장음표시 사용
51쪽
t ut e Vtrum modo extent ii Ilia sacra
Respondetur secundae confirmation primi argumenti, de ostenditur quae mysteria notauerit spe .cies lite te Thau,&ad quem alpha
secundam confirmationem re p. verum esse, quod fgura Quidnῶluerae hau mysteriis non carebat Vc enim Origenes, a de mytticament equorundam Hebraeorum, quos ipse consuluit refert, spnis calitera Thac significabat eos,qui perrectam dictae legis notitiam bat Iae- ωscientiam adepti erant:&etiam illos, qui diuinam legem serua T.
itabant:& rursui eos, qui in saluatoren credebant. Et iterume Inti. all. e. lyto Orig. ira habet, In Ezecihele Propheta cκm Ane elui, qui misi ι sui Dre t occidisset mnes , o interfectio cepisset a sanctii, illi tantummodo sospites reseruantur, quo latera roau,td est, Crueis pictura Ilin uerat. Ex quo sequitur, qu5d huius liter species libertate etiam porte debat. Similia ex Ilidoro, Malijs raser Prado es inter quos audiendus et Seu erus, e qui ait, huiusmodi literaim suisse telum .in sigillium custo 'iae his, qui timebant Deum in propterea Gruda et echielem tali nota signatos tuisse,qui indemnes seruat sunt. Itaque species huius literae Thau mysteriis non carebat: at non propte Non peis rea quod Esdras antiquos characteres rruta uir, in dispendium venit ista lite rij lito ra. Tum quia ipse non abstulit, nec deleuit quotquot membranas chartas a T. mutnuenisse potuit scriptas antiquiori alphabeto Hobraico, sed potius hinc inde ationa summo sudio collegit illas in varias paues diser octas, pone a Per ordinem Naebratis compositas correctas in Hierosolymitana bibliothcca seruit ubi liter ci alpha thacu omnibus suis mystei iis recondita fuit , cseruata. beti. - Tum qui alitera Thau, non solum est liter alphabet antiquioris sed ite ias ruf. i. eo, i, otiam Graeci, t notauit Tertullianus inquiens T . in frontibo γιν ortim, non an
ipsa est enim Iittra Graecorum, uae pori rebat futurum se infrun ιι butis stri cruce id si li- apud eram eriat litam Hierasalem imo ex hoc de lici ut praed: ius Pra ter 1 al. do, literas veteres II braicas, quibus primo exaratam te Rimu sacram pagi phabetinam, Graecorum elementis, ac literis haud absimile ruisse. Et confirmi ex hie beatia
huis. s. sisbes eo, qu*d Aug. P.Mi lilaeus,& Isidorus cum Clemente Alex. notarunt. vi ei, sed e- delicet, elementum hoc, seu literam Thau, esse numeraIem literam, signi tiam Graeficare idem quod ter centum. Et subiungit Clemens, quod propterea tercen ci. tum vernaculis hostes fuit aggresus Abraham, vicit i Vnde cum apud Grae accis hanc numeralem signiscationem obtineat litera hec in consonet sacta Mysteria pagina huiusmodi significationi, iuxta victoriam, quam reportauit Abraham Merata medio tercentorum vernaculorum subsidio, aliquale signum suppeditatur quod alphabe tu ant quior Hebraicus non sui multum dissimilis, sed potiua affinis, maximJalphabeto Graeco. Ex quo sequitur, quod cum sacra pagina Graeci transcripta sit, retineat sormam antiquam, vel in omnibus, vel in multis characteribus, aut saltem in isto Thau. 49 Sud quidquid sit de hoc, adhuc non sequitur, quod in uers literarum Sensus figuris in uertatur illico sacra pagina, dummodo transferatur litem redden verbi notibus eundem sensum non enim vocis significatio alligata est literarum s redet exsucis alias scripturae G aecae non possent Latine tran ferri, salua sensus in figurategritate , nequc Hispano ermone prolata possent Hebraicis characteri aut fuisbus exarari quod tamen ad sensum patet absurdum esse. Quod si hoc deo ni iste lue nibus alphabet liter s. quid de una cantum illarum Nihil ergo discriminis rae, Parrulit ac rapagma cominutatione characterum facta per Esdram. Et per
52쪽
noe patet a reliqua huius secundae confirm .itionis. D. enim : mas loq uis tu de sensu myttico significato per res, quas voces, wverba sign: lican .
Resp. artum primi capiti e aperit xrri ni in a phabet Hebraico, calia puncta coeperint . .
ITEM E cundum argumentit m primi capitis, secundo loco soluendurnis ad x qui es, soluta prius disti uti a te quadam do tempore, quo in alphabe Vox u P i ait o Hebraeo vocillia puncta coeperint. In union unus , vel alius ment di Ny dicendi modus, sed quadruplex ad minimum sent i xi ac si am n γεῖ,
cali pu eo an primis enim est sententia Rabbi Agatias, a&aliorum dicentium pu- cta simul sta alphabet Hebraici una cum ipso alphabeto inuenta fuisse Arria nento cum at est,t sim quod huiusmodi puncta habent ruicinem iterarum vocalium voca . Phabet te auic mitterae simul cum consonantibus suis in omni linguariti; ne se inuebi: brai tae sunt. Tum quia dictiones Hebraicae non magis proferri possunt absq; voco coePis calibus, qua dictionesGrucae,&dictiones reliquaru linguatum. Cum ergo ita so. scribendii sit sicut loquendum,ut terminii sic raptus lit ita significatilius, atq; vocalis conseque est,quod vocales Hebraicae simul cu sonatibus coeperint . . , si unt Secunda sententia est cuiusdam Capnionis, b& alior ii, asserenti Em
qui exili cum lege scripta puncta haec a Deo reuelata illa, diuinit utq; exar .it Argu q=m et He mento est, quod Christus Dominus indicauit huiusmodi pundia ad legis in
hraeoru tegritatem pectinere. Dixit enim Iota num, aut hau pex non praeteribit aurae, 'Puricia si donec omnia fiant: Miterum,d Facilius est coelum, edi terram turire, qui inde Ieae,aura V is xyim uisum apicem ideo dest unum punctum nam pro apice ni itur Graec&lcerata, id I -ιψgustri se punctum: Iyenim heraia crebro apud Plutarcum,&alios sumitur propu 'I J pra oua zo. Imo Franciscus Luca sartigen. utriusq; tingue peritissimus,&nouisii ' ' μ' η 'ς' lata mus Matthaei Scholiastes explicat ly ρει puncta, minutalum 'Iota, literarum in ina, ouae vellegentium oculos fugere pol sunt quid aute 'id in haec niti puncta,vel pundi ut est Cum ergo ad eum spectet dictare integrita-- pQ leui legis, ad quem spectat edicere ipsam legem,consequens si quod Deus quid i ex tunc dictauit vocalia puncta Hebraeorum ex quo instillauit, illamque suo icta digito cor scripsit. Sed de hoc vide infra num, T. Tertia sententia est aliorum apud ut herum, e existimantium autho e Praefa I. iam
Ξῖdra remet inuentorem punctorum huiusmodi suilla Esdram Argumento illis testam. Puncto eu, tum qilia characteres antiquiores Hebraici qui et in siciis, vel in aliis morum Hae netis inueniuntur, vocalibus punctis carent. Tun . quia Hier. reuoluit,fωle Episti asaria braicori git sacros codices Hebraice scriptos, iuxta reparationem Esdrae cum tamen grιum.
in se tor apud ipsum Hieronymum non infrequens sit huiusmodi punctorum mertis .cunda tio. Saner epistola ad Euagrium ita ait Nonr se, utrum olim,el fati nomineis alios tur, cum γοeatibur in medio Iiteri perraro latitur Hebraei. Ecce apud Hieronymum, gagnitas vocales literas Hebreis. Et in EZechielem dicit: quod freque Hxbrς ter Hebraea nomina pio diuersitate accentuum e mutatione literarum Vo. I p ς rum Pitu alium variam accipiunt tignificationem. Cum ergo vocalia apud Hebraeos hi io' non alia sint quam puncta, consequens es,quod de sentetia Hieronymi combinis in pertum inuenimus suisse apud antiquos II braeos vocalia puncta:&eo quod uunt tu ista non praecesserint Esdram sequitur quod ab illo initium sumpserint. cundum ei Quarta sententia, est Sixti Senens si hin se te inter recentiores commu h Lib. . tu. S. alios nis,non nititubannum Domini eoo puncta haec a Iudaeorum Rabbinis qui DI. t i. M 1 floretae vocantur excogitata fuisse, is biblijs p pῆcta, tu. c maturi sis oc- robabi currerent malo, de quo in argumento secundo. lim est, e Ex omnibus his sententiis extrema vero similior 5c cunctis plaus bilior quod Ra st:&m erit 3 quidem, saltem quod neq; hodie in sinagogi licet ludaeis habe bini Ha re legis volumini exarata cum apicibus sis, neq; in toto Thalmud tales apibrae orii cos reperiuntur,imo neque in ipso Hieronymo, neq; in Vetusiori . . natae cita pucta ex li ulla mentio sit punctorum istorum Nouitior ergo atq-recentior Hieron. cogita-- uuctorum istorum inuentio est: nam siritisset Hieron .vetustior crebr5 apud
ilit illum illius mentio, d vestigia deprehendercntur, utpote summe studiosum d sermonis
53쪽
DO ' Vtrum modo extent illi , atra
sermonis H. braici,&ni ultum temporis in sum mentem in vertendis sacris Scri P uris, traniterendi sit ab Hebraico in Latinum seri non em, cum tame non Olu non deprehendantur aliqua huius rei vestigia, sed potios, ut monet Recctior 3 ' Et vi. c. s. ostendit Leo Caliren ivari j in locis ex interpretatione Hieronymico I Hi ror v
-- . TF. II igitur, quod post illius tempora vocalia puncta inuenta sunt m e issso Ilia enim punctorii ad inuentio fauia perhibetur anni s 6 elapsis a rno ma arpate Hieronymi, utiq; anno Christi o. vel r8.Simplicio Pontifice, Terrone cloruilia autem Imperatore Orientis, Augustulo I peratore occidentis: Hierony inuctio, , mus enim obri anno Christi si anno igitur et . Radaei Tyberiadis Palae sinae in dicto Concilio, ad quod Babylonii confluxerunt prima ijs, potis limis 'rurn i abbi Aaron Benhaser, Rabbi Iacobben Ne prati vocale sal -
sum. r. lib. a 4 habet M: braico inuenerunt, inuexerunt: iuxta quae ex Elia. Ic aliis re-eentum. runt Ganebrar duri de August. Tornielius, in quibus compertum relin ui lai εν. i. Chron turre centiorem esse inuentionem punctorum vocalium, quam, excogita . s.1., s. xa, ut in tu videri possit simul cum ortu linguae Hebraicae, aut etiam cum R. arguis res, Ad annuis; lcgi reuelatione, vel cum Esdrae reparatione erga literas sacras meto nntiis i ii ii Neque aliorum sententiarum arguntenta in contrarium urgent. Ad argu cotrariunuui. 36io. n. i m et nium cnim Prii a sententiae res p. esse longe pronunciandi, lascribendi num .so. dispirem rationem etenim absq; vocalibus pronunciatio fieri non potest one den-
scribi auteni maxime, ut constat saltim ex dictione PS quae nulla voca dedo diri notatur, cum tamen absq; vocalibus proferri non possit amo cum scriptu crime iura instituta iit veluti copen diu vocis . sermonis summa, opus illi es, Ut quae te scri vox est uitari copiolens a summatim reddat. Hoc aut ξ lieri nequit nisi deptis bendum aut suppressis aliquibus literis siue vocalibus, silvcc5sona tib siue etia utriusq; loquon Ii . . Astron ut olim apud Latinos in usu erat iuxta illud Manili , n dei craptore quod . dum. cumq; notis linas i superit,
Excipiens Ioneas noua per compendi ιν ocet.&paulo ante de eodem. S
solinu, Ex hoc autem processit, quod Solinus tradit, videlicet scripta Homeri illi a diosissi dem in putamine nucis utiq; quia per compi disi, sicut sis pulae liter pro r ius scri- singulis fugerentur diei ionibus quod si hic, tam vocales, quina cosonantes hedimoisi iturae supprimebantur,cur inscriptura Hebraica supprimi non possent solidus. vocales absq; iactura, vel etiam lectionis incertitudine Non ergo a necessitate vocaliu erga pro nutiatione,ad earunde necessitatem erga scriptione bo naes consequentia, neq; ab usu aliarsi linguar si ad usum Hebraici duo malis. ἐν Ad argumetu se cudae sententiae resp.ri, nomine apicis venit intelligenda, R. arg. ve I quaelibet particula minima legis. Pro quo notandu, quod, bi nos tota Sy num er- rus habet ous malua gelii Graecus interpres Graecii uerae nonac posuit, bi mos edi habebatur Hebraicum Est aute odi ebraeis literatu minima. Quare cni iis tu quid Seruatoris est, quod neq, minima qui de particula legis absq; successu, eue t apex. tu praetereunda est. Quod vero Graecus interpres verterit kerata, potius tollit, quid qua extollit difficultatem herata enim Graecis proprieest idem quod partio tota. cula, siue sit dictionis, siue singularis literae propter quod aliquando sumitur pro puncto terminatiuo dicit Onis, non autem Pro integra liter, qualis
es t vocalis Hebraeorum Ap ex aute apud Latinos, significat literae fastigiu, erri sup quod etiam habet paruuli ratione, utpote perficietis liter figura ac sorma: αhoc est quod vult Franciseus Lucas Brug. Inde sensus verboru Christi est, ne minimi quide,quod plege videri possit aut praeceptum,aut petanissum coaut praedi hia, aut scriptum se ultra esse, vel suo caritur u robore,ac sine: adeoq R. arg.
nihil esse fluxu, solubile ve in eget, sed irinia solida, saneta omnia . Ci, at 3 quod aut quod ad hoc necessarii noluit, quod lex vocalibus scit beretur punctis aliquan- potes enim sine vocalibus pollicitatio aliqua vel etiam cos inicatio scribi do ipsi
Ad arguine; ut etaiae sententiae rei p. quod Hieronymus nomine puctoria tuin si sub Hellexit accentus,qui Pronunciabantur, una cu scripturae sono est e re cle quod batur, non auic, quae vocabulo c. scribzbatur: iuxta quae notauit, obserua accentu.
54쪽
bit Marianus victor z iuxta quae videri posistin tetia in prae allegato Hieronyni t stimonio: inquit enim sic: Non rcfera trum meri, antia lim notetur,cti γο caub in re inlisemper Ἀνον ratur Hebrae: .e provoluntate v. γῆ notat flectora: nsi enim dixit scriptoru) tqae,arietate regionunt eaec in verba divers 1s mi, atq; acceribus profrantur: nota etiam ιγ proferri: no scribi, sed pro fe iri dicit, quare quae de vocabilibus notauit Hieronymus intelligenda veniunt quantum ad pronuntiationem, sc rationem loquendi, non vero scribendi, cuin tamen nobis
non sit nisi de hoc ultimo termo. g oi Iam ad secundum argumentum principale resp. quod mature illi malo 'U' 'pa vota liuin adinventione cosultum est,&proinde sufficienter cautum ne exii nu 3 eo die ibus deprauatis, sed potius ex correctissimis biblia nostra conscriberentur ametis enim legitimis vocalibus de quibus lege, consuetudine sufficie ter constabat nullus errandi, imo neq: ambigandi da certitudine lectionis, signi picationis praetextus relinquitur. R. adeo si Adeon ficinationem res p. negando propositionem assumptam Noris r die uim Deus voluit idiomate illo sua verba exarari, nisi quia illo utebantur Hoqu/nu ' braei, ad quos Deus ipse sua verba faciebat. Et ad scripturae locis resp. sensum illius tantum esse,quod sicut ad honorem humani Principis pertinet rationes rerum, sermonumq; in uestigare,& iudiciorum eius causas hominibus aperire,ne existimetur in iudiciis suis minus prudens, vel etiam temerarius: sic ad supremum iudicem moderatorem omnium omnino pertinet, contra iudiciorum suorum causas retic cre, Sal a mente reponere me viliores ho- Nono mines quaelibet arcana illius penetrare contendant.&rationem ab eo exigelii osure iudiciorum suorum. Propter hoc enim inclamauit Paulus, io altitudo diui .
sone v tiarum sapientis, T scienti Dei, minis a comprehen ibilia sua iud uia iis, Laon. ii calium I ca Neq; aliqua obscuritatis ratio inuoluebatur in hoc quod diuinaverba trate fusum derEtur idiomate disti tuto vocalibus, quoniam illius linguae gnari saltem ex in aliqui accommodatione,& su ita percallebant sensum dictionis, sine vocalibu bus di- exaraa. atq; cum illis scriptae, Ut Us; accommodatione 5 usu tam facito diiuni b percipimus significationem huius vocis IH sitie vocalibus scripta,atqicum Orbias. Ocalibus exaratur de delineatur I EI VI.
Resp. tertio arg. primi capitis, discutitur,an obsiet verborum lectionumque varietas acrae scri- . .pturae veritati desidentitatiὶ
A st a s F, SQ luamus artium argumentum examinandum est P an lectionum varietas obsiet veritat , aut horitatique sa- Iectioni HAU M 344j xjλgii G Videtur cnim quod lic quia verba inter se ob sare iscrepatiano pψquia inuice cohaerere; aliis no interseveritati discrς p.ront constat autem, qu Id quae ad inuiceni non
d tu sis nae in , obaercnt, non poliunt vero consonare δε pro irrite neq;: iii se undique vera dila: M verba quae a dicta ve ita te procedite
, non possunt, neq; a vero deviare, neque etiam in verita-
te descere. Non ergo citra paginae verba Ossant varias discrepantesque Ie P Eouῆ cito ue, adimittere sine veritatis iactura, e naufragio. . lectu, tisi contrari uim tamen est,quod lectionunt varietas c diuersitas, etiam in iii ἡ ipsis correctioribus bibliis inuenitur retinetur: dc quidem adeo freque ter,; si ast cistu Luca Brug. iustum volumen ediderit de verbis in correctioti ribus bibliis discrepantibus, ouio dedidit in Plantiniana officina Antuer piae
ad annum Christi isso Constat autem, quod si lectionum varietas sacrae a sin .s aut horitatem corrumperet, aut aliquo moda laederet, quod sacrorum bibliorum studiosi lectiones illas discrepantes repudiarent illico, omninoq3ouercarontur tamquam exutiales Dei eloquio. d. - . .
55쪽
L. I 20ς QR desidio releuis imprimis, atq; repudiatis variis nouato
ri Onibus quin imon bibliorum siti litionibu in ἡκ i, Vψtidiano' tumultus. De antiquioribus aliis probat 1ideia QMe pretiit habitis dicendum es quod communiter
. - 'u' 'η4ςm ni ςm recimini quantum ad sensum ad rem de qui
α ἰzci; t,&proinde Dei verbum non est. ludicium autem ad dis dae lectio
lis habentur, quomodocumq; habeantur, Dei eloqui assint rina
da autem,tiuescVta, siue ore edita signa coceptuum sunt. Uarecti Dei A de qua
Resp. Vltimo argumento primi capitis.& ostenditur quo ζώπ
Hir asseramus Scripturam acram modo in diuor'
vultimum argumentum susscienter responsum est, tam ex dictis in secundo dubio huius tractatus,quam etiam in capi L leti in capitis huius dubii,& in secundo,tertioque sequen iis Mici t bus capitulis. Ibi enim ostendimus iura,obquae compertum ture taciamus Scripturam sacram, usque in hodiernam diem in re libros ter homines haberi&versari. Licet enim veritas haec , nec δέ Q. per se nec per atrum euidens sit,&proinde nec clara notitia, scientiave explorata,sed potius omnino re sita,tamquam unum ex praecipuis fidei articulis: tanae credibilitas euus.&credibilitatis euidentia euidentiis micrationibus conuincitur,ut patebit legenti supradicta:qui biis breuissimὰ subiungere postum' eam,quae ex venerabili antiquitate,mirabiliq; diuturnitate,&permanentia sacrae paginae frequenter conficitur Sane pagina haec, quain se
56쪽
cram V Mamus: veneramur ortum habuit a scriptore antiquissimo Moyse, qui omnibus praeluxit scriptoribus , quo nullos author es antiquiores nabemus, cuius scripta,quod inter tot udi turbines orbis ruinas,regionum euersiones,gentium captiuitates,librorum interitus, morum ,rerumq;omnia humanarum hon solum volubilitatem, sed etiam cotanuam mutationem, lictui perum nauerit arsumento. est diuinu aliquid in se continere verum a. to superius, quin imo diuinaeisse atq; Doloracula.
DUBIUM SEXTUM. Vtrὰm intra Ecclesiam Romanam bibliasacra extarentque ZM M AR T. M.
Propter recentiores haereticos excitatur hoc tu bium Arg. r. intra cc euam Romana
Pro eadeparte naga tua. Propter recentiere butriticos exciatatur hoc, ulus r. r . . intra Ecclesiam Romanam Biblia sacra non habre . r. ad id pro arre neratius. 3 pro eadem arte negativa.
atque ex trientia. His umquam bibliorum mirabiles excultione ediderint. Vari sacrarum bibliorum excusessiones.
Ratio se obtenditur pari a Gratiua uuae tiarii. Quaenam merito ιbha sacra en sientur' 1 Res, utetur primo am . artis no .gatiuae, repulse ut rina imp
rum authoritas, intrinseca, di extrinseca.
a scri cura diuina per se alii hono. Obi is sit, adhuc apud ignaro celsitudinis suae. 3 cu lens scri ture aut , ita iunitur authmiat Ecclesita
Antho res argumenta partis negatiuae.
Dubium excitatur propter execrabiles quas Ianin uatorum blasphemias,utiq; Lutheri, Caluini, di similiu. pud Cocciii a&abos etenim Lutherus in libro de Ec a Lib. t. tbes lib. clesia ita habet: Papasori urisacri ncoeno empulvere sepeliit . . t. i. Caluinus αξ b Si temporκ fiat comparatio facili conmbit De b Ad p. . Tu dioris hodie e magis deformes e re Papali Hierarchi corrupte eae. Iar,su. apud Iudaeos sub sani, πηιι basuerunt: nam scriptκ- In colloquii Iarae tiectio que tune γὰ/bat,non modo sub Papa absolea it ed ferro tin. biblijs. π igne a templi areetur, mi quo lingua ignota in abrium cantiliant. Argumento illis est,primo quod Biblia olim erant incognita sque dii Caroluadiu, 8 anno post suum doctoratum primo legit biblia ut habet Luttiadi
manciroilia clius N. anno pora ium Ocioratum Primo CSt ziuria 'inane t
itherus:eat Ecclesia Romana non admittit biblia haec correcta per Carol'
dium,a sed potius illa ut adulterina, 6 pestiletia reijciti ergo Ecelesia Rod in non habet sacra biblia . pris i ossa Deinde argumento est illis id quod nefarius quidam ex nouatoribus Ca bi
uinis iis Philippus Pareus,e apud Nicolaum serarium,f nefarie catholici sim P. ponet,videlic Et, scripturam tantum valere apud nos, quantum valentis ibit x - 7 4 3bul. Asopi, nisi accedat tesstimonium Ecclesiae: at scriptura,quae verὸ sacrae id, diuina, a Deo, non ab hominibus aut horitatem habet, Scaestimabilitatem. Ergo in Ecclelia Romana non est sacra scriptura. Deniq; argumento illis est ut ridicula alia serio praetereamus quod . Ecclaua Romanai ipit, ut canonicos, ut d iuram authoritatis aliquo s
57쪽
Duo c. Vt cm intra Ecclesiam Romi: am illi a sacra sint .
in is, ut, recarionici non sunt. Igitur apud illa hin in videntur effari
bis i rura. si quidem pro sacris colit, quae prophana sunt. Minorem huius arpi menti probitat ex eo quod Ecclesia Romana recepit, vesca nonicos libros lia γῆ, Iob Ecclesiastes, Canticorii Sapientiales Salomonis,Ruth, Biruch, Iudith Hauar, Tobiae, deniq; plures alios tam ad nouum, quam ad vetus, testamentiam spe hin tes: quos tamen audiendos non esse, aut ut ruinos vel sacros venerandos ipsi nouatores contendunt. Haec sunt argumenta, quibus imperere videntur sacrorum librorum ab Ecclesia Romana arcem.
Ollanditur de fide pars affirmativa.
Immo rarium omnino est veritas fidei in 'ncilio Floren . . d
- inita, atq; etiam in Trident.b ubi anathemate feriuntur in con- trariam part in declinantes. Et sane non solum fidei, sed experi
si me uti res icta est: ad oeultimensin subiicitur sacrorum bibliorum
crebra repetita in diuersis linguis excussio per viros eximie cacho; icos in Romanae Ecclesiae prorsus alumnos Etenim Hispaniarum aeternum decus d sidus Et Franci scus i mene Archiepiscopus Toleta nus imprimi curauit Compluti biblia sacra sub mulit plici lingua vi-dclicus Hebraica, Chaldaica, Graeca, atq; Latina. Item excussa habentur apud Christophorum Plantinum biblia sacra, quae dicuntur Regia anta quis input, exarM pro vetera testantento, nimirum Hebraica, Chaldaica, Girca, cum totidem Latinis versionibus,' quantum ad nouum tectamentum Grae. ci Syriaca cum illis correspi in lentibus Latinis translationibus, in quaru excussion mirabilem impendit operam mirabitis ille, ac toto orbe celebris Benedictitius Arias Montanus Hispalen. Biblia item septuaginta Interpretum venetiis olim, nouissima aut e Ro- Iauspicii Sixti . Pontificis maximi, quam cor recus inac excussa sunt an 'o si Biblia in tu per Latina vulgatae editionis crebro in passim diuersis in locis excussa S impressa habentur utiq; Moguntiae anno o. Dalilicae ann. t ης Coloniae anno 9. Lugduni anno ista deciso. Ἀζ2ς intueria piae anno issi. iecit'. oec . 4e o. t τ . Veneti , anno iς71.ωre 72. is ouanti anno r. dcrs 8. quae omnia, Sc quam plurima alii quae ad vitandam prolixitatem omitto cum ad vetustiss: ma ex optaria, ter prauiores Theologos castigata prodierant, ex codicibus, quos :rici anci t. te illustres nobis reliquerunt consequens est, illa se vel canonica bi quidem illae tantii u scripturae poterunt canonicae reputari,quae ex vetustioribus correctionibus, exum plaribusq; transcripta habentur. Quare suppositi, ex : de catholica, .Hq; etiam ex supra dratis dubij praecedentibus, quod inter homines versatur Lacra pagina: relinquitur,ouoci experiment Pateat, sacraminam paginam intra Ecclesiam Romanam contineri. Ratio ite efficacissima pro huiusmodi negotio cit desumpta ex eo quod Concilium Trid. expressis verbis testatur. videlicet, eam i tu probari sacro
Variae sacroru bi bliorum excussio
rum bibliorum editionem, quae longo saeculorum usu Dei proba ta est, utpote quod vulgata editio, quam Concilium Trinent probauit, vel est communis, scantiqua illa quam Aug. vocat. Italam,&d: qua dicit, omnibus ebe praeterendam Vel est illa, quam ex versione emendatione Hieronymi accepit Ecclesia plus mille abhinc annis ut ex profes ostendit Caid. Bel tarm. Ego vel Ecclesia turpiter, ac diu in re grauissima decepta est,quod nefas vel Eccletia Romana veteris ac legitimis gaudet sacrae paginae bibliis. Den: quai: la apud uniuersos fideles reputantur biblia sacra, quae inj Hi in sacrorum libroru ubique,t semper canonica rapulata sunt. ac diuina: at haec omnia recipiuntur intra Ecclesial omana, resin gradu de ordine sacrorubibliori habentur. igitur intra Ecclesia Romana sacra vertantur biblia, codicesq; sacri osequuntia ista est,cuidens inauor aut manifesta liquide a quod
semel Rationaostenditur pars affirma tiua quae si ioni S. Quaena
58쪽
semel intra Ecclesiam catholicam, ut volumen sacrum receptum est, sempiae in eod. eradu dis natateque debet reponi. ci ci in xemtate sis teipos sunt volubile ei re, nequa Ecclesia negare hodie, quo dici reccpit, ut diui xu. Minor aut in in Qua tota dicti cultas est, petit tractatu intcgru,qui es V. in ordine huius nolirae disputationis de sacra scriptura. initio enim promisimus nos in primis acturos an Scriptura lacrauit deinde vel o quae nam illa sit videliceliquos, quot, S quales contineat librς ῖVnde ad iacundam par . tem huius tra Latus minoris huius probatio reiicienda est ibi enim ex professo ostendemus quinam sint libri canonici, inuos nam ut canonicos recipiat Ecclesia Romana:&qui de perspicue videbamus, quod recipit omnia illos, qui ut canonici recepti retro ante saeculis,reci tendique sunt.
CAPUT TERTIUM. Respondρtur argumentis primi capitis.
Τ pMψς Gerarata re, ut num Coro in adium perspicacitatis edi in lae,eru riae. ditioni' commend t 'Abeat ergo Lutherus, i qui pucoris repagula contra totum orbem per .egit,atqse perfricuit. R. .ar Adstacundum argumentum eodem tenore verborun respondendum parti no esset iam etiam author illius procul a stud, re est dum ait. Romanam Eccle- satiua , ita in nihil in scripturis sacris praeter Ecclesiae autho talem colere. Sed quia dc diuit ' nos magni facimus Curiure diuino facer tentamur' Ecclesi e authoritatem. piri ut d ideo paululum in huius respontione immorandum est. Pro quo notada sunt ex bi suo: primum est, quod Catholici circa rem istam nihil aliud perhibent, aut blior M perhibere valent,quam id quod usu. tamdiu pro sessos,ac pro ei a tus est, Leontra E isto
. aut nor; inqui I t -Ec lesia u ia ma/commianeret Viceticeta re Fund Teras intrin biblroru authoritatem ess dupli e ein, uti P quoad scin quoad nos:primam :1ἰς- consili-re in eo,qtiod rei Cacontincant in in D i secundam vero in hoe MXmnia tio hoc authentico in nici nobis, ni festiarii reapse ita esse verbaca. Dus Stat enim scripturam aliquam diti inam ess .c proinde habere summa aut horitatem intrinsece quo ads . tamen hoc nos latere, conse. Neripto querita apud nos talem authoritatem non sortim. Sicut cr bro contingit nos ra diu: Π regione habere, tu aliouem ex intiae reuerentiae dignum et tamen parem per iuva, reuerent . a illi nos no praenare, non ob alia nis ira nisi tantam quia praefantia de nono illius omnino nos fugit. Quare sicut ad hoc quod debitum illi ,3 pror abili scit . meritis obsequium impendanius,opus habemus testificaraone alicuius,cuitu
adhuc' re fidem habeamus &adhibeamus,aliter non praestitur tale obsequium Itapud P vi Aug. nos Euangesto reddamus non satis est intrinseca Euangelii veri-M - &aestimabilitas, ni fiextrinsecus etiam proponantur nobis Euangelii dicet reudian ta spe testimonium eius,cui iure fides adhibenda es. D. tuae. Neque ex hoe sequitur,qud dantecedenter ad testimonium Ecclesiae nopturris taut horitas scripturae sacrae, quam authoritas fabularum Esopi: Quo se quia inter hoc quod est colere scripturam aliquam, ut diuina in reputam a scrip illam prophanam multum spatii interiectum es non secus atq; inter veneraturae au ri vir utri aliquem, ut ver Principem,aut aestimare illum vulgaris notae: la potnor ita ens in species Viri adeo conmendabilis est, ut propter illam ita in maximis. anuatur etiam in te exactam notitiam praestantiae, Sc virtutis suae;ad quam tamen testi
aut hori ficatore aliquo opus esse, nullus es qui ambigat. rate Iis satisfactum manet qui biisdam scripturae locis,quibus videtur affer
clarix tum scripturae authoritatςm ab hominibus non pendere: huiusmodi est test ca 4 monium
59쪽
D n. e. u.; . nonium illud Christi,apud Ioan .b Ego ab hominibus testimonium so accipis: delin illi limini lis enim sernici eli, de ptam authoritatis genere , non autem deci .dι locis c. Si secundo. Sed de hoe idendus est Cano.e Tertij argumenti solutio ad secundam partem huius tractatus pertinet. non autem ad primam,de qua hactenus.
DUBIUM SEPTIMUM. Hirsem certosignari sint sic, amagina libri': S M M A RIVM.
a T iplex ari 2,bitandi pro parte tu , o tenditur, quom dis Vatina ab plures pauciores libros Ratio med dici sendi pro parteas ex canonicι referant. firmativa. Quiset libri proto canonici a libri canonici γ te is testam ni . 9 Qui sint libra deAterocanonici I is cauuu i Ouit tamνnti. Io Tadeutero canonici, qua protecanici tituit. ν γ ma, si disιitania libra sint sacra Scriptura. si soluta priori parte huius tractatus in qu . disputata sui, t. ac dis i euga,nuae pertinent ad quaestionem an est 'Sequitur disputanda, fore secunda uae perti fient ad quaesionem quae est ut plane assequi inivrc. valeamus, qui nam libri in particulari pro sacris tabendi sint, i, prori io supponat ly Scriptura sacra.
Ratio dubitandi pro parte negativa quaestionis.
A. Atio dubitandi est varia sacrorum librorum apud varios, gnitio&supputatio. In primis enim ex haereti eis multi totum vetus es lamentum a canone sacrorum librorum Tripleureiiciunt. Multi etiam ex illis aliquas tantum partes vete ratio daris testamenti repudiant, ut est videre apud Alphonsum bitandia De beres. F. de Castro: a alii ex te ita mento nouo non modicam parte pro par inferiptura. repellunt ut est videre apud eundem. te nega. Idiri ibidem. Deinde ex Hcbraeis quidam ponunt in numero sacroru tua. librorum pro veteri es amentiri libros iuxta iii, literas Naebraici alphabeii quidam autem ra. propter a. elementa ei uidem alphabeti quidam denique '. ruxta et literas Hebraeas, ut est videre apud Sixtum Senensem .c. Hi t. i. - ς xxi e sanctis Patribus,eruditis,irrisq; theologis quid ac5santer prae Li'. i. piki Ullcant partes aliquot triusq; tes amenti ut prorsus diurnasi canonicas, duas tam natis a tanto gradu deturbant,&indigne serunt, quod in Cathalod a. ιος ' - so canonicorum reseram, test videre apud Cano,
o rrid. νι μp. xlio autem decidendi apertior illustior est quὀm vllit valeat Ii 0 'hi praecia 'ti circunt fulis tenebris os suscari. Sacra enim Concilia generalia uti lς C. n. que Florentinum subiugenio HII.& Trident. rem illam acti ii id ςndies Apostolo μ. -- isa tetigerunt, de Learcere ut aiunt ad metam perlustrarunt. Indic Ei 0 -r g coii ψ. ις. him sacrorum librorum texuerunt ex canone Apostolorum,se ex Conci x - Προς p. 9 lio Laodiceri. Carthagin. atq; etiam ea alias summorum Pontificum vel m. 'uli Cocaearib g. bis. Series autem istorum librorum talis est. μ
PF ntateuchiis, idest quinque libri Moysi, videlicet,Genesis Exodus, Le veteres uiticuti Numera, Diauteria nomiunt, Iosue, Iudices,Ruth,quaιuor Regum testame- libri, ti.
60쪽
libri . duo paralipom non, sdrae primus secundus, qui dicitur Nehe
inias Tobias, Iudith, Hester,iob, Psalterium David c tinens Cl . Psalmos, Parabolae Salomonis, Ecc Iesiastes, Canticum Canii corom, Sapientia, Eccleάsasticus, Ei aias Hieremias, eum Baruch, Ezechiel,Daniel, duodecim Prophetae minores videlicet,Oseas, Ioel, Anaos, Abdias, Ionas, Micheas, Nau, Abacuc Sc phonias, Aggeus, Zacharias, Malachias, duo denique Macha. baeorum libri primus,& secundus.
L;s AT VOR Euangelia secundum Matthaeum, Marcum,Lucam, ti. Ioannem liber actuum Apostolorum secundum Lucam, quatuorde ' φ cim epistola Pauli, ut ad Romanos i. ad Corinthios a. ad Galathas .
'μ' ς ad Ephesios . ad Philippense i ad Colossenses 3. ad Thessalonicenses i. ad φ 'ς Timotheum, ad Titum . ad Philemonem i. ad Hebraeos . Petri Apostoli epilli, ae duae, Ioannis Euangelistae epistolae tres. Iacobi Apo soli epistola una audae Apostoli epistola una,&tando Apocalypsis Ioannis. Quibus positis indicit Concili ianvTrident sententia in anatheniatis omnes, qui tanquam ca nonicos praedictos codices non recipiunt.
Mic nobis opus est pluribus ad praesciae resolutionis constantiam : siquid est scriptum est i Orista a Sacer rati cum iunt sient m.σlegem requirunt , . . . . ex ore eιui. Quare tantorum Sacerdotum, Pontificumque decreta pro sum a J ή V V 7hnntiaimo nobi testinionio sunt Pro reliquis aute, ut que pro haereticis, est schil malicis longior disputatio aliquando instituenda est, rauentibus superis.
Respondetur rationiblisci ubitandi capitis primi.
Diluitur Am rationibus dubitandi occurrendum est:&quidem adpri
prima a mam dici mus,veresnon tam esse rationem dubitandi, quan ti-Do dubi-1 -. dendiri quoniam hae reticorum deliramenta caudas vice or tindi. Ar thodoxis esse non debent .min plano cespitare possint. Sed ni Secunda hilominus, virent omnino absoluamus,aliquando Deo volente Cermo re ratio dii debit de testa uento veteri in particulari .mox vero de illo in communi ta bita di e tumes agendum. Iuditur,' Ad ceci indini ratiotiem re pondetur supputationem illam Nebraeoru&osten nihil detrahere simplicitati aut unitati iaΘ brum Bibliorum quia nihil ad li-dmir quo tir, iii tile trahitii ale Utiatici rate Hrborum, sed totius vetem testamenti vomodo a line, ouod ab aliquibus diuiditur in ri .codices ab aliis diDeatur in i . qucydiu plores, non aliter fit, qui instippulando vidistirictos codices aliqaot ex illis, quosai liau alii nollunt ps utare, niiivduni iam . M qm recense avd bros suppuciores ii η pro Vn'. eudem librum iudicum, Ruth. qui vero et . suo put inti rohr ex distinctis, ridem est de alijs, iuxta' xideli possunt apud Silium Senen-
canoni sum in argumento relatii m.
ci re Ad tertiam ratiqnem dubitandi, ut respondeam ut od seruandum est. rarit qu id totius sacra pagiti. sndex in duc fib cyrum gerie rapistissimum di inhai di sint tur . er in pSnus eri illorum i Stheui libitios ab initio uniuersaoithodoxoli. O pro rum Ecclesia fine At id cili, ne recepit docefuit in canone;qui proptereat cano Prisim asonici appellantes, id est primo,&principaliter canonici: tales nenici Pentateuchus Moysi, Iosue Iudicum Ruth, Regum libri quatuor, Paralipalibra duci, Esdraelibi dum Iob, Psalterium, Proberbia, Ecc Iesiastes Cantica Canticorun auxias,l remias, edm Trenis EZechie Daniel Prophetae mi norus duodecim protectam Ento veresi Piό nouo autem testamento uari solium Matthaei, Marci Lucae Ioannis,actus Apostoloriim,epistolae Pauli ad n nranos una, ad Corinthios uuae, dGIacti Auena,ad Ephesios una ad Philip penses en a iiii Colossenses una, ad Thessalonicen Luna,ad Timotheu duae,ad Titulli una,ad Philomonem una,Petri una,& Ioam: altera. Secundum