ,δ religiosissimi habebantur refert Philo Iu daei, parshι m. in daeus a de me te ei uidem Philonis docaissimi IIebrae affirma Gen .er hori. I. rum FusebiusCaesarie n. bac de se ipso Iosephus caudaeo tua. inn*Wς. si si Magister,&Magistroru Princeps prodit dicens: γ'
e In magni com hec in hunc modam interpretati fumus per occa sollem , ne latenmentarii ad c . tem in hii Iegislatoris sapientiam ultro dis.imular ideamur.
. epist. Gaiat. Ex Patribus item adhuc antiquissimis id ita obuium,&perspicuum est, Ostendi Q ub.de eas ha ut tempus in eo terere, sit tempus ludere cum scripta, commentaria illo tur ex pate Crin epist. iς rum hanc sensuum pluralitatem maxime effundant. Qui tamen sententiam trib ide. c. a. . istam serius satiusq; docue intilin tota genes Hieronymus,e Augusinus,st 1ib. . de JGene Cyrillus, Ambrosius, Gregorius Magnus, Beda,NBernardus, Hugo de Luc. 24. si adlu. cap. i. sancto Victore,l prout accurate congessit inter alios Gabriel a ZqueZ,m qui v. et . dco it . de relig. etiam ex ichol allicis doctoribus refert alios praetereo ,quos in fronte huius ς. so. . . ceu dubi nos praefixinius.ctrin. Christia. c. od autem inconcussa atque inrefragabilis haec veritas sit, patet ex eo, ouod ut habetur apud Lucam, Christus Dominus interpretatus fuit Apo ostendi mri. l. in Levit holis omnes scripturas,quae de ipso erant,incipiens a Moyse,dcomnibus pro tur ex ι princ. Erlis. phetis: rursus dixit eis: IVecesse et implari omnia quae scripta sunt in lege, pro scriptu ante medium ' 4betis c psalmis de m : quae cum scit pia non inueniantur in cortice, oc in cor ut parshSerm .i . e in pore iterae utpote qui Christi mysteria extrinsecus, neque in lege, neq; in affirmati Hai. ix.γer a. prophetis,ne quem psalmis sonant necesium est scripta eis in penetrali ua. i in pr/efac ι. mu bus,atque in secretioribus eius,ita ut Iuera aliud sonet Sc significet, aliud erat. cap. ὲ π l. tiam contineat, se recondat, ut inde hauriri possit. Quod si alii sensu, sunt C lib. 22.mor. c. intranei, praeter illos quos liter sacra extrinsecus prodi consequens est; 2 a. quod una liter a sacra plures sensus admittat. Quare cu Christus apud Mat. NIn princ. Gen. thaeum dixi Signum non dabitur eis visi signum Iona. σe Plane ostem, Irrm. 6i .ex Psal dit Ionae histori in aliud palam promere, utique illius Prophetae euentus,l Lib. c. erμditi aliud velo intrinsecus protendere, utique e Milaeni Christi Domini sepultu
cap. D. Cr ram,&reiurrectionem; sensus autem tua ab illo longe diuersus est, literata- in i p.d. ι .ca. inermes cadem ostendin Luc. 24.27. Hinc iactum es primo,quod Paulus, vel de eruditissimis Hebraeis dixit: iti id deso Vers. in obtuli os habuisse sensus ac non intellexi isse scripturas, quasi pii quotidie , Paulo
Matio a . I versabant utique ouonianico intelligeret historica narratione;qua ipsi po. Cor 3.14. pulo declarabant,tamen illius historiae spiritu dc significationes arcanas non
140쪽
D. 1 1. Virum sacra literaeplures tantinea issensus.
callebant et quod scriptura illa Exod. O non comminuetis ex eo, inducta fuit a r Exos. r. 4 c. Ioan eis ad aperienda caidam cur Christo non sint seacia crura, dices id factu do . s. d. est , Vtimplereatur scripturae,quae dicit, o non comminuetis ex eo. Quod cum iuxta literam intelligendum esset de agno paschali, consequens es, quod si etiam intelligi debuit de Christo,quod etiam habuit plures sensus, unum desillo agno,alium de Christo.
Ostenditur quinam in sacra Scriptura reperiantur sensus 3
Scripturarusensuum alius literatis: a I ius myXticus. horum
stratur literatis sensus. Plures sunt literales sen
STENS A Pluralitate sensuum sacrae scripturae sequitur ut in primis eorum umerum c5 putemus, quod ut exequamur, sciendum est. Scripturae sensum prima sui diuisione diuidi adaequa te in liter alem, qui voeatur historicus,4 in mysticum, qui vocatur typicus,&spiritualis ac denique in accommodatitium. Deinde sensus liter alis diuiditur in literalem pro- . .. prium Scin liter alem improprium et tandem in I ite-ralem parabo lucum . Mysticus Vero in allegoricum , tropologicum, ana- Οαvcum; accommodati xiv denique in vorbalem, sententialem histori lem,&exemplarem . Singulorum exempla mox cum definitionibus adduiscemus. Haec de diuisione,&numero. His ita praemissis,ut ad definitiones accedamus. Sesus iteratis scripturae, siue proprius iue improprius, si uo parabolicus est ille,que Deus scripturae author proxime intendit per itera, hoc es per scriptura suam, aqua per verbusinim scriptum iuxta verbi significationem ita D. Th. Burgen b Alphonsus de Castro, Sixtus senς n. Driedo, Turrianus, I Adamus,a ire omnes. tio autem est,quia .senli s literatis sumitur alitera, hoc est alitera, vi ab auctore desumpta ad proxime significandum aliquid, quod si haec fiat vel bis inpropria Lusitata significatione acceptis, tuc sensus erit proprius lite talis in autem metaphoricis,in translatitiis, tunc erit liter alta improprius hoc est translatilius . metaphoricus Lii vero parabolicis narrationibus,ac similitudinibus, tunc erit senilis iteratis parabolicus. ii Exempla prioris sensus sunt omnia scripturae verba in propria, Musitata significatione accepta, referentia esum vel gerendum, praeteritum, praesens vel futurum 4 Vt in principio creauit Deu coelum csterilam. Et similia. Exepla secundi sunt quaecumque scripturae elogia in translatilia, Metaphorica significatione exarata, ut Vicit leo de tribu de Iuda & similia. Exempla tertii sunt omnes in uniuersum parabolae Matili, k Lucael in ilia, in quibus assimilatur regnum coelorum fermet homini qui suminauit bonum se me, homini Regi grano synapi ;decem virginibus, etiam illa Cantico rit,m ubi Sal rhon sub persona pastorum ponit Iesponsae introducit Christum, d Ecclesiam amice sibi inuicem colloquci xς . Q Sunt autem omnes isti sensus literales,quia sunt id quod primum ex si-σnificatione terminorum propria , vel impropria intenditur. Distingun turtamen inters quonia in primus Multimus ignificantur propriis, ac natiuis vocibus, seu terminis, iuxta consuetum loquendi modum. Secundus autemno niti quaesitis, metaphoricis, translati iij licet ab au Iliore assumptis, trans lis ad immediate significandum id quod primum explicare intendit per illa verba .utique Chris: una fortem validum, a P incipem , mirae alle- stato pocalyp verbo: ex mente enim aut horis ita immediate lignificatur ibi Clitisius per leonem, atque ii vox ista Leo ex primaeva sua ligni si alio no